ISO/IEC BiSL ASL

Transcriptie

1 nformatevoorzenng Een vergeljkng ISO/IEC BSL ASL ISO/IEC 38500, BSL en ASL kunnen een grote rol spelen n het professonalseren van de nformatevoorzenng, eder model vanut hun egen doelstellng en kracht. Ze kunnen prma naast elkaar worden gebrukt. Dat zou elke organsate dan ook egenljk moeten doen. Machteld Mejer en Mark Smalley In 2008 verscheen een neuwe ISO-norm, de ISO/IEC 38500:2008. Het s een norm voor de Corporate Governance of Informaton Technology. De norm postoneert zch zowel aan de vraagkant als de aanbodkant van nformatedensten, dt n tegenstellng tot normen zoals ISO/IEC :2005, NEN 3434:2007 en ISO/IEC 12207:2008, de alleen gercht zjn op nterne en externe leverancers van IT-densten. BSL (Busness nformaton Servces Lbrary) s een framework dat explcet voor de vraagkant ontworpen s en rchtljnen geeft voor zowel governance, als utvoerng van de nformatevoorzenng. Het ljkt daardoor op het eerste gezcht grote raakvlakken te hebben met de ISO-norm, waardoor het nteressant s te weten n hoeverre de norm en dt framework over dezelfde dngen gaan en elkaar aanvullen. ASL (Applcaton Servces Lbrary) behandelt de sturng van een organsate de applcatedensten verleent en kjkt dus naar governance vanut het oogpunt van de aanbeder van nformatedensten. Omdat ASL en BSL op elkaar aansluten en dus bede met governance van doen hebben, worden ze alle twee n de vergeljkng meegenomen (ze fguur 1). De ISO/IEC norm s n Nederland mnder bekend. Daarom gaan we her wat deper n op de nhoud daarvan dan op de nhoud van BSL en ASL. Deze frameworks worden n grote ljnen bekend verondersteld. ISO/IEC 38500:2008 De ISO/IEC 38500:2008-norm s gebaseerd op een aantal bronnen, n het bjzonder op de Australsche AS 8015:2005-norm. De norm s prmar gercht op drectes van nformate gebrukende organsates (en ook op degenen de hen n dezen advseren, nformeren en ondersteunen), met de bedoelng hen te helpen met doeltreffend, doelmatg en acceptabel gebruk van IT n hun organsates. Onder gebruk van IT wordt verstaan plannng, ontwkkelng, beheer en toepassng van IT gercht op de behoeften van de busness. De norm bestaat ut dre delen: Scope, Framework en Gudance. In deze dredelng worden enkele bassprncpes n steeds meer detal behandeld. De norm kan worden toegepast bj organsates van verschllende grootte en typerng, zowel proft als non-proft. ISO omvat governance (maar net en utvoerng) van zowel vraag als aanbod van IT-densten (ntern en extern). Essenteel s het ondersched tussen governance en. Management omvat de maatregelen en processen de nodg zjn om de strategsche doelen van de organsate te realseren. Deze doelen en de bjbehorende beledsmatge randvoorwaarden zjn vastgesteld door de drecte, de vervolgens bewaakt dat heraan wordt voldaan. Aanvullend op dt aansturen en montoren van het omvat governance ook het nhoudeljk 42

2 Samenvattng De ISO norm s een norm voor de Corporate Governance of Informaton Technology, BSL en ASL zjn publeke standaarden voor het nrchten van busnessnformate respecteveljk applcate. De doelgroep en de doelstellngen van alle dre zjn verschllend. ISO s bedoeld voor de drecte en ASL en BSL meer voor de managers. Alle dre hebben hun dudeljke meerwaarde. evalueren van deze doelen en randvoorwaarden. Hoewel de norm net drect op het taakgebed s gercht, moet worden opgemerkt dat managers een belangrjke rol vervullen omdat zj doelen en randvoorwaarden van de drecte aanvaarden en erover rapporteren. In het kader van governance doen managers mmers het volgende: ze advseren en ondersteunen drectes; ze voorzen drectes van nformate en mplementeren de doelen de drectes aangeven; ze zjn veelal degenen de beledsvoorstellen aandragen; ze voeren bepaalde governancetaken namens drectes ut. Scope van de norm Op het ttelblad van de ISO norm staat dat het een norm s voor de Corporate Governance of Informaton Technology. Dat klnkt dudeljk, maar toch kun je je twee dngen afvragen: Corporate: welk bedrjf? Informaton Technology: wat valt daaronder? vraagorgansate utvoerng vraagorgansate BSL vraag drecte(s) ISO/IEC IT-organsate utvoerng IT-organsate aanbod ASL Fguur 1. Scope van de dre modellen Corporate In meer dan 80 procent van de tekst van de norm wordt her het bedrjf bedoeld dat nformate nodg heeft, n onze termen de busness, de vraagkant van IT ofwel demand. Het gaat nameljk steeds over de IT de de organsate nodg heeft om haar werk te kunnen doen. De organsate s any company, dus elk wllekeurg bedrjf, bnnen de overhed of commerceel, klen of groot. Daarbj kan de aanbodkant van IT door dezelfde organsate worden utgevoerd of kan de IT zjn geoutsourcet. Informaton Technology IT wordt beschreven als Resources requred to acqure, process, store and dssemnate nformaton en omvat zowel nformate- als communcatetechnologe. Het s net helder of daar de net-geautomatseerde nformatevoorzenng ook geheel of gedeelteljk onder valt. Er worden geen voorbeelden n de rchtng genoemd. De ervarng leert echter dat het strakke ondersched tussen nformatevoorzenng (IV) en IT (de geautomatseerde IV) dat n Nederland gebrukeljk s, lang net overal zo wordt gehanteerd. Het s dus mogeljk dat net-geautomatseerde IV deels onder IT wordt verstaan. De norm ljkt dus te gaan over de vraag hoe een organsate ervoor zorgt dat de ondersteunng door (geautomatseerde) IV adequaat s en tevens tot aan de top van de organsate bestuurljk verankerd s. De norm stelt daarbj ook esen aan de IT en deze esen gaan ver, zeker als IT net ntern n de organsate belegd s. Een aantal esen s zodang gercht op de managers van de IT, dat deze net kunnen worden opgelegd aan de managers van het bedrjf als ze hun IT geoutsourcet hebben. In dat geval moeten deze esen n het contract met de leverancer van IT-densten worden geborgd. 43

3 nformatevoorzenng Zes prncpes De norm geeft aan dat er zes bassprncpes nodg zjn om ervoor te zorgen dat de IT-ondersteunng van een bedrjf adequaat s. Deze prncpes, de door de drecte van een bedrjf moeten worden gehanteerd, beschrjven net hoe je dngen moet doen, maar wel waar een organsate aan moet voldoen. Volgens de opstellers van de norm gaat ISO/ IEC vooral over het gedrag van mensen bnnen een organsate dat nodg s om succesvol van IT gebruk te maken. De prncpes zjn: 1. Responsblty verantwoordeljkhed: alle opstellen IV-organsatestratege opstellen nformatestratege bepalen ketenontwkkelngen stratege nrchtng IV-functe bepalen technologeontwkkelngen nformatelfecycle nformateportfolo relatemgmt. gebrukersorgansate leverancers ketenpartners plannng & control fnanceel nformatecoördnate behoefte contract gebruksbeheer wjzgngenbeheer gebrukersondersteunng beheer bedrjfsnformate bepalen bedrjfsprocesontwkkelngen functonaltetenbeheer specfceren vormgeven net-geautomatseerde IV operatonele ICT-aansturng transte voorbereden transte toetsen en testen Fguur 2. BISL, model voor busnessnformate 44

4 betrokkenen, zowel supply (IT-aanbeders) als demand (busness), moeten hun verantwoordeljkheden kennen en nemen ten aanzen van de IT. 2. Strategy stratege: busnessplannen moeten afgestemd zjn op IT-mogeljkheden en alle IT bnnen een organsate moet de hudge en toekomstge busness ondersteunen. 3. Acquston verwervng: alle IT-nvesterngen moeten worden gedaan op bass van een busnesscase; er zou geregeld moeten worden nagegaan of de utgangspunten nog steeds kloppen. 4. Performance prestate: de prestates van de IT-systemen moeten leden tot busnessvoordelen en daarom s het nodg dat IT de busness adequaat ondersteunt. 5. Conformance conformtet, nalevng: IT-systemen moeten eraan bjdragen dat kan worden aangetoond dat bedrjfsprocessen voldoen aan wet- en regelgevng; ook de IT zelf dent zch te houden aan wetteljke veresten en afgesproken nterne regels. 6. Human behavour menseljk gedrag: IT moet erop gercht zjn dat er voldoende rekenng wordt gehouden met de menseljke factor en de behoeften van de mensen n het proces. organzaton cycle account & market defnton servce delvery defnton suppler defnton capabltes defnton technology defnton contract plannng & control beheer gebruksondersteunng contnuïtetsbeheer confguratebeheer operatonele ICT-sturng Fguur 3. ASL, model voor applcate applcatons cycle customer organzaton strategy ICT developments strategy applcaton portfolo applcaton lfe cycle customer envronment strategy fnanceel kwaltets leverancers onderhoud/verneuwng ontwerp mpactanalyse realsate mplementate wjzgngenbeheer programmabeheer & dstrbute testen 45

5 nformatevoorzenng Deze prncpes worden n de norm eerst heel kort en daarna stuk voor stuk utgebreder behandeld. Bj deze beschrjvng lopen esen aan de busness en aan IT wat door elkaar. Verder s de utdepng van een onderwerp op het eerste gezcht net altjd geheel n ljn met het bovenlggende prncpe. BSL BSL s een publeke standaard voor busnessnformate (operatoneel functoneel beheer plus nformate). BSL geeft nvullng aan processen en actvteten de noodzakeljk zjn om de nformatevoorzenng vanut gebrukers- en bedrjfsoptek te sturen. Het s een samenhangend framework met aandacht voor zowel utvoerende, sturende en rchtnggevende processen als hun onderlnge relates (ze fguur 2). ASL ASL s een publeke standaard voor applcate. ASL geeft nvullng aan processen en actvteten de noodzakeljk zjn om applcates goed te kunnen beheren en onderhouden, net alleen vandaag maar ook overmorgen. Net als BSL s ook ASL een samenhangend framework met aandacht voor zowel utvoerende, sturende en rchtnggevende processen als hun onderlnge relates (ze fguur 3). In dt artkel wordt gerefereerd aan ASL 2, de neuwe verse van het framework. Mappng van ISO op BSL en ASL De ISO norm geeft aan dat drecteuren van een organsate dre taken hebben (ze fguur 4): a. het hudge en toekomstge gebruk van IT evalueren; b. het opstellen en mplementeren van plannen en beled aansturen om ervoor te zorgen dat de IT de busnessdoelen ondersteunt; c. montoren n hoeverre het beled wordt gevolgd en de prestates van de IT voldoen aan de plannen. esen aan de busness aansturen plannen beled IT-projecten evalueren voorstellen montoren prestates conformtet IT-operate behoeften van de busness Fguur 4. Model voor corporate governance van IT In fguur 5 worden deze dre drectetaken vergeleken met de onderwerpen van de processen van BSL en ASL. De dre drectetaken zjn n de norm verder vertaald naar een aantal rchtljnen aan de hand van de hervoor besproken zes prncpes. Zowel de drectetaken (ze fguur 5) als deze rchtljnen (ze fguur 6) zjn n dt artkel gerelateerd aan BSL- en ASL-processen de kunnen helpen nvullng te geven aan de genoemde taken en rchtljnen. BSL, ASL en ISO beschrjven alle dre wat je moet doen en net hoe je het moet doen. BSL beschrjft dat vanut het oogpunt van het bedrjf dat nformate als bedrjfsmddel nzet, ASL vanut het oogpunt van een van de nterne of externe IT-denstverleners en ISO vooral vanut het eerste gezchtspunt, maar tevens vanut het tweede. Vandaar ook dat de vergeljkng zch utstrekt over zowel BSL als ASL. In de twee mddelste kolommen van fguren 5 en 6 wordt aangegeven n welke BSL- en ASLprocessen dezelfde wat-elementen aan de orde komen de ISO vraagt n zjn rchtljnen. Ut de vergeljkng bljkt dudeljk dat de meeste prncpes en rchtljnen ut de norm thushoren op het rchtnggevende nveau van BSL en ASL. Dt s op zch net onverwacht, want de drecte van een organsate beweegt zch vooral op strategsch nveau. 46

6 prncpe ISO gerelateerde BSL-processen a Evalueren van hudg en toekomstg gebruk van IT Evaluate van het IT-gebruk door de drecte van de vraagorgansate nformate portfolo nformate lfecycle b Aansturen van het opstellen en mplementeren van plannen en beled zodat IT de busnessdoelen ondersteunt Het door de drecte van de vraagorgansate laten opstellen van beledsplannen nformate portfolo nformate lfecycle stratege nrchtng IV-functe c Montoren n hoeverre het beled wordt gevolgd en de prestates van de IT voldoen aan de plannen Montorng van de IT-prestates vndt plaats Fguur 5. Taken van de drecte en BSL/ASL gerelateerde ASL-processen Evaluate door de drecte van de IT-organsate servce delvery defnton Beled maken dat erop gercht s dat IT de densten aanbedt de de vraagorgansate nodg heeft servce delvery defnton Zorgen dat de applcates toegevoegde waarde bljven hebben applcaton portfolo applcaton lfecycle De verantwoordeljkhed voor de delvery lgt n de praktjk en conform ASL wel degeljk bj anderen dan de busnessdrecteuren (hoewel dat van de norm net mag) Conformerng van IT aan externe verplchtngen s mede de verantwoordeljkhed van IT zelf en wordt gemontord n ondersteunng vanut BSL-processen Input voor de evaluates door de drecte van de vraagorgansate komt vanut de processen (toekomstg gebruk): alle processen bnnen het cluster opstellen nformatestratege (hudg gebruk): operatonele ICT-aansturng gebrukersondersteunng Het maken van beledsplannen vndt ook plaats fnanceel plannng en control (provde tmely nformaton) (mnder langetermjnplannen): voorbereden transte transte (bede.v.m. transte van projecten) wjzgngenbeheer specfceren (bede.v.m. mpactanalyses) Of aansturen van dergeljke plannen onder ISO valt, s net helemaal helder Input komt vanut operatonele ICT-aansturng gebruksondersteunng ondersteunng vanut ASL-processen Input voor de evaluates door de drecte van vraag- en aanbodorgansate komt vanut de processen applcaton portfolo applcaton lfecycle ICT developments strategy de processen bnnen organzaton cycle Input voor beledsplannen komt met name vanut de sturende processen Input komt vanut plannng en control fnanceel Deze sturende processen krjgen op hun beurt nput vanut alle utvoerende processen 47

7 nformatevoorzenng Bnnen een aantal BSL- en ASL-processen op sturend en utvoerend nveau worden actvteten utgevoerd de de drecte dent te besturen. Om een overzcht te krjgen van de processen en actvteten waar vooral op gestuurd moet worden n het kader van governance, zjn deze n de twee rechterkolommen van de bede fguren aangegeven. Deze actvteten zelf maken geen deel ut van de zaken de de norm graag aanwezg zou zen en de n de rchtljnen zjn beschreven. De rchtljnen gaan alleen over de sturng op drectenveau. De prncpes en rchtljnen van de norm hebben regelmatg te maken met menseljk gedrag. Het gaat eerder over kennen de mensen het beled? dan over wat s het beled? of er moet beled zjn. Egenljk besteden BSL en ASL vrj weng aandacht aan de wjze waarop beled en stratege naar de medewerkers worden gebracht. De nvalshoek waarmee naar governance wordt gekeken s dus nogal verschllend wanneer we enerzjds naar ISO en anderzjds naar BSL en ASL kjken. Overeenkomsten en verschllen De ISO norm geeft een moo overzcht van punten waar drecteuren en managers van een (vraag)organsate aandacht aan moeten besteden bj het gebruk van IT. Een aantal rchtljnen beschrjft ook wat het IT- moet doen. Hermee wordt de norm op deze punten mnder toepasbaar voor organsates waar de IT s geoutsourcet, omdat de verantwoordeljkhed voor het IT-beled dan net bj de vraagorgansate lgt. Op deze punten s de norm wel goed brukbaar voor IT-bedrjven en managers van IT-afdelngen. De verantwoordeljkheden van het IT- worden dudeljker. Wanneer BSL wordt ngevoerd op volwassenhedsnveau 2-3, zjn er voldoende handvatten aanwezg om nvullng te geven aan een groot deel van de rchtljnen van ISO In de praktjk ze je echter dat organsates meestal begnnen met het toepassen van BSL op het utvoerende nveau. En het zjn just de actvteten op het rchtnggevende en sturende nveau de nvullng geven aan de meeste rchtljnen ut de norm. Daarbj lgt de aandacht van de norm meer op de aanpak en de verantwoordeljkhed, en de aan- dacht van de frameworks meer op de nhoud van de actvteten. Wat ISO toevoegt aan BSL: De ISO-norm concentreert zch op één onderwerp, governance, en zet rchtljnen daarvoor moo op een rjtje. Bj BSL zjn de onderwerpen verspred over het hele model en vanut een ander perspectef beschreven. Voldoen aan esen van governance wordt steeds belangrjker, dus heeft zo n overzcht dudeljk meerwaarde. BSL gaat net echt n op verantwoordeljkheden van de drecte, terwjl dat de kern s van ISO ISO gaat meer n op de zachte factoren de ook belangrjk zjn bj het mplementeren van governance. Wat BSL toevoegt aan ISO 38500: BSL bedt een totaaloverzcht van de actvteten (net alleen governance maar ook sturende en utvoerende actvteten) de aan de busnesskant moeten gebeuren om tot een goede nformatevoorzenng te komen. Het beperkt zch net tot IT, maar neemt ook de net-geautomatseerde IV mee. Er s een helderdere schedng van de verantwoordeljkheden van vraag en aanbod (demand en supply). Ook voor de IT-gerchte rchtljnen geldt: als ASL s ngevoerd op nveau 2-3, kan nvullng worden gegeven aan een groot deel van de zaken waar de IT-drecte toezcht op dent te houden. Maar n dt geval s het gros van de rchtljnen n de norm terug te brengen tot slechts een paar processen van ASL: de processen n het cluster Applcatons Cycle Management, een paar processen ut Organzaton Cycle Management, kwaltets en contract. Het s vanut ons Nederlandse gezchtspunt, waarn we vraag en aanbod graag dudeljk scheden, jammer dat n deze norm (net als ITIL) de verantwoordeljkheden van de drecte van de vraagorgansate en de van de aanbodorgansate (n- dan wel extern) wat door elkaar lopen. De drecte van een organsate de haar IT heeft geoutsourcet, heeft nauweljks grp op het beled van de IT-leverancers de zj nhuurt. Hun managers zjn net rechtstreeks aan te sturen, alleen ndrect va contracten, maar de gaan over het algemeen net n op de maner waarop het van een leverancer handelt. Daar- 48

8 prncpe ISO gerelateerde BSL-processen gerelateerde ASL-processen ondersteunng vanut BSL-processen ondersteunng vanut ASL-processen 1 responsblty Indvduen en groepen bnnen de organsate begrjpen en accepteren hun verantwoordeljkheden ten aanzen van zowel het leveren van als de vraag naar IT. Zj de verantwoordeljk zjn voor het nemen van actes zjn daartoe ook bevoegd Het kenbaar maken van het beled s net een onderwerp van BSL, maar het beleggen van verantwoordeljkheden wel opstellen IV-organsatestratege Het kenbaar maken van het beled s net een onderwerp van ASL Verantwoordeljkheden worden vastgesteld n: relate gebrukersorgansate leverancers (schedng verantwoordeljkheden met IT) 2 strategy De busnessstratege van de Het opstellen van een busnessstratege Busnessstratege van de organsate De lnk tussen busnessstratege en de organsate houdt rekenng met s geen onderdeel van busnessnformate wordt alleen gezen als nput voor competentes van IT komt aan bod n: de hudge en toekomstge competentes van IT. De en dus ook net van BSL IT-plannen Strategsche plannen bnnen IT leverancers strategsche plannen voor de IT IV-beled en -stratege worden opgesteld worden opgesteld voor de Daarnaast worden plannen opgesteld n: voldoen aan de hudge en toekomstge behoeften van de busnessstratege van de organsate n: stratege nrchtng IV-functe (o.a. leverancersselecte) nformate portfolo nformate lfecycle nformatecoördnate Utgangspunt bj BSL s dat de (geautomatseerde en net-geautomatseerde) IV aanslut op de wensen en esen vanut de bedrjfsvoerng, maar de beïnvloedng van de bedrjfsvoerng als gevolg van IT-mogeljkheden wordt mnder explcet geadresseerd IT-ondersteunng en de IT-organsate: applcaton portfolo applcaton lfecycle account & market defnton servce delvery defnton plannng en control (jaarplannen IV) Montorng ( 3.3) vndt ook plaats n: wjzgngenbeheer fnanceel 3 acquston IT-nvesterngen worden Beslutvormng over IT-nvesterngen Applcate beslut net Vraagstukken de her een rol spelen zjn: gedaan om de juste redenen, vndt mede plaats n over de IT-nvesterngen van de welke leverancers, densten, contracten, op bass van een passende en fnanceel (op bass van busness, dus s het geen onderwerp opdrachten voortdurende analyse waarbj gedegen busnesscases) bnnen ASL busnesscase dudeljk en transparant Daarnaast vndt beslutvormng over de montorng van de prestates beslutvormng plaatsvndt. toekomst van de IV plaats n: Betrokken processen: Er s een goede balans tussen nformate portfolo baten, kansen, kosten en nformate lfecycle rsco s, zowel op de korte als de lange termjn 4 performance IT kan de organsate In de norm worden geen dudeljke ondersteunen en densten rchtljnen op rchtnggevend nveau leveren op de nveaus en met benoemd de kwaltet de nodg zjn om Betrokken processen op de andere aan de hudge en toekomstge nveaus: busnessveresten te voldoen plannng en control Maar ook: fnanceel Voor het leveren van de juste densten etc. lgt ook een verantwoordeljkhed n het IT-domen zelf; relevante ASL-processen de goed ngercht moeten zjn: plannng en control mpactanalyse contnuïtetsbeheer nformate portfolo nformate lfecycle leverancers fnanceel Betrokken processen op utvoerend nveau: beheer bedrjfsnformate (.v.m. data accuracy) operatonele ICT-aansturng wjzgngenbeheer (rsco s van wjzgngen n kaart brengen d.m.v. het laten utvoeren van gedegen mpactanalyses) 5 conformance IT leeft alle verplchte wet- en regelgevng na. Beled en utvoerng worden dudeljk gedefneerd, geïmplementeerd en toegepast Een aantal rchtljnen wordt net afgedekt door BSL, zoals erop toezen dat IT ethsch werkt. Verder vndt de drecte sturng op de IT net plaats door de busnessdrecte maar door het IT- De rol van het bedrjf s met name toezchthoudend. Dus gaat het erom de juste esen te stellen en vast te leggen Relevante processen: operatonele ICT-aansturng In het proces leverancers moet worden vastgesteld of leverancers het kunnen IT s over het algemeen zelf verantwoordeljk voor het naleven van verplchte wet- en regelgevng. ASL (en ITIL) kunnen ervoor zorgen dat n de IT-organsate aan de esen wordt voldaan: en ook: contnuïtetsbeheer IT moet ook toezen op nalevng Geen specfeke processen 6 human behavour IT-beled, utvoerng en beslutvormng Her wordt gedoeld op de esen aan het Relevant zjn her de esen aan het Een bjdrage kan komen ut: houden rekenng met gedrag van en het welbevnden van gedrag van en het welbevnden van menseljk gedrag, nclusef de gebrukers en IT ers. Dat her een de betrokken IT ers. Drecteaandacht hudge en groeende stratege voor aanwezg moet zjn, wordt hervoor zt net n het ASL-framework behoeften van alle mensen n net behandeld n BSL het proces Fguur 6. Prncpes van ISO en BSL/ASL (waar esen worden gesteld aan de kwaltet van de organsate, dus ook de medewerkers) gebrukersondersteunng (communcate naar gebrukers) vormgeven NGIV (heldere procedures) voorbereden transte (opledngen) toetsen en testen In het proces specfceren zouden ook deze esen aan bod moeten komen, maar de staan net helder n BSL benoemd Verantwoordeljkheden ten aanzen van leveren van IT worden vastgesteld n: Ondersteunng vanut: de overge ACM-processen gebruksondersteunng De processen n applcatons cycle leveren nput over de kwaltet van de bestaande IT en mogeljkheden voor de neuwe IT aan de vraagorgansate Alle processen leveren n prncpe een bjdrage onder auspcën van de sturende processen Geen specfeke processen Bnnen ASL kun je denken aan processen als: capabltes defnton mplementate 49

9 nformatevoorzenng door zal het van een bedrjf dat IT heeft utbesteed, noot volledg kunnen voldoen aan de norm. Omdat de norm net bedoeld s voor certfcerng, s dat overgens geen onoverkomeljk probleem. Concluses De doelstellngen van de ISO-norm en van de bede frameworks zjn zodang verschllend dat ze egenljk net echt vergeljkbaar zjn. Alle dre hebben hun dudeljke meerwaarde. ISO geeft aan waar een drecte aan moet denken en hoe zj moet handelen bj het sturen op de (geautomatseerde) nformatevoorzenng. BSL en ASL geven een utgebred overzcht van actvteten de moeten worden utgevoerd om tot een goede nformatevoorzenng te komen en deze n stand te houden, met een nadruk op de sturng daarop. ISO s dus bedoeld voor de drecte en ASL en BSL zjn veel meer bedoeld voor de managers (en de medewerkers). Ook s de schedng n vraag en aanbod n ASL en BSL helder aangegeven, terwjl dat n de norm net zo s. Alle dre kunnen een grote rol spelen n het professonalseren van de nformatevoorzenng, vanut hun egen doelstellng en kracht. Ze kunnen prma naast elkaar worden gebrukt. Dat zou elke organsate dan ook egenljk moeten doen. Lteratuur ISO/IEC (2008). ISO/IEC 38500:2008, Corporate Governance of Informaton Technology. Pols, R. van der (2009). ASL 2: een framework voor applcate. Zaltbommel: Van Haren Publshng. Pols, R. van der, R. Donatz & F. van Outvorst (2005). BSL, een framework voor functoneel beheer en nformate. Zaltbommel: Van Haren Publshng.»ISO 38500, ASL en BSL kunnen prma naast elkaar worden gebrukt«dr. Machteld Mejer s zelfstandg expert-consultant en traner en neemt deel aan enkele werkgroepen van de ASL BSL Foundaton. E-mal: machteld.mejer@mase.nl. Mark Smalley s verantwoordeljk voor nternatonale zaken bj de ASL BSL Foundaton en s prncpal consultant bj Capgemn. E-mal: mark.smalley@aslbslfoundaton.org. Revewer Wjnand Westerveld 50