Gedragsprtcl Samenwerkingsschl Balans Wat is het gedragsprtcl? Het gedragsprtcl vrmt de verklaring van het schlbestuur, de directie, de leerkrachten, de leerlingen en de uders waarin is vastgelegd dat men pestgedrag p schl vlgens een vraf bepaalde handelwijze aanpakt. Uitgangspunt Samenwerkingsschl Balans wil vr alle kinderen die de schl bezeken een veilige schl zijn. Dit brengt met zich mee dat wij expliciet stelling zullen nemen tegen ngerlfd gedrag en cncrete maatregelen zullen nemen wanneer zij dit gedrag signaleren f gemeld krijgen. Pesten f plagen? Pesten is iets anders dan plagen. Plagen gebeurt tussen ngeveer gelijkwaardige f even sterke partners en gebeurt naar beide kanten, dus er is niet een plager en een geplaagde maar de kinderen plagen elkaar. En beide partijen zien het plagen vaak meer als een spel f een llletje. De bedelingen van het kind dat plaagt zijn niet slecht, al kan een plagerij sms best even pijn den. Bij pesten daarentegen is er sprake van een ngelijke machtsverhuding. De pester heeft macht ver het kind dat gepest wrdt. De pester heeft, bewust dan wel nbewust, de bedeling m zijn slachtffer te kwetsen. Kinderen kunnen elkaar m vele redenen pesten. Er zijn vele verschillende eigenschappen waarmee kinderen gepest kunnen wrden. Dit kunnen lichamelijke kenmerken zijn, maar k kenmerken als ged f juist slecht kunnen leren f verlegen zijn, kunnen leiden tt pestgedrag. Plagen Gebeurt nbeznnen f spntaan. Heeft geen kwade bijbedelingen. Duurt niet lang, gebeurt niet vaak en is nregelmatig. Speelt zich af tussen "gelijken". Is meestal te verdragen f sms zelfs plezierig, maar het kan k kwetsend zijn. Meestal één tegen één. De rllen liggen niet vast: nu eens plaagt de ene, dan de andere. De pijn, lichamelijk f geestelijk, is Pesten Gebeurt met pzet: de pester weet vraf wie hij f zij zal pesten, p welke manier en wanneer. Betekent iemand bewust kwetsen f kleineren. Kan lang blijven duren, gebeurt meer dan eens, is systematisch. Hudt na een psje niet vanzelf p. De strijd is ngelijk: de pester heeft altijd de bvenhand. De pester velt zich z machtig als het slachtffer zich machtels velt. De pester heeft geen psitieve bedelingen wil pijn den, vernielen f kwetsen. Gebeurt meestal in een grep (pester, meelpers en supprters) tegenver één geïsleerd slachtffer. Heeft een vaste structuur. De pesters zijn meestal dezelfde, de slachtffers k. Als de slachtffers wegvallen, kan de pester wel p zek gaan naar een ander slachtffer. Als er niet p tijd wrdt ingegrepen, kunnen de 1/7
Gedragsprtcl Samenwerkingsschl Balans draaglijk en van krte duur. Sms wrdt ze als prettig ervaren (plagen is kusjes vragen!). De relaties wrden na het plagen meteen hervat. Het geplaagde kind blijft een vlwaardig lid van de grep. De grep lijdt niet nder plagerijen f vindt nadien meteen haar draai terug. lichamelijk en geestelijke gevlgen ingrijpend zijn en lang nawerken. Het is niet makkelijk m na het pesten een evenwichtige relatie te vinden; het herstel gaat meilijk en traag. Het gepeste kind is geïsleerd, velt zich eenzaam en velt dat het niet meer bij de grep hrt. De grep lijdt nder een dreigend, nveilig gevel. De kinderen zijn angstig en vertruwen elkaar niet meer, ze zijn niet erg pen f spntaan. Er zijn weinig echte vriendjes in de grep. De pester vertnt zijn gedrag nder verschillende mstandigheden en in meerdere situaties. Definitie van pesten Pesten is het systematisch uitefenen van psychische en/f fysieke mishandeling dr één f meerdere individuen p iemand, die niet in staat is zich te verdedigen. Pesten kent meerdere vrmen: Verbaal: sptten, uitschelden, dreigen, rddelen, leugens verspreiden, vernederen uitsluiten en negeren. Bij de laatste twee gebeurt dit tweemaal z vaak bij meisjes als bij jngens. Jngens kiezen meer vr de directe cnfrntatie. Lichamelijk: slaan, schppen, vechten, krabben en bijten. Stelen f vernielen, bril laten verdwijnen, met tas gien, gymspullen laten verdwijnen. De ernst van pesten Pesten is niet een prbleem dat zich eenvudig laat plssen. Echte pestprblemen zie je niet. Pesten kmt vral vr p mmenten dat de klas ntsnapt aan het tezicht van vlwassenen, tijdens de pauze f in de kleedkamer van de gymzaal. Maar het kan k gebeuren nder je gen, dr bijvrbeeld een blik f gebaar. Pesten, vral structureel pesten, kan grte wnden slaan. Bij pesten is het van grt belang dat de aandacht zich niet alleen richt p het slachtffer maar k p de dader. Pesten wrdt vaak gezien als de eerste vrm van geweld. Pesten is zwel schadelijk vr de ntwikkeling van de gepeste als diegenen die pesten. De pesters pesten vaak m eigen prblemen te verschreeuwen, vallen vaak met hun pestgedrag buiten de grep, al ervaart het kind dat gepest wrdt dit meestal niet z, mdat de grep het pesten laat gebeuren. Pesten is vaak k een uiting van gebrek aan sciale vaardigheden. Pesters kmen vaak, k wanneer zij wat uder wrden, in de prblemen mdat hun gedrag niet meer geaccepteerd wrdt. De thuissituatie heeft veel invled p het pestgedrag van de kinderen. 2/7
Gevlgen en signalen Gedragsprtcl Samenwerkingsschl Balans Pesten kan het leven van het slachtffer helemaal verhp gien en danig verzieken. Kinderen die gepest wrden, schamen zich vaak en durven er niet ged met anderen ver te praten. Zélfs niet met hun uders. Maar vaak is uit signalen wel p te maken dat er iets aan de hand is. Mgelijke signalen van slachtffers zijn: angst m naar schl te gaan, last krijgen van nare drmen en cncentratiestrnissen waardr de schlprestaties achteruit gaan. Ok lichamelijke klachten zals buikpijn, hfdpijn f misselijkheid kunnen wijzen p pestprblematiek. Deze kinderen wrden meestal steeds smberder f trekken zich steeds meer terug. Ok p vlwassen leeftijd kunnen ng gevlgen gevnden wrden van pesten in de lagereschlleeftijd. Onder meer in de vrm van depressie, gebrek aan zelfvertruwen en strende herinneringen. Opvang van het slachtffer en de pester Slachtffer Pester Ernstig nemen van het verhaal Nagaan wat er gebeurt Opvang met ndersteunende gesprekken Het kind het gevel geven dat hij/zij wrdt gelfd Ingaan p psitieve kenmerken dr psitieve ndersteuning van het zelfbeeld Cncrete pestsituaties bespreken en alternatieve reactiewijze geven Gericht zijn p het ngewenste gedrag, niet p de persn Het niet kwetsen f kleineren van de pester. He beter de band is he meer kans p resultaat. Op zek gaan naar de reden. Sms is verdere begeleiding (zelfcntrle, karakterprblemen) ndig. Samen afspraken maken: He ga je het gedmaken? He ga je er p letten? Wat wanneer het weer gebeurt? Preventieve maatregelen De schl vindt de sciaal-emtinele ntwikkeling van de leerlingen belangrijk. Het respectvl mgaan met elkaar, het luisteren naar elkaar en het accepteren dat iedereen uniek is, vrmen hierbij de uitgangspunten. Aan het begin van ieder schljaar bespreekt de leerkracht met de leerlingen de meer algemene afspraken en regels in de klas. Op schl wrdt dr het team het gede vrbeeld gegeven en de gede sfeer in en buiten de klas bewaakt. De schl gebruikt de methdes Human Values en Kind p maandag. Hierin wrden de psitieve waarden en nrmen aan het licht gebracht. Er is een gedragscördinatr die zrgt vr: een terugkppeling naar de buwen; het bespreekbaar maken tijdens leerlingenbesprekingen; het terug laten kmen van dit nderwerp p het DIB-verleg (directeuren, interne begeleiding, buwcördinatren); tijdens intervisie gesprekken; het geven van kanjertrainingen en faalangst reductietrainingen. De kanjertraining is een effectieve aanpak van sciaal-emtinele prblemen in schl. In deze aanpak leren wij de kinderen weer p een gede manier met elkaar verder te gaan. Deze aanpak geeft inzicht in grepsrllen en 3/7
Gedragsprtcl Samenwerkingsschl Balans grepspatrnen. De faalangst reductietraining is er p gericht m het kind inzicht te geven in eigen handelen en m te gaan met reële angst en/f irreële angst. Tijdens de kennismakingsgesprekken met nieuwe uders is het gedragsprtcl standaard een gespreksnderwerp. Expliciet wrdt aandacht besteed aan pestgedrag; wat is pestgedrag en wat det de leerkracht eraan indien het tch vrkmt. De leerlingen wrden gevelig gemaakt vr wat zij elkaar aan kunnen den. Dit kan bijvrbeeld middels een bek. Er zijn beken met als thema pesten in de schlbiblitheek en beken ver dit thema in de rththeek. 4/7
Gedragsprtcl Samenwerkingsschl Balans De vijfspren aanpak van het gedragsprbleem Vr het kind, dat p schl stelselmatig gepest wrdt dr een grep medeleerlingen, wrdt het schlgaan een angstig gebeuren. Het is een prbleem dat met het kind pgelst met wrden. Wanneer dergelijke prblemen niet snel pgelst wrden heeft dat verregaande gevlgen vr de sciaal-emtinele ntwikkeling van dit kind. Wanneer er sprake is van pestgedrag in een klas, is dit geen individueel prbleem maar een grepsprbleem. Er zijn verschillende belanghebbenden; het gepeste kind, de pester(s), de zwijgende middengrep, de uders en de leerkracht. Maar het team kan k een belanghebbende zijn bij een grepsprbleem. Dit hudt in dat een aanpak van het verschijnsel, wil ze adequaat zijn, zich met richten p een gelijktijdige hulp aan deze vijf grepen. Cncreet betekent dit: 1. Hulp aan het slachtffer Het kind dat gepest is heeft een heel vervelende ervaring meegemaakt. Het zal die meten gaan verwerken. Het kind krijgt de gelegenheid m met een vertruwenspersn regelmatig bij te praten. Deze vertruwenspersn kan de eigen leerkracht zijn maar k iemand anders van het team. In ieder geval met het kind alle vertruwen hebben in deze persn. Op vaste tijden met het kind bij de vertruwenspersn kmen m te vertellen wat er zal ged en fut is gegaan in die week. Het is zinvl dat de leerling de gebeurtenissen in een srt dagbek gaat schrijven. De vertruwenspersn kan dan zien he het met het kind gaat. Vr het kind is het belangrijk dat het de gebeurtenissen van zich af leert schrijven. De frequentie van de afspraken zal in het begin vrij grt zijn. Later kan de frequentie, indien mgelijk teruggebracht wrden naar bijvrbeeld één keer per maand. 2. Hulp aan de pester Kinderen die ngewenst fysiek en/f verbaal geweld vertnen hebben een zwakke cntrle ver hun agressie. De hulp aan deze kinderen bestaat uit een aantal activiteiten: Een gesprek waarin duidelijk zal wrden aangegeven welk gedrag niet getlereerd wrdt. Er wrdt een schriftelijk verslag gemaakt. Er zal k een lgbek bijgehuden wrden waarin de gedragingen wrden beschreven. Een duidelijke afspraak wrdt gemaakt vr een vervlggesprek en welke straf f belning er zal vlgen indien het gedrag zich weer vrdet f juist niet meer vrdet. Het team van de schl wrdt p de hgte gebracht zdat al het persneel alert is. De uders wrden geïnfrmeerd ver de te vlgen prcedures en wrden mede verantwrdelijk gemaakt. Van alle gesprekken met de pester en/f uders wrden verslagen gemaakt. Indien eerdere activiteiten geen plssing bieden, vert de leerkracht pnieuw gesprekken met de leerling m de strategie aan te passen. Als het pestgedrag blijft vrtduren zal het in de Interne Zrgcmmissie besprken wrden. De schl rept de hulp in van het Netwerk 0-12 jarigen (dit is een bijeenkmst waar deskundigen bij elkaar kmen m de situatie mtrent de kinderen vanuit allerlei disciplines te bespreken) als blijkt dat de schl geen adequate hulp meer kan bieden. Daaruit kunnen verwijzingen vlgen naar andere instanties. Indien dit alles niet leidt tt een verbetering zal de uders geadviseerd wrden uit te kijken naar een andere schl. 5/7
Gedragsprtcl Samenwerkingsschl Balans 3. Hulp aan de zwijgende middengrep De zwijgende middengrep is van vitaal belang bij de aanpak van het prbleem. Als de grep eenmaal in beweging is gebracht, hebben kinderen die pesten weinig meer te vertellen. De middengrep is eenvudig te mbiliseren, niet alleen dr de leerkracht, maar k dr de uders. Een ged middel hiervr is de Kanjertraining. 4. De uders Vr de uders van het gepeste kind is het van belang dat de schl ernst maakt met de aanpak van het pesten. Met de uders van het gepeste kind zal verleg zijn ver de aanpak en de begeleiding van hun kind. De uders van de pesters meten p de hgte zijn van wat er met hun kind gebeurt. Zij meten weten dat hun kind gedrag vertnt waarver zij zich ernstig zrgen meten maken. De uders van de tussengrep kunnen zich bij de leerkracht melden als zij van hun kind hren dat er een kind stelselmatig gepest wrdt. Deze signalen meten serieus aangepakt wrden. Ouders kunnen hun kinderen p eenvudige wijze gevelig maken vr het nderwerp pesten dr met hun kinderen hierver te praten. Dr dit te den geven zij in de eerste plaats aan weet te hebben van het prbleem. In de tweede plaats geven zij hun kinderen het gevel een luisterend r te bieden. Praten ver pesten is geen klikken. Ouders kunnen zich altijd bij een leerkracht melden als zij van hun kind hren dat een kind gepest wrdt. Er met de mgelijkheid gebden wrden m een vertruwenspersn te zeken. Als het kind daarte zelf niet in staat is helpt de schl het kind hierbij. 5. De leerkracht De leerkracht heeft een zeer belangrijke rl. De leerkracht zal ndubbelzinnig duidelijk meten maken welk gedrag niet acceptabel is. De leerkracht biedt het slachtffer bescherming en geeft k inzicht in eigen gedrag. Daarnaast wrdt de klas aangesprken. Daarte heeft de leerkracht een aantal hulpmiddelen te beschikking. Er kan teruggegrepen wrden p het prtcl, waarin aangegeven wrdt welke afspraken er gemaakt zijn en welke de eventuele straffen f belningen zullen zijn indien leerlingen zich niet aan deze afspraken huden f juist wel. De belangrijkste stelregels uit het gedragsprtcl We vertruwen elkaar We helpen elkaar Niemand speelt de baas We lachen elkaar niet uit We den niet zielig Handtekening directeur: Handtekening vrzitter MR: Handtekening namens de kinderen: 6/7
Gedragsprtcl Samenwerkingsschl Balans Bijlage vr de leerkrachten Leerkrachtgedrag Verschillende dimensies van psitief leerkrachtgedrag zijn: de leerkracht kan begrip pbrengen vr de gedachten- en leefwereld van kinderen; de leerkracht neemt kinderen serieus en respecteert hun reacties; de leerkracht is vriendelijk, praat rustig, kijkt kinderen aan, snauwt en schreeuwt niet; de leerkracht is ptimistisch, verwacht dat het met het kind ged zal aflpen; de leerkracht beweegt zich rustig, praat rustig, reageert rustig, is vrspelbaar; de leerkracht vegt daden bij wrden, is echt, meent wat hij/zij zegt. Geeft duidelijke regels en grenzen; de leerkracht crrigeert pbuwend -> geeft tips; de leerkracht medigt nafhankelijkheid aan, durft ls te laten; de leerkracht heeft hge verwachtingen van eigen verantwrdelijkheid van kinderen; de leerkracht vertruwt kinderen, uders en cllegae; de leerkracht denkt psitief kritisch na ver eigen functineren; de leerkracht stelt welzijn van het kind vrp; de leerkracht richt zich niet p uiterlijke schijn; de leerkracht neemt verantwrdelijkheid vr een rustige/veilige sfeer in de klas, p de gang, in de schl en in de buurt. 7/7