Hlland Rijnland Bibased Prgrammaplan 2014 Inclusief terugblik 2013 Definitieve versie Maart 2014 1
INHOUD 1. Samenvatting... 3 2. Aanleiding... 3 3. Terugblik 2013... 5 4. Prgramma 2014... 9 Missie, visie en strategie... 10 Prjectprtfli... 11 Strategische allianties... 16 Zichtbaarheid in de regi... 17 5. Activiteiten, uitvering en begrting... 17 Activiteiten en betrkken partners... 17 Uitvering werkpakket en begrting... 18 6. Radmap... 19 7. Bijlagen... 19 2
1. SAMENVATTING De Bibased Ecnmy biedt significante ecnmische kansen vr de regi Hlland Rijnland. Het reginale prgramma Bibased heeft de ambitie m zich k in 2014 in te zetten m de gede uitgangspunt van de regi t.a.v. de bibased ecnmy m te zetten in ecnmische grei. Dr het tevegen van rganiserend vermgen wrdt ingezet p het ntwikkelen van een reginaal ecsysteem rndm het thema Bibased Ecnmy Het prgramma heeft hierin een faciliterende rl. De kerntaken waarp p gefcust gaat wrden zijn: Prjectntwikkeling In verschillende rllen cncrete bibased prjecten pzetten in samenwerking met het bedrijfsleven en kennisinstellingen. Prjectndersteuning f makelaarsfunctie. Strategische allianties pzetten Natinale initiatieven verbinden met het reginaal prgramma p bijv. agenda s en instrumentarium Zichtbaarheid vergrten De mgelijkheden van de bibased ecnmy demnstreren aan het publiek De kerntaken van het prgramma wrden in dit prgrammaplan uitgebreid mschreven. De inzet per kerntaak zal niet alleen gemeten wrden in deliverables. Per taak zal k gekeken wrden welke inzet andere partners gaan leveren en he een z grt mgelijk rendement van de inzet uit het prgramma kan wrden gehaald. 2. AANLEIDING EN ACHTERGROND Bibased Ecnmy (BBE) gaat ver de vergang van een ecnmie die draait p fssiele grndstffen naar een ecnmie die draait p bimassa als grndstf: van 'fssil based' naar 'bi based'. In een bibased ecnmy gaat het dus ver het gebruik van bimassa vr verschillende tepassingen. De tegevegde waarde daarvan is hg wanneer uit de bimassa farmaceutische prducten wrden verkregen. Het gaat hier vaak m kleine vlumes. Wanneer bimassa wrdt mgezet in energie gaat het m grte vlumes maar is de tegevegde waarde laag, zals nderstaand figuur laat zien: 3
In Eurpa, Nederland en de prvincie Zuid-Hlland wrdt grt belang gehecht aan deze nieuwe, innvatieve sectr. Bibased ecnmy is eigenlijk niet een aparte sectr maar draait m de ttale transitie naar een nieuwe, grene ecnmie. De regi Hlland Rijnland zet in p een bibased ecnmy via het prgramma Hlland Rijnland Bibased. Met het Bi Science Park, de Greenprts, kennisinstellingen, agrariërs en bedrijfsleven in het Grene Hart zijn binnen de vijftien gemeenten in deze regi alle buwstenen aanwezig vr een bleiende bibased ecnmy. Vral met betrekking tt de hgwaardige tepassingen van bimassa heeft Hlland Rijnland een unieke psitie. Met deze buwstenen wil Hlland Rijnland kplper zijn in de transitie van een ecnmie gebaseerd p fssiele brandstffen naar een duurzame bibased ecnmy. Een ecnmie waarin wrdt ingezet p het beter benutten van bimassa, het verantwrd en ptimaal gebruik van ecsystemen en de synergie van de rijkelijk aanwezige kennis en ndernemingskwaliteiten in de regi. Een bibased ecnmy wrdt gedragen dr ndernemers, nderwijs en verheid, die hun krachten bundelen en kennis delen. Bureau Blaauwberg heeft in 2012 aangegeven dat ntwikkeling van het thema bibased ecnmy in Hlland Rijnland kan leiden tt extra ecnmische grei. Ok in de ecnmische agenda Zuidvleugel van Rland Berger wrdt de aangegeven dat bibased ecnmy kan leiden tt extra ecnmische grei in Zuid-Hlland. In het vrjaar van 2012 heeft de vrzitter van Hlland Rijnland stakehlders uitgendigd m te praten ver de kansen die de bibased ecnmy vr de regi heeft. Vervlgens hebben Leiden Bisciencepark Fundatin, het Kenniscentrum Plantenstffen en de Kennisalliantie een plan geschreven he de kansen verzilverd kunnen wrden. Met dit prgramma wrdt dr de regi Hlland Rijnland vral ingezet p de ntwikkeling van het kennisintensieve deel van de bibased ecnmy. 4
3. TERUGBLIK 2013 Begin 2013 was het plan m vijf hfdlijnen te gaan ntwikkelen. De vijf lijnen zijn p basis van vraagsturing ingezet bij diverse prjecten en hebben tt de vlgende resultaten geleid. RESULTATEN PROGRAMMA 2013 1 Prjectntwikkeling Fcus binnen prjectntwikkeling waren drie gebieden Inhudstffen Algen vr afvalwaterzuivering en als brn vr bimassa Waterstf prductie en efficiënt gebruik Aanvraag vr het prject Slar Fuels ver de prductie van duurzame waterstf. Het prject m duurzame waterstf bij te mengen bij gren gas is uitgewerkt. Een aanvraag vr ndersteuning is ingediend bij de gemeente Leiden en vanuit de gemeente Leiden is ndersteuning tegezegd. Tezeggingen gekregen van nder andere Universiteit Leiden, Everest Catings, Dutch Space, Linde Gas m het prject te steunen. Tevens wrdt een radmap ntwikkeld. De prvincie Zuid-Hlland en de gemeente Leiden willen een innvatieve preftuin vr penbaar verver ntwikkelen. De duurzame waterstf kan één van de te ntwikkelen prjecten zijn. Algen: verkennende bijeenkmsten hebben plaatsgevnden tussen Universiteit Leiden, Hgheemraadschap en een ndernemer ver de mgelijkheden m algen te gaan kweken in een leegstaande Afval Water Zuivering Installatie (AWZI). De algen nemen nutriënten (zals nitraat en fsfaat p). De geweekte algen zijn vervlgens weer een brn van bimassa. gelijkheden De mgelijkheden zijn geschetst en in de kmende peride wrdt een mgelijke financiële vereenkmst uitgewerkt. Heineken is k bezig met een pilt prject m industrieel afvalwater te zuiveren dr middel van algen. Vanwege de nieuwe Kaderrichtlijn Water dient de uitstt van industrieel afvalwater aan strengere eisen te vlden. Heineken wil aan de eisen gaan vlden dr het water te laten zuiveren dr algen. De geprduceerde algen kunnen weer dienen als veever f bi-brandstf. Het prject is in ntwikkeling. Dr interesse te kweken bij marktpartijen die algen willen verwerken tt bijvrbeeld veever wrdt geprbeerd het prject te versnellen. Bij Heineken zijn gede resultaten gehaald in de prefpstelling. Nu verleggen de ndernemer en Heineken ver het pschalingstraject. Ondersteuning is gewenst in het traject m de juiste businesscases rndm de verwaarding van algenpasta met ndernemers uit te werken. Activiteiten 2013 Kenniscentrum Plantenstffen Het Kenniscentrum Plantenstffen heeft een bijdrage geleverd aan de ntwikkeling en van bibased gerelateerde bedrijvigheid in de regi Hlland Rijnland. De werkzaamheden bestnden in eerste instantie uit het mede vrm geven van het bibased prgramma van de regi Hlland Rijnland en vervlgens het uitveren van het plan. De nadruk heeft gelegen in het initiëren van prjecten waarbij bedrijven en kennisinstellingen vanuit de verschillende clusters in de regi Hlland samenwerken, inclusief crss-sectrale samenwerkingsverbanden. In 2013 is het vlgende prject geïnitieerd: De blembl als bibased prductieplatfrm vr alkalïden met hgwaardige tepassingen - de ntwikkeling van mderne veredelingstechnlgieën ten 5
beheve van de sierteelt sectr. Delstelling van het prject is m mderne veredelingstechnlgieën te intrduceren in de sierteelt sectr. De sierteelt sectr heeft m.b.t. de bibased ecnmy de meeste ptentie gezien de diversiteit aan inhudsstffen die in deze gewassen aanwezig is. Het beschikken ver state-f-the art veredelingsmethdieken is een belangrijke randvrwaarde vr de sierteelt sectr m een belangrijke rl te spelen in de bibased ecnmy. De bedrijven Baseclear (Mleculair bilgische services te Leiden), van Nrt (sierteeltveredeling te Warmnd) en Leenen (Narcisveredeling te Lisse), en de kennisinstelling PPO zijn partners in het cnsrtium. Het kenniscentrum plantenstffen heeft de het schrijven van het prjectplan begeleid. Het gehele vrstel is ingediend bij tpsectr vr het verkrijgen financiering. Het plan is in het vrjaar van 2014 een pilt te starten. Kenniscentrum Plantenstffen is in gesprek met de gemeente Leiden ver mgelijke cfinanciering. Het kenniscentrum Plantenstffen draag uit eigen middelen 50.000, bij aan dit prject. 2 Scannen nieuwe prjecten, intensiever betrekken bedrijfsleven Het netwerk is verder in kaart gebracht rndm thema s inhudstffen, algen en waterstf prductie met crss vers tussen Space en Bibased Ecnmy. Het gaat bij langere ruimtereizen ver zaken als zuinig mgaan met water, het kweken van bimassa in de ruimte, het pslaan van znne-energie, het z ptimaal mgelijke gebruiken van aanwezige grndstffen en een circulaire ecnmie (met z min mgelijk afval). Deze thema s sluiten prima aan bij het ntwikkelen van de Bibased Ecnmy. Uit de gesprekken in 2013 kwamen k diverse initiatieven rndm Alphen naar vren, nder andere verwerking meststffen (raffinage f een cncept van DHV), algenkweek ten beheve van het zuiveren van afvalwater en een vergister van Indaver vr de prductie van gren gas. 3 Ondersteunende activiteiten ntwikkelen Scan naar subsidies vr de thema s EFRO 2020, waarnder twee lijnen met aanknpingspunten: Slimme warmte en kude netten. Eerst verkennende gesprekken geverd met EON en de prvincie Zuid-Hlland Bibased Ecnmy. Scans wrden en zijn uitgeverd samen met de Universiteit Leiden p financieringsmgelijkheden Clusterregeling De prvincie Zuid-Hlland heeft via de clusterregeling 3 miljen eur verdeeld nder bibased prjecten. 25 prjecten uit heel Zuid-Hlland hebben zich aangemeld. 9 Prjecten hebben een aanvraag ingediend en 6 prjecten gaan uiteindelijk ndersteuning krijgen. Onder de zes prjecten twee prjecten uit de regi; Bij het eerste prject uit de regi wrdt een pstelling gemaakt vr de prductie van Bi Diesels uit restmaterialen van nder meer de tuinbuwsectr. Trekker is Van der Luyt transprt uit Oegstgeest. Het tweede prject is van Latexfalt 6
uit Kudekerk. In dit prject wrden restmaterialen uit de tuinbuw verwerkt in asfalt. 4 Prgramma, rapprtages Via netwerkanalyse inzicht gekregen in de interesse en invled van de betrkken stakehlders in het prgramma Bibased Hlland Rijnland. Opleveren eindrapprtage en verleg geverd ver vrtgang. 5 Cmmunicatie Start cmmunicatie dr interviews, nieuwsbrieven en TV prgramma Zaaamspraak, LinkedIn en Twitter. De website www.hllandrijnland.net/bbe meerdere keren geactualiseerd. In samenwerking met Zaamspraak en Unity TV zijn drie tv uitzendingen vrbereid en gerganiseerd rndm het thema Bibased Ecnmy. De drie uitzending zijn tussen 20 december 2013 en 10 januari 2014 uitgeznden p Unity TV en kmen daarna beschikbaar p Yutube en via de website. Drie artikelen geschreven rndm het thema Bibased Ecnmy in Hlland Rijnland die verspreid zijn langs meerdere kanalen. Het gaat m de vlgende artikelen: Bimassa uit de regi als ecnmische mtr, Huis pwarmen dankzij eigen gft-afval en Pinieren met gren asfalt. ACTIVITEITEN ALGEMEEN Faciliteitenverzicht ng in uitvering Verkenningen, studies: Eerste stap wrdt gezet dr het Kenniscentrum Plantenstffen m een ttaal verzicht van alle rganische reststrmen in de prvincie Zuid-Hlland ged in beeld te krijgen. Na de inventarisatie wrdt nderzcht f via centrale verwerking bepaalde stffen uit de reststrmen gehaald kunnen wrden. Afstemming met prvincie Zuid-Hlland ver aansluiting p het Platfrm Bidelta Zuidvleugel. Het platfrm heeft in december 2013 een businessplan pgeleverd. Twee actielijnen wrden dr het platfrm verder ntwikkeld; Inhudstffen: Met het platfrm Bidelta Zuidvleugel zal Hlland Rijnland afstemmen he de lijn inhudstffen het meest ptimaal kan wrden vrmgegeven. Platfrm mleculen: Nadat het Kenniscentrum Plantenstffen heeft gerapprteerd welke reststrmen in de regi Hlland Rijnland, interessant zijn vr mzetting naar platfrm mleculen, zal k dit nderwerp afgestemd wrden. Om het netwerk te ntwikkelen hebben in 2013 gesprekken plaatsgevnden met: AKZO Baseclear Latexfalt Van der Luyt Dutch Space Heineken Leidse Instrumentenmakers schl TU Delft 7
PPO Lisse IDC Bllenstreek Naktuinbuw Syntens ver inzet vanuit GBi prgramma EON (energie) Van Nrt (sierteelt Warmnd) Leenen (Narcisveredeling Lisse) Universiteit Leiden Gemeentes (Duin en Bllenstreek, Leiden, Alphen) Hgeschl Leiden Dutch Space (Leiden) Syntens Omgevingsdienst West Hlland Kamer van Kphandel Crustell (Alphen aan den Rijn) Everest catings (Delft) Ideevlutie(Nrdwijk) Gren Verver BV (Leiden) Giaura (Nrdwijk) Duurzaam mbiliteitscentrum Haagweg (Leiden) Nun Warmte Hgheemraadschap Rijnland Prvincie Zuid-Hlland Grene Hart Academie Na alle gesprekken hebben we een netwerkbestand van ngeveer hnderd persnen uit bedrijfsleven, kennisinstellingen en verheden. De resultaten van de interviews zijn verwerkt in de drie actielijnen vr het prgramma in 2014. 8
4. PROGRAMMA 2014 Prgramma Bibased 2014 Missie, Visie en Strategie Activiteiten Ambitie 2014 Prjecten/thema s Hfdlijnen Reststrmen Meerdere prjecten* Cmmunicatie Inhuds stffen Inhudsstffen (Kennis Centrum Plantenst ffen ) Prjectprtfli Slar fuels Slar Fuels (UL, Everest Cating) Industrieel Afvalwater (Heineken) Algen Huishud. afvalwater (HHR) Nieuwe Prjecten (Trekker) Ambities Activiteiten Ontwikkeling Makelaar (Trekker) Strategische allianties Samen werkingen definiëren Zichtbaarheid bibased Instrumenten Instrumenten *Lkaal vedsel, Functinal Fd, vergisten, Bimassa, Mestverwaarding, Algenkweek, Restwarmte, Grengas 9
MISSIE, VISIE EN STRATEGIE Missie: Versnellen transitie naar duurzame bibased ecnmy dr het benutten van de ptenties in de regi Hlland Rijnland. De reginale visie p het thema grene ecnmie is dat dit leidt tt het beter ecnmisch benutten van ngebruikte reststffen, meer reginale werkgelegenheid en een gezndere mgeving. Het heeft vr de regi dus meerwaarde m hier p in te zetten dr middel van het prgramma Hlland Rijnland Bibased. Uit studies van de prvincie Zuid-Hlland blijkt dat bibased ecnmy zich mmenteel bevindt in de zgenaamde kantelfase in de transitie (zie figuur). De missie van het prgramma Bibased Hlland Rijnland is m deze transitie te versnellen (dus versneld van de kantelfase naar de versnellingsfase te kmen) dr de huidige ptenties in de regi Hlland Rijnland ged te benutten. Strategie: Ontwikkeling bibased kennis naar ecnmie. Gezamenlijk ntwikkelen innvatieve business cases. 10
In het prces m wetenschappelijke kennis naar de markt te brengen wrden vier fases nderscheiden: discver, develp, demnstrate en deply. Het stimuleren van de ntwikkeling in het bibased cluster wrdt vrm gegeven dr het stimuleren van fase 2 (develp) en fase 3 (demnstrate). Dr het stimuleren wrdt unieke lkale kennis gebruikt in innvatieve prjecten waardr valrisatie versneld wrdt. Invulling 1 discver (ntdek) kennisinstelling 2 develp (ntwikkel) gezamenlijke ntwikkeling 3 demnstrate (demnstreer) gezamenlijke ntwikkeling 4 deply (gebruik) markt Om in 2014 de bibased ecnmy verder te ntwikkelen en de visie te vertalen naar acties wrden drie hfdlijnen ntwikkeld (zie schema 1 bijlage): Prjectenprtfli, ntwikkelen van cncrete prjecten in de regi. Strategische allianties tussen reginale partners verkennen en aangaan. Zichtbaarheid bibased in de regi vergrten PROJECTPORTFOLIO Via het ntwikkelen van de eerste hfdlijn wrden prjecten ndersteund p de gekzen thema s. Daarnaast kunnen nieuwe prjecten ndersteuning krijgen nder het thema ntwikkeling. 11
In 2013 is gekzen m te cncentreren p de thema s Inhudstffen Algen Slar fuels Met de ntwikkeling van deze thema s wrdt k in 2014 verder gegaan. Daarnaast bleek uit de interviews in 2013 dat veel stakehlders het thema reststrmen uit willen werken. De prjecten die nder reststrmen zijn nder andere reststrmen vanuit de tuinbuw, plantaardige reststrmen die bijvrbeeld in een vergister kunnen wrden verwerkt. Tt slt willen we een deel vrije ntwikkelingsruimte hebben m zwel bestaande initiatieven met elkaar te kunnen verbinden als k nieuwe initiatieven kunnen verkennen en eventueel te versnellen. Thema: Reststrmen Prject: Partijen: Ambitie 2014: Activiteiten 2014: Prject: Partijen: Ambitie 2014: Activiteiten 2014: Gren gas prductie vergister Indaver, bedrijven die gren gas willen gebruiken vr schne energievrziening f als transprtbrandstf Indaver gaat in 2014 een vergister penen in Alphen aan den Rijn. De pening biedt kansen m met het geprduceerde grene gas duurzame transprtketens in te richten. Daarnaast kunnen de restprducten uit de vergister gebruikt wrden als grndstf vr algenkweek. Rndm dit prject wrden generieke instrumenten ingezet zals matchmaking, ketenntwikkeling en cmmunicatie. Meststrmen Mestprducenten Grene Hart en mestprducenten Grene Klaver, DHV, algenspecialisten en bedrijven. Er zijn verschillende mgelijkheden m mest nuttig te gebruiken. Ten eerste als bdemverbeteraar, ten tweede als grndstf vr algenkweek en DHV heeft een prcedure m zuten uit de mest te halen. De zuten kunnen daarna verkcht wrden. Wrkshp in samenwerking met Syntens ver dit nderwerp. Thema: Inhudstffen Prject: Ambitie 2014: Activiteiten 2014: De blembl als bibased prductieplatfrm vr alkalïden met hgwaardige tepassingen De ntwikkeling van mderne veredelingstechnlgieën ten beheve van de sierteelt sectr. Het prject zal in 2014 verder vrmgegeven gaan wrden en naar verwachting zal de pilt in het vrjaar gaan starten. De piltstudie met aantnen dat vr een aantal sierteeltgewassen het mgelijk is m mderne veredelingstechnlgieën te ntwikkelen en tepasbaar te maken. Op basis van de resultaten zullen andere 12
sierteelt veredelingsbedrijven geënthusiasmeerd wrden m deel te nemen aan grter prject dat gericht is p de verdere ntwikkeling en implementatie van een aantal technlgieën. Financiering zal dan via de ROM Zuidvleugel, EU i.c.m. privaat geld gerganiseerd wrden. Prject: Ambitie 2014: Activiteiten 2014: Prject: Ambitie 2014: Natural Prducts Lab Bij bedrijven en kennisinstellingen is de wens ntstaan m een Natural Prducts Lab p te zetten. Het Natural Prducts Lab heeft de pzet van een bedrijfsverzamelgebuw (vergelijkbaar met Bipartner) waar bedrijven gevestigd waarvan de activiteiten gerelateerd aan het ntwikkelen en cmmercieel tepassen van plantenstffen. Bedrijven die expertise hebben van analyse methdieken, het screenen p biactiviteiten, het extraheren maar k het registreren van prducten waarin plantenstffen zijn verwerkt. Het Natural prducts Lab zal een bredplaats wrden waar deze bedrijven samen met industriële tepassingsmarkten samenwerken en innvatieve prducten ntwikkelen. Daarnaast zal het Natural prducts Lab kennisvalrisatie/business develpment activiteiten verrichten gebaseerd p de IP die afkmstig van de kennisinstellingen in de regi. In 2014 wrdt dit cncept verder uitgewerkt en zal er een businessplan gereed zijn die basis vrmt vr de financiering van het plan. Het Natural Prducts Lab maakt gebruik van de sterktes van de regi en zal een bst geven aan het ntwikkelen van bedrijvigheid p dit thema. Businesscase analyse raffineren van plantaardige resten uit de tuinbuwsectr tt industriële grndstffen In samenwerking met Ryal Haskning DHV is het kenniscentrum Plantenstffen een business analyse gestart met de vraag f p basis van de reststrmen in de regi Zuid-Hlland (met name de greenprts Westland, Duin- en Bllenstreek, Aalsmeer en Bskp) het mgelijk is m dr middel van één raffinage technlgie er één f enkele chemische building blcks gemaakt kunnen wrden waarvr een marktvraag is. In dit cncept wrdt uitgegaan dat het ecnmisch niet haalbaar is m aparte business cases (beperkte bimassa, hge ksten, lgistieke prblemen) te ntwikkelen. Als blijkt dat het ecnmisch en technlgisch haalbaar is dan wrdt p basis van het businessplan een cnsrtium gevrmd dat uiteindelijk met leiden tt cmmitment (bedrijven en kennisinstellingen), een prjectplan. Het nderwerp is inmiddels k dr het Kenniscentrum in het nieuwe BIC (Bibased Industries Cnsrtium) 2014 prgramma geschreven. De call gaat vrjaar 2014 pen en is een mgelijkheid m het plan te kunnen financieren. 13
Prject: Ambitie 2014: 360 C sessies Het kenniscentrum Plantenstffen is gestart met een initiatief m p basis van inhudsstffen tegevegde waarde te creëren aan tuinbuwprducten. De inhudsstf wrdt er niet uitgehaald maar p basis van de inhudsstf(fen) heeft het prduct waardevlle kenmerken gekregen waar ketenpartijen (inclusief handel en de cnsument) meer vr willen betalen. Bijvrbeeld gezndheidsbevrderende stffen in tmaat f een rs die geurstffen prduceert waar de cnsument happy van wrdt. De 360C sessies zijn bedeld m met creatieve mensen en de veredelingsbedrijven (sierteelt) p een ut f the bx wijze dit srt cncepten te bedenken. In een later stadium wrden dan de kennisinstellingen erbij betrkken m het cncept mede te ntwikkelen. Thema: Slarfuels Prject: Betrkken partijen: Ambitie 2014: Activiteiten 2014: Slar2Fuel (prductie en gebruik duurzame waterstf) Universiteit Leiden, Ideevlutie Nrdwijk, Gren Gas Verver Leiden, Everest catings Delft, Duurzaam mbiliteitscentrum Leiden, Dutch Space Leiden. Opstarten en realisatie eerste fase In 2013 is het prject ntwikkeld en is de eerste financiering geregeld. De financiering kmt van de prject partners en de gemeente Leiden steunt het prject via een bijdrage vanuit het cfinancieringsfnds Leiden stad van Ontdekkingen. In 2014 wrdt het prject uitgeverd, pening is vrzien in het vrjaar van 2014. Binnen het prgramma zal gezcht wrden naar vervlgfinanciering van de pschaling. Thema: Algen Prject: Betrkken partijen: Ambitie 2014: Activiteiten 2014: Prject: Betrkken partners: Ambitie 2014: Activiteiten 2014: Hgheemraadschap Rijnland Hgheemraadschap Rijnland, Universiteit Leiden, Algea Fd and Fuel Uitwerking mgelijke business case waarbij aan de ene kant ng wetenschappelijk nderzek gaat plaatsvinden en aan de andere kant een business case wrdt uitgewerkt Prject ntwikkeling met HH Rijnland, Universiteit Leiden m fsfaat en nitraat kringlpen te sluiten. Het del wrdt m de maatschappelijke pgaven via een gezamenlijk prject aan te pakken. Heineken Heineken, Algea Fd and Fuel, Universiteit Leiden Vrmgeven pschaling, marktkansen vr algenpasta ntwikkelen Uitwerken mgelijkheden vr pschaling, zeken naar mgelijke afnemers uit de regi Hlland Rijnland die de geprduceerde algenpasta 14
kunnen gaan verwerken en gebruiken in prducten zals vedingssupplementen en veever. Thema: Prject: Betrkken partijen: Ambitie 2014 Activiteiten 2014: Prject: Betrkken partijen: Ambitie 2014 Activiteiten 2014: Ontwikkeling Ng in te vullen ng in te vullen Nieuwe prjecten die ng niet p de radar zijn verschenen kunnen verbnden met andere prjecten f initiatieven. In beperkte mate kan aan prjectntwikkeling wrden gedaan. Afhankelijk van de prjecten die zich aanmelden wrden activiteiten ntwikkeld. Makelaarsfunctie Kennisinstellingen en bedrijfsleven. Partijen met elkaar verbinden Aanspreekpunt van partijen in de regi die ambities hebben p het gebied van de bibased ecnmy. Met nieuwe partijen in de regi spreken. Partijen helpen met het vinden van ketenpartners. Partijen verwijzen naar financieringskansen zwel subsidies als investeerders. 15
STRATEGISCHE ALLIANTIES Strategische allianties Samen werkingen definiëren Samenwerking met: IDC Lisse (WUR), G Bi, InnvatinQuarter, Platfrm Bi Delta (PZH), Eurpa ntwikkelen verbinden, initiatieven verkennen (finan.) instrumenten en subsidiemgelijkhed en Via de tweede prgrammalijn strategische allianties wrden een aantal taken samengevat. Onder strategische allianties vallen de taken: Uitwisselen ideeën, prjecten en initiatieven Gezamenlijke prjectntwikkeling Tevens zrgt een beter verzicht van de initiatieven vr een z ged mgelijke afstemming. Hierdr kunnen prjecten eenvudiger met elkaar verbnden wrden. Vanuit verschillende heken wrdt de Bibased Ecnmy ndersteund. In de regi zijn actief: Naktuinbuw PPO Lisse Kenniscentrum plantenstffen Veenweide innvatiecentrum Kennisinstellingen IDC Bllen Lisse G Bi prgramma Syntens Gren Cirkels InnvatinQuarter Andere partijen De partijen wrden daarbij ndersteund m initiatieven zichtbaar te maken. Dat kan via een centraal lket f afstemming via netwerkbijeenkmsten Met de stakehlders wrden tijdens de bijeenkmst in februarii 2014 afspraken gemaakt he deze hfdlijn het best kan wrden vrmgegeven. Op bvenreginaal niveau zijn er verschillende, elkaar deels verlappende netwerken. Op het niveau van de Zuidvleugel (Zuid- Hlland) is dat het Platfrm BiDelta Zuidvleugel dat zich inhudelijk vral zal richten p grene buwstenen en inhudsstffen. De prvincie Zuid-Hlland heeft haar krachten gebundeld met de prvincies Nrd-Brabant en Zeeland (en de blik naar Vlaanderen) in de Bibased Delta. En richt zich naast grene buwstenen k p grene grndstffen (naast inhudsstffen zijn dat reststrmen en algen). Ok is de fcus gericht p Eurpa. Op rijksniveau is de Bibased Ecnmy een belangrijke thema binnen het tpsectrenbeleid. 16
ZICHTBAARHEID IN DE REGIO Zichtbaarheid bibased In 2014 wrdt verder gegaan met publiciteit te creëren rndm het thema bibased ecnmy in de regi. Eind 2013 zijn enkele artikelen verschenen. Daarnaast zijn een drietal TV prgramma s uitgeznden. De kmende peride zal wrden bezien p welke wijze het beste aandacht gegeven kan wrden aan dit thema In elk geval zullen er regelmatige updates verschijnen via nieuwsbrieven en sciale media en wrdt de website geregeld geactualiseerd. Cmmunicatie Relevante partijen p hgte stellen van bibased en prgramma Uitveren cmmunicatiepara graaf (LinkedIn/Twitter) 5. ACTIVITEITEN, UITVOERING EN BEGROTING ACTIVITEITEN EN BETROKKEN PARTNERS Inzet vr het prgramma 2014 wrdt geleverd dr de vlgende partners: Hfdlijnen Invulling Uitvering Prjectprtfli Verkennen prjecten. G Bi bijeenkmst februari 2014 en mgelijke ndersteuning van gevrmde cnsrtia. Prject ntwikkeling G Bi Syntens Kenniscentrum Plantenstffen IQ (ROM Zuidvleugel) Gemeenten 17
Strategische allianties Zichtbaarheid in de regi Prgramma ndersteuning, verleg en rapprtage Ervr zrg dragen dat de belangen van de lkale stakehlders rganisaties nderling duidelijk zijn. Vergrten van de bekendheid en kansen van bibased ecnmy en het prgramma en prjecten in de regi bij bedrijven, kennisinstellingen en burgers Ondersteuning bij het prgramma en nderlinge afstemming Inzet partners, Kenniscentrum plantenstffen IQ (ROM Zuidvleugel) Diverse partners Hlland Rijnland, mgelijk met externe ndersteuning Leiden Bi Science Park IQ (ROM Zuidvleugel) Kenniscentrum plantenstffen Inhudstffen uitwerking prject Test inhud algen Netwerkuitbreiding Luris Aanleveren en scannen nieuwe prjecten Verkennen strategische allianties KvK/G Bi G bi bijeenkmst Opvlging en uitwerking G Bi Leiden Bi Science park Fundatin Prgrammanagement ROM Zuidvleugel Business case algen Prject ntwikkeling Netwerk uitbreiden UITVOERING WERKPAKKET EN BEGROTING Uitvering van dit prgramma vergt een behrlijke tijdsinzet. Die zal kmende jaar, net als afgelpen jaar wrden geleverd dr InnvatinQuarter (ROM Zuidvleugel, waarin de Kennisallinatie sinds 1 januari 2014 in is pgegaan), het Kenniscentrum Plantenstffen en het 18
Leiden Bi Science Park. De exacte ureninzet is mmenteel ng niet bekend en ng nderwerp van besluitvrming bij de diverse partners. Dat is nder andere het gevlg van het feit dat de Kennisalliantie ver is gegaan in InnvatinQuarter. Op krte termijn is hierver meer duidelijk. Inzet van de partners is een gelijkwaardige inzet als afgelpen jaar. Naast de ureninzet in kind van de partners is er budget vr uitvering van de activiteiten. De inzet vanuit Hlland Rijnland bestaat uit een budget van 40.000 eur. De reginale ureninzet hierbij is begrt p 400 uur, vral gericht p prgrammasturing. De gemeente Leiden heeft eind 2013 een besluit genmen ver de inzet p bibased ecnmy. Er wrdt 85.000 beschikbaar gesteld vr de Leidse cmpnent van het prgramma Hlland Rijnland Bibased, te weten de thema s Slar Fuels en Algen en het meer algemene thema ntwikkeling. De kmende peride zal k gesprken wrden met gemeenten in de Duin- en Bllenstreek en Alphen aan den Rijn ver de kansen en mgelijke extra verheidsinzet van deze partners. 6. ROADMAP De regi Hlland Rijnland gaat de kmende jaren het thema Bibased Ecnmy verder ntwikkelen zdat een succesvl ecnmisch cluster gaat ntstaan. De ntwikkeling zal plaatsvinden met partners in de regi en met partners van buiten de regi. Om de ntwikkeling van het cluster te versnellen gaat Hlland Rijnland rganiserend vermgen tevegen. Het rganiserend vermgen gaat haar inzet richten p: Ontwikkelen lkale initiatieven Waar mgelijk de initiatieven aan te laten sluiten p andere prjecten in de prvincie. Zichtbaarheid van prjecten, prgramma en rganisaties Kennis te expliteren dr valrisatieprjecten te ntwikkelen. Psitineren van de regi m extra bedrijvigheid aan te trekken p het gebied van Bibased Ecnmy. Netwerk uitbreiden 7. BIJLAGE Zie pagina 20. 19
Prgramma Bibased 2014 Missie, Visie: Versnellen transitie naar duurzame bibased ecnmie dr benutten van de ptenties in de regi Hlland Rijnland Strategie : Ontwikkeling bibased kennis naar ecnmie Gezamenlijk ntwikkelen innvatieve business cases Activiteiten Ambitie 2014 Prjecten/thema s Hfdlijnen Reststrmen Meerdere prjecten* verbinden rndm vergister/ algenkweek/ mest prjectplan wrkshps G Bi vervlg p wrkshps Inhuds stffen Inhudsstffen (Kenniscen trum Plantenst ffen - Veredeling Naturalprduct slab - Building blcks - prducten -piltstudie -businessplan -nderzek - 360 C sessies Prjectprtfli Slar fuels Slar Fuels (UL, Everest Cating) waterstfprductie dr slar cell testpstelling radmap pschaling uitveren prject ntwikkelen radmap interesseren afnemers Industrieel Afvalwater (Heineken) pschalen algenprduct. afvalwater vinden afnemers verkennen financiering pschaling tepasbaar kennis algen inzicht prject ntwikkeling en partners Algen Huishud. afvalwater (HHR) - cmbinatie wetenschap en schner zuiveringsprc es dr algen -pstellen Plan van Aanpak preftuin - gebruik leegstaande AWZI Nieuwe Prjecten (Trekker) Ontwikkeling Makelaar (Trekker) Partijen met elkaar verbinden verbinden financierings scan kansen vr ketenaanpak inventarisatie Strategische allianties Samen werkingen definiëren Samenwerking met: IDC Lisse (WUR), G Bi, ROM/ Zuidvleugel, Platfrm Bi Delta (PZH), Eurpa ntwikkelen verbinden, initiatieven verkennen (finan.) instrumenten en subsidiemgelijkhed en Zichtbaarheid bibased Cmmunicatie Relevante partijen p hgte stellen van bibased en prgramma Uitveren cmmunicatiepara graaf (LinkedIn/Twitter) Instrumenten Vrbeelden: Leiden Cfinancieringsfnds ROM Zuidvleugel (prject develpment Clean Tech en Tpsectrenbeleid Prvincie Cluster Regeling Rijksregelingen) Inzet prject develpment (ROM, Kenniscentrum) EU: Hrizn 2020 en EFRO G Bi (Syntens) Luris *Lkaal vedsel, Functinal Fd, vergisten, Bimassa, Mestverwaarding, Algenkweek, Restwarmte, Grengas 20