13INK00403 mn 11 Mnstere van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates > Retouradres Postbus 200112500 EA Den Haag Burgemeesters Wethouders Gemeenteraadsleden Overhedsmedewerkers GEMEENTE HELLEN DOORN lchand.: 1 FEB 2013 A1 B Stuk Treťw.: Werkpr.. Kope aan: Archef' ü 1 N reeks/vlvcrtr.: Drecte Arbedszaken Publeke Sector Programma Velge Publeke Taak Schedeldoekshaven 2002511 EZ Den Haag Postbus 200112500 EA Den Haag www. rjksoverhed, nl Contactpersoon Marly de Blaej T 070-426 7355 Datum 28 januar 2013 Betreft Montor Agresse en Geweld Openbaar Bestuur Kenmerk 2013-0000014152 Bjlagen 3 Geachte heer, mevrouw, In het voorjaar van 2012 s voor de tweede maal onderzoek gedaan naar agresse en geweld tegen polteke ambtsdragers van gemeenten, provnces en waterschappen. Het heeft geresulteerd n de montor Agresse en Geweld Openbaar Bestuur. 1 Daarn zjn opgenomen de ervarngen met agresse en geweld, de aard en de ernst ervan en de gevolgen voor de velghedsbelevng, werk, welzjn en kwaltet van het bestuur. Ook s aandacht besteed aan het beled n organsates en de belevng ervan. Wat betreft de omvang s geconstateerd dat agresse en geweld door burgers tegen ambtsdragers s toegenomen. Zo ontvangen sommge van u bedregende mals, worden utgescholden of zelfs fysek bedregd. Dat kan leden tot persoonljk leed voor u en uw naasten. Alle vormen van agresse en geweld vnd k onacceptabel. Utngen van agresse en geweld tegen u worden wat mj betreft nmmer getolereerd. Als mnster wl k bevorderen dat u als poltek ambtsdrager ongehnderd uw taken kunt utvoeren. Agresse en geweld hebben - zo bljkt ook ut het onderzoek - negateve nvloed op de kwaltet en ntegrtet van het bestuur. Daarom zal het programma Velge Publeke Taak van mjn mnstere komend jaar nog meer aandacht schenken aan het voorkomen van agresse en geweld tegen polteke ambtsdragers, ter ondersteunng van u. De afgelopen jaren s al veel tot stand gebracht. Graag breng k het volgende onder uw aandacht: veel goede praktjkvoorbeelden, zoals de gemeente Utrecht en de provnce Lmburg de een protocol agresse en geweld voor polteke ambtsdragers hebben ngevoerd. De gemeente Amsterdam werkt goed samen met werkgevers, polte en het Openbaar Mnstere bj het aanpakken van ncdenten. webste www.velgbestuur.nl (nformate ncl. stappenplan voor polteke ambtsdragers) handrekng voor het treffen van adequate maatregen bj bedregngen met agresse en geweld tegen burgemeester en wethouders ' http:zzwww. rjksoverhed, nl/documenten-en-publcates/rapporten/2012/10/25/montor-agresse-en-geweldopenbaar-bestuur-endrapport.html Pagna 1 van 2
kennsutwsselng en ondersteunng door van het expertsecentrum Velge Datum Publeke Taak www.evpt.nl 28 januar 2013 hulp bj schade verhalen va HelpdeskVPT.nl Kenmerk 2013-0000014152 De montor Agresse en Geweld Openbaar Bestuur concludeert dat (verbale)agresse n de praktjk nog te vaak wordt getolereerd en beschouwd als 'part of the job'. Verder heerst er onvoldoende besef dat agresse en geweld nvloed hebben op de beslutvormng en daarmee schade toebrengen aan de kwaltet van het bestuur. Ten slotte kan de concluse worden getrokken dat er net zozeer neuwe maatregelen nodg zjn, als wel sterkere doorwerkng naar de werkvloer van het bestaande beled op het gebed van Velge Pubeke Taak. Een sterkere doorwerkng s net alleen een kweste van organsatecultuur, maar zeker ook van bestuur en beled. De bjgevoegde factsheet geeft u een mpresse van de resultaten van de montor Agresse en Geweld Openbaar Bestuur. Met deze bref roep k u op om een actef beled te voeren n de aanpak van agresse en geweld n uw organsate en vooral aandacht te besteden aan de doorwerkng daarvan n de organsate. Dat s net alleen goed voor uw egen velghed en taakutvoerng, maar ook voor de velghed en taakutvoerng van de ambtenaren de daar werken. Voor gemeenten ze k een extra rol weggelegd op dt terren vanut hun bestuurljke rege- en voorbeeldfuncte. De gemeente s mmers naast werkgever voor haar ambtenaren en polteke ambtsdragers tevens regsseur van het lokale ntegrae velghedsbeled. Ook verstrekt zj subsdes en vergunnngen, waarmee sturng gegeven kan worden aan het VPT-beled n deze organsates. Voor lokale werkgevers vervult zj daarnaast een voorbeeldrol. Op al de terrenen kan de gemeente, met haar burgemeester als boegbeeld, een stmulerende en actverende rol vervullen om het beled n organsates met een publeke taak sterker te laten doorwerken. Her lggen naar mjn menng voor u grote utdagngen en kansen om het VPT-beled vruchten af te laten werpen. Op mjn utnodgng hebben de afgelopen weken met de beroepsorgansates gesprekken plaatsgevonden en s nagedacht over mogeljke actes de u n samenwerkng met uw beroepsgroep kunt ondernemen. Gelet op het belang dat k hecht aan een velge utoefenng van de publeke taak s mjn mnstere van harte bered om met u mee te denken. Voor n raktlsche ondersteunng en expertse bedt het expertsecentrum Veloe Publeke Taak graag haar densten aan. Hoogachtend, De mnster van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates, Pagna 2 van 2
Mnstere van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Gemeentesecretars Gemeentegrffer Drecte Arbedszaken Publeke Sector Programma velge Publeke Taak Schedeldoekshaven 200 2511 EZ Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.rjksoverhed.n Contactpersoon Marly de Blaej T 070-426 7355 Datum 28 januar 2013 Betreft Verzoek tot verspredng bref en factsheet Kenmerk 2011-2000097945 Bjlagen 3 Geachte gemeentesecretars, grffer, In het voorjaar van 2012 s voor de tweede maal onderzoek gedaan naar agresse en geweld tegen polteke ambtsdragers en overhedsmedewerkers van gemeenten. Ut dt onderzoek s gebleken dat polteke ambtsdragers en overhedsmedewerkers van gemeenten helaas nog steeds te maken hebben met ncdenten van agresse en geweld. Tevens bljkt deze agresse n sommge gevallen nvloed te hebben op de utoefenng van publeke taken. Dat vnd het kabnet onacceptabel. Zj moeten n staat zjn hun werkzaamheden velg en nterger ut te kunnen oefenen. Daarnaast s ut het onderzoek naar voren gekomen dat het beled op het gebed van 'Velge Publeke Taak' nog onvoldoende n de organsate van gemeenten s doorgewerkt. Graag wl k alle ambtsdragers en overhedsmedewerkers ut uw organsate bedanken voor hun deelname aan het onderzoek. Vrendeljk verzoek k u de bjgevoegde bref van mnster Plasterk, mnster van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates, onder hen te verspreden samen met de bjgevoegde factsheets, zodat zj kenns kunnen nemen van de resultaten van het onderzoek. In zjn bref roept de mnster u op met elkaar na te denken over een ntensverng van de aanpak van agresse en geweld tegen polteke ambtsdragers en overhedsmedewerkers. Hj bedt u daarbj ondersteunng aan van het programma Velge Publeke Taak van het mnstere van BZK en het expertsecentrum Velge Publeke Taak. Voorbeelden van een succesvolle aanpak worden va de webste van het expertsecentrum verspred, zodat u gebruk kunt maken van de ervarngen van andere gemeenten. Hoogachtend, MnAstere van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates, L.D.T'. Lombaers, Plaatsvervangend Drecteur-generaal Bestuur en Konnkrjksrelates Pagna 1 van 1
REGIOPLAN Agresse en geweld openbaar bestuur 2012 Facts heet: agresse en geweld tegen burgemeesters In 2012 s, n opdracht van de mnster van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates, voor de tweede maal onderzoek gedaan naar agresse en geweld bj polteke ambtsdragers en overhedsmedewerkers. Het doel van het onderzoek s om de ontwkkelng n agresse en geweld tegen polteke ambtsdragers en overhedsmedewerkers te volgen en om vast te stellen n hoeverre de aanpak van agresse en geweld effect sorteert. Voor dt onderzoek zjn onder andere alle burgemeesters benaderd, wat heeft geresulteerd n 199 ngevulde enquêtes. Het beeld van de problematek dat herut s verkregen, s heronder samengevat. Typen agresse en geweld We onderscheden n dt onderzoek vjf verschllende vormen van agresse en geweld. Dt zjn: 1. Verbale agresse: schelden, schreeuwen, vernederen, treteren, pesten. 2. Bedregng/ntmdate: bedregen, stalken, achtervolgen, chanteren, onder druk zetten, dregbreven sturen, geznsleden bedregen. 3. Fyseke agresse: duwen, slaan, schoppen, spugen, vastgrjpen, verwonden, fysek hnderen, gooen met/vernelen van voorwerpen. 4. Seksuele ntmdate: nafluten, seksueel getnte opmerkngen, blkken, handtasteljkheden, aanrandng of verkrachtng. 5. Dscrmnate: negateve opmerkngen of gedragngen met betrekkng tot sekse, hudskleur, geloof, leeftjd of seksuele geaardhed. Zes van de ten burgemeesters afgelopen jaar geconfronteerd met agresse en geweld Iets meer dan zes op de ten burgemeesters s de afgelopen twaalf maanden slachtoffer geweest van agresse en geweld door burgers. Van de verschllende vormen van agresse en geweld, s verbale agresse de vorm de verreweg het vaakst voorkomt. Op de tweede plaats staat bedregng/ntmdate en op een gedeelde derde plaats dscrmnate en fyseke agresse. Seksuele ntmdate komt mnder vaak voor. De burgemeesters zjn het vaakst van alle polteke ambtsdragers slachtoffer van agresse en geweld. In vergeljkng met 2010 zen we dat een grotere groep burgemeesters slachtoffer s geworden van agresse en geweld. In 2010 gng het om de helft van de burgemeesters, dt jaar om ets meer dan zes op de ten burgemeesters. Absoluut gezen komt met name verbale agresse vaker voor. Fguur 1 Vormen van agresse en geweld als slachtoffer (afgelopen 12 maanden) 20* 30Yo 40? 5096 6094 7096 Verbale agresse Bedregng/ ntmdate í Fyseke agresse Seksuele ntmdate Dscrmnate Totaa 2010 m 2012 1
tg REGIOPLAN Burgemeesters mnder vaak drect en n de prvésfeer benaderd dan andere ambtsdragers Bj 44 procent van de utngen tegen burgemeesters vndt deze plaats n een face-to-facecontext. 18 procent van de utngen vndt plaats per bref, 15 procent per e-mal en 10 procent va nternet. In vergeljkng met de andere polteke ambtsdragers valt op dat de burgemeesters mnder vaak slachtoffer zjn van agresse en geweld de face to face wordt geut of per telefoon) Bjna alle ncdenten (88 0 /)) tegen burgemeesters vnden plaats tjdens de utvoerng van het ambt en net n de prvésfeer. Bj een op de ten ncdenten wordt de burgemeester n de prvésfeer slachtoffer van agresse en geweld. Dt s dre keer mnder dan bj andere ambtsdragers: de worden bj 31 procent van de ncdenten n de prvésfeer benaderd. We vroegen de burgemeesters hoe ernstg zj het ncdent hebben ervaren (op een schaal van 1 tot 7). De gemddelde ernstscore bedraagt 3.5. In vergeljkng met andere ambtsdragers s dt ets hoger (enkele tenden). Burgemeesters melden ncdent vaker ntern en doen ook vaker aangfte dan andere ambtsdragers Ut fguur 2 bljkt of burgemeesters het laatste ncdent ntern hebben gemeld en/of aangfte deden: Fguur 2 Intern melden en aangfte doen bj de polte door burgemeesters (laatste ncdent) 094 1094 2094 3094 4094 5094 6094 7094 8094 I Burgemeesters 'íì Intern melden ^Aangfte Iets meer dan zeven op de ten ncdenten worden door de burgemeesters ntern besproken/gemeld. Daarmee melden zj substanteel vaker ntern dan andere polteke ambtsdragers (gemddeld 38 0 Zo). Toch wordt slechts een derde van de ncdenten tegen burgemeesters geregstreerd bj de gemeente waar zj voor werken. Dat s echter nog altjd meer dan gemddeld: 13 procent van de ncdenten tegen polteke ambtsdragers wordt geregstreerd. Aangfte bj de polte doen de burgemeesters n bjna een kwart van de gevallen. Ook dat s substanteel vaker dan andere polteke ambtsdragers dat doen (gemddeld 11 0 /)). De burgemeesters de een ncdent ntern hebben gemeld, deden dat met name bj collega-bestuursleden en/of de gemeentesecretars (bede 45Vo). 64 procent van de burgemeesters geeft (ook) aan het ncdent bj de polte te hebben gemeld. De burgemeesters de net ntern hebben gemeld, stellen dat 'het daar net erg genoeg voor was' (63 0 /)) en dat 'dergeljke ncdenten bj het werk horen' (26 0 zĥ). Deze redenen worden ook genoemd bj het net doen van aangften (net erg genoeg, 49 0 7o; hoort bj het werk 16 0 /)) en aanvullend stelt 21 procent dat het ncdent ter plekke s opgelost. De bekendhed van de Vertrouwensljn onder burgemeesters s gestegen De bekendhed van de Vertrouwensljn onder burgemeesters s gestegen van 47 procent n 2010 tot 58 procent n 2012. Er wordt echter nauweljks gebruk van gemaakt door de burgemeesters: 2 procent van de burgemeesters geeft aan eenmaal de Vertrouwensljn te hebben gebeld. Toch s er een ntente onder burgemeesters om de Vertrouwensljn te bellen wanneer dat nodg s: 67 procent stelt zeker of mogeljk gebruk te maken van de Vertrouwensljn. Dt percentage s geljk aan het percentage n de metng van 2010. Weng maatregelen, weng gevolgen van het ncdent, nazorg net nodg Twee op de ten burgemeesters geven aan dat er na het ncdent geen maatregelen zjn getroffen. Ook zegt een derde van de burgemeesters dat er geen maatregelen zjn getroffen 'omdat het net nodg was'. In 17 procent van de gevallen s er een reacte naar de dader gegeven door.de polte en n 16 procent van de 2
REGIOPLAN gevallen door de gemeente. In 7 procent van de gevallen zjn er bevelgngsmaatregelen op locate genomen en n 7 procent van de gevallen zjn dergeljke maatregelen n de prvésfeer genomen. Tegeljkertjd geeft 81 procent van de burgemeesters aan dat zj 'er weng last van hebben gehad'. Een op de ten burgemeester zegt zch 'gekwetst, gespannen of gestrest heeft gevoeld'. Tekenend s dat 81 procent van dè burgemeesters stelt dat zj geen nazorg hebben ontvangen 'omdat het net nodg was'. In de overge gevallen ontvngen de burgemeesters wel nazorg. Het bovenstaande beeld komt ook naar voren bj de andere polteke ambtsdragers. Burgemeesters wjken wat dt betreft dus net af van andere ambtsdragers. Burgemeesters voelen zch net onvelg en achten de kans op slachtofferschap klen Bjna zes op de ten burgemeesters geven aan zch noot onvelg te voelen n het contact met burgers tjdens het werk en nog eens bjna ver op de ten geven aan dat dt zelden het geval s. 98 procent van de burgemeesters voelt zch zelden tot noot onvelg op het werk. Meer zorgen ljken de burgemeesters zch te maken over hun collega ambtsdragers: 18 procent s soms bang dat collega ambtsdragers slachtoffer worden van agresse en geweld. De mate waarn burgemeesters zch (on)velg voelen, komt overeen met de mate waarn andere polteke ambtsdragers dat doen. De mate waarn onvelghedsgevoelens bj polteke ambtsdragers n het algemeen voorkomt, s net veranderd snds 2010. We vroegen de burgemeesters om de kans n te schatten dat zj slachtoffer worden van de verschllende vormen van agresse en geweld door burgers. Over het algemeen achtten de burgemeesters de kans (zeer) klen of 'net groot, net klen'. Alleen de kans op verbale agresse (18 0 Zo) en bedregng/ntmdate (9 0 Zo) wordt door burgemeesters als (zeer) groot ngeschat. Wat het laatste type ncdent betreft s er een ander opmerkeljk verschl: andere polteke ambtsdragers achtten de kans op bedregng/ntmdate substanteel klener. Er s n vergeljkng met 2010 een dudeljke veranderng zchtbaar: burgemeesters achten de kans om slachtoffer te worden van verbale agresse en bedregng/ntmdate n 2012 hoger n dan n 2010. Zj hebben vaker dan n 2010 aangegeven deze kans als 'net groot, net klen', 'groot' of 'zeer groot' te bestempelen. Het gaat gemddeld om een stjgng van ongeveer twntg procentpunten. Maatregelen voor een effectef velghedsbeled volgens burgemeesters goed ngevoerd Het programma Velge Publeke Taak van het mnstere van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates stmuleert dat werkgevers maatregelen treffen voor een effectef velghedsbeled tegen agresse en geweld. De belangrjkste maatregelen zjn opgenomen n fguur 3. Fguur 3 Maatregelen voor een effectef velghedsbeled 10054 8054 6054 4054 2054 054 2096 4054 6054 8054 10096 De nazorg van een ncdent van agresse en geweld s door mjn organsate goed geregeld Bj stuates met agresse en geweld door burgers neemt mjn organsate het ntatef om hervan aangfte te doen 154 'Aí 't 5 Mjn organsate treedt daadkrachtg op bj agresse en geweld door burgers Ik heb voldoende voorlchtng/tranng gehad over hoe om te gaan met agresse en geweld door burgers De organsate laat burgers voldoende weten dat agresse en geweld net geaccepteerd worden S 254 456 WvĒĚĚk mm ĩí r Mjn organsate wl dat ambtsdragers voorvallen van agresse en geweld door burgers melden 054 měěêêêęěěěíě, Mjn organsate houdt een overzcht bj van de gemelde ncdenten K (helemaal) mee oneens U (helemaal) mee eens 3
EGtÖPLÂM Ut het onderzoek bljkt dat burgemeesters over het algemeen vnden dat het beled zoals het programma VPT dat voorstaat, s geïmplementeerd. Er zjn twee klene utzonderngen: 13 procent van de burgemeesters s het (helemaal) oneens met de stellng dat de gemeente een overzcht bjhoudt van de ntern gemelde ncdenten en eveneens 13 procent s het (helemaal) oneens met de stellng dat zj voldoende tranng en voorlchtng hebben gehad over hoe om te gaan met agresse en geweld door burgers. In vergeljkng met alle polteke ambtsdragers valt op dat de burgemeesters op alle onderdelen van het VPT-beled (veel) postever oordelen. Omdat burgemeesters vaker dan andere polteke ambtsdragers slachtoffer worden van agresse en geweld, lgt het voor de hand te veronderstellen dat zj beter bekend zjn met het organsatebeled. Voor een aantal onderdelen van het VPT-beled s het mogeljk om een vergeljkng te maken met de bevndngen ut 2010. Daarut bljkt dat de menng van de burgemeesters over het beled op twee onderdelen na geljk s gebleven. De burgemeesters oordelen n 2012 postever over de nazorg (45 0 7o meer dan n 2010 s het er mee eens) en over de voorlchtng/tranng (n 2012 s 12 0 7o meer het er (helemaal) mee eens). Agresse en geweld vormen onderdeel van de functe, maar leden net tot andere besluten Maar lefst 68 procent van de burgemeesters s van menng dat zjn of haar functe rscovolle stuates met zch meebrengt (n 2010 was dt nog 59 0 7o). Dt s fors meer dan de 26 procent van alle polteke ambtsdragers de eveneens de menng s toegedaan. Bljkbaar worden agresse en geweld als onderdeel van het burgemeestersambt gezen; een bevndng de we ook tegenkwamen bj de redenen om ncdenten net ntern te melden. Toch geven burgemeesters vrj eensgeznd aan dat zj zch net laten beïnvloeden door (de kans op) agresse en geweld. Ze de resultaten n fguur 4. Opmerkeljk s dat een deel van de burgemeesters beïnvloedng van standpunten wel bj collega's sgnaleert en dat negen procent van de burgemeesters aangeeft daar begrp voor te hebben. Fguur 4 Belevng ambt en vermjdngsgedrag door burgemeesters Ik vnd het moeljk om beslssngen te nemen als k daardoor meer rsco loop n aanrakng te komen met agresse en geweld 10054 8054 6054 4094 2054 094 2054 4094 6094 8094 10094 í 594 Het rsco om n aanrakng te komen met agresse en geweld beïnvloedt mjn beslssngen 194 Stuates waarn k rsco's verwacht ga k ut de weg Het komt wel voor dat standpunten van collega's beïnvloed worden door agresse en geweld Ik heb er begrp voor als collega's zch n hun beslutvormng laten beïnvloeden door agresse en geweld I 5 Mjn functe brengt rscovolle stuates met zch mee ^ (helemaal) mee oneens w. (helemaal) mee eens 4
Agresse en geweld openbaar bestuur 2012 Factsheet: agresse en geweld tegen wethouders In 2012 s, n opdracht van de mnster van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates, voor de tweede maal onderzoek gedaan naar agresse en geweld bj polteke ambtsdragers en overhedsmedewerkers. Het doel van het onderzoek s om de ontwkkelng n agresse en geweld tegen polteke ambtsdragers en overhedsmedewerkers te volgen en om vast te stellen n hoeverre de aanpak van agresse en geweld effect sorteert. Voor dt onderzoek zjn onder andere alle wethouders benaderd, wat heeft geresulteerd n 590 ngevulde enquêtes. Het beeld van de problematek dat herut s verkregen, s heronder samengevat. Typen agresse en geweld We onderscheden n dt onderzoek vjf verschllende vormen van agresse en geweld. Dt zjn: 1. Verbale agresse: schelden, schreeuwen, vernederen, treteren, pesten. 2. Bedregng/ntmdate: bedregen, stalken, achtervolgen, chanteren, onder druk zetten, dregbreven sturen, geznsleden bedregen. 3. Fyseke agresse: duwen, slaan, schoppen, spugen, vastgrjpen, verwonden, fysek hnderen, gooen met/vernelen van voorwerpen. 4. Seksuele ntmdate: nafluten, seksueel getnte opmerkngen, blkken, handtasteljkheden, aanrandng of verkrachtng. 5. Dscrmnate: negateve opmerkngen of gedragngen met betrekkng tot sekse, hudskleur, geloof, leeftjd of seksuele geaardhed. Meer dan de helft wethouders afgelopen jaar geconfronteerd met agresse en geweld Iets meer dan de helft van de wethouders s de afgelopen twaalf maanden geconfronteerd geweest met agresse en geweld door burgers. Van de verschllende vormen van agresse en geweld, s verbale agresse de vorm de verreweg het vaakst voorkomt. Op de tweede plaats staat bedregng/ntmdate, op de derde plaats dscrmnate en op de verde plaats fyseke agresse. Seksuele ntmdate komt het mnst voor. Wethouders zjn n vergeljkng met andere polteke ambtsdragers relatef vaak slachtoffer van agresse en geweld. In vergeljkng met 2010 zen we slechts klene verschllen. Toch zjn met name verbale agresse (met vjf procentpunten) en dscrmnate (met ver procentpunten) gestegen. Daarmee komt dscrmnate onder wethouders snds 2010 tweemaal zo vaak voor. Fguur 1 Vormen van agresse en geweld als slachtoffer (afgelopen 12 maanden) 094 1094 2094 3094 4054 5054 6054 Verbale agresse ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ I Bedregng/ ntmdate Fyseke agresse Seksuele ntmdate '194 294 Dscrmnate Totaal í «2010 S2012 1
Wethouders vaker drect en mnder n de prvésfeer benaderd dan andere ambtsdragers De meeste utngen van agresse en geweld tegen wethouders (60 0 /)) vnden plaats n een face-to-facecontext. 9 procent van de utngen vndt plaats per e-mal, 9 procent telefonsch en 8 procent per bref. Bjna alle ncdenten (86 0 7o) tegen wethouders vnden plaats tjdens de utvoerng van het ambt. Bj 13 procent van de ncdenten wordt de wethouder n de prvésfeer slachtoffer van agresse en geweld. Dt s relatef weng ten opzchte van de andere ambtsdragers: bj hen vndt gemddeld 31 procent van de ncdenten plaats n de prvésfeer. We vroegen de wethouders ook hoe ernstg zj het ncdent hebben ervaren (op een schaal van 1 tot 7). De gemddelde ernstscore bedraagt 3.2. Dat s geljk aan het gemddelde van alle polteke ambtsdragers. Wethouders melden ncdent vaker ntern, er wordt ets vaker aangfte bj de polte gedaan Ut fguur 2 bljkt of wethouders het laatste ncdent ntern hebben gemeld en/of aangfte hebben gedaan: Fguur 2 Intern melden en aangfte doen bj de polte door wethouders (laatste ncdent) 056 1056 2056 3056 4056" 5096 6056 ü I ntern melden s Aa nglfte Meer dan de helft van de ncdenten (56 0 Zo) wordt door de wethouders ntern besproken/gemeld. Daarmee melden zj substanteel vaker ntern dan andere polteke ambtsdragers (gemddeld 38 0 Zo), maar nog altjd mnder dan burgemeesters (71 0 Zo). Toch wordt slechts 18 procent van de ncdenten tegen wethouders geregstreerd door de gemeente. Dat s echter nog altjd meer dan gemddeld: 13 procent van de ncdenten tegen polteke ambtsdragers wordt geregstreerd. Van 14 procent van de ncdenten tegen wethouders wordt aangfte gedaan (waarvan 9 0 Zo door hen zelf en 5 0 Zo door de werkgever). Dat s ets vaker dan dat gebeurt bj andere polteke ambtsdragers (gemddeld 11 0 Zo). De wethouders de een ncdent ntern hebben gemeld, deden dat met name bj collega-bestuursleden (54 0 Zo) en/of de burgemeester (62 0 Zo). Opvallend s dat wethouders het ncdent nauweljks melden bj de gemeentesecretars (n 3 0 Zo van de gevallen), terwjl 45 procent van de burgemeesters dat wel deed. Verder valt op dat relatef veel wethouders het ncdent melden bj de fractevoorztter (25 0 Zo) en/of de raadsgrffer (26 0 Zo) De wethouders de net ntern hebben gemeld, stellen dat 'het daar net erg genoeg voor was' (76 0 Zo) en dat 'dergeljke ncdenten bj het werk horen' (28 0 Zo). Deze redenen worden ook genoemd bj het net doen van aangften (net erg genoeg, 69 0 Zo; hoort bj het werk 21 0 Zo). De bekendhed van de vertrouwensljn onder wethouders s ets gestegen De bekendhed van de Vertrouwensljn onder wethouders s ets gestegen, van 28 procent n 2010 tot 32 procent n 2012. Er wordt echter nauweljks gebruk van gemaakt door de wethouders: slechts 1 procent van de wethouders geeft aan eenmaal de Vertrouwensljn te hebben gebeld. Toch s er een ntente onder wethouders om de Vertrouwensljn te bellen wanneer dat nodg s: 56 procent stelt zeker of mogeljk gebruk te maken van de Vertrouwensljn. Dt percentage s ongeveer geljk aan het percentage n 2010 (stjgng van 2 0 Zo). Weng maatregelen, weng gevolgen van het ncdent, nazorg net nodg Bjna dre op de ten wethouders geven aan dat er na het ncdent geen maatregelen zjn getroffen. Ook zegt bjna de helft van de wethouders dat er geen maatregelen zjn getroffen omdat het net nodg was. In 5 procent van de gevallen s er een reacte naar de dader gegeven door de polte en n 14 procent van de gevallen door het bestuur. 2
t y O P A N Van de wethouders geeft 77 procent aan dat zj weng last van het ncdent hebben gehad. Bjna twee op de ten wethouders zeggen zch 'gekwetst, gespannen of gestrest te hebben gevoeld'. Bjna één op de ten wethouders gng na het ncdent met mnder plezer naar het werk. Tekenend s dat 83 procent van de wethouders stelt dat zj geen nazorg hebben ontvangen 'omdat het net nodg was'. Twaalf procent van de wethouders ontvng wel nazorg. Het bovenstaande beeld komt ook naar voren bj de andere polteke ambtsdragers. Wethouders wjken wat dt betreft dus net af van andere ambtsdragers. Wethouders voelen zch net onvelg en achten de kans op slachtofferschap klen 98 procent van de wethouders voelt zch zelden tot noot onvelg op het werk: Meer zorgen ljken de wethouders zch te maken over hun collega-ambtsdragers: 1 5 procent s soms bang dat collegaambtsdragers slachtoffer worden van agresse en geweld. De mate waarn wethouders zch (on)velg voelen komt overeen met de mate waarn andere polteke ambtsdragers dat doen. De mate waarn onvelghedsgevoelens bj polteke ambtsdragers n het algemeen voorkomt, s net veranderd snds 2010. We vroegen de wethouders om de kans n te schatten dat zj slachtoffer worden van de verschllende vormen van agresse en geweld door burgers. Over het algemeen achten de wethouders de kans (zeer) klen of geven zj aan dat de kans 'net klen, net groot' s. In 2010 was de groep wethouders echter nog fors (21 "/o) groter: meer wethouders zjn er medo 2012 klaarbljkeljk van overtugd dat de kans om slachtoffer te worden groot s. Maatregelen vooreen effectef velghedsbeled: krtsch over voorlchtng en tranng Het programma Velge Publeke Taak van het mnstere van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates stmuleert dat werkgevers maatregelen voor een effectef velghedsbeled tegen agresse en geweld n een organsate mplementeren. De belangrjkste maatregelen zjn opgenomen n fguur 3. Fguur 3 Maatregelen voor een effectef velghedsbeled 10094 8094 6094 4094 2094 054 2094 4054 6094 8054 10054 De nazorg van een ncdent van agresse en geweld s door mjn organsate goed geregeld İ654İ Bj stuates met agresse en geweld door burgers neemt mjn organsate het ntatef om hervan aangfte te doen Mjn organsate treedt daadkrachtg op bj agresse en geweld door burgers 3 " ^^Ì^^^^^^^Ě ļ Ik heb voldoende voorlchtng/tranng gehad over hoe om te gaan met agresse en geweld door burgers De organsate laat burgers voldoende weten dat agresse en geweld net geaccepteerd worden Mjn organsate w dat ambtsdragers voorvallen van agresse en geweld door burgers melden Mjn organsate houdt een overzcht bj van de gemelde ncdenten K (helemaal) mee oneens 394 (helemaal) mee eens : j I Een meerderhed van de wethouders vndt dat het beled zoals het programma VPT dat voorstaat, s geïmplementeerd. Opvallend s dat 36 procent van de wethouders vndt dat zj onvoldoende voorlchtng en tranng hebben gehad over hoe om te gaan met agresse en geweld door burgers. In vergeljkng met alle polteke ambtsdragers valt op dat de wethouders ets postever oordelen over de mate waarn het VPTbeled n hun egen gemeente s geïmplementeerd. Een vergeljkng met de bevndngen ut 2010 laat zen dat de wethouders n 2012 ets vaker van menng zjn dat de nazorg van een ncdent van agresse en geweld goed geregeld s' (7 0 7o meer s het ermee eens) en dat zj voldoende voorlchtng/tranng hebben 3
gehad over hoe om te gaan met agresse en geweld door burgers' +9% s het er (helemaal) mee eens). Deze stjgng n tevredenhed tussen 2010 en 2012 s ook te zen bj burgemeesters (maar n sterkere mate). Agresse en geweld 'horen' bj de functe, maar leden net tot andere besluten 46 procent van de wethouders geeft aan dat zjn of haar functe rscovolle stuates met zch meebrengt (n 2010 was dt nog 39^0). Dt s fors meer dan de 26 procent van alle polteke ambtsdragers de aangeeft dat zjn of haar functes rscovolle stuates met zch mee brengt, maar nog altjd bedudend mnder dan het percentage burgemeesters (68 0 7o) Bljkbaar wordt ook door wethouders agresse en geweld als reguler onderdeel van het ambt gezen; een bevndng de we ook tegenkwamen bj de redenen om ncdenten net ntern te melden. Toch geven wethouders vrj eensgeznd aan dat zj zch net laten beïnvloeden door (de kans op) agresse en geweld. Ze de resultaten n fguur 4. Opvallend s dat 12 procent van de wethouders het moeljk vndt om beslssngen te nemen als daardoor een rsco op agresse en geweld ontstaat. Een deel van de wethouders (1ľ/o) sgnaleert beïnvloedng van standpunten bj collega's door agresse en geweld en er s zelfs een groep wethouders (13 0 /)) de daar begrp voor heeft. Fguur 4 Belevng ambt en vermjdngsgedrag door wethouders Ik vnd het moeljk om beslssngen te nemen als k daardoor meer rsco loop n aanrakng te komen met agresse en gewed Het rsco om n aanrakng te komen met agresse en geweld beïnvloedt mjn beslssngen 10094 8094 6094 4094 2094 094 2094 4094 6094 8094 10094 Stuates waarn k rsco's verwacht ga k ut de weg Het komt wel voor dat standpunten van collega's beïnvloed worden door agresse en geweld Ik heb er begrp voor als collega's zch n hun beslutvormng laten beïnvloeden door agresse en geweld Mjn functe brengt rscovolle stuates met zch mee B (helemaal) mee oneens B. (helemaal) mee eens 4
Agresse en geweld openbaar bestuur 2012 Factsheet: agresse en geweld tegen raadsleden In 2012 s, n opdracht van de mnster van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates, voor de tweede maal onderzoek gedaan naar agresse en geweld bj polteke ambtsdragers en overhedsmedewerkers. Het doel van het onderzoek s om de ontwkkelng n agresse en geweld tegen polteke ambtsdragers en overhedsmedewerkers te volgen en om vast te stellen n hoeverre de aanpak van agresse en geweld effect sorteert. Voor dt onderzoek s onder andere een steekproef van raadsleden benaderd, wat heeft geresulteerd n 1509 ngevulde enquêtes. Het beeld van de problematek dat herut s verkregen, s heronder samengevat. Typen agresse en geweld We onderscheden n dt onderzoek vjf verschllende vormen van agresse en geweld. Dt zjn: 1. Verbale agresse: schelden, schreeuwen, vernederen, treteren, pesten. 2. Bedregng/ntmdate: bedregen, stalken, achtervolgen, chanteren, onder druk zetten, dregbreven sturen, geznsleden bedregen. 3. Fyseke agresse: duwen, slaan, schoppen, spugen, vastgrjpen, verwonden, fysek hnderen, gooen met/vernelen van voorwerpen. 4. Seksuele ntmdate: nafluten, seksueel getnte opmerkngen, blkken, handtasteljkheden, aanrandng of verkrachtng. 5. Dscrmnate: negateve opmerkngen of gedragngen met betrekkng tot sekse, hudskleur, geloof, leeftjd of seksuele geaardhed. Ongeveer een derde raadsleden afgelopen jaar geconfronteerd met agresse en geweld Iets meer dan een derde van de raadsleden s de afgelopen twaalf maanden geconfronteerd geweest met agresse en geweld door burgers. Van de verschllende vormen van agresse en geweld, s verbale agresse de vorm de verreweg het vaakst voorkomt. Op de tweede plaats staat bedregng/ntmdate, op de derde plaats dscrmnate en op de verde plaats fyseke agresse. Seksuele ntmdate komt het mnst voor. Raadsleden zjn n vergeljkng met de andere polteke ambtsdragers van gemeenten (burgemeesters en wethouders) een stuk mnder vaak slachtoffer van agresse en geweld- In vergeljkng met 2010 zen we dat een grotere groep raadsleden slachtoffer s geworden van agresse en geweld. In 2010 gng het om 29 procent van de raadsleden, n 2012 öm 36 procent van de raadsleden. Met name verbale agresse komt vaker voor. Daarnaast valt op dat dscrmnate relatef fors s gestegen. Fguur 1 Vormen van agresse en geweld als slachtoffer (afgelopen 12 maanden) Verbale agresse 054 594 1094 1594 2094 2594 3054 3596 4054 T~~ Bedregng/ ntmdate Fyseke agresse Seksuele ntmdate Dscrmnate Ŝ2010 SS 2012 Totaal ï 1
GfÖPLAN Raadsleden veel vaker n de prvésfeer benaderd dan andere gemeenteljke ambtsdragers De meeste utngen van agresse en geweld tegen raadsleden (53 0 Zo) vnden plaats n een face to facecontext. 17 procent van de utngen vndt plaats per e mal en 11 procent telefonsch. Zes op de ten ncdenten tegen raadsleden vnden plaats tjdens de utvoerng van het ambt. Bjna ver op de ten ncdenten vnden plaats n de prvésfeer. Dt s fors meer ten opzchte van de andere gemeenteljke ambtsdragers (wethouders 13 0 Zo n prvésfeer, burgemeesters 10 o /)). We vroegen de raadsleden hoe ernstg zj het ncdent hebben ervaren (op een schaal van 1 tot 7). De gemddelde ernstscore bedraagt 3.1. Dat s een tende mnder dan het gemddelde van alle ambtsdragers. Raadsleden melden ncdent mnder vaak ntern en doen er ook ets mnder vaak aangfte van Ut fguur 2 bljkt of raadsleden het laatste ncdent ntern hebben gemeld en/of aangfte hebben gedaan: Fguur 2 Intern melden en aangfte doen bj de polte door raadsleden (laatste ncdent) 096 596 1056 1596 2096 2596 3096 3596 4096 T ' Raadsleden íāintern melden ^Aangfte Iets meer dan een derde van de ncdenten wordt door de raadsleden ntern besproken/gemeld. Toch wordt slechts 11 procent van de ncdenten tegen raadsleden geregstreerd door de organsate waar zj voor werken. Raadsleden melden ets mnder ntern dan gemddeld, maar veel mnder dan burgemeesters (71 o/o) en wethouders (56Vo). Van 9 procent van de ncdenten tegen raadsleden wordt aangfte gedaan (waarvan 5Vo door hen zelf en Ą 0 Zo door de organsate waar zj voor werken). Dat s ets mnder vaak dan dat gebeurt bj andere polteke ambtsdragers (gemddeld MVo). De raadsleden de een ncdent ntern hebben gemeld, deden dat met name bj collega raadsleden (53 0 Xo) en/of de burgemeester (49 0 7o). Iets meer dan een kwart van de raadsleden (26 0 Zo) meldde het ncdent bj de raadsgrffìer en een kwart van de raadsleden (ook) bj de fractevoorztter. Eveneens bjna een kwart van de raadsleden (23 0 Xo) heeft het ncdent bj de polte gemeld. Bjna twee op de ten raadsleden (19 0 /)) meldde het ncdent bj de polteke partj. De raadsleden de net ntern hebben gemeld, stellen dat 'het daar net erg genoeg voor was' (57 0 /)) en dat 'dergeljke ncdenten bj het werk horen' (34 0 Zo). Bjna een op de ten raadsleden (9Vo) geeft aan er net aan gedacht te hebben om het ncdent ntern te melden. Deze redenen worden ook genoemd bj het net doen van aangften (net erg genoeg, 57 0 7o; hoort bj het werk 26 0 Zo\ net aan gedacht WA). De bekendhed van de Vertrouwensljn onder raadsleden s nauweljks gestegen De bekendhed van de Vertrouwensljn onder raadsleden s nauweljks gestegen (van 27 0 7o n 2010 tot 29Vo n 2012). Ook wordt er nauweljks gebruk van gemaakt door de raadsleden: slechts 1 procent van de raadsleden geeft aan eenmaal de Vertrouwensljn te hebben gebeld. Toch s er een ntente onder raadsleden om de Vertrouwensljn te bellen wanneer dat nodg s: 57 procent stelt zeker of mogeljk gebruk te maken van de Vertrouwensljn. Dt percentage s echter gedaald ten opzchte van 2 0 1 0 met ten procentpunten. Weng maatregelen, weng gevolgen van het ncdent, nazorg net nodg Meer dan dre op de ten raadsleden geven aan dat er na het ncdent geen maatregelen zjn getroffen. Ook zegt 45 procent van de raadsleden dat er geen maatregelen zjn getroffen omdat het net nodg was. In 3 procent van de gevallen s er een reacte naar de dader gegeven door de polte en n 12 procent van de gevallen door het bestuur van de organsate. 2
Tegeljkertjd geeft 71 procent van de raadsleden aan dat zj weng last van het ncdent hebben gehad. Toch geven meer dan twee op de ten raadsleden (21 "/o) aan zch 'gekwetst, gespannen of gestrest te hebben gevoeld'. Acht procent van de raadsleden gng na het ncdent met mnder plezer naar het werk. Tekenend s dat 86 procent van de raadsleden stelt dat zj geen nazorg hebben ontvangen 'omdat het net nodg was'. Zes procent van de raadsleden ontvng wel nazorg. Het bovenstaande beeld komt ook naar voren bj de andere polteke ambtsdragers, al ljkt nazorg aan raadsleden wat mnder vaak (een aantal procentpunten) voor te komen. Raadsleden voelen zch net onvelg en achten de kans op slachtofferschap klen Meer dan zes op de ten raadsleden geven aan zch noot onvelg te voelen n het contact met burgers tjdens het werk en nog eens dre op de ten geven aan dat dt zelden het geval s. Meer n het algemeen stelt 99 procent van de raadsleden zch zelden tot noot onvelg te voelen op het werk. Meer zorgen ljken de raadsleden zch te maken over hun collega ambtsdragers: 1 4 procent s soms bang dat collegaambtsdragers slachtoffer worden van agresse en geweld. De mate waarn raadsleden zch (on)velg voelen komt overeen met de mate waarn andere polteke ambtsdragers dat doen.. We vroegen de raadsleden om de kans n te schatten dat zj slachtoffer worden van de verschllende vormen van agresse en geweld door burgers. Over het algemeen achtten de raadsleden de kans (zeer) klen of 'net groot, net klen'. Bj verbale agresse geven meer raadsleden (9Vo) aan dat zj de kans (zeer) groot achten dan bj de andere vormen van agresse en geweld (ľ/o). Maatregelen voor een effectef velghedsbeled: krtsch over voorlchtng en tranng Het programma Velge Publeke Taak van het mnstere van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates stmuleert dat werkgevers maatregelen mplementeren voor een effectef velghedsbeled tegen agresse en geweld n een organsate. De belangrjkste maatregelen zjn opgenomen n fguur 3. Fguur 3 Maatregelen voor een effectef velghedsbeled 10054 8056 6054 4054 2054 054 2054 4054 6054 8054 10054 De nazorg van een ncdent van agresse en geweld s door mjn organsate goed geregeld 554 Wũ Bj stuates met agresse en geweld door burgers neemt mjn organsate het ntatef om hervan aangfte te doen í 554 r Mjn organsate treedt daadkrachtg op bj agresse en geweld door burgers 654» ;- ř ŵ/^'' Aí Ik heb voldoende voorlchtng/tranng gehad over hoe om te gaan met agresse en geweld door burgers í De organsate laat burgers voldoende weten dat agresse en geweld net geaccepteerd worden Mjn organsate wl dat ambtsdragers voorvallen van agresse en geweld door burgers melden 5541*f 4 SS 4 'M Mjn organsate houdt een overzcht bj van de gemelde ncdenten í mam 'MÊMĚŚM ^(helemaal) mee oneens šïs(helemaal) mee eens In fguur 3 valt op dat raadsleden met name krtsch zjn over de mate waarn zj worden voorgelcht over en getrand n het omgaan met agresse en geweld van burgers. Andere polteke ambtsdragers van gemeenten (burgemeesters en wethouders) geven veel mnder vaak aan dat zj onbekend zjn met het beled. Van de raadsleden de wel bekend zjn met het beled, geeft over het algemeen een meerderhed aan dat het beled zoals het programma VPT dat voorstaat, s geïmplementeerd. Er s één utzonderng: slechts 24 procent van de raadleden vndt dat zj voldoende
1 l REGIOPLAN voorlchtng en tranng hebben gehad over hoe om te gaan met agresse en geweld door burgers. Meer dan de helft van de raadsleden fìvo) vndt dat dt net het geval s. In vergeljkng met alle polteke ambtsdragers zjn er weng verschllen n de oordelen over het velghedsbeled van raadsleden. Voor een aantal stellngen s het mogeljk om een vergeljkng te maken met de bevndngen ut 2010. Daarut bljkt dat de menng van de raadsleden over het beled slechts met een paar procentpunten s veranderd. De veranderng s het grootst bj de stellng 'k heb voldoende voorlchtng/tranng gehad over hoe om te gaan met agresse en geweld door burgers' (*7 0 Zo van de raadsleden s het er (helemaal) mee eens). Opvallend s dat er bj twee stellngen sprake s van een negateve ontwkkelng: bj de stellng 'mjn organsate treedt daadkrachtg op bj agresse en geweld door burgers' (-4 0 Zo van de raadsleden s het er (helemaal) mee eens) en bj de stellng 'de organsate laat burgers voldoende weten dat agresse en geweld net geaccepteerd worden'( 4 0 7o van de raadsleden s het er (helemaal) mee eens). Agresse en geweld vormen onderdeel van de functe, maar ledt net tot andere besluten Iets mnder dan een kwart van de raadsleden (23 0 7) geeft aan dat zjn of haar functe rscovolle stuates met zch meebrengt (n 2010 was dt ongeveer geljk; 22 0 Zo). Twee keer zo veel raadsleden (46 0 Zo) geven just aan dat hun functe geen rscovolle stuates met zch meebrengt.. Opvallend s dat burgemeesters en wethouders daar heel anders over oordelen. Zj geven just n meerderhed aan dat hun functe wel rscovolle stuates met zch mee brengt. Een meerderhed van de raadsleden geeft aan dat zj zch net laten beïnvloeden door (de kans op) agresse en geweld. Ze de resultaten n fguur 4. Toch s er nog altjd een groep raadsleden de wel vermjdngsgedrag vertoont: één op de ten raadsleden geeft aan dat het rsco op agresse en geweld de egen beslssngen beïnvloedt. Ook geven twee op de ten raadsleden aan het moeljk te vnden om beslssngen te nemen als dat rsco op agresse en geweld met zch meebrengt. Een deel van de raadsleden (18 0 7) sgnaleert beïnvloedng van standpunten bj collega's door agresse en geweld. Tegeljkertjd s er een groep raadsleden (12 0 7o) de daar begrp voor heeft. Fguur 4 Belevng ambt en vermjdngsgedrag door raadsleden 10054 8056 6056 4054 2054 056 2056 4094 6054 8054 10054 Ik vnd het moeljk om beslssngen te nemen als k daardoor meer rsco loop n aanrakng te komen met... Het rsco om n aanrakng te komen met agresse en geweld beïnvloedt mjn beslssngen 1( Stuates waarn k rsco's verwacht ga k ut de weg Het komt wel voor dat standpunten van collega's beïnvloed l worden door agresse en geweld ļ Ik heb er begrp voor als collega's zch n hun beslutvormng laten beïnvloeden door agresse en geweld ì 856 ĩ' ņzŷí Mjn functe brengt rscovolle stuates met zch mee ká ff (helemaal) mee oneens (helemaal) mee eens 4
REGIOPLAN Agresse en geweld openbaar bestuur 2012 Facts heet: agresse en geweld tegen overhedsmedewerkers gemeenten In 2012 s, n opdracht van de mnster van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates, voor de tweede maal onderzoek gedaan naar agresse en geweld bj polteke ambtsdragers en overhedsmedewerkers. Het doel van het onderzoek s om de ontwkkelng n agresse en geweld tegen polteke ambtsdragers en overhedsmedewerkers te volgen en om vast te stellen n hoeverre de aanpak van agresse en geweld effect sorteert. Voor dt onderzoek s onder andere een steekproef van gemeenteambtenaren (onderdeel van het Fltspanel) benaderd, wat heeft geresulteerd n 3067 ngevulde enquêtes. Het beeld van de problematek dat herut s verkregen, s heronder samengevat en s gebaseerd op de 2528 overhedsmedewerkers de aangeven burgercontacten te hebben. Typen agresse en geweld We onderscheden n dt onderzoek vjf verschllende vormen van agresse en geweld. Dt zjn: 1. Verbale agresse: schelden, schreeuwen, vernederen, treteren, pesten. 2. Bedregng/ntmdate: bedregen, stalken, achtervolgen, chanteren, onder druk zetten, dregbreven sturen, geznsleden bedregen. 3. Fyseke agresse: duwen, slaan, schoppen, spugen, vastgrjpen, verwonden, fysek hnderen, gooen met/vernelen van voorwerpen. 4. Seksuele ntmdate: nafluten, seksueel getnte opmerkngen, blkken, handtasteljkheden, aanrandng of verkrachtng. 5. Dscrmnate: negateve opmerkngen of gedragngen met betrekkng tot sekse, hudŝkleur, geloof, leeftjd of seksuele geaardhed. Bjna zestg procent s het afgelopen jaar geconfronteerd met agresse en geweld Bjna zes op de ten overhedsmedewerkers van gemeenten zjn de afgelopen twaalf maanden slachtoffer geweest van agresse en geweld door burgers. Van de verschllende vormen van agresse en geweld, s verbale agresse de vorm de verreweg het vaakst voorkomt. Op de tweede plaats staat bedregng/ ntmdate, op de derde plaats dscrmnate en op de verde plaats fyseke agresse. Seksuele ntmdate komt mnder vaak voor. Overhedsmedewerkers van gemeenten worden vaker dan andere overhedsmedewerkers (Rjk, provnces en waterschappen) slachtoffer van agresse en geweld (gemddeld over alle overhedsmedewerkers (met burgercontacten) s b2j 0 ). Met name verbale agresse en bedregng/ntmdate komen vaker voor. Overhedsmedewerkers van de gemeenten zjn n 2010 aanmerkeljk mnder vaak geconfronteerd met bedregng en ntmdate, maar zjn wel vaker geconfronteerd met fyseke agresse. Fguur 1 Vormen van agresse en geweld als slachtoffer (afgelopen 12 maanden) Verbale agresse Bedregng/ntmdate Fyseke agresse 096 4 1096 2096 ì 3096 4096 ì 5096 6096 7096 Seksuele ntmdate '^ffe Dscrmnate Slachtofferschap totaal Noot: totaalcjfers 2010 net opgenomen. In 2010 s het totaal op meer delcten gebaseerd dan n 2012. a 2010 B2012 1
f REGIOPLAN Overhedsmedewerkers van gemeenten vaak drect en tjdens de utvoerng benaderd Bjna zes op de ten ncdenten vnden plaats n een face-to-facecontext. Een derde vndt telefonsch plaats. Deze percentages lggen net anders bj andere bestuurslagen. In vergeljkng met de polteke ambtsdragers valt op dat overhedsmedewerkers van gemeenten veel mnder vaak slachtoffer zjn geweest van agresse en geweld per bref, per e-mal of va nternet. Bjna alle ncdenten (95 0 Zo) tegen de overhedsmedewerkers van gemeenten vnden plaats tjdens de utvoerng van de functe en net n de prvésfeer. In vergeljkng met polteke ambtsdragers valt op dat overhedsmedewerkers veel mnder vaak n de prvésfeer worden benaderd (bj polteke ambtsdragers s dat gemddeld n 31 0 Zo van de gevallen). We vroegen de overhedsmedewerkers van gemeenten hoe ernstg zj het ncdent hebben ervaren (op een schaal van 1 tot 7). De gemddelde ernstscore bedraagt 4.3 5. In vergeljkng met andere overhedsmedewerkers s dt ets hoger (enkele tenden). In vergeljkng met polteke ambtsdragers s het meer dan een punt (op de schaal van 1 tot 7) hoger. Overhedsmedewerkers gemeenten melden ncdent vaker ntern dan andere overhedsmedewerkers Ut fguur 2 bljkt of overhedsmedewerkers het laatste ncdent hebben gemeld en/of aangfte deden: Fguur 2 Intern melden en aangfte doen bj de polte door overhedsmedewerkers (laatste ncdent) 094 10?4 2054 3054 4054 5054 6054 Gemeenten es Intern melden j m Aangfte Iets meer dan de helft van de ncdenten (54 0 Zo) worden door de overhedsmedewerkers ntern besproken/ gemeld. Daarmee melden zj vaker dan overhedsmedewerkers van het Rjk (43 0 Zo) en van provnces (46 0 Zo). De overhedsmedewerkers van gemeenten melden substanteel vaker ntern dan polteke ambtsdragers van gemeenten (40 o Zo). Toch wordt slechts een kwart van de ncdenten tegen overhedsmedewerkers van gemeenten geregstreerd door de werkgever. Aangfte bj de polte doen de overhedsmedewerkers n ongeveer één op de ten gevallen (waarvan 6 0 Zo door de medewerkers zelf en 4 0 Zo door de werkgever). Ook dat s substanteel vaker dan andere overhedsmedewerkers dat doen (Rjk 3 0 Zo, provnces 2 0 Zo, waterschappen 7 0 Zo). De overhedsmedewerkers van gemeenten de net ntern hebben gemeld, stellen dat 'het daar net erg genoeg voor was' (61 0 Zo), dat 'dergeljke ncdenten bj het werk horen' (41 0 Zo), 'het ncdent ter plekke s opgelost' (29 0 Zo), 'men er net aan heeft gedacht' (14 0 Zo) en/of 'er toch nets mee gebeurt (13 0 Zo). Een aantal van deze redenen worden ook vaak genoemd bj het net doen van aangften (net erg genoeg, 51 0 Zo; hoort bj hetwerk, 31 0 Zo; ter plekke opgelost 28 0 Z 0; net aan gedacht.10%). In een derde van de gevallen een reacte naar de dader, weng gevolgen van het ncdent Bj een derde van de ncdenten tegen overhedsmedewerkers van gemeenten s een reacte naar de dader gegeven. Bj een derde van de ncdenten s dat net gedaan 'omdat het net nodg was' en n een kwart van de gevallen s er geen reacte gegeven. Deze percentages lggen bj de andere overhedsmedewerkers ongeveer op hetzelfde nveau. Tegeljkertjd geeft 78 procent van de overhedsmedewerkers aan dat zj 'er weng last van hebben gehad'. Twaalf procent zegt zch 'gekwetst, gespannen of gestrest te hebben gevoeld' en 8 procent gng met mnder plezer naar het werk. Tekenend s dat 76 procent van de overhedsmedewerkers stelt dat zj geen nazorg hebben ontvangen 'omdat het net nodg was'. Veerten procent ontvng wel nazorg. 2
GIÖPt Het bovenstaande beeld komt ook naar voren bj de andere overhedsmedewerkers, maar n vergeljkng met polteke ambtsdragers van gemeenten kregen de overhedsmedewerkers ets vaker nazorg (bj ambtsdragers lgt dt percentage op 8 0 Zo). Medewerkers voelen zch velg, maar mnder dan andere overhedsmedewerkers Bjna ver op de ten overhedsmedewerkers van gemeenten (38 0 7o) geven aan zch noot onvelg te voelen n het contact met burgers tjdens het werk en nog eens bjna vjf op de ten (48 0 /)) geven aan dat dt zelden het geval s. Meer n het algemeen stelt 93 procent van de medewerkers zch zelden tot noot onvelg te voelen op het werk. Meer zorgen ljken de overhedsmedewerkers zch te maken over hun collega's: meer dan een kwart (27 0 /)) s soms bang dat collega's slachtoffer worden van agresse en geweld. Twee procent s daar vaak bang voor. De mate waarn overhedsmedewerkers van gemeenten zch (on)velg voelen, komt redeljk overeen met de mate waarn andere overhedsmedewerkers dat doen.. We vroegen de overhedsmedewerkers om de kans n te schatten dat zj slachtoffer worden van de verschllende vormen van agresse en geweld door burgers. Over het algemeen acht een meerderhed van de overhedsmedewerkers van gemeenten de kans (zeer) klen. Toch schat een deel van de overhedsmedewerkers de kans slachtoffer te worden van agresse en geweld n als (zeer) groot. Dat geldt voor verbale agresse (26 0 /)), bedregng/ntmdate (7 0 /)), fyseke agresse {5Vo), dscrmnate (5 0 A), seksuele ntmdate (1 0 X)). De medewerkers van gemeenten zjn hermee koploper: bj de andere bestuurslagen geven veel mnder medewerkers aan de kans slachtoffer te worden als groot n te schatten. Maatregelen voor een effectef velghedsbeled volgens meerderhed goed ngevoerd Het programma Velge Publeke Taak van het mnstere van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates stmuleert dat werkgevers maatregelen treffen voor een effectef velghedsbeled tegen agresse en geweld. De belangrjkste maatregelen zjn opgenomen n fguur 3. Fguur 3 Maatregelen voor een effectef velghedsbeled 10094 8094 6094 4094 2094 094 2096 4094 6094 8094 10094 De nazorg van een ncdent van agresse en geweld s door mjn werkgever goed geregeld Bj stuates met agresse en geweld door burgers neemt mjn werkgever het ntatef om hervan aangfte te doen Mjn werkgever treedt daadkrachtg op bj agresse en geweld door burgers Ik heb voldoende voorlchtng/tranng gehad over hoe om te gaan met agresse en geweld door burgers swåmmęěm De organsate laat burgers voldoende weten dat agresse en geweld net geaccepteerd worden ĩ (helemaal) mee oneens W, (helemaal) mee eens Ut het onderzoek bljkt dat een meerderhed van de overhedsmedewerkers van gemeenten over het algemeen vndt dat het beled zoals het programma VPT dat voorstaat, s geïmplementeerd. Relatef veel medewerkers geven aan de voorlchtng/tranng onvoldoende te vnden. Wat deze fguur ook laat zen, s dat nogal wat medewerkers de verschllende aspecten van het beled net goed kunnen beoordelen (zj hebben net kunnen aangeven het eens of oneens te zjn met de stellngen). Bljkbaar heeft een (fors) deel van de overhedsmedewerkers geen zcht op het daadkrachtg optreden van de werkgever, de mate waarn men burgers laat weten dat agresse en geweld net geaccepteerd worden, 3
'of de werkgever het ntatef neemt om aangfte te doen bj agresse en geweld' en de mate waarn de nazorg goed s geregeld'. Meerderhed overhedsmedewerkers laat zch net beïnvloeden door agresse en geweld 35 procent van de overhedsmedewerkers van gemeenten geeft aan dat zjn of haar functe rscovolle stuates met zch meebrengt, maar een groter percentage (42 0 Zo) van de medewerkers geeft aan dat dt net het geval s. De belevng van de functe op dt aspect s hetzelfde als bj de polteke ambtsdragers van gemeenten. Een meerderhed van de overhedsmedewerkers van gemeenten geeft aan dat zj zch net laten beïnvloeden door (de kans op) agresse en geweld. Ze de resultaten n fguur 4. Toch s er nog altjd een groep overhedsmedewerkers de wel vermjdngsgedrag vertoont: één op de ten medewerkers geeft aan dat het rsco op agresse en geweld de egen beslssngen beïnvloedt. Ook geven twee op de ten medewerkers aan het moeljk te vnden om beslssngen te nemen als dat rsco's op agresse en geweld met zch meebrengt. Een derde van de overhedsmedewerkers sgnaleert beïnvloedng van standpunten bj collega's door agresse en geweld. Tegeljkertjd s er een forse groep overhedsmedewerkers (22 0 Zo) de daar begrp voor heeft. Fguur 4 Belevng functe en vermjdngsgedrag door overhedsmedewerkers gemeenten Ik vnd het moeljk om beslssngen te nemen als k daardoor meer rsco loop n aanrakng te komen met agresse en geweld 10054 8054 6054 4094 2054 054 2054 4054 6054 8094 10054 Het rsco om n aanrakng te komen met agresse en geweld beïnvloedt mjn beslssngen 1194 Stuates waarn k rsco's verwacht ga k ut de weg Het komt wel voor dat standpunten van collega's beïnvloed worden door agresse en geweld í 956 ŕí m Ik heb er begrp voor als collega's zch n hun beslutvormng laten beïnvloeden door agresse en geweld Mjn functe brengt rscovolle stuates met zch mee m (helemaal) mee oneens m (helemaal) mee eens 4