de natuur en milieufederaties Meer Met Minder Energie Nr.: Ontv.:. k APR 2014 Prc.eig.: Kph Paraaf indelen: Gemeente Purmerend (NH) ta.v. Cllege van B&W en Gemeenteraad Pstbus 15 1440 AA PURMEREND uw kenmerk ns kenmerk 12135-bri-140402 bijlage(n) Betreft VNG Ondersteuningsprgramma Energie datum 3 april 2014 Geachte leden van het Cllege van B&W en leden van de Gemeenteraad, Op 20 maart jl. heeft VNG u een brief gestuurd ver het 'Ondersteuningsprgramma Energie' (kenmerk: ECFD/U201400578). In deze brief wrdt een ndersteuningsprgramma vr gemeenten aangekndigd, m nadere invulling te geven aan afspraken uit het SER Energieakkrd, gericht p energiebesparing in de kpwningensectr. Hiervr is vr de peride 2014-2016 een budget van 15 miljen beschikbaar. Vrdat de afzenders van deze brief (Meer Met Minder, Natuur en Milieufederaties en Energieke Regi) zich verder aan u vrstellen, willen wij graag aangeven wat wij gezamenlijk vr uw gemeente kunnen betekenen: Wij kunnen de vraag naar energiebesparing bij particulieren stimuleren met deurtt-deur-bezeken en samen met/ via lkale cllectieve bewnersinitiatieven. Wij kunnen belangstellende bewners verbinden aan capabele lkale marktpartijen en bieden verschillende vrmen van facilitatie. Wij kunnen via het wningdssier de vrtgang van particulieren vlgen en hen p een later mment stimuleren tt nieuwe maatregelen. Wij kunnen (reeds ntwikkelde) instrumenten en tlsleveren vr uw aanpak f samen met u een reginale aanpak (mede) ntwikkelen. Wij bieden een reeds bestaand energie servicepunt (energielket). Wij kunnen de pgave in de kpsectr verbinden aan bestaande reginale netwerken en aan pgaven in bijvrbeeld de huursectr, utiliteitsbuw en MKB. Wij kunnen de bendigde ndersteuningsstructuur vr lkale en reginale energiebesparing en pwekking (mede) uitveren. Het energielket zal daar een belangrijk nderdeel van zijn. Wij kunnen desgewenst vr uw gemeente en de andere gemeenten in uw regi de cördinatie van de aanvraag naar VNG verzrgen. Met deze brief laten wij u kennis maken met het samenwerkingsverband van Natuur en Milieufederaties, Meer Met Minder en Energieke Regi. Samen hebben zij een breed scala aan instrumenten m uw ndersteuningsstructuur te versterken en verrijken. In aansluiting p gede lkale initiatieven die er ngetwijfeld al zijn en ideeënvrming die al plaatsvindt. Hiernder stellen wij ns aan u vr. Stichting Energieke Regi i.. telefn 0187 603918 KvK (vlgt in april 2014) Geldersedijk 22A fax 0187 603952 Bank (vlgt in april 2014) 3247 KD Dirksland email inf@energiekeregi.nl BTW (vlgt in april 2014) Pagina I
Natuur en Milieufederaties De Natuur en Milieufederaties zijn prvinciaal gerganiseerd, zijn landelijk dekkend en tch lkaal gewrteld. Zij hebben hun rts in lkaal actieve bewnersgrepen en hebben een sterk netwerk nder ambtenaren, bestuurders en lkale vlksvertegenwrdigers. Zij hebben een trackrecra'in het faciliteren van bewnersinitiatieven. Dat den zij nder meer met hun Servicepunten vr energie initiatieven, zals die zijn pgebuwd in het prject HIER pgewekt. In heel Nederland hebben de Natuur en Milieufederaties daarnaast prjecten uitgeverd en begeleid rnd energiebesparing. Meer Met Minder Stichting Meer Met Minder wrdt vanuit de brancherganisatie Buwend Nederland ingezet m de lkale particuliere vraag te verbinden met het kwalitatieve aanbd. De stichting heeft daarvr een breed pallet van ndersteunende instrumenten vr zwel bewners als bedrijven in de aanbieding en een greiend aantal ndernemers die zich aansluiten en kwalificeren. Energieke Regi Energieke Regi is in 2012 ntstaan als lkaal particulier initiatief, in samenwerking met de gemeente Geree-Overflakkee en de lkale Rabbank. De missie van Energieke Regi is: het gebuw-gebnden energieverbruik beperken en het decentraal duurzaam pwekken van energie stimuleren." Hierte is in 2013 in de gemeente Geree-Overflakkee, ndersteund dr het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, een lcal-fr-lcal piltprject gestart, met grter dan verwacht succes. Energieke Regi heeft een prjectaanpak met verschillende methden en technieken vr het lkale MKB, maatschappelijke rganisaties en particulieren ntwikkeld. Inmiddels bereidt Stichting Energieke Regi i.., in samenwerking met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Rabbank Nederland, gemeente Geree-Overflakkee, Stichting Meer Met Minder, Stichting Natuur & Milieu en Natuur & Milieufederatie Zuid-Hlland, een Green Deal vr. Samen meer dan de sm der delen De samenwerking tussen Energieke Regi, de Natuur en Milieufederaties en Meer Met Minder resulteert in een cmplete 'ne-stp-shp' aanpak in uw gemeente, met ruimte vr en inzet van lkale partijen, zwel bewners(cllectieven), bedrijven als intermediaire rganisaties, en met ruimte vr lkaal maatwerk. Wij bieden meer dan VNG u vraagt! Het vrstel van VNG gaat uit van een ndersteuningsstructuur per regi, waarbij tevens een vrstel gedaan is welke gemeenten samen een regi zuden kunnen vrmen. Per regi kan één aanvraag vr financiële ndersteuning ingediend wrden. De aanvraag vanuit de regi dient uiterlijk 15 juni 2014 ingediend te zijn. Dit samenwerkingsverband biedt aan vr uw gemeente en de andere gemeenten in uw regi de cördinatie van de aanvraag naar VNG te verzrgen en de ndersteuningsstructuur verder p te zetten. Ok kunnen wij nderdelen van de ndersteuningsstructuur mede ntwikkelen f uitveren. Z kunt u ng dit jaar aan de slag, znder nemenswaardige inzet van eigen ambtenaren! He verder? Gezien de krte tijd die ng rest m één vrstel per regi bij VNG in te dienen en de VNGbijdrage veilig te stellen, stellen wij vr dat, indien u interesse heeft in dit aanbd, u ns snel benadert. U kunt ns het best bereiken via Meer Met Minder. Wij zullen van nze kant k de bij ns bekende cntactpersn in uw regi benaderen. Efficiënt en effectief handelen is het devies. Stichting Energieke Regi i.. Geldersedijk 22A 3247 KD Dirksland telefn 0187 603918 fax 0187 603952 email inf@energiekeregi.nl KvK (vlgt in april 2014) Bank (vlgt in april 2014) BTW (vlgt in april 2014) Pagina 2
Meer infrmatie vindt u in de bijgevegde flyer 'Kleur uw gemeente Gren' en in het Energieke Regi filmpje met.a. André Kuipers, dat u terugvindt p www.energiekeregi.nl. Wij gaan graag met u aan de slag en hpen p een plezierige samenwerking! Met vriendelijke gret, Krijn Ratsma vrzitter Stichting Energieke Regi i.. Lt van Hijdnk cördinatr energiebesparing Natuur en Milieufederaties en adjunct-directeur Natuur en Milieufederatie Utrecht Chris Bruijnes directeur Meer Met Minder Nadere infrmatie: Lt van Hijdnk 06 2707 4597 l.van.hijdnk@nmu.nl Krijn Ratsma 06 5363 9899 inf@energiekeregi.nl Chris Bruijnes 06 20013581 c.bruijnes@meermetminder.nl Stichting Energieke Regi i.. Geldersedijk 22A 3247 KD Dirksland telefn 0187 603918 fax 0187 603952 email inf@energiekeregi.nl KvK (vlgt in april 2014) Bank (vlgt in april 2014) BTW (vlgt in april 2014) Pagina 3
Kleur uw Gemeente Gren! De One-Stp-Shp aanpak m straten en wijken gren te kleuren ssss*. «sas ^3 mr
1 Inhud Het stappenplan 2 1. Raadpleeg de atlas 2 2. Kies uw wijk 3 3. Benader de bewners 1:1 3 4. Organiseer kwalitatief aanbd & faciliteer 4 5. Ontwikkel aantrekkelijk aanbd 5 6. Vlg de drlp van het prces 5 7. Ogst waardering en laat dit zien 6 8. Kleur de atlas gren 6 9.... Ga terug naar 1! 6 10. Waar gebeurt dit al? 7 Cntacten 7 Kleur uw Gemeente Gren, April 2014 Buwend Nederland, Meer Met Minder, de Natuur en Milieufederaties, Energieke Regi
2 Het stappenplan Kleur uw Gemeente Gren! is een ne-stp-shp aanpak die in uw gemeente f regi kan wrden uitgeverd. Het bestaat in hfdlijnen uit de vlgende stappen: 1. Raadpleeg de atlas 2. Kies uw wijk 3. Benader de bewners 1:1 4. Organiseer kwalitatief aanbd & faciliteer 5. Ontwikkel aantrekkelijk aanbd 6. Vlg de drlp van het prces 7. Ogst waardering en laat dit zien 8. Kleur de atlas gren 9.... Ga terug naar 1! Dit stappenplan biedt alle ruimte vr eigen invulling en wrdt ndersteund dr de rganisaties p de vrpagina. Alle nderdelen wrden krt tegelicht. 1. Raadpleeg de atlas Via de website www.enereielabelatlas.nl krijgt u direct een beeld van de energielabels van de wningen in uw gemeente. De meeste wningen zijn indicatief gelabeld p basis van penbare data. Via een eenvudige wizard kunnen bewners hun gegevens bijstellen en het energielabel p basis hiervan pnieuw laten berekenen. Dat levert een betruwbaar resultaat. Daarnaast staan alle gecertificeerde energielabels in de atlas. In de afbeelding hiernaast ziet u de uitkmst van de wizard, nadat relevante wninggegevens dr de eigenaar zijn ingeverd. De aanpassing van het indicatieve energielabel is k nderdeel van stap 3. Kleur uw Gemeente Gren, April 2014 Buwend Nederland, Meer Met Minder, de Natuur en Milieufederaties, Energieke Regi
3 2. Kies uw wijk De keuze van de wijk f straat die in aanmerking kmt vr een gerichte benadering wrdt bepaald dr verschillende factren, zals: de energetische situatie samenstelling van de wijk (.a. inkmensverdeling) type wningen en unifrmiteit aanwezige actieve bewners, wijkcmités maatregelptentieel Vr de energetische situatie van de wijk wrdt dezelfde database gebruikt als vr de Energielabelatlas. Die data kunnen in de Expertmdule van het Wningdssier in statistieken en scenari's wrden verwerkt. Een afbeelding van het verzicht 'beste en slechtste straten' ziet u hiernaast. Tevens kunnen in de scenari's maatregelpakketten wrden drgerekend. 3. Benader de bewners 1:1 Er zijn verschillende manieren m met bewners ver energiebesparing in cntact te kmen. Sms is er een actieve grep in de wijk aanwezig en sms kmen mensen p een energiemarkt af. Ok kunnen cntacten gelgd wrden via energie cörpraties, kerken, sprtclubs, buurtverenigingen en ander sciale verbanden. Een vrij nieuwe aanpak is de dr-t-dr (D2D) benadering, waarbij jnge pgeleide mensen, vrafgegaan dr een aankndiging vanuit de gemeente (zie beeld hiernaast), aan de vrdeur in cntact kmen met de wningeigenaar. Deze mensen wrden prfessineel ndersteund en maken gebruik van een ipad mini, waarp de lprutes zijn geprgrammeerd. Bezchte wningen wrden geregistreerd, vragen zijn pgenmen en het nieuwe indicatieve energielabel wrdt ter plekke vastgesteld. Tevens wrdt de interesse gepeild vr een cllectieve aanpak van energiebesparende maatregelen. Het platfrm vr de wningeigenaar is www.wninedssier.nl, waarvan de data weer geladen wrden in de database van de Energielabelatlas. Bewners kunnen zelf zien wie in de buurt meeden. Op basis van deze benadering wrden geïnteresseerde bewners benaderd vr een vervlgactie. Dit kan een bijeenkmst zijn, een adviesgesprek aan huis f ndersteuning bij fferteaanvragen. Kleur uw Gemeente Gren, April 2014 Buwend Nederland, Meer Met Minder, de Natuur en Milieufederaties, Energieke Regi
4 4. Organiseer kwalitatief aanbd & faciliteer Bedrijven kunnen zich in deze aanpak kwalificeren als een ne-stp-shp aanbieder, hetgeen zich vertaald in aansluiten bij Meer Met Minder. Vr het rganiseren van het aanbd vr geïnteresseerde wningeigenaren kan een bijeenkmst met (lkale) aanbieders wrden gerganiseerd met als nderdelen: het aanbd zich aan te sluiten nder de Erkenningsregeling Meer Met Minder; een kennismaking en infrmatie-uitwisseling met lkale spelers, zals actieve bewners, lkale banken en andere dienstverleners; financieringsmgelijkheden, zwel landelijk als lkaal; tepassing van een eventuele energiebesparingsgarantie; afspraken ver de wijze waarp de vraag wrdt ntslten vr het aanbd; mgelijkheid m deel te nemen aan specifieke cursussen etc. De aanbieders kunnen deelnemen aan de infrastructuur nder de Energielabelatlas, zals het Wningdssier. Daarmee wrdt gebrgd dat de prcessen richting de klant adequaat en netjes verlpen. Ok gaan we p zek naar bedrijven die in staat zijn wningen ineens integraal te verbeteren Bij het pzetten van de facilitatie kan dr bewners wrden gekzen vr 3 varianten, die de nderstaande figuur wrden geïllustreerd. Uitgangspunt daarbij is dat deze facilitatie p nafhankelijke leest is gescheid. f Prcesbewaking (Tracks&Traces) Van belang is dat de wningeigenaren vrij zijn in de weg die zij willen bewandelen m energiebesparende maatregelen te nemen, en dat de prcesbewaking in de uitvering strak in één hand blijft (Tracks&Traces, zie 6). Wel kan wrden gekzen tussen 2 f 3 als faciliterend aanbd. Ok is in de infrastructuur mgelijk gemaakt dat bij cllectieve aanbestedingen 3 bewners meeden in de berdeling van de ffertes. Een belangrijke faciliterende rl zal wrden vervuld dr de reginale servicepunten van de Natuur & Milieufederaties, dr bewners die in cllectieve verbanden verder willen gaan, te ndersteunen. Kleur uw Gemeente Gren, April 2014 Buwend Nederland, Meer Met Minder, de Natuur en Milieufederaties, Energieke Regi
5. Ontwikkel aantrekkelijk aanbd De kern vr succesvlle implementatie van energiebesparende maatregelen is een aantrekkelijk aanbd. De aantrekkelijkheid manifesteert zich met name in de vlgende aspecten: 1. verlaging van de energierekening met een aantrekkelijk terugverdientijd; 2. verlaging in de aanschafksten dr gezamenlijke inkp van maatregelen; 3. aantrekkelijke financiering; 4. waardentwikkeling van de wning (gren p de kaart); 5. cmfrtverbetering; 6. gezndere wning 7. geen gede: zrgels verbuwen. De kunst is niet alleen deze vrdelen te benemen, maar ze k daadwerkelijk te leveren en te brgen. Dit cncrete 'prduct' kan vanuit de nafhankelijke facilitatie wrden geleverd: ad 1. uitkmsten van de wizard in de Energielabelatlas, eventueel gespecificeerd dr nader (maatwerk)advies; aangevuld met een verzekeringsprduct (i.. bij BuwGarant); ad 2. te regelen met het (lkale) aanbd, naar aanleiding van de D2D-benadering van bewners; ad 3. aan te bieden via het Natinaal Energiebesparingsfnds, de lkale bank, f via een duurzaamheidslening van de gemeente; ad 4. nderbuwd met nderzek naar verkpbaarheid van wningen (Universiteit van Tilburg en Maastricht); ad 5. te nderbuwen met referenties van bewners die maatregelen genmen hebben; ad 6. eventueel te nderbuwen met het Binnenmilieuprfiel van Meer Met Minder/ISSO (publicatie 82.4). Dit prfiel is ng niet pgenmen in het Wningdssier, maar dat behrt wel tt de mgelijkheden. ad 7. Het ne-stp-shp principe in de uitvering: zveel mgelijk zrg uit handen via bedrijven en facilitering 6. Vlg de drlp van het prces Zdra de besluitvrming bij bewners eenmaal heeft geleid tt actie, is het van belang dat de drlp van de uitvering nauwlettend wrdt gevlgd. Dit verhgt het vertruwen bij bewners, mdat Mijn Wningdssier een nafhankelijke partij meekijkt in het prces. Tevens vrkmt dit Track&Traces systeem klachten ver te late leveringen etc. In de afbeelding hiernaast een vrbeeld van het Track&Traces systeem van het Wningdssier. (Ter bescherming zijn privacygevelige gegevens weggehaald.) MHM1MW WIIIIIIIIW»!<M.<> Kleur uw Gemeente Gren, April 2014 Buwend Nederland, Meer Met Minder, de Natuur en Milieufederaties, Energieke Regi
6 7. Ogst waardering en laat dit zien Een belangrijk factr die het vertruwen bij de bewners bepaalt, is de transparantie waarmee zij inzicht krijgen in de kwaliteit van de aanbieder. Als nderdeel van dit One- Stp-Shp aanbd wrdt een klantberdeling aangebden. Klantberdeling Btwbednjf Van Rhenen bv SS Na plevering van de werkzaamheden wrden de bewners vanuit het Track&Traces-systeem gevraagd een klantberdeling te den. Deze berdeling kmt p de penbare website www.meermetminder.nl te staan en kan daarmee dr iedereen wrden geraadpleegd. 8. Kleur de atlas gren De vrtgang van de vrgaande stappen wrden zichtbaar p www.enereielabelatlas.nl. Op basis van bijgehuden statistieken kan de vrtgang van vergrening in de gemeente realtime wrden bijgehuden en kunnen inwners dit desgewenst raadplegen. Vanuit de backffice van deze atlas kunnen verbeterpercentages etc. wrden geleverd, zdat de gemeente kan laten zien he ged zij het det. Meer Met Minder verweegt jaarlijks een verzicht uit te brengen van dergelijke statistieken. 9.... Ga terug naar 1! Grtschalige wningverbeteringen lukken nit in één slag. Bewners zijn vaak niet direct te aan een investeringsbeslissing, mdat er ng tal van andere bestedingen aanklppen. Daarm is het van belang dat 'het wiel draait', dat wil zeggen: van een peridieke herhaling van de aanpak tt een cnsistent verbeterprces. Dit kan er k te leiden dat mensen in een vervlgstap weer nieuwe energiebesparende maatregelen treffen, zich energiezuiniger gaan gedragen 1, en andere mensen enthusiasmeren m k mee te den. ^agriet van Lidth de Jeude, Casper Nach en Michel Handgraaf; Energiebesparing: de relatie tussen verbruiksgedrag en investeren; Ecfys 2014 Kleur uw Gemeente Gren, April 2014 Buwend Nederland, Meer Met Minder, de Natuur en Milieufederaties, Energieke Regi
7 10. Waar gebeurt dit al? De aanpak van 'Kleur uw Gemeente Gren' gebeurt in verschillende varianten al in de vlgende gemeenten: Hardenberg, Blk vr Blk-prgramma in de drpen Balkbrug, Dedemsvaart en Slagharen. Aantal wningen bezcht 3.000; ca. 350 verbeterde wningen Ges; in het drp 's Heerhendrikskinderen, 450 Wningen bezcht; 100 eigenaren zijn vrnemens maatregelen te nemen (lpt) Den Haag (Zeeheldenkwartier), 350 wningen bezcht (50% niet thuis); 20 eigenaren zijn vrnemens maatregelen te nemen, (lpt) In de planning zijn reeds pgenmen: Kapelle Leiden Nuth... uw gemeente? Cntacten Chris Bruijnes (Meer Met Minder) tel. 06 20 01 35 81 c.bruijnes(5>meermetminder.nl Lt van Hijdnk (Natuur&Milieufederaties) tel. 06 27 07 45 97 l.van.hijdnk@nmu.nl Krijn Ratsma (Energieke Regi) tel. 06 53 63 98 99 inf@energiekeregi.nl Paul Schumacher (Buwend Nederland) tel. 079 325 21 06 p.schumacher@buwendnederland.nl Kleur uw Gemeente Gren, April 2014 Buwend Nederland, Meer Met Minder, de Natuur en Milieufederaties, Energieke Regi