Hgheemraadschap de Stichtse Rijnlanden t.a.v. dhr. W. Mlendijk Pldermlen 2 3994 DD Huten Datum 28 februari 2019 Van Onderwerp Sterke Lekdijk Strategie Marktbenadering Planvrming & Realisatie Telefn E-mail J.J. de With +31 6 51 09 03 20 jjdewith@planet.nl Ons kenmerk 20190228/TFDT/HDSR/Inkpstrategie Bijlagen 3 Uw kenmerk - Geachte heer Mlendijk, Beste Wald, De Taskfrce Deltatechnlgie heeft tweemaal eerder in samenspraak een review gegeven p de inzichten van uw Hgheemraadschap ver de marktbenadering Sterke Lekdijken. De nu vrliggende strategie (d.d. 7-2-2019) staat daarmee in lijn, zdat eerst een krte terugblik daarver zinvl is. Eerste review: Aanpak Verkenningsfase In juni 2017 hebben we als TFDT een review gegeven p het plan van aanpak van HDSR vr de verkenningsfase, zie bijlage 1. In die review ndersteunden we de ambities sneller, slimmer en gedkper, maar k de ambities vr innvatie en duurzaamheid. Het advies is in een interactief prces te stand gekmen. Het advies is middels de TFDT zrgvuldig getetst. Met betrekking tt de vragen die daarin gesteld werden: 1. Ziet de markt het versneld naar de markt brengen van deze twee (nu zeven) prjecten als kans en zijn de partijen bereid dit in partnerschap aan te gaan? TFDT: Jazeker! Hiermee wrdt invulling van de marktvisie gevlgd. De bereidheid in de markt m de dijversterkingen in partnerschap aan te pakken is grt. Dr het werken in partnerschap zijn de risic s beter in beeld en te beheersen. Wie als partij het risic kan dragen met het k beheersen. 2. Is het temp haalbaar? TFDT: Wij zijn vertuigd dat de aanpak van dijkversterking substantieel sneller en beter kan indien deze in partnerschap wrden aangepakt. Naast sneller wrdt het prces wrdt effectiever en daarmee gedkper.
Onderwerp Strategie Marktbenadering Planvrming & Realisatie Sterke Lekdijk Datum 28 februari 2019 Pag. nr. 2 Tweede review: Inkpstrategie Realisatiefase In ktber 2018 hebben wij van u ntvangen de Strategie marktbenadering Planvrming & Realisatie Sterke Lekdijk, met het verzek m hier een review p te geven. In de review van 20 nvember 2018 is de TFDT ingegaan p de Inkpstrategie PDC-cntract, zijn de gestelde vragen beantwrd en vervlgens tegelicht, zie bijlage 2. We ndersteunden daarin van harte de aanpak p hfdlijnen m de Sterke Lekdijken in één keer aan te besteden. Belang HDSR: Kennisdeling in ptima frma, HDSR kan eigen kennis en invled het beste inbrengen. Planning beter beheersbaar, krte drlptijden, beperking maatschappelijke ksten. De ambities van HDSR kunnen beter wrden ingevuld. Belang markt: Vrspelbare en enigszins cnstante strm van werk. Een vrege trechtering met een krt tendertraject helpt de markt Versnelling: Vervlechten in de vrm van een PD&C geeft versnelling 6x niet tenderen geeft een versnelling Kennisdeling en samenwerking p basis van gelijkwaardigheid leidt tt efficiënte prjecten en versnelling. Vrliggende strategie marktbenadering vlgens innvatiepartnering Met de ntitie van 7 februari 2019 (zie bijlage 3) wrdt na afweging een keuze gemaakt vr marktbenadering vlgens de EU aanbestedingsvrm Innvatiepartnerschap. Op 14 februari hebben wij van u de bvengenemde samenvatting ntvangen. Navlgend zien we dat deze keuze in lijn ligt met nze reviews en reiken wij graag enkele aandachtspunten aan. De samenvatting geeft een ged beeld van het afwegingsprces k de afweging m tt de meest ptimale variant van marktbenaderingsstrategie te kmen. In de plaats van een PDC Cntract, biedt het EU-innvatie cntract vrdelen: Het faciliteren van ntwikkelingen die binnen de afgewgen cntractvrmen niet ged tt stand kmen (innvatie als middel en niet als del). De vrm van innvatie-partnerschap heeft dus een aantal belangrijke vrdelen vr pdrachtnemer en pdrachtgever. De Markt heeft de mgelijkheid m de juiste cmpetenties vr het prject te rganiseren zie punt 1 van uw analyse. De variant biedt dus k mgelijkheden m het vakmanschap van medewerkers ptimaal te benutten, vanuit het meester- gezel principe. De leidende principes zijn helder en herkenbaar in de prjectdelstellingen met de ambities welke we p hfdlijnen nderschrijven. Leren ver de as van de Prjecten: Dit is k ns uitgangspunt verwrd in het Missin Statement van de TFDT
Onderwerp Strategie Marktbenadering Planvrming & Realisatie Sterke Lekdijk Datum 28 februari 2019 Pag. nr. 3 Het bespaart p tenderksten en prceduretijd indien meerdere prjecten in één tender kmen, het bespaart p ntwerpksten en risicbeheersing indien in partnerschap een planfasetraject kan wrden drlpen. Dr het werken in partnerschap zijn de risic s beter in beeld en te beheersen. Dr deelname in partnerschap wrdt eigen inbreng in ntwerp en k het inbrengen f ntwikkelen van innvaties vergrt. In ns gesprek p 25 februari jl. is p een aantal punten dr u een telichting gevraagd met name ver het betrekken van de markt in de planfase en de keuze vr de cntractvrm. Wij leggen daarm de vlgende aandachtspunten vr. Het uitgangspunt is dat er geen verdrachtsverliezen meten zijn en dat de kennis ptimaal benut met wrden, waarbij iedere rganisatie vanuit zijn eigen kracht werkt. We meten de ndzakelijke ntwerpkennis en vakmanschap benutten. Dit cmmitment met in de eisen en de selectiecriteria van de sleutelpersnen van de cnsrtia tt uiting kmen. De bendigde cmpetenties gelden vr HDSR en cnsrtium. In een partnerschap wrden eisen gesteld aan beide partners, en deze meten qua pstelling en kennis elkaar kunnen versterken. Partnerschap is wezenlijk anders dan een aanpak vlgens Best Value. Liever spreken we ver teamassessments dan elementen van de methde van BVP. Een aanbesteding vlgens een EU-innvatiepartnerschap is vr zwel pdrachtgever als pdrachtnemer relatief nieuw en zal extra zrgvuldigheid van allen vergen. Dit vereist vrafgaande aan aanbesteding vrlichting f cmmunicatie tussen partijen ver de begde werkwijze. Daarbij dient vraf k de gang van zaken rnd G/N-G beslissingen en de verdeling van prjecten in 3 clusters duidelijk te wrden gemaakt. Ok is het van belang te zien dat weliswaar wel één aanbesteding plaatsvindt, maar dat de inzet van HDSR p de zeven prjecten, verdeeld ver enkele partners, vervlgens tch een hge inzet van persneel van HDSR zal vereisen. Het inwerken p deze nieuwe samenwerkingsvrm zal na gunning tijd vergen, net als het ntwikkelen van innvaties. Dit is eens te meer reden vregtijdig de markt benaderen, pdat vr de verdeling tussen plan- en uitveringstijd ptimaal ruimte resteert. Wij adviseren het EU-innvatiepartnerschap nauw bij cntractvrmen Buwteam en Alliantie te huden, waar mgelijk. Dr van deze meer bekende werkwijzen te lenen in het EU-innvatiepartnerschap kunnen de spelregels snel staan. Verder geven wij in verweging de prjecten reeds vr aanbesteding p te delen in 3 clusters. Deze clusters kunnen elk een hfdthema hebben p innvatieaspect. De 3 clusters vrmen dan 3 percelen van de aanbesteding, waarp inschrijvers verplicht meten inschrijven, maar naast een algemene EMVI-mtivatie, zich kunnen verbijznderen p de hfdthema s. Verder zal de eventuele wisselwerking tussen 3 clusters en tussen 3 gegunde cnsrtia gaande de planfase helder meten uitgewerkt. Het zal niet z zijn dat 1 pdrachtgever met 3 gegunde partners tegelijk samenzit. Dit zal extra inzet van de pdrachtgever vereisen, zals verigens nrmaal is, m de 3 clusters apart maar gelijktijdig te kunnen begeleiden in partnerschap.
Onderwerp Strategie Marktbenadering Planvrming & Realisatie Sterke Lekdijk Datum 28 februari 2019 Pag. nr. 4 Het kan zijn dat bij deze prjecten k behefte ntstaat innvaties snel te kunnen laten zien en berdelen. De TFDT heeft k de HDSR uitgedaagd m een Testdijk ter beschikking te stellen vr het stimuleren en testen van innvatie en duurzaamheid. HDSR heeft de handschen pgepakt. Tijdens de Infratech 2019 hebben HDSR en TFDT deze ambitie gezamenlijk gepresenteerd. Ter afsluiting willen wij ng het vlgende meegeven: De vrbereiding en rganisatie van de marktinfrmatie dag willen we graag gezamenlijk ppakken en bieden hierbij nze diensten aan Het invullen van duurzaamheidsdelstellingen bij dijkversterkingspgave heeft mmenteel nze aandacht, en nze jngeren (Yung TFDT) zijn hier mee aan de slag gegaan. Zij zien in jullie ambities een uitdaging m mee te denken, en zuden dit graag aansluitend p dit advies met HDSR ver willen brainstrmen. Wij hebben er vertruwen in dat deze marktbenadering een icn wrdt binnen het HWBP p cultuur, vakmanschap en samenwerking van alle betrkkenen. Met vriendelijke gret, Namens de Taskfrce Deltatechnlgie, Jelke Jan de With Jauk Str Harry Mls Gerben de Jng Bijlage 1: Review Plan van Aanpak Salmsteke en Wijk-Amerngen, d.d. 30 ktber 2017 Bijlage 2: Review Inkpstrategie PDC-cntract, d.d. 20 nvember 2018 Bijlage 3: Samenvatting Marktbenaderingsstrategie Sterke Lekdijk, HDSR, 7 februari 2019
Marktbenadering Sterke Lekdijk Review Plan van Aanpak Salmsteke en Wijk-Amerngen 30 ktber 2017
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Inhud Inleiding, De Vragen Stappenplan Lcatiebezek Wijk Amerngen Ambitie: Veiligheid Vrp Ambitie: Vrtvarend maar niet verhaast Ambitie: Z veel mgelijk maatschappelijke meerwaarde Ambitie: Samenwerken: Van zrgen naar samen den Ambitie: Ruimte vr innvatie en ntwikkeling Ambitie: Duurzaamheid Ambitie: Sneller, slimmer, gedkper De Antwrden 3 5 7 8 9 10 11 13 14 15 18 2
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Inleiding: De Vragen Hgheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) heeft de Verkenning vr de dijkversterkingsprjecten Salmsteke en Wijk-Amerngen (WAM) uitgeverd en heeft twee cncrete vragen: 1. Ziet de markt het versneld naar de markt brengen van deze twee prjecten als kans en zijn partijen bereid dit in partnerschap aan te gaan? 2. Is het temp haalbaar? In september/ktber meten de plannen van aanpak van de verkenning Salmsteke en de verkenning Wijk bij Duurstede - Amerngen gereed zijn m.b.t. de aanvraag van de subsidie. Vraag aan TFDT de plannen van aanpak te reviewen. Er is in verleg met HDSR dr de TFDT gekzen vr een zrgvuldige afstemming van reviewers i.v.m. met mgelijke belangenverstrengeling. Er is vr gekzen het reviewteam samen te stellen TFDT-leden uit het uitverend bedrijfsleven (en dus niet de raadgevende ingenieursbureaus) 3
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Del Taskfrce Deltatechnlgie (TFDT) Verbinden Vertruwen Vakmanschap Waarm Ontsluiting van kennis en expertise van het bedrijfsleven, verheid (OG) en kennisinstellingen, met de fcus p prjecten. Met nze inzet leveren wij een bijdrage aan het vertruwen tussen verheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven, zdat er meer werkplezier is. Op deze manier ntstaat maximale waarde creatie en wrden maatschappelijke ksten beperkt. We dragen bij aan een geznde en kwalitatief sterke markt. Zrgen dat de begglf van HWBP prjecten niet naar achter wrdt geschven. Wat Advisering van pdrachtgevers en eigen achterban dr een nafhankelijk team samengesteld uit medewerkers, die de verschillende marktpartijen vertegenwrdigen en die de energie en drive hebben m zich als ambassadeur in te zetten vanuit het gezamenlijke branchebelang. He Prjectadviezen geven in verbinding / samenspel met verheid (prject èn inkpklm) Verandering p gang brengen in huding en gedrag en verbreding inzichten We pereren als netwerk: inzetten van experts uit de markt vr de adviezen van de TFDT Wegen zeken vr tepassen innvaties (technisch, prces, aanbestedingsvrm, cntracten) 4
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Stappenplan Review Salmsteke en Wijk-Amerngen Stap 1 Stap 2 Uitvraag advies dr IPM team Inventarisatie prject en prces- verleg met IPM team d.d. 30 augustus Eerste analyse vraagstelling en stappenplan Kennismaking Rndgang Wijk-Amerngen Intrductie en definitie vraagstelling Augustus 30 September 8 Stap 3 Review dcumenten Verkenningsfase Opstellen cncept advies marktbenadering Sept. 11-30 Stap 4 Bespreken cncept advies in een interactieve sessie Oktber 10 Stap 5 Opstellen eindadvies Oktber 11-29 5
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Adviesteam Betrkken vanuit HDSR: Jan-Willem Vrlijk Omgevingsmanager Salmsteke Yv Snek Technisch manager Salmsteke Gvert Heijn Cntractmanager Salmsteke Janna van der Meer Manager prjectbeheersing strategisch team Wald Mlendijk Cntractmanager strategisch team Len Nieuwland Prjectmanager strategisch team Betrkken namens TFDT: Jelke-Jan de With basisteam, nafhankelijk adviseur Jauk Str basisteam Gerben de Jng basisteam 6
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Lcatiebezek (WAM): bevindingen Wat viel ns p: Het IPM-team van HDSR is enthusiast team, gedreven vr deze pgave Team heeft een gede gebiedsbekendheid Hge natuurwaarde, nauwelijks prikkeldraad Steile dijk, met smalle weg Weinig bebuwing dicht bij de dijk, maar wel met hge culturele waarde De weg is in beheer bij Gemeentes Faalmechanismen met name piping, 1/3 macrstabiliteit Kunstwerken nauwelijks prbleem, het histrische deel (Beermuur) geen aanpak ndig Veel Natura 2000 Vrhavendijk Irenesluis nu ng RWS, wrdt vergedragen aan HDSR 7
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Ambitie: Veiligheid Vrp POV Centraal Hlland: Aanpak primaire keringen zdat vr secundaire keringen minder aanpak ndig is. De ambitie Veiligheid wrdt uitgedrukt in sterkte dijk. Het veilig gebruik van de dijk mag k een ambitie zijn. Hiermee kunnen prjectdelstellingen vr herinrichting weg beter wrden gekppeld aan ambities. 8
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Ambitie: Vrtvarend maar niet verhaast TFDT vraagt zich af wat HDSR als bedreiging ziet dr deze ambitie p te schrijven: graag gaan we hier ver p 10 ktber met u in verleg. 9
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Ambitie: Z veel mgelijk maatschappelijke meerwaarde Bij een veilige dijk met k de (langzaamverkeer-weggebruiker wrden beschuwd. Dan mag je best afwijken van duurzaam en sber. Het veiliger maken van de weg lijkt een mie meekppelkans Verhg de recreatieve waarde (vr fietsers) dr p plaatsen de rivierzijde te benutten Weg eigendm gemeenten: vraagt een vrege benadering Meekppelkansen recreatieve gebieden wrden benemd. Afwijkende belangen tussen verschillende gemeentes lijken risic vr haalbaarheid Een ged vrbeeld van betrekken mgeving: Prject Grensmaas 10
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Ambitie: Samenwerken Van zrgen naar samen den HDSR prfessinaliseert dr p prjecten tepassen van IPM-mdel. Het beschrijven van teamregels en vrstellen team getuigen van bereidheid tt samenwerken waarin de kernwaarden zijn benemd en heldere afspraken die aansluiten p ambities en prjectdelstellingen. Er is een Team Dijk en een Team Uiterwaarden (met RWS); Alleen in de verkenning, verdere uitwerking integraal team. Uitbesteding ingenieursdiensten: HDSR ziet de samenwerking als tprisic. Samenwerking is een kans! Belangrijkste uitgangspunten vr een gede samenwerking zijn: gelijkwaardigheid, transparantie, vertruwen, samen den, vraagstelling p basis van kwaliteit en het frmeren van een ged team: Belangrijk punt is p welke wijze het ntwerpend nderzek wrdt ingevuld, tt he ver men in detail gaat en wanneer de markt wrdt ingeschakeld. Ntitie KIJK Highlights 11
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Ambitie: Samenwerken Van zrgen naar samen den System Engineering: Ged m dit in Verkenningsfase al p te pakken: is hier al ervaring mee? SE kan k te ver gaan: is vr cmplexe pgaven, deze dijk gt simpel Het met geen del p zich wrden, wees alert dat er pragmatisch met deze systematiek wrdt mgegaan. Het beheer van de weg ligt bij Gemeente, dit lezen we niet in de dcumenten terug. Belangrijk aspect wat beheerst met wrden. Strategisch Omgevingsmanagement klaar vr de start 12
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Ambitie: Ruimte vr innvatie en ntwikkeling Pilt basisregistratie ndergrnd Grndradar is een nieuwe techniek die k haar beperkingen kent. Het grndnderzek lijkt ng niet vldende te zijn uitgeverd. Dit is typisch een issue waar Waterschap, Ingenieursbureau en Aannemer verschillende beheftes hebben. Z vreg mgelijke marktbenadering helpt hier zeker. Pilt nieuwe mgevingswet: Living lab. TFDT ndersteunt dit initiatief. Piping is het grtste faalmechanisme. Vanuit POV piping zijn ng te weinig tepasbare technieken vrtgebracht. De markt met ruimte krijgen m dit faalmechanisme p te lssen Oplssingen die te mnitren zijn Dit heft geen 10 jaar te duren, mits je beiden gelft in een aanpak en waarbij de dr mnitring de werking wrdt aangetnd. Advies: Gebruik Salmsteke vr het testen van kwelwegremmende maatregelen, hier heb je bij alle vlgende trajecten nut van. Let p: Innvatie vraagt passie en betrkkenheid van OG en ON. 13
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Ambitie: Duurzaamheid Uit de nadere telichting van het prjectteam p 10 ktber 207 blijkt dat er een duidelijke ambitie is bij HDSR m duurzaamheid in de prjecten zrgvuldig p te pakken. 14
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Ambitie: Sneller, slimmer, gedkper De ksten vr verkenning en planfase i.r.t. buwksten lijken hg. De 6mi/km lijkt p veel plaatsen rnd te zingen en een eigen leven te gaan leiden. Vralsng zijn verkenning en planfase uitgebreid beschuwd Misschien is de 6mi/km wel laag De Verkenningsfase eindigt met een Integraal VKA: Nem het Integrale plssingsrichting: Versnelling en kstenbesparing mgelijk dr PDC cntract: Geen VKA, maar faalmechanismen en gedachte plssingsrichtingen benemen met vldende ntwerp- en plssingsvrijheden vr de markt: benut deze creativiteit Betrek markt bij Planfase: sheet Versnelling Past in het Living lab: wij hebben dit gelezen als een integrale ntwerpaanpak die in de verkenningsfase al wrdt pgestart. Leer van WRL en HHNK: Afwijken van VKA erg lastig mdat dit al gecmmuniceerd is. Met een PDC-cntract wrdt de plssingsrichting gezamenlijk bepaald en gecmmuniceerd. 15
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies Aanpak Taskfrce Deltatechnlgie 30-10-2017 Kennis en innvatie instrumenten vr Sneller-Beter-Gedkper HWBP Fases Prgramma Prject - Verkenning Planstudie Realisatie Aanpak HWBP Instrumenten Prgrammeren Advies Review Demnstratieprjecten Experiment Kansenscan HWBP Handreiking innvatie Marktbenadering Reviewsjabln K&L Reviewteam Tetsen en beschikken 100% subsidie Uitvering en verkenning Basispakket en creatieve sessie ENW advies Begeleidingsgrep HWBP Fases POV s Instrumenten Prgramma Prgrammeren Demnstratieprjecten Experiment Prject - Verkenning Kansenscan HWBP werksessie Kansenscan HWBP Werksessie risic s met TFDT Handreiking innvatie Marktbenadering Review en tetsen en beschikken Reviewsjabln K&L Reviewteam 100% subsidie Planstudie en Realisatie Uitvering Basispakket en creatieve sessie ENW advies Begeleidingsgrep Target verkrting drlptijd van 6 à 8 jaar naar 4 à 5 jaar Scpe ntwerp Marktuitvraag MER Ontwerp - Realisatie 16
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Ambitie: Sneller, slimmer, gedkper Salmsteke (met Jaarsveld) lijkt een prject met plssingen waarvan risic s beter in beeld kmen bij een gezamenlijke aanpak en daarmee beter beheerst. Ged vrbeeld Kampereilanden van WDOD Fcus hierp en werk een buwteam cntract uit. Het Recreatieschap heeft ambities die mgelijk gefinancierd kunnen wrden dr pbrengsten uit grndstffen. Hier ligt een belangrijke rl binnen publieke huis dit af te hechten dan wel garant te staan. Grndstrmenplan: De markt heeft kennis ver uitveringstechniek en ptimalisatie van grndstrmen. Gezien mvang van het prject, kan dit een leerprject zijn vr rganisatie. He is de bdemdaling (1 cm/jaar) bepaald? We missen deze p risiclijst Vaststelling kan dr histrisch nderzek. De gelgie met beter in beeld kmen. De kwelbeheersing in Jaarsveld is belangrijk raakvlak wat aandacht beheft. Dit is ged te beheersen in een buwteam. 17
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 De antwrden Met betrekking tt de gestelde vragen: 1. Ziet de markt het versneld naar de markt brengen van deze twee prjecten als kans en zijn partijen bereid dit in partnerschap aan te gaan? TFDT: Jazeker! Hiermee wrdt invulling van de marktvisie gevlgd. De bereidheid in de markt m de dijkversterkingen in partnerschap aan te pakken is grt. Dr het werken in partnerschap zijn de risic s beter in beeld en te beheersen. Wie als partij het risic kan dragen met het k beheersen. 2. Is het temp haalbaar? TFDT: Wij zijn vertuigd dat de aanpak van dijkversterking substantieel sneller kan indien deze in partnerschap wrden aangepakt. Naast sneller wrdt het prces effectiever en daarmee gedkper. 18
Review PvA Verkenning Salmsteke en Wijk-Amerngen - Advies 30-10-2017 Een belangrijke stap naar een beschermd Hlland Samen den, vanuit een integrale visie! 19
Marktbenadering Sterke Lekdijk Review Inkpstrategie PDC-cntract Onderdeel van Tpsectr Water & Maritiem www.taskfrcedeltatechnlgie.nl 20 nvember 2018
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR 1. Wat vr mgelijkheden / kansen biedt het marktpartijen als HDSR de Sterke Lekdijk in één keer aanbesteed als raamcntract met 7 deelprjecten (f is een dergelijke aanbesteding af te raden)? Een aanbesteding als deze is zeker aan te raden. En TFDT staat hier zeer psitief tegenver. Belang HDSR: Kennisdeling in ptima frma, HDSR kan eigen kennis en invled het beste inbrengen. Planning veel beter beheersbaar, krte drlptijden, beperking maatschappelijke ksten. De ambities van HDSR (sheet 7) kunnen veel beter wrden ingevuld indien deze direct een plek krijgen binnen het raamcntract. Belang markt: Vrspelbare en enigszins cnstante strm van werk, vregtijdige trechtering beperkt transactieksten. 2
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR Het cntracteren van de deelprjecten in één keer na de trechtering naar drie partijen heeft grte vrdelen: Directie winst in planning dr vrkmen van zes minitenders Beperking maatschappelijke ksten De marktpartijen weten waar ze aan te zijn, biedt veel meer mgelijkheden m samen te innveren. Een idee: Salmsteke kmt als eerste in uitvering. Gezien het bijzndere karakter van Salmsteke (met stakehlder Rijkswaterstaat), gebruik deze als pilt: Opleiden eigen rganisatie Wennen aan evt. nieuwe cntractvrmen Relatie (cmplexiteit) met belangrijke stakehlder RWS. Organiseer desnds een pilt met 2 pdrachtgevers (HDSR+RWS), breed gedragen zdat er geen vertraging kmt vanwege b.v. interne regels inkp 3
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR 2. In aanvulling p vraag 1: he kijken marktpartijen aan tegen z n langjarige verbintenis, wat is ndig m z n samenwerking vitaal en lean te huden. Gede vrbeelden: Raamcntract Renvatie Stalen Bruggen (>10 jaar) en Tunnelalliantie PrRail (5 jaar) Creëer zveel mgelijk vaste teams met een cnstante strm werk, zdat ze ingespeeld raken Reflecteer peridiek de samenwerking. Met externe begeleiding gede ervaringen bij Raamcntract Renvatie Bruggen (.b.v. Buwreflectie) Ja binden en beien van Prject team leden is zwel vr HDSR als ON een uitdaging Vraag in Plan van Aanpak waarm aannemer/cnsrtium vindt dat zij het beste past, k als het prject vr hun pas mgelijk na 4-5 jaar start. DURF en TROTS 4
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR 3. Er wrdt veel gesprken ver partijen een geznde marge te gunnen: wat vr een srt cntractafspraken vindt de markt het best passen bij de realisatievereenkmst m dit mgelijk te maken? (waarbij perverse prikkels wrden vrkmen). Taakstellend budget met verdeel sleutel vr besparingen (en verschrijding?) Vlledig pen kstenstructuur (SSK-pzet) en bewaking Vraf afspraken te maken ver: Afspraken ver percentages vr AK en Winst Tarievenlijsten vr eenduidig te benemen persneel, materieel en materiaal Onafhankelijke kstentechnische tetsing Gede vrbeelden: Markermeerdijken, Grinchem-Waardenburg Strategisch MKB / technisch specialistische aannemers kunnen als nderaannemer met dezelfde cntract vrwaarden aanhaken. Het waterschap heeft hier invled p. Technisch specialistische nderaannemers en specialistische IB s gezamenlijk betrekken 5
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR 4. Als het gaat m de Planfase: wat ziet de markt vr vrdelen / nadelen van het inbrengen van het IB dat HDSR heeft gebruikt in de verkenningsfase? De gedachte hierachter is cntinuïteit van werkwijze vanuit de verkenning, maar helpt dit een prject f verliezen we hiermee mgelijkheden? Vrdelen: gebiedskennis, technische kennis Nadelen: cnflict f interest bij aanbesteding? Vrstel aanbesteding p basis van kwaliteit en pen begrting. IB s aan OG niet laten mee tenderen in aanbesteding, wel de markt een visie laten schrijven he men IB s betreft bij verder planstudie en realisatie. Aannemer de ruimte geven m k een andere IB mee te nemen bij tenderen (breed) Laat een IB (per prject) vraf kiezen vr ndersteuning OG (HDSR) f vr ndersteuning aannemer (zwel in planstudie als in realisatie) 6
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR 5. Alternatief, he kijken marktpartijen aan tegen het mee-tenderen van de IB s die HDSR thans ndersteunen met de verkenningen met gegadigden vr een PDC cntract? In de wijze waarp de IB nu betrkken zijn bij de verkenningen is dit nverstandig. Dit zu evt. mgelijk kunnen zijn, echter dan meten de IB s tijdens de aanbesteding van PDC niet betrkken zijn bij HDSR. 7
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR 6. Wat ziet de TFDT aan mgelijkheden m prject verstijgend leren en ntwikkelen van innvaties ver (deel-)prjecten heen k daadwerkelijk werkend te krijgen? Wat zu HDSR daar aan de vrkant vr meten rganiseren? Vrbeeld: Raamcntract Renvatie Stalen Bruggen (referentie: Niels Willemsen). Het wegnemen van cmmerciële belangen bij kennisdeling, begint dr ze eerst gezamenlijk te benemen met raamcntractanten Als partijen een zekere scpe hebben heeft ieder een belang bij delen van kennis m het eigen prject in de klauw te huden Binnen het prject: dr vregtijdig levensvatbare technieken te selecteren, in te passen, te testen en te implementeren (samen met de POV s en KI s) kunnen deze binnen de prjecttermijn wrden gerealiseerd. De restrisic s zullen meten wrden gedekt dr het HWBP. Het innvatieplan van de TFDT bijgevegd. 8
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR 7. He kan de markt bijdragen aan de wens van HDSR m zichzelf gedurende de lptijd van het Sterke Lekdijk prject dr te ntwikkelen als prfessineel pdrachtgever? Wat is ndig m nu te rganiseren/faciliteren zdat HDSR gede ervaringen kan pbuwen met het werken vanuit Marktvisie Waterschappen? Marktvisie elementen gebruiken bij de aanbesteding (en benemen) Marktvisie als agendapunt meenemen in PSU van prject Prject verstijgende bijeenkmsten rganiseren (bv marktdagen) waar dit p de agenda kmt. De marktvisie is een belangrijk dcument waar nze gezamenlijke visie is beschreven he we graag samenwerken. We hanteren de vlgende buwstenen in nze samenwerking: 1) Maximale maatschappelijke waarde 2) De mens staat centraal 3) Een geznde buwklm 9
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR 8. Wat ziet de TFDT vr mgelijkheden m het MKB in psitie te brengen in het geval van de aanbesteding van een raamcntract (in een vlwaardige rl naast de grtere ervaren aannemers)? Wat is daarvr vanuit HDSR in de aanbesteding vr ndig? Bij het selecteren van grte (prces) aannemers zal het MKB als nderaannemer fungeren binnen de alliantie met dezelfde alliantievrwaarden, mits het cntract dit vrschrijft. Hierdr wrdt de ptimalisatieprikkel drgezet naar de strategisch nderaannemer en wrdt daarmee partner. Om de psitie van het MKB te verbeteren kan er een EMVI-nderdeel in de tender wrden pgenmen wrden. Extra punten vr inzet van MKB bedrijf, vr bijvrbeeld 20% van de pdrachtwaarde (in feite vergelijkbaar aan eisen SROI). Aandachtspunt is dan wel dat er een gede beschrijving kmt van wat een MKB-bedrijf is. TFDT wil, indien daar behefte aan is bij HDSR wel nderzek den naar wat MKB-eisen bij andere prjecten tt nu te hebben pgeleverd. 10
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR 9. He kijkt de TFDT aan tegen de ambities benemd in sheet 7? Heeft de TFDT een idee wat het betekent vr een aanbesteding m dit srt ambities mee te geven, c.q. heeft de TFDT een idee he we dergelijke ambities het beste kunnen meenemen in een aanbesteding? Ged initiatief! Zeker als HDSR meerdere aannemers cntracteert vr meerdere prjecten, kan de markt veel meer bereiken en investeren in duurzaamheid e.d. Meeste IB s en aannemers en waterschappen hebben daarnaast k Green-Deal ndertekend. 11
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR 10. De planning die HDSR p dit mment drlpt is gebaseerd p ieder jaar een vlgende verkenning pstarten. He kijkt de TFDT daar tegen aan vanuit de wens m een begglf van HWBP prjecten af te vlakken, maar k vanuit de wens van vrspelbaarheid c.q. de mgelijkheid m met een zelfde team een vlgend deelprject p te kunnen pakken? Vervlechten in de vrm van een PD&C cntract geeft versnelling 6x niet tenderen geeft een versnelling Kennisdeling en samenwerking leidt tt efficiëntere prjecten Gedachte psitief ver een raamcntract met meerdere vrgeselecteerde en een gelijke verdeling ver de (3) partijen van de SOW 12
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR 11. Op wat vr een manier zu het bedrijfsleven het cntractbeheersing ingevuld willen zien zdat recht wrdt gedaan aan de deskundigheid van de markt en tegelijkertijd recht wrdt gedaan aan de behefte van HDSR aan vrspelbaarheid en het realiseren van een kwalitatief hgwaardig prduct, drmiddel van kwalitatief hgwaardige prcessen, tegen een faire prijs. Taskfrce 10 : 1) Stabiel basispakket (infrmatie/ data) 2) Gede functinele uitvraag met een heldere delfrmulering 3) Gede risicverdeling 4) Fcus - hu het simpel! 5) Urgentie 6) Investeren in mensen 7) Investeren in kennis 8) Verbinding tussen partijen 9) Heldere rllen 10) Experimenteerruimte 13
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 Vragen HDSR 12.Wat wil de TFDT HDSR ng meer ter verweging meegeven in deze fase? Vral: DURF het anders te den! De markt wil k graag! Maak niet teveel regels vr het aanbestedingstraject. De markt accepteert een mate van subjectiviteit in berdeling, mits het vlgens de vraf afgesprken regels gebeurt, dus hud dit beperkt Een vrege trechtering helpt de markt k. Lig je eraf, dan kun je energie vlledig p een ander prject richten. Krt Hevig tender traject bespaart ksten aan beide kanten. Wees naar de markt te helder ver de planning en hu je eraan. Zrg vr een geznde buwklm en straal dit uit (marktvisie) Laat TFDT haar advies k presenteren bij het Bestuur van HDSR vr een gede vertuiging van cntracteringsvisie. Als HDSR de aanbesteding in 2019 wil starten is het aan te raden in Q1 2019 een infrmatiedag te rganiseren m markt te infrmeren ver de vrgenmen marktstrategie. 14
Sterke Lekdijken - Review Inkpstrategie PDC cntract 20 nvember 2018 TFDT daagt HDSR uit: Stel een Testdijk ter beschikking Prjectverstijgend stimuleren van innvatie De markt adpteert een dijk m hier testen te kunnen uitveren m te kmen tt tepasbare innvaties. Wat we geleerd hebben in de eerdere POV s kan hier k wrden getest Ok kan het Ontwerp Instrumentarium (OI).b.v. uitkmsten van de testen wrden versterkt. Hgeschlen en universiteiten betrekken m de testdijk tegankelijk te maken vr jngeren en kppeling maken met vraagstukken als duurzaamheid, virtueel buwen, e.d. Met budgetten uit bedrijven, verheid en kennisinstellingen. Tevens gebruik maken van TKIgelden waarbij kennisinstellingen en bedrijfsleven gezamenlijke aanvragen den. 15
@tfdt_nl
Marktbenaderingsstrategie Sterke Lekdijk (samenvatting) Del van de marktbenaderingsstrategie De marktbenaderingsstrategie van het prject De Sterke Lekdijk beschrijft de belangrijkste keuzes in het inkpprces van het prject, waarnder de best passende aanbestedingsprcedure en de keuze van de cntractvrm. Een effectieve strategie draagt bij aan het bereiken van de delstellingen van het prject en geeft invulling aan het beleid van HDSR. De prjectdelstellingen en het beleid vrmen daarmee samen het afwegingskader vr de keuzes in de marktbenaderingsstrategie. De strategie vrmt tevens de basis vr de uitwerking van de cntract- en aanbestedingsdcumenten en dient daaraan vldende richting te geven. De marktbenaderingsstrategie schept tensltte het kader vr de nadere uitwerking van de deelprjecten van het prject De Sterke Lekdijk. Afwegingskader Het prjectteam heeft in samenspraak met het bestuur en vanuit het inkpbeleid van HDSR een vijftal leidende principes gefrmuleerd, die gelden als randvrwaarden vr de marktbenaderingsstrategie. Deze zijn: 1. Met de markt. HDSR wil de expertise van de markt maximaal benutten m de prject- en rganisatiedelstellingen te bereiken; 2. Leren ver de as van de prjecten. HDSR wil leren in de prjecten en daarmee greien in rganisatievlwassenheid. Dit vereist een planmatige aanpak, standaardisering van de werkwijze, aandacht vr strategisch persneelsmanagement en een beheersbare planning (vrtvarend maar niet verhaast); 3. In cntrl. HDSR streeft naar een delmatige werkwijze en brging van de rechtmatigheid. Dit betekent naleving van interne richtlijnen vr financieel beheer, een sber en delmatig ntwerp en een gede inrichting van de interne kwaliteitsbrging, de cntractbeheersing en het besturingsmdel (gvernance); 4. In verbinding met de mgeving. HDSR wil invulling geven aan de gerechtvaardigde belangen van stakehlders, zwel in het ntwerp als dr het minimaliseren van de hinderbeleving tijdens de uitvering. Dit vraagt m ruimte vr participatie van mgevingspartijen en een effectieve cmmunicatiestrategie. HDSR zekt k nadrukkelijk de samenwerking met publieke en private partners m waar mgelijk kppelkansen te benutten vr gebiedsntwikkeling; 5. Genereren publieke waarde. HDSR wil het inkpprces inzetten m naast het bereiken van de hgwaterveiligheidsdelstelling publieke waarden te genereren, waarnder het realiseren van de duurzaamheidsagenda (Green Deal). Het prjectteam heeft haar ambities verwrd in een aantal cncrete prjectdelstellingen. Centraal staan de veiligheidsdelstelling met aandacht vr de ntwikkeling van het ntwerpinstrumentarium en delstellingen p het gebied van tijd en geld. Daarnaast heeft het prject de ambitie in de dijkversterkingsprjecten ruimte te creëren vr prduct- en prcesinnvaties, mede p het gebied van duurzaamheid. Het bevrderen van innvatie is een zeer actueel nderwerp in aanbestedingsland. Andere belangrijke delstellingen zijn een versterking van de ruimtelijke kwaliteit van de Lekdijk als icn in de mgeving en tevreden in- en externe stakehlders. Afweging varianten In de marktbenaderingsstrategie wrden een viertal varianten afgewgen: 1. Het afznderlijk aanbesteden van de 6 deelprjecten p basis van een geïntegreerd cntract (PDC, D&C, E&C). In de marktbenaderingsstrategie wrden deze cntractvrmen tegelicht; 2. Het bundelen van de 6 deelprjecten in 1 f meerdere geïntegreerde cntracten waarbij HDSR per cntract een aanbesteding rganiseert; 3. Het aanbesteden van een raamvereenkmst met drie marktpartijen via een cncurrentiegerichte dialg, waarbij HDSR vr ieder deelprject (als nadere pdracht binnen de raamvereenkmst) een minicmpetitie rganiseert; 4. Het aanbesteden van de 6 deelprjecten ineens met gebruik van de aanbestedingsprcedure vr Innvatiepartnerschap en elementen van de methde van Best Value Prcurement. In de aanbesteding selecteert HDSR een drietal innvatiepartners die ieder in de nderzeks- en ntwikkelfase een deelprject krijgen tegewezen m hun innvatieve prducten en prcessen te DM-1491471-v3 Samenvatting marktbenaderingsstrategie Sterke Lekdijk 7-2-2019
nderzeken en te ntwikkelen. HDSR verricht cntinu prestatiemetingen en draagt afhankelijk daarvan de verige 3 prjecten p aan geen, één, twee f alle drie de innvatiepartners. Indien de prestatie van een innvatiepartner bij het eerste prject nder de maat is (lees: niet slaagt en/f niet vldet aan de minimumeisen van HDSR), dan wrdt in deze nderzeks- en ntwikkelfase afscheid genmen van de betreffende innvatiepartner. Het prjectteam heeft vr de afweging van deze varianten, een vijftal kritische succesfactren (KSFen) afgeleid. Een variant is kansrijk: - als daarmee de ndzakelijke cmpetenties uit de markt beschikbaar zijn (KSF 1), waarnder samenwerkingsgerichtheid en ervaring met prductinnvaties en het prces m innvaties dr te ntwikkelen en te implementeren; - als de cncurrentiekracht van de markt ptimaal wrdt benut (KSF 2); - als er ruimte is m de prjecten evenwichtig ver de tijd te verdelen/ uit te veren (KSF 3); - als HDSR p kritische nderwerpen in het ntwerpprces kan (bij)sturen en beslissen (KSF 4); - als vldaan wrdt aan de vrwaarden van marktpartijen m te kunnen innveren (KSF 5). In de marktbenaderingsstrategie zijn per variant de vr- en nadelen beschreven aan de hand van het afwegingskader en de KSF-en. Variant 4 Innvatiepartnerschap Het Innvatiepartnerschap kmt als meest ptimale variant naar vren. Het gedachtenged achter deze relatief nieuwe EU-aanbestedingsvrm is het faciliteren van ntwikkeling (innvatie als middel, niet als del). Het Innvatiepartnerschap heeft een aantal belangrijke vrdelen: 1. De variant biedt de markt de mgelijkheid de ndzakelijke cmpetenties vr het prject te rganiseren (KSF 1), waarnder het juiste DNA van het grt bedrijf tezamen met de inzet van gespecialiseerde MKB-bedrijven vr het verder nderzeken en ntwikkelen van innvatieve en duurzame technische plssingen. Dit wrdt bevrderd dr de relatief bezien één lange intensieve aanbestedingsprcedure. 2. Het Innvatiepartnerschap leidt tt de juiste incentives bij marktpartijen, gelet p (i) de knw hw en ervaring vr tekmstige pdrachten en (ii) bij het behalen van tussentijdse delen, het bieden van zicht p de aankp van de resultaten van de O&O-fase, HDSR zal bij het succesvl drlpen van deze fase de betreffende innvatieve en duurzame technische plssingen aankpen vr een vlgende deelprject. De variant hudt de innvatiepartners bvendien scherp dr de prestatiemetingen die HDSR uitvert en die bepalen f en welke deelprjecten de innvatiepartners mgen uitveren (KSF 2); Dit vrkmt k dat na gunning de wereld pltseling anders is (klacht van veel aanbesteders dat ná gunning nvldende incentive is m te presteren) en belften niet wrden nagekmen. 3. De variant biedt de mgelijkheid de prjecten geleidelijk ver de tijd uit te veren zdat er ruimte is (k vr HDSR) m te leren. Bvendien wrdt een piekbelasting vrkmen, waardr externe medewerkers bijna uitsluitend beheven te wrden ingezet vanuit het meester-gezel principe en vr de standaardisering van de werkwijze (KSF 3). Hetzelfde argument geldt vr de innvatiepartners. De variant biedt experimenteerruimte vr innvatieve en duurzame technische plssingen vr cntinue verbetering ver de deelprjecten en m de innvaties rendabel te maken (verdienmdel) (KSF 5). 4. De variant biedt HDSR de mgelijkheid (flexibiliteit), afhankelijk van het risicprfiel van een deelprject de cntractvrm te bepalen. Waar dit wenselijk is kan de uitveringskennis van de innvatiepartners vreg in het ntwerpprces wrden betrkken. Ok kan pdrachtgever besluiten deel te nemen in het ntwerpteam van de innvatiepartners, wanneer dit in het kader van stakehldersmanagement f vanuit risicbeheersing een passende beheersmaatregel is (KSF 4). HDSR is tevens samenwerkingspartner en niet slechts pdrachtgever, waardr er meer ruimte is vr kennisuitwisseling tussen HDSR en innvatiepartner(s) en innvatiepartners nderling. In de marktbenaderingsstrategie is een risicanalyse pgenmen, waarin nder andere de nadelen van de variant Innvatiepartnerschap zijn pgenmen, met de bijbehrende beheersmaatregelen. Dit zijn: DM-1491471-v3 Samenvatting marktbenaderingsstrategie Sterke Lekdijk 7-2-2019
Risic s rndm Prijsvrming De prijsvrming vr een deelprject vindt niet in cncurrentie plaats, inhudende dat de scpe en de risic s van de deelprjecten bij de start van de werkzaamheden ng niet vlledig bekend zijn. De marktbenaderingsstrategie beschrijft diverse beheersmaatregelen die k dr andere pdrachtgevers in vergelijkbare HWBP dijkversterkingsprjecten zijn genmen vr een beheerste prijsvrming in geval er geen cncurrentie is. Risic s rndm nbekendheid met de prcedure De prcedure vr het Innvatiepartnerschap is nieuw en ng weinig tegepast. Dit biedt enerzijds kansen mdat de prcedure ruimte geeft m deze praktisch te te passen. Anderzijds is in het vrtraject bij de cntractvrming en aanbesteding hgwaardige juridische ndersteuning ndig m de spelregels van de Aanbestedingswet te brgen. Het prjectteam heeft de juridische risic s geïnventariseerd en de bendigde expertise gerganiseerd. Check & Balances Het prjectteam heeft verschillende maatregelen getrffen vr de brging van de kwaliteit van de marktbenaderingsstrategie. De strategie is gereviewd dr en besprken met de ambtelijk pdrachtgever, prjectmanagers en cntractmanagers van HDSR. Ok heeft het prject de cntractmanagers van de raamcntractanten vr ingenieursdiensten gecnsulteerd en de cntractmanagers cmmunity van het HWBP. De keuzes zijn bvendien mede gebaseerd p een eerste marktverkenning en het daaruit vrtgekmen advies van de Task Frce Delta Technlgie. Het prject rganiseert binnenkrt een nadere marktcnsultatie m de strategie en draagvlak vr het innvatiepartnerschap breder te tetsen bij ptentiële marktpartijen. Tensltte vindt ng een juridische tets plaats p de cntract- en aanbestedingsdcumenten dr het advcatenkantr AKD. De bevindingen en adviezen wrden verwerkt in de definitieve marktbenaderingsstrategie. Implementatie en vervlgacties Het prject Sterke Lekdijk biedt HDSR een kans m haar maatschappelijke meerwaarde als waterschap te tnen en daarbij een aanjager te zijn van innvaties. Met de vrgestelde prgrammagerichte aanpak wrdt HDSR een ged vrbeeld van de prcesverbetering die het HWBP thans nastreeft. Binnen de eigen rganisatie stelt het prject de medewerkers in de gelegenheid nieuwe kennis p te den en te leren van ervaringen, zwel vakinhudelijk als p het gebied van huding en gedrag in de samenwerking met marktpartijen. De pgave is echter niet gering en vraagt een planmatige en prcesgerichte aanpak, waarin de mens centraal staat. Op zichzelf is de keuze vr Innvatiepartnerschap als nbekende aanbestedingsvrm reeds vernieuwend, tegelijkertijd is dit wel de ultieme kans m een ptimale vedingsbdem te creëren vr het kunnen realiseren van de bestuurlijke ambities en delstellingen van HDSR. Daarm wrdt vrgesteld de eerste frmele stap in de EU-aanbestedingsvrm Innvatiepartnerschap p te starten, namelijk het uitveren van een marktnderzek naar de haalbaarheid en het innvatieve karakter van de realisatie van de Sterke Lekdijk. Om in deze af te sluiten met een citaat uit andermans werk, hier geldt in hge mate: N guts - N glry, er kan tensltte altijd alsng beslten wrden het spr van Innvatiepartnerschap te verlaten bij tegenvallende resultaten van het marktnderzek. DM-1491471-v3 Samenvatting marktbenaderingsstrategie Sterke Lekdijk 7-2-2019