Rapport van het inspectiebezoek op 16 december 2014 aan Fokus Beemdgras te Pijnacker

Transcriptie

1 Rapport van het inspectiebezoek op 16 december 2014 aan Fokus Beemdgras te Pijnacker Utrecht april 2015 V

2 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding en belang Doelstelling Methode Toetsingskader Beschrijving locatie 4 2 Conclusies Overzicht van de resultaten Kwaliteit en veiligheid goed in beeld bij het management Cliëntgerichtheid groot in Fokusproject Pijnacker Conclusie: geboden zorg voldoet aan bijna alle normen 7 3 Resultaten inspectiebezoek Sturen op kwaliteit en veiligheid Cliëntdossier Deskundigheid en inzet personeel Medicatieveiligheid Vrijheidsbeperking Mondzorg 13 Bijlage 1 Geraadpleegde documenten 14 Bijlage 2 Overzicht wetten, veldnormen, circulaires en rapporten 15 Pagina 2 van 15

3 1 Inleiding De Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna: de inspectie) heeft op 16 december 2014 een onaangekondigd bezoek gebracht aan Fokus Beemdgras te Pijnacker. In dit rapport wordt eerst het kader uiteengezet waarin de inspectie het bezoek bracht. Achtereenvolgens worden in de volgende hoofdstukken beschreven de conclusie, de handhaving (met daarin de te nemen maatregelen) en de resultaten. 1.1 Aanleiding en belang De inspectie heeft als doel de risico s op gezondheidsschade bij cliënten te beperken door naleving te bevorderen van wet- en regelgeving, (beroeps)normen, richtlijnen en standaarden bij ondertoezichtstaanden. De inspectie kiest daarbij prioriteiten op basis van mogelijke risico s op gezondheidsschade voor de cliënt. Hierbij gaat extra aandacht uit naar kwetsbare groepen. In dit kader verricht de inspectie binnen de langdurige zorg een groot aantal aangekondigde en onaangekondigde bezoeken. In 2012 heeft de inspectie op verzoek van de Tweede Kamer een kwaliteitstoets uitgevoerd naar de kwaliteit van de ADL-zorg, de cliëntveiligheid en de rechtspositie van de cliënten bij projecten van Stichting Fokus Exploitatie te Groningen (hierna: Fokus). In 2013 voerde de inspectie een follow-up kwaliteitstoets uit om te toetsen of Fokus de maatregelen die zij op basis van de uitkomsten van de eerste kwaliteitstoets had getroffen ook feitelijk had doorgevoerd. Uit de Kwaliteitstoets follow-up 2013 bleek dat Fokus een breed scala aan maatregelen had doorgevoerd gericht op het verbeteren van de randvoorwaarden die nodig zijn om de kwaliteit van de zorgverlening, de veiligheid, de eigen regie en de belangen en rechten van de cliënten te waarborgen en het lerend vermogen van de organisatie te versterken. De volgende passende maatregelen waren genomen: Fokus werkt met cliëntgegevensmappen en cliëntevaluatiegesprekken; de scholing van ADL-assistenten is verbeterd; wachttijden voor cliënten na het doen van een oproep zijn verminderd; Fokus wil leren van wat niet goed ging; acute probleemsituaties binnen projecten zijn aangepakt en problematische projecten zijn in beeld. Het verbetertraject was ten tijde van het verschijnen van het rapport Kwaliteitstoets follow-up Fokus 2013 nog niet volledig afgerond. Effecten van een aantal maatregelen werden op langere termijn verwacht. Alles overziend was de inspectie van oordeel dat de kwaliteit van zorg en de cliëntveiligheid inderdaad verbeterd was en dat Fokus als gevolg van de tot nu toe genomen verbetermaatregelen in voldoende mate voldeed aan wet- en regelgeving en veldnormen. Voortgang van het ingezette verbetertraject was echter noodzakelijk. Met name maatregelen om het lerend vermogen van de organisatie te versterken moesten verder worden doorgevoerd. Pagina 3 van 15

4 De inspectie heeft om die reden geen aanvullende maatregelen gevraagd, anders dan verwoord zijn in het plan van aanpak dat door Fokus is opgesteld naar aanleiding van de Kwaliteitstoets Fokus Fokus informeert de inspectie periodiek over de voortgang en de resultaten van het verbetertraject. 1.2 Doelstelling Doel van het inspectiebezoek aan Fokus Beemdgras was te beoordelen in hoeverre Pijnacker voldoet aan relevante wet- en regelgeving, (beroeps)normen, richtlijnen en standaarden die risico s op gezondheidsschade voor de cliënt beperken. 1.3 Methode De inspectie gebruikte een bezoekinstrument waarin de te toetsen onderwerpen en de normen zijn vastgelegd. De volgende onderwerpen kwamen aan bod: Sturen op kwaliteit en veiligheid. Cliëntdossier. Deskundigheid en inzet personeel. Medicatieveiligheid. Vrijheidsbeperking. Mondzorg. Om tot een oordeel te komen heeft de inspectie: Gesprekken gevoerd met cliënten. Gesprekken gevoerd met uitvoerend medewerkers en het management(team). Cliëntdossiers ingezien. Documenten ingezien, genoemd in bijlage Toetsingskader De normen die de inspectie toetste zijn gebaseerd op de wet- en regelgeving en de daarvan afgeleide veldnormen van de koepelorganisatie en brancheverenigingen en aan zorgvuldigheidsnormen van de inspectie zelf (zie bijlage 2). Het onderwerp mondzorg is een nieuw onderwerp in het instrument. De inspectie toetst sinds 10 november 2014 het onderwerp mondzorg. De inspectie ziet dit als een eerste inventarisatie om inzicht te krijgen in de kwaliteit van de mondzorg in de gehandicaptenzorg. Voor dit onderwerp is in de gehandicaptenzorg nog geen veldnorm ontwikkeld. Het onderwerp wordt getoetst aan de hand van bestaande wetgeving. De inspectie zal nog niet handhaven op dit onderwerp, maar zal zo nodig vragen om verbetermaatregelen. 1.5 Beschrijving locatie Fokus beschrijft de assistentie in de projectflyer van mei 2012 als volgt: Fokus verleent assistentie bij algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL). Denk hierbij aan hulp bij lichamelijke verzorging, aan- en uitkleden, eten en drinken, verplaatsingen, eenvoudige verpleegtechnische assistentie en diverse hand- en spandiensten. De assistentie verlenen wij op afroep en aanwijzing; 24 uur per dag en zeven dagen per week. De Fokuswoning is via een alarmintercomsysteem rechtstreeks verbonden met de nabijgelegen ADL-eenheid. U bent als cliënt niet gebonden aan vaste tijden en bepaalt zelf wat er gebeurt en wanneer. De woningen liggen allemaal in de nieuwbouwwijk in Pijnacker - zuid. Fokus Beemdgras in Pijnacker bestaat uit 16 aangepaste woningen. Meerdere cliënten zijn 24 uur per dag afhankelijk van ademhalingsondersteuning. Eén cliënt Pagina 4 van 15

5 krijgt daarbij assistentie van Fokus. Ten tijde van het inspectiebezoek was 1 woning niet bewoond. Het ADL team bestond uit 30 medewerkers. Fokus Beemdgras in Pijnacker had sinds juli 2014 een nieuwe locatiemanager. Pagina 5 van 15

6 2 Conclusies Dit hoofdstuk start met een totaaloverzicht van de bevindingen. In hoofdstuk 4 (resultaten) zijn de bevindingen toegelicht. Daarna volgen paragrafen met een beschouwend karakter. In de afsluitende paragraaf geeft de inspectie haar conclusie. 2.1 Overzicht van de resultaten Tabel 1 biedt een overzicht van de beoordeelde normen per thema. Thema's Voldoet Voldoet niet Oordeel n.v.t. Niet beoordeeld Sturen op kwaliteit en veiligheid: 6 normen Cliëntdossier: 8 normen Deskundigheid en inzet van personeel: 7 normen 7 0 Medicatieveiligheid: 9 normen 0 9 Vrijheidsbeperking: 10 normen Aantal normen 2.2 Kwaliteit en veiligheid goed in beeld bij het management De inspectie heeft in het Fokusproject in Pijnacker aantoonbare uitkomsten aangetroffen van de verbetermaatregelen uit de Kwaliteitstoets en de Kwaliteitstoets follow-up. Project Pijnacker heeft met problemen te maken gehad, echter hiervoor is door de locatiemanager een verbeterplan opgesteld dat voortvarend wordt uitgevoerd. De cliënten hebben in het gesprek met de inspectie verbeterpunten genoemd. Deze zijn bij de locatiemanager bekend en zullen worden opgepakt waarbij is opgemerkt dat niet de garantie kan worden gegeven dat de oplossing naar tevredenheid zal zijn van de betreffende cliënten. De locatiemanager heeft goed inzicht in welke managementinformatie van belang is om te kunnen sturen op kwaliteit en veiligheid. Voorbeelden hiervan zijn: VOBO-meldingen, cliëntgegevensmappen, protocollen en richtlijnen en scholing/inwerken van ADLassistenten. 2.3 Cliëntgerichtheid groot in Fokusproject Pijnacker De inspectie heeft tijdens het inspectiebezoek geconstateerd dat de cliëntgerichtheid in Pijnacker groot is. De locatiemanager neemt alle cliënten serieus en laat zich persoonlijk informeren over ongenoegens van cliënten en probeert daar vervolgens een oplossing voor te vinden. De tevredenheid van de cliënten varieerde van zeer Pagina 6 van 15

7 tevreden tot deels tevreden. Eén cliënt was niet tevreden over de assistentie bij de ademhalingsondersteuning en was van mening dat dit een chronisch probleem was. Een andere cliënt merkte op dat de kwaliteit van de assistentie ten opzichte van een half jaar voor het inspectiebezoek weliswaar verbeterd was, maar dat nog meer verbeteringen moesten worden doorgevoerd. 2.4 Conclusie: geboden zorg voldoet aan bijna alle normen De zorg die Fokus Beemdgras in Pijnacker biedt, voldoet op bijna alle punten aan de normen en beoordelingsaspecten die de inspectie heeft gehanteerd. Voor de normen en beoordelingsaspecten waaraan de zorgaanbieder niet voldoet, leidt dit mogelijkerwijs tot risico s op gezondheidsschade voor cliënten. De zorg die Fokus Beemdgras in Pijnacker biedt, voldoet niet aan 2 normen. Om deze risico s verder te beperken verwacht de inspectie dat de zorgaanbieder verbeteringen realiseert op de punten waar de geboden zorg niet aan de normen voldoet. De inspectie gaat ervan uit dat de informatie in hoofdstuk 3 voldoende handvatten biedt om de verbeteringen door te voeren. De inspectie vertrouwt erop dat de zorgaanbieder deze normen binnenkort zal naleven en sluit daarom met dit rapport het inspectiebezoek af. Pagina 7 van 15

8 Voldoet Voldoet niet Oordeel n.v.t. Niet beoordeeld Rapport van het inspectiebezoek aan Fokusproject in Pijnacker op 16 december Resultaten inspectiebezoek Dit hoofdstuk start met een overzicht per thema van de scores op de normen. De inspectie geeft in dit hoofdstuk in principe alleen een toelichting als niet aan de norm is voldaan. In sommige gevallen zal ook bij normen waar wel aan is voldaan een toelichting opgenomen kunnen worden. Niet van toepassing wordt gescoord als de situatie waarop de norm van toepassing is, in deze locatie of binnen het team nooit voorkomt. Niet beoordeeld betekent dat de situatie waarop de norm van toepassing is, op de locatie wel voorkomt, maar niet aan de orde is geweest tijdens het bezoek. De nummering van de normen is niet altijd opeenvolgend. Dit komt omdat de normen uit een groter normenbestand komen en niet alle normen uit dit bestand worden getoetst. 3.1 Sturen op kwaliteit en veiligheid 1.1 De zorgaanbieder verzamelt op structurele wijze kwaliteitsinformatie en gebruikt dit voor kwaliteitsverbetering. 1.2 (bijna) Fouten worden systematisch en structureel gemeld, verzameld, geanalyseerd en gebruikt voor verbeteracties. 1.3 De zorgaanbieder heeft een klachtenregeling conform de wet en maakt deze bekend bij de cliënt en/of zijn vertegenwoordiger. 1.4 De zorgaanbieder regelt cliëntenmedezeggenschap. 1.5 De zorgaanbieder heeft in- en exclusiecriteria voor cliënten. 1.6 De zorgaanbieder heeft geborgd beleid over een gesloten deur bij geplande zorgvraag. Toelichting per norm waaraan niet wordt voldaan: 1.3 De zorgaanbieder informeerde niet of onvoldoende de klager en/of klachtencommissie over maatregelen die zij naar aanleiding van het oordeel van de klachtencommissie, locatie- of regiomanager nam. Cliënten gaven aan geen terugmelding te krijgen over verbetermaatregelen. Pagina 8 van 15

9 Voldoet Voldoet niet Oordeel n.v.t. Niet beoordeeld Rapport van het inspectiebezoek aan Fokusproject in Pijnacker op 16 december Cliëntdossier 2.1 Iedere cliënt heeft een zorg-/ondersteuningsplan. 2.2 De cliënt en/of cliëntvertegenwoordiger is aantoonbaar betrokken bij het opstellen van en heeft aantoonbaar ingestemd met het zorg-/ondersteuningsplan. 2.3 De wensen, behoeften, mogelijkheden en beperkingen van de cliënt zijn de basis voor de zorg-/ ondersteuningsdoelen. 2.4 Risico's voor de cliënt zijn geïnventariseerd door de zorgverleners en de zorg en ondersteuning zijn hierop gebaseerd. 2.5 De in het zorg-/ondersteuningsplan beschreven zorg-/ ondersteuningsproblemen, de doelen, acties, rapportage en evaluaties zijn congruent met elkaar. 2.7 In het cliëntdossier is de dagelijkse rapportage opgenomen De cliënt of de cliëntvertegenwoordiger is betrokken bij de periodieke evaluatie van het zorg-/ ondersteuningsplan Voor elke voorbehouden handeling is opdracht in het cliëntdossier aanwezig. Toelichting per norm waaraan niet wordt voldaan: 2.10 Periodieke evaluaties waren niet of onvoldoende aantoonbaar uitgevoerd met een minimale frequentie zoals vastgelegd in de veldnorm of vaker. De inspectie heeft niet in alle cliëntgegevensmappen die tijdens het bezoek zijn ingezien evaluatieverslagen aangetroffen op basis waarvan de cliëntgegevensmap en de zorgafspraken zijn aangepast dan wel gecontinueerd. Uit de reactie op het conceptrapport maakt de inspectie op dat de verslagen van de cliëntevaluatiegesprekken niet worden bewaard in de cliëntgegevensmappen, maar in het projectcliëntdossier. Volgens de manager hadden de cliëntevaluatiegesprekken kort voor het inspectiebezoek plaatsgevonden en waren ze nog niet beschikbaar. Pagina 9 van 15

10 Voldoet Voldoet niet Oordeel n.v.t. Niet beoordeeld Rapport van het inspectiebezoek aan Fokusproject in Pijnacker op 16 december Deskundigheid en inzet personeel 3.4 Medewerkers werken op een verantwoorde manier met relevante richtlijnen, protocollen en/of werkinstructies. 3.5 Alleen bevoegde en bekwame medewerkers voeren voorbehouden en risicovolle handelingen uit. 3.6 Medewerkers krijgen de benodigde scholing om verantwoord te kunnen werken met de doelgroep en de zorgproblematiek van de cliënten. 3.7 De zorgaanbieder zet op de juiste momenten voldoende deskundige medewerkers in ter uitvoering van de dagelijkse zorg. 3.9 De zorgaanbieder verzamelt, analyseert en onderneemt zo nodig acties met betrekking tot belangrijke contextuele factoren van inzet van personeel Medewerkers en management kennen de grenzen van de verantwoordelijkheden en bevoegdheden en schakelen tijdig vakinhoudelijke specialisten in Medewerkers werken volgens relevante gedragscodes. (gedrags-, meld)codes. Pagina 10 van 15

11 Voldoet Voldoet niet Oordeel n.v.t. Niet beoordeeld Rapport van het inspectiebezoek aan Fokusproject in Pijnacker op 16 december Medicatieveiligheid 4.2 De medicatie wordt alleen gemalen met schriftelijke instemming per geneesmiddel van de arts of apotheker. 4.3 De zorgaanbieder bepaalt in dialoog met de cliënt of de medicatie geheel of gedeeltelijk in eigen beheer wordt gegeven en legt de gemaakte afspraken daarover vast in het zorg-/ondersteuningsplan. 4.4 De procedure rondom uitzetten, toedienen en registreren is beschreven in een procedure farmaceutische zorg. 4.5 Medewerkers die hulp bieden bij de medicatie beschikken over een actueel medicatieoverzicht en toedienlijst van de apotheker. 4.6 Medewerkers signaleren werking en bijwerking van het toegediende geneesmiddel. 4.7 Niet GDS medicatie wordt door een tweede bekwaam persoon gecontroleerd, of er is een afspraak met de apotheek dat het geen risicovolle medicatie betreft voor deze cliënt. 4.8 De medewerker past door de apotheek uitgezette medicatie alleen aan op aantoonbaar voorschrift van de arts. 4.9 De medewerker parafeert de toegediende of aangereikte medicatie op (door de apotheek verstrekte) toedienlijst Er is geborgd beleid rondom de omvang, identiteit en opslag van de voorraad geneesmiddelen. Toelichting: Medicatie is in eigen beheer van cliënten van Fokus. Fokus heeft geen rol in het medicatie distributie proces. ADL-assistenten kunnen onder regie van de cliënt de medicatie aanreiken of aangereikt krijgen om in het juiste bakje of vakje te doen. De cliënt blijft verantwoordelijk voor de controle op het juiste medicijn, de juiste dosering en het juiste tijdstip van innemen. Ten behoeve van de ADLassistentie heeft Fokus hiervoor een handelingsschema opgesteld. Afspraken hierover worden in de cliëntgegevensmap vastgelegd. De inspectie wijst hierbij wel op het risico dat bij regieverlies van de cliënt de medicatietoediening moet worden overgenomen door de medewerker. Dan ontstaat een situatie waarbij medewerkers geschoold moeten worden in medicatietoediening en het signaleren van bijwerkingen van medicatie. Pagina 11 van 15

12 Voldoet Voldoet niet Oordeel n.v.t. Niet beoordeeld Rapport van het inspectiebezoek aan Fokusproject in Pijnacker op 16 december Vrijheidsbeperking 5.1 De zorgaanbieder beschrijft visie en beleid over preventie, besluitvorming en uitvoering van vrijheidsbeperkende maatregelen. 5.2 Voorafgaand aan de vrijheidsbeperkende maatregel(en) is een (probleem)analyse verricht van het gedrag van de cliënt. 5.4 In dialoog met cliënt vindt multidisciplinaire besluitvorming plaats over de vrijheidsbeperkende maatregel(en). 5.5 Een arts of een gedragskundige is verantwoordelijk voor het besluit om over te gaan tot de vrijheidsbeperkende maatregel(en). 5.6 De cliënt en/of cliëntvertegenwoordiger geeft toestemming voor de vrijheidsbeperkende maatregel(en). 5.7 Alle vrijheidsbeperkende maatregelen zijn opgenomen in het cliëntdossier. 5.8 Medewerkers passen vrijheidsbeperkende maatregel(en) zorgvuldig toe. 5.9 De zorgaanbieder zorgt voor toetsing van besluitvorming en uitvoering, door een niet bij de behandeling betrokken deskundige, als fixatie met onrustband, afzonderen in een daarvoor bestemde ruimte of separatie worden toegepast De zorgaanbieder heeft werkinstructies (protocollen) over het toepassen van alle vrijheidsbeperkende maatregelen De zorgaanbieder heeft een registratie van vrijheidsbeperkende maatregelen op locatie- of teamniveau. Pagina 12 van 15

13 Voldoet Voldoet niet Oordeel n.v.t. Niet beoordeeld Rapport van het inspectiebezoek aan Fokusproject in Pijnacker op 16 december Mondzorg 6.1 Mondzorg is een vast onderwerp in het ondersteuningsplan. 6.2 De zorgaanbieder voorziet dat er een tandarts beschikbaar is voor de cliënten. 6.3 In elke woning is scholing op het vlak van mondverzorging geregeld. 6.4 Medewerkers hebben voldoende kennis en vaardigheden om de mondzorg bij de cliënten goed uit te voeren. Toelichting per norm waaraan wordt voldaan: 6.1 Wanneer er afspraken gemaakt moesten worden over de mondzorg was dit opgenomen in de cliëntgegevensmap met een handelingsschema waarin de afspraken over de uitvoering van de dagelijkse mondverzorging waren vermeld`. 6.2 Alle cliënten stonden ingeschreven bij een tandarts. Pagina 13 van 15

14 Bijlage 1 Geraadpleegde documenten De onderstaande documenten zijn door de inspectie gebruikt bij het uitvoeren van het inspectiebezoek en het opstellen van dit rapport. De inspectie heeft de documenten niet in totaliteit beoordeeld, maar op specifieke onderwerpen doorgenomen. - Rapport Kwaliteitstoets Fokus follow-up 2013 (januari 2014). - Voortgangsrapportage Fokus d.d. 23 juli Document: Gespreksvoering cliëntevaluatiegesprek geen datum. - Document: Sleutelgebruik: gebruik en verzegeling van de (moeder-)sleutel geen datum. - Document: Handelwijze bij vermoeden calamiteiten juni Document: Aanreiken medicijnen; een voorbeeld handelingsschema geen datum. - Leeg format verslag cliëntevaluatiegesprek. Pagina 14 van 15

15 Bijlage 2 Overzicht wetten, veldnormen, circulaires en rapporten Wetgeving: Algemene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ). Kwaliteitswet zorginstellingen. Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG). Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO): Wijzigingswet Burgerlijk Wetboek. Wet klachtrecht cliënten zorgsector (WKCZ). Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (WMCZ). Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz). Besluit klachtenbehandeling Bopz. Besluit rechtspositieregelen Bopz. Besluit middelen en maatregelen Bopz. Besluit patiëntendossier Bopz. Besluit vaststelling van de minimumeisen voor de (verplichte) meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Besluit zorgplanbespreking AWBZ-zorg. Veldnormen: Beleidsdocument veilig melden, KNMG, Handreiking werkvoorraad geneesmiddelen, Actiz, GGZ Nederland, VGN, Handreiking Veilige principes in de medicatieketen, ActiZ, KNMP, NVZA, Verenso, BTN, LHV, LOC, NHG, NPCF, V&VN, Intentieverklaring Zorg voor Vrijheid, samen naar minder vrijheidsbeperking, CG-raad, LOC-LPR, Platform VG, NIP-NVO, NVAVG, NVVA, Sting, V&VN, ActiZ, VGN en IGZ, Klachtenrichtlijn gezondheidszorg versie 3.0, KNMG, Kwaliteitsdocument 2013 Verpleging, Verzorging en Zorg Thuis. Nadenken over vrijheidsbeperking van de cliënt, VGN, Nationale beroepscode van Verpleegkundigen en Verzorgenden, Richtlijn Overdracht van medicatiegegevens in de keten, ActiZ, GGZ Ned., IGZ, KNMG, KNMP, LEVV, LHV, NFU, NHG, NICTIZ, NPCF, NVVA, NVZ, NVZA, Orde, V&VN, VWS,ZN, FNT, NMT en VGN, Richtlijn Probleemgedrag, Verenso, Risicovolle medicatie in verband met dubbele controle, KNMG, 2013 Van incident naar fundament, Movisie, Circulaires en rapporten: Bulletin Het mag niet, het mag nooit: seksuele intimidatie door hulpverleners in de gezondheidszorg, IGZ, augustus Cultuuromslag terugdringen vrijheidsbeperking bij kwetsbare groepen in langdurige zorg volop gaande, duidelijke ambities voor 2011 nodig, IGZ, december De dagelijkse bezetting en kwaliteit van zorg in instellingen voor langdurige zorg, Nivel, Extra inspanning noodzakelijk voor terugdringen vrijheidsbeperking in langdurige zorg, IGZ, Medicatieveiligheid flink verbeterd in herbeoordeelde instellingen langdurige zorg en zorg thuis, IGZ, Richtinggevend kader vrijheidsbeperking, VWS, 26 maart Pagina 15 van 15