Rapport van het inspectiebezoek op 27 maart 2014 aan rayon de Amstelsprong van s Heeren Loo te Amsterdam

Transcriptie

1 Rapport van het inspectiebezoek aan rayon de Amstelsprong van s Heeren Loo te Amsterdam Amsterdam juli 2014 V64425

2 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding en belang Doelstelling Methode Toetsingskader Beschrijving rayon 4 2 Conclusies Overzicht van de resultaten Cliëntgerichtheid zichtbaar in het dagelijkse werken Deskundigheid en inzet van personeel goed blijven borgen Aandacht nodig voor risico-inventarisatie en concretiseren van ondersteuningsdoelen Beperkte invulling van dagbesteding is zorgelijk Conclusie: vijf normen worden niet nageleefd 6 3 Handhaving Door de zorgaanbieder te treffen maatregelen Resultaatsverslag Beoordeling van overige locaties Vervolgacties inspectie 7 4 Resultaten inspectiebezoek Sturen op kwaliteit en veiligheid Cliëntdossier Deskundigheid en inzet personeel Medicatieveiligheid Vrijheidsbeperking 14 Bijlage 1 Geraadpleegde documenten 15 Bijlage 2 Overzicht wetten, veldnormen, circulaire en rapporten 16 Pagina 2 van 17

3 1 Inleiding De Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna: de inspectie) heeft op 27 maart 2014 een aangekondigd bezoek gebracht aan s Heeren Loo, rayon de Amstelsprong te Amsterdam. In dit rapport wordt eerst het kader uiteengezet waarin de inspectie het bezoek bracht. Vervolgens worden in de volgende hoofdstukken achtereenvolgens beschreven de conclusie, de handhaving (met daarin de te nemen maatregelen) en de resultaten. 1.1 Aanleiding en belang De inspectie heeft als doel de risico s op gezondheidsschade bij cliënten te beperken door naleving te bevorderen van wet- en regelgeving, (beroeps) normen, richtlijnen en standaarden bij ondertoezichtstaanden. De inspectie kiest daarbij prioriteiten op basis van mogelijke risico s op gezondheidsschade voor de cliënt. Hierbij gaat extra aandacht uit naar kwetsbare groepen. In dit kader verricht de inspectie binnen de langdurige zorg een groot aantal aangekondigde en onaangekondigde bezoeken. 1.2 Doelstelling Doel van het inspectiebezoek aan rayon de Amstelsprong was te beoordelen in hoeverre rayon de Amstelsprong voldoet aan relevante wet- en regelgeving, (beroeps)normen, richtlijnen en standaarden die risico s op gezondheidsschade voor de cliënt beperken. 1.3 Methode De inspectie gebruikte een bezoekinstrument waarin de te toetsen onderwerpen en de normen zijn vastgelegd. De volgende onderwerpen kwamen aan bod: Sturen op kwaliteit en veiligheid. Cliëntdossier. Deskundigheid en inzet personeel. Medicatieveiligheid. Vrijheidsbeperking. Om tot een oordeel te komen heeft de inspectie: Gesprekken gevoerd met cliënten/cliëntvertegenwoordigers. Gesprekken gevoerd met uitvoerend medewerkers en verschillende leden van het locatie- en regiomanagement(team). Cliëntdossiers ingezien. Documenten ingezien, genoemd in bijlage 1. Een rondgang gemaakt door het gebouw aan de Roemer Visscherstraat. 1.4 Toetsingskader De normen die de inspectie toetste zijn gebaseerd op de wet- en regelgeving en de daarvan afgeleide veldnormen van de koepelorganisatie en brancheverenigingen en aan zorgvuldigheidsnormen van de inspectie zelf (zie bijlage 2). Pagina 3 van 17

4 1.5 Beschrijving rayon s Heeren Loo, rayon de Amstelsprong in Amsterdam is onderdeel van de regio Midden-Nederland van de s Heeren Loo Zorggroep. Rayon de Amstelsprong 1 ondersteunt mensen van alle leeftijden en met alle vormen van licht verstandelijke beperkingen. Ook mensen die niet wonen of werken bij s Heeren Loo kunnen er terecht. Rayon de Amstelsprong heeft twee gebouwen in Amsterdam in gebruik, nl. de woonlocatie aan de Wijtenbachstraat en de gecombineerde locatie aan de Roemer Visscherstraat. Op de benedenetage van gebouw aan de Roemer Visscherstraat is de kantoorruimte gevestigd. Hier zijn ook faciliteiten beschikbaar voor het team diagnostiek en behandeling en voor het ambulante team gevestigd. De ambulante ondersteuning vindt thuis plaats in de regio Amsterdam en in Almere. Het kamertrainingscentrum (KTC) is bedoeld voor jongeren vanaf18 jaar met een licht verstandelijke beperking, die inmiddels ver gevorderd zijn in hun behandeling. De appartementen liggen midden in Amsterdam centrum, vlakbij het Leidseplein en zijn van alle gemakken voorzien. De bewoners hebben allemaal een grote privé woon- en slaapkamer. In de woonkamer is een vaste internetaansluiting en televisie. Veel jongeren stromen door vanuit de behandelsetting door naar de woonlocaties aan de Wijttenbachstraat in Amsterdam of aan de Radioweg in Almere. De jongeren hebben dagbesteding en laten zien dat zij niet meer afhankelijk zijn van 24-uurs begeleiding. De maximale verblijfsduur is anderhalf jaar. 1 De beschrijving van de locatie is gebaseerd op de informatie die te vinden is op Pagina 4 van 17

5 2 Conclusies Dit hoofdstuk start met een totaaloverzicht van de bevindingen. In hoofdstuk 4 (resultaten) zijn de bevindingen toegelicht. Daarna volgen paragrafen met een beschouwend karakter. In de afsluitende paragraaf geeft de inspectie haar conclusie. 2.1 Overzicht van de resultaten Tabel 1 biedt een overzicht van de beoordeelde normen per thema. Thema's Voldoet Voldoet niet Oordeel n.v.t. Niet beoordeeld Sturen op kwaliteit en veiligheid: 7 normen Cliëntdossier: 9 normen Deskundigheid en inzet van personeel: 12 normen Medicatieveiligheid: 8 normen Vrijheidsbeperking: 12 normen Aantal normen 2.2 Cliëntgerichtheid zichtbaar in het dagelijkse werken Zowel in het KTC als in het team ambulante begeleiding is zichtbaar dat de cliënt daadwerkelijk centraal staat. Het taalgebruik in de ondersteuningsplannen is respectvol en positief van toon. De ondersteuningsplannen zijn zodanig geschreven dat cliënten zichzelf daarin herkennen en de afspraken die met hen gemaakt zijn, kunnen begrijpen. Ook de cliënten spreken respectvol over de wijze waarop hun begeleiders afspraken nakomen, hun vertrouwen hebben gewonnen en hen helpen met het vormgeven van hun leven. 2.3 Deskundigheid en inzet van personeel goed blijven borgen De begeleiders zijn hoog opgeleid en ervaren goede ondersteuning van management en gespecialiseerde deskundigen (GZ-psycholoog en maatschappelijk werkende in de rol van coach). Er zijn goede netwerkcontacten met andere zorgaanbieders in Amsterdam, onder andere ten behoeve van psychiatrische expertise en verslavingszorg. De twee teams van ambulante begeleiders (een in Amsterdam en een in Almere) zijn klein (twee personen). De achterwacht buiten kantooruren is geregeld via het KTC. Pagina 5 van 17

6 Omgekeerd kunnen cliënten van het KTC overdag terugvallen op de ambulante begeleiders. Opvang van ziekte en vakantie wordt onderling geregeld. Voor de ambulante teams bestaat daarnaast de mogelijkheid om, als het nodig is, extra ondersteuning te krijgen van medewerkers van het KTC. Deze ondersteuning loopt via de constructie van nul-uren contracten. Cliënten die ambulant begeleid worden, hebben hun eigen persoonlijke begeleider. De begeleiders werken zelfstandig met de cliënten. Zij worden hierin ondersteund door een coach, die regelmatig (eens in de vier tot zes weken) contact heeft met de betreffende cliënt. De rol van coach wordt ingevuld door een ervaren maatschappelijk werker. Coaching van ambulant begeleiders is voornamelijk gericht op het vinden van een goede balans tussen afstand en nabijheid en het tijdig oppikken van signalen. Voor ambulant begeleide cliënten is er de mogelijkheid om aan te geven of het klikt met de toegewezen begeleider. Daar wordt actief naar gevraagd. De begeleiders van het KTC werken in een team en geven elkaar feed-back op hun functioneren. Ook zij begeleiden cliënten voornamelijk in individuele contacten. Alle medewerkers zijn te spreken over het scholingsplan. De kwetsbaarheid van de doelgroep en het belang van betrouwbare en deskundige begeleiding maken actieve sturing en borging van deskundigheid en inzet van personeel noodzakelijk. 2.4 Aandacht nodig voor risico-inventarisatie en concretiseren van ondersteuningsdoelen De ondersteuningsplannen zijn cliëntgericht geschreven. Doelen kunnen in een aantal plannen beter geconcretiseerd worden. In de werkwijze van de ambulante begeleiding is extra aandacht nodig voor de risico-inventarisatie. Dat wordt nu impliciet gedaan. Daardoor is niet geborgd of de risico-inventarisatie daadwerkelijk is uitgevoerd bij iedere cliënt. 2.5 Beperkte invulling van dagbesteding is zorgelijk Voor de cliënten blijkt het moeilijk te zijn goede dagbesteding te vinden en de deelname daaraan vol te houden. Hoewel het hebben van dagbesteding een voorwaarde is voor plaatsing in het KTC en om ambulante begeleiding te krijgen, blijkt dit in de praktijk niet haalbaar. Een van de ambulant begeleiders heeft het thema dagbesteding, inclusief samenwerkingsnetwerken met UWV, collegainstellingen en andere relevante partijen, als extra taak in zijn takenpakket. Vanwege de moeizame invulling van de dagbesteding vindt de inspectie het belangrijk dat dit thema goed geborgd blijft. 2.6 Conclusie: vijf normen worden niet nageleefd s Heeren Loo, rayon de Amstelsprong te Amsterdam voldoet niet alle normen. Dit geeft een risico op onverantwoorde zorg en gezondheidsschade voor de cliënt. Om de risico s te beperken wordt van u verwacht dat u maatregelen neemt. In hoofdstuk 3 staan de te nemen maatregelen en vervolgacties. Pagina 6 van 17

7 3 Handhaving In dit hoofdstuk zijn per thema de scores op de normen, die als onvoldoende zijn beoordeeld in een overzicht weergegeven. Van de zorgaanbieder wordt verwacht dat er maatregelen genomen worden bij rayon de Amstelsprong binnen een daarvoor vastgestelde termijn. De inspectie maakt hierbij onderscheid tussen termijnen van vier weken of zes maanden. De inspectie gaat ervan uit dat hoofdstuk 4 voldoende informatie bevat om de benodigde verbeteringen uit te voeren om te voldoen aan de hieronder genoemde normen. 3.1 Door de zorgaanbieder te treffen maatregelen Normen waaraan binnen maximaal zes maanden na de bezoekdatum voldaan moet zijn: 1.8 De zorgaanbieder zorgt er voor dat zinvolle dagbesteding in voldoende mate aanwezig is. 2.3 De wensen, behoeften, mogelijkheden en beperkingen van de cliënt zijn de basis voor de zorg-/ondersteuningsdoelen. 2.4 Risico's voor de cliënt zijn geïnventariseerd door de zorgverleners en de zorg en ondersteuning zijn hierop gebaseerd. 2.7 In het cliëntdossier is de dagelijkse rapportage opgenomen. 4.3 De zorgaanbieder bepaalt in dialoog met de cliënt of de medicatie geheel of gedeeltelijk in eigen beheer wordt gegeven en legt de gemaakte afspraken daarover vast in het zorg-/ondersteuningsplan. 3.2 Resultaatsverslag De inspectie verwacht een resultaatsverslag waarin per norm staat: - Of binnen de gestelde termijn is voldaan aan de norm. - De aanpak en acties waarmee is bereikt dat aan de norm is voldaan. - De wijze waarop is gemeten dat aan de norm is voldaan. De inspectie verwacht het resultaatsverslag voor de normen waar u binnen zes maanden na de bezoekdatum aan moet voldoen uiterlijk voor 1 oktober Beoordeling van overige locaties De inspectie verwacht dat het verantwoordelijk management ook in andere locaties of in ander teams beoordeelt of aan de normen wordt voldaan en zo nodig passende maatregelen neemt. 3.4 Vervolgacties inspectie Op basis van de ontvangen resultaatsverslag beoordeelt de inspectie of vervolgacties nodig zijn. Een aangekondigd of onaangekondigd hertoetsbezoek aan rayon de Amstelsprong behoort tot de mogelijke vervolgacties. Pagina 7 van 17

8 Voldoet Voldoet niet Oordeel n.v.t. Niet beoordeeld Rapport van het inspectiebezoek aan rayon de Amstelsprong van s Heeren Loo te Amsterdam 4 Resultaten inspectiebezoek Dit hoofdstuk start met een overzicht per thema van de scores op de normen. De inspectie geeft in dit hoofdstuk in principe alleen een toelichting als niet aan de norm is voldaan. Niet van toepassing wordt gescoord als de situatie waarop de norm van toepassing is, in dit rayon of binnen het team nooit voorkomt. Niet beoordeeld betekent dat de situatie waarop de norm van toepassing is, in het rayon wel voorkomt, maar niet aan de orde is geweest tijdens het bezoek. 4.1 Sturen op kwaliteit en veiligheid 1.1 De zorgaanbieder verzamelt op structurele wijze kwaliteitsinformatie en gebruikt dit voor kwaliteitsverbetering. 1.2 (bijna) Fouten worden systematisch en structureel gemeld, verzameld, geanalyseerd en gebruikt voor verbeteracties. 1.3 De zorgaanbieder heeft een klachtenregeling conform de wet en maakt deze bekend bij de cliënt en/of zijn vertegenwoordiger. 1.4 De zorgaanbieder regelt cliëntenmedezeggenschap. 1.5 De zorgaanbieder heeft in- en exclusiecriteria voor cliënten. 1.6 De zorgaanbieder heeft geborgd beleid over een gesloten deur bij geplande zorgvraag. 1.7 De zorgaanbieder heeft geborgd beleid over intimiteit, vriendschap, seksualiteit en over seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen cliënten. 1.8 De zorgaanbieder zorgt er voor dat zinvolle dagbesteding in voldoende mate aanwezig is. Toelichting per norm waaraan niet wordt voldaan: 1.8 De LVG-sector kent geen verplichting voor een bepaald aantal dagdelen dagbesteding. Voor LVG-cliënten is dagbesteding onderdeel van de ZZP. De cliënten van het kamertrainingscentrum en de ambulante cliënten hebben echter geen ZZP en dus ook geen indicatie voor dagbesteding. Pagina 8 van 17

9 Zinvolle dagbesteding (bijvoorbeeld een vorm van begeleid werk) is echter wel van groot belang voor LVG-cliënten. De afwezigheid daarvan is voor hun ontwikkeling een risico. Het is daarom van groot belang dat er samen met de cliënt actief gezocht wordt naar een zinvolle dagbesteding. Pagina 9 van 17

10 Voldoet Voldoet niet Oordeel n.v.t. Niet beoordeeld Rapport van het inspectiebezoek aan rayon de Amstelsprong van s Heeren Loo te Amsterdam 4.2 Cliëntdossier 2.1 Iedere cliënt heeft een zorg-/ondersteuningsplan. 2.2 De cliënt en/of cliëntvertegenwoordiger is aantoonbaar betrokken bij het opstellen van en heeft aantoonbaar ingestemd met het zorg-/ondersteuningsplan. 2.3 De wensen, behoeften, mogelijkheden en beperkingen van de cliënt zijn de basis voor de zorg- /ondersteuningsdoelen. 2.4 Risico's voor de cliënt zijn geïnventariseerd door de zorgverleners en de zorg en ondersteuning zijn hierop gebaseerd. 2.5 De in het zorg-/ondersteuningsplan beschreven zorg- /ondersteuningsproblemen, de doelen, acties, rapportage en evaluaties zijn congruent met elkaar. 2.6 In het cliëntdossier is informatie van betrokken disciplines op een afgesproken plaats terug te vinden. 2.7 In het cliëntdossier is de dagelijkse rapportage opgenomen. 2.9 In het zorg-/ondersteuningsplan is vastgelegd welke disciplines met welke verantwoordelijkheden zijn betrokken bij de verschillende onderdelen van de zorgverlening De cliënt of de cliëntvertegenwoordiger is betrokken bij de periodieke evaluatie van het zorg- /ondersteuningsplan. Toelichting per norm waaraan niet wordt voldaan: 2.3 Hoewel wensen, behoeften en mogelijkheden van de cliënt beschreven waren in het cliëntdossier, scoort deze norm toch voldoet niet. De daaruit voortvloeiende ondersteuningsdoelen waren namelijk niet concreet en inzichtelijk geformuleerd. De ondersteuningsdoelen pasten wel bij de wensen, mogelijkheden en behoeften van de cliënten. 2.4 Risico-inventarisaties waren niet opgenomen in de ondersteuningsplannen, hoewel ze juist bij deze doelgroep wel relevant zijn. Impliciet kon uit ondersteuningsdoelen wel worden afgeleid dat er risicobewustzijn aanwezig was bij de opstellers van het ondersteuningsplan. Pagina 10 van 17

11 2.7 Medewerkers rapporteerden op de afgesproken ondersteuningsdoelen en deze rapportage was opgenomen in het ondersteuningsplan, evenals de samenvattingen daarvan. Voor de ambulante cliënten is het niet mogelijk dagelijks een rapportage te maken, omdat er niet elke dag contact met de cliënt is/hoeft te zijn. Er wordt wel standaard na elk cliëntcontact gerapporteerd over de actieplandoelen en over eventuele andere aandachtpunten of bijzonderheden. De norm scoort toch onvoldoende omdat de rapportages niet zichtbaar gekoppeld waren aan de ondersteuningsdoelen. Dit is mede een gevolg van het niet genoeg concretiseren van de gemaakte afspraken. Pagina 11 van 17

12 Voldoet Voldoet niet Oordeel n.v.t. Niet beoordeeld Rapport van het inspectiebezoek aan rayon de Amstelsprong van s Heeren Loo te Amsterdam 4.3 Deskundigheid en inzet personeel 3.1 Medewerkers werken cliëntgericht. 3.2 Medewerkers kennen de impact van hun bejegening op het gedrag van de cliënt. 3.3 Medewerkers hebben voldoende kennis van en vaardigheden voor de doelgroep van cliënten. 3.4 Medewerkers werken op een verantwoorde manier met relevante richtlijnen, protocollen en/of werkinstructies. 3.5 Alleen bevoegde en bekwame medewerkers voeren voorbehouden en risicovolle handelingen uit. 3.6 Medewerkers krijgen de benodigde scholing om verantwoord te kunnen werken met de doelgroep en de zorgproblematiek van de cliënten. 3.7 De zorgaanbieder zet op de juiste momenten voldoende deskundige medewerkers in ter uitvoering van de dagelijkse zorg. 3.8 De zorgaanbieder regelt dat vakinhoudelijk specialisten in voldoende mate beschikbaar zijn. 3.9 De zorgaanbieder verzamelt, analyseert en onderneemt zo nodig acties met betrekking tot belangrijke contextuele factoren van inzet van personeel Medewerkers en management kennen de grenzen van de verantwoordelijkheden en bevoegdheden en schakelen tijdig vakinhoudelijke specialisten in Medewerkers werken volgens relevante gedragscodes. (gedrags-, meld)codes Management toont aan dat de zorg- en dienstverlening aan cliënten wordt uitgevoerd door zo weinig mogelijk verschillende medewerkers. Pagina 12 van 17

13 Voldoet Voldoet niet Oordeel n.v.t. Niet beoordeeld Rapport van het inspectiebezoek aan rayon de Amstelsprong van s Heeren Loo te Amsterdam 4.4 Medicatieveiligheid 4.1 De arts en de apotheker verrichten jaarlijks een medicatiebeoordeling voor alle cliënten. 4.2 De medicatie wordt alleen gemalen met schriftelijke instemming per geneesmiddel van de arts of apotheker. 4.3 De zorgaanbieder bepaalt in dialoog met de cliënt of de medicatie geheel of gedeeltelijk in eigen beheer wordt gegeven en legt de gemaakte afspraken daarover vast in het zorg-/ondersteuningsplan. 4.4 De procedure rondom uitzetten, toedienen en registreren is beschreven in een procedure farmaceutische zorg. 4.5 Medewerkers die hulp bieden bij de medicatie beschikken over een actueel medicatieoverzichtlijst en toedienlijst van de apotheker. 4.6 Medewerkers signaleren werking en bijwerking van het toegediende geneesmiddel. 4.7 Niet GDS medicatie wordt door een tweede bekwaam persoon gecontroleerd, of er is een afspraak met de apotheek dat het geen risicovolle medicatie betreft voor deze cliënt. 4.8 De medewerker past door de apotheek uitgezette medicatie alleen aan op aantoonbaar voorschrift van de arts. 4.9 De medewerker parafeert de toegediende of aangereikte medicatie op (door de apotheek verstrekte) toedienlijst Bij activiteiten buiten de woonvoorziening zoals dagbehandeling krijgt de cliënt de juiste medicatie op het juiste tijdstip Er is geborgd beleid rondom de omvang, identiteit en opslag van de voorraad geneesmiddelen. Toelichting per norm waar niet aan wordt voldaan: 4.3 De zorgaanbieder had een procedure om te bepalen of de cliënt de medicatie geheel of gedeeltelijk op verantwoorde wijze in eigen beheer kan houden, maar in het ondersteuningsplan van de ambulant begeleide cliënten waren gemaakte afspraken daarover niet terug te vinden. Pagina 13 van 17

14 4.5 Vrijheidsbeperking Binnen de woningen van rayon de Amstelsprong werden geen vrijheidsbeperkende maatregelen opgelegd. Pagina 14 van 17

15 Bijlage 1 Geraadpleegde documenten De onderstaande documenten zijn door de inspectie gebruikt bij het uitvoeren van het inspectiebezoek en het opstellen van dit rapport. De inspectie heeft de documenten niet in totaliteit beoordeeld, maar op specifieke onderwerpen doorgenomen. - Scholingsbeleid. - Overzicht van ZZP s van cliënten. - Overzicht van ziekteverzuim en personeelsverloop. - Jaaroverzicht van MIC-meldingen. - Overzicht van FTE s van zorgmedewerkers en behandelaars. - Kwaliteitskader gedragswetenschappelijke dienst. - Jaarplan. Pagina 15 van 17

16 Bijlage 2 Overzicht wetten, veldnormen, circulaire en rapporten Wetgeving: Algemene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ). Kwaliteitswet zorginstellingen. Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG). Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO): Wijzigingswet Burgerlijk Wetboek. Wet klachtrecht cliënten zorgsector (WKCZ). Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (WMCZ). Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz). Besluit klachtenbehandeling Bopz. Besluit rechtspositieregelen Bopz. Besluit middelen en maatregelen Bopz. Besluit patiëntendossier Bopz. Besluit vaststelling van de minimumeisen voor de (verplichte) meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Besluit zorgplanbespreking AWBZ-zorg. Veldnormen: Beleidsdocument veilig melden, KNMG, Competentiebox. Competentieprofielen VGN, Convenant preventie seksueel misbruik, VGN, Chronisch Zieken en Gehandicaptenraad, MEE Ned., Landelijk Steunpunt Cliëntenraden, CNV Publieke Zaak, Nu91, ABVA/KABO FNV, F.B.Z Handreiking ondersteuningsplannen, VGN, Handreiking medicatiebeleid Gehandicaptenzorg, VGN, mei Handreiking werkvoorraad geneesmiddelen, Actiz, GGZ Nederland, VGN, Handreiking seksualiteit en seksueel misbruik, VGN, Kennisplein gehandicaptenzorg, Handreiking Veilige principes in de medicatieketen, ActiZ, KNMP, NVZA, Verenso, BTN, LHV, LOC, NHG, NPCF, V&VN, Intentieverklaring Zorg voor Vrijheid, samen naar minder vrijheidsbeperking, CG-raad, LOC-LPR, Platform VG, NIP-NVO, NVAVG, NVVA, Sting, V&VN, ActiZ, VGN en IGZ, Klachtenrichtlijn gezondheidszorg versie 3.0, KNMG, Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg Visiedocument 2.0, Kwaliteitsdocument 2013 Verpleging, Verzorging en Zorg Thuis. Landelijke instructie voor Toediening Gereedmaken van medicatie in verpleeg- en verzorgingshuizen, V&VN, Nadenken over vrijheidsbeperking van de cliënt, VGN, Nationale beroepscode van Verpleegkundigen en Verzorgenden, Richtlijn Overdracht van medicatiegegevens in de keten, ActiZ, GGZ Ned., IGZ, KNMG, KNMP, LEVV, LHV, NFU, NHG, NICTIZ, NPCF, NVVA, NVZ, NVZA, Orde, V&VN, VWS,ZN, FNT, NMT en VGN, RIVM Hygiënerichtlijnen voor verpleeghuizen en woonzorgcentra, Richtlijn Probleemgedrag, Verenso, Risicovolle medicatie in verband met dubbele controle, KNMG, 2013 Sturen op aanpak van seksueel misbruik, VGN, Kennisplein gehandicaptenzorg, Pagina 16 van 17

17 Van incident naar fundament, Movisie, Veldnorm voor afzonderings- en separeervoorzieningen in de Gehandicaptenzorg, TNO, 12 november Circulaires en rapporten: Bulletin Het mag niet, het mag nooit: seksuele intimidatie door hulpverleners in de gezondheidszorg, IGZ, augustus Cultuuromslag terugdringen vrijheidsbeperking bij kwetsbare groepen in langdurige zorg volop gaande, duidelijke ambities voor 2011 nodig, IGZ, december De dagelijkse bezetting en kwaliteit van zorg in instellingen voor langdurige zorg, Nivel, Extra inspanning noodzakelijk voor terugdringen vrijheidsbeperking in langdurige zorg, IGZ, Medicatieveiligheid flink verbeterd in herbeoordeelde instellingen langdurige zorg en zorg thuis, IGZ, Richtinggevend kader vrijheidsbeperking, VWS, 26 maart Verantwoord richtlijngebruik in de gehandicaptensector, NIVEL, Pagina 17 van 17