HELP! Mijn cliënt hoort stemmen Wat kan ik als VGCt therapeut ZELF DOEN? David van den Berg Mark van der Gaag Petra Bervoets

Transcriptie

1 HELP! Mijn cliënt hoort stemmen Wat kan ik als VGCt therapeut ZELF DOEN? David van den Berg Mark van der Gaag Petra Bervoets VGCt najaarscongres 2011

2 LEEDOELEN Na Deze workshop: Heeft u meer kennis over het fenomeen stemmen Bent u in staat stemmen op een gestructureerde wijze te inventariseren Bent u in staat een CGt behandelplan voor stemmen te ontwikkelen Ziet u in dat u met uw CGt technieken en ervaring in staat bent de lijdensdruk onder stemmen te verminderen

3 CGt bij stemmen - Oude wijn in nieuwe zakken? 3

4 AGENDA Introductie fenomeen stemmen horen Klachteninventarisatie: Stemmeninterview Casusconceptualisatie CGt behandeling

5 The prevalence of voice hearing in the population Study Number Age % Hallucinations Dhossche et al, 2002 Bartels-Velthuis et al., % adolescents 3% young adults % McGee et al., % Wigman et al, % ever 6.4 % often/always Poulton et al., %

6 Auditory hallucinations in other diagnoses % N Diagnosis Author(s) Posttraumatic Stress Disorder Anketel et al, PTSD war combat veterans David et al, Bipolar 1 disorder Keck et al, Borderline Personality Disorder Yee et al, Eight symptoms of depression Ohayon & Schatzberg, One symptom of depression Ohayon & Schatzberg, Dementia Lyketsos et al, Parkinson disease Fenelon et al, 2000

7 Hallucinations are pluripotent risk factors Social Phobia OR 8.6 PTSD OR 26.0 Depression OR 15.6 Addiction OR 5.2 Dhossche et al, 2002 Hallucinations are associated to depression, anxiety and dissociation Yoshizumi et al, 2004

8 Auditory Verbal Hallucinations Commenting on the voice hearer Humilitating the voice hearer Command hallucinations Advising the voice hearer

9 BELIEFS [Power; intent] Voice Activity AFFECT Fear, guilt, elation, depression EVIDENCE SAFETY BEHAVIOURS Omniscience: shame; predictions Control Threat Mitigation Full Compliance Partial (appeasement)

10 THE COMPLIANCE BEHAVIOUR CYCLE A: Voice Activity B: Power Beliefs Identity The Voice is.. (%) Evidence.. Control I cannot control my voices (%) Evidence.. Compliance If I don t do what my voices say (%), If I don t listen to my voices.. Evidence.. Meaning & Purpose My voices intention is to.. (%) Evidence.. B: Core Beliefs: I am Others are. (%) Evidence.. Safety Behaviors Appeasement Compliance Emotional Consequences Fear, Anxiety, Depression

11 POWER Power and authority summarized and evidenced by 4 core beliefs about voices: IDENTITY BENEVOLENT / MALIGNENT MEANING / PURPOSE COMPLIANCE CONTROL

12 THE SUBORDINATE RELATIONSHIP WITH THE VOICE IS MIRRORED IN OTHER SOCIAL RELATIONSHIPS Birchwood et al, 2000; 2004

13 Stemmeninterview Hoe pak je het aan en wat is het nut ervan

14 Stemmeninterview Casus Stemmeninterview Bevraag je buurman/buurvrouw Stemmeninterview: Topografie en ontstaansgeschiedenis Betekenisverlening en relatie tot de stemmen Emoties Gedragingen/vermijding

15 Topografie van de stem(men) Eerste ervaring met stem(men) horen Belangrijke levensgebeurtenissen in die tijd Aantal Mannen- of vrouwen Bekend of onbekend Luidheid Frequentie en duur Letterlijke inhoud Locatie Type stemmen

16 Betekenisverlening Gedachten bij de stemmen Verklaringen voor de stemmen Intenties van de stemmen Macht van de stemmen Beeld van zichzelf, anderen en de wereld in relatie tot de stemmen

17 Emoties Welke emoties worden opgeroepen tijdens het stemmen horen volgens de vier B s: Bang Boos Blij Bedroefd Check of genoemde emoties in overeenstemming zijn met eerder genoemde betekenisverlening

18 Gedragingen/gevolgen Reacties op de stemmen Wat wordt vermeden Sociaal functioneren Beroepsmatig functioneren

19 Oefening: Stemmeninterview (15 minuten) Casus Buurman/ buurvrouw Halverwege wisselen van rol Geef direct antwoord op de vragen (model cliënt)

20 Casusconceptualisatie

21 Intrusieve beleving (stem) Stem zegt: Je bent een sukkel Snijd jezelf anders zwaait er wat Heden Interpretatie van de stem(men) - gedachten Hij heeft gelijk, ik ben een sukkel. Ik kan me iet verweren. Emotionele en lichamelijke reacties Bang, Bedroefd Gedrag/ coping Mijzelf beschadigen Leergeschiedenis Aanleg, opvoeding, levenservaringen Intermediaire gedachten Als ik niet gehoorzaam, dan loopt het slecht met me af Ik moet geen weerstand bieden Ernstig mishandeld door autoritaire vader Erg gepest op school Misbruikt in vorige relatie Kerngedachten Zelfbeeld Anderbeeld Wereldbeeld Ik ben een loser Ik ben machteloos Anderen zijn gemeen De wereld is gevaarlijk

22 Casusconceptualisatie Jamilla

23 Intrusieve beleving (stem) Stem zegt: Je bent gek, je deugt niet Doe jezelf..aan Spring in de sloot Heden Interpretatie van de stem(men) - gedachten De duivel zit in me Ik mag niet toegeven Ik loop gevaar Emotionele en lichamelijke reacties Bang, Bedroefd, Beschaamd Gedrag/ coping Verzetten tegen stem/ discussiëren met de stem Vermijding, bv langs sloten lopen Leergeschiedenis Aanleg, opvoeding, levenservaringen Emotioneel verwaarloosd door ouders Gemarteld in gevangenis Verkracht in gevangenis Mishandeling door ex Intermediaire gedachten Ik mag mij niet kwetsbaar opstellen Als ik toegeef word ik een slecht mens/ negatief persoon Ik moet sterk zijn/ Als ik de controle verlies, dan loopt het slecht met me af Als ik anderen vertel over mijn problemen, dan zullen ze me niet steunen Kerngedachten Zelfbeeld Anderbeeld Wereldbeeld Ik ben kwetsbaar Ik ben een slecht mens Anderen zijn niet te vertrouwen De wereld is een harde plek

24 CGt behandeling

25 Geloof in paranormale fenomenen (Gallup & Newport, 1991) 1236 Amerikanen 55% duivel 49% extra sensorische perceptie 49% spiritual healing 36% telepathie 29% spoken 26% helderziendheid 18% communicatie met overledenen 17% telekinese 14% heksen

26 Wat is gek en wat is normaal? Psychosis continuum (Van Os et al., 2009) Psychose is common not rare 17.5% van de bevolking heeft minimaal één psychotisch symptoom (Nemesis, 2000) Hallucinaties < > Intrusieve gedachten OCD Hallucinaties < > Herbelevingen PTSS >> BETEKENISGEVING

27

28 Gek?

29 Focus CGt behandeling Op vermindering lijdensdruk, niet op wegnemen stemmen >> Doormiddel van: Veranderen van opvattingen over: Herkomst van de stemmen Macht van de stemmen Kwaadwillendheid van de stemmen Afname van betrokkenheid bij de stemmen >> Afname stemmen is vaak wel een gevolg van de behandeling

30 Oefening: CGt behandelplan (7,5 minuten) Vignet Jamilla Buurman/ buurvrouw Welke CGt interventies zou u toepassen?

31 Intrusieve beleving (stem) Stem zegt: Je bent gek, je deugt niet Doe jezelf..aan Spring in de sloot Heden Interpretatie van de stem(men) - gedachten De duivel zit in me Ik mag niet toegeven Ik loop gevaar Emotionele en lichamelijke reacties Angst, verdriet, schaamte Gedrag/ coping Verzetten tegen stem/ discussiëren met de stem Vermijding, bv langs sloten lopen Leergeschiedenis Aanleg, opvoeding, levenservaringen Emotioneel verwaarloosd door ouders Gemarteld in gevangenis Verkracht in gevangenis Mishandeling door ex Intermediaire gedachten Ik mag mij niet kwetsbaar opstellen Als ik toegeef word ik een slecht mens/ negatief persoon Ik moet sterk zijn/ Als ik de controle verlies, dan loopt het slecht met me af Als ik anderen vertel over mijn problemen, dan zullen ze me niet steunen Kerngedachten Zelfbeeld Anderbeeld Wereldbeeld Ik ben kwetsbaar Ik ben een slecht mens Anderen zijn niet te vertrouwen De wereld is een harde plek

32 Interventies behandelplan zaal

33 Interventies Cognitieve tendensen Aanvullende interventies Coping- strategieën Gedrags- experimenten Psychoeducatie Cognitief uitdagen

34 Interventies bij Jamilla Normaliseren stemmen horen Informatie over hersenprocessen/ neurobiologie Belang betekenisgeving Psychoeducatie

35 Interventies bij Jamilla Coping- strategieën Neuriën Muziek draaien Negeren ipv discussie aangaan Activiteiten uitbreiden Zwemles

36 Interventies bij Jamilla Registraties (G-schema s) + alternatieve verklaringen Uitdagen herkomst (socratische dialoog) Stem hoorde ze steeds op dezelfde afstand terwijl zij bewoog Uitdagen macht (socratische dialoog) Loop je echt gevaar? Wel eens niet verzet? Wat doe je als een vreemdeling op straat zegt: spring in de sloot? Cognitief uitdagen Is het dwingen of dringen?

37 Interventies bij Jamilla Exposure aan langs sloten lopen Verliest ze ook echt de controle? Oefenen met zich open stellen naar anderen/ steun vragen Gedrags- experimenten

38 Interventies bij Jamilla Zelfbeeld interventies Ik ben slecht Ik ben kwetsbaar e.g. Meerdimensionaal evalueren, Positief dagboek Socratische dialoog Navraag doen Verbeteren zelfzorg en verhogen assertiviteit Traumabehandeling in combinatie met schematherapie Aanvullende interventies

39 Interventies Cognitieve tendensen Aanvullende interventies Coping- strategieën Gedrags- experimenten Psychoeducatie Cognitief uitdagen

40 Take home messages Vergeet diagnosen, kijk naar symptomen De cognitief gedragstherapeut heeft een grote rol in de behandeling van stemmen CGT bij stemmen = CGT bij angststoornis Als geschoold VGCt therapeut kunt u zelf erg veel in de behandeling van stemmen Wees creatief! En wees dapper!

41 Dank voor uw aandacht EN VEEL SUCCES! Van der Gaag, M., Valmaggia, L., Van Meer, R., & Slooff, C. (2005). Gedachten Uitpluizen. Cognitieve Gedragstherapie bij achterdocht en stemmen. Handboek Theorie & Vaardigheden Oefenboek. Oegstgeest: Stichting Cognitie en Psychose. Fowler, D., Garety, P. A. & Kuipers, L. (1995). Cognitive Behaviour Therapy for Psychosis: Theory and Practice. Chichester: Wiley.