Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk /

Transcriptie

1 Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk / Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte, slechte prognose Maatschappelijk: verlies werk, financiele gevolgen Sociaal: isolatie, verslechtering sociale contacten, relatieproblemen Symptomen en bijwerkingen verdragen Staande blijven en zelfwaardering in stand houden Hoofd koel houden voor beslissingen Goed contact houden met sociale omgeving en hulpverleners Rouwproces: aanvaarden in plaats van verzetten. Prognose soms niet in lijn met lichamelijke conditie; moeilijk te aanvaarden 1

2 Afscheid Moed houden: verschuiven van hoop Emoties binnen de perken houden En tegelijk: ruimte geven aan heftige emoties: boosheid, verdriet, angst Aanpassing: leven met uitzicht op de dood/afscheid kan bij sommige diagnoses ook jaar zijn ik leef niet langer, ik sterf langer Interventies: verschuiven van hoop: van beter worden, naar een goede dood /fijn afscheid De manier waarop iemand Gedragsmatig Cognitief Emotioneel reageert, als de omstandigheden aanpassing vereisen of als er sprake is van dreiging 2

3 zijn mede tot stand gekomen door: Vroegere leerervaringen Opvoedingspatronen Persoonlijkheidskenmerken en karakter Belangrijk om systeem te vragen: Hoe reageert iemand normaal: wat is normale coping voor deze persoon Kan het systeem het aan? Belangrijk om client te vragen: Wat zijn eerdere ervaringen met ziekte/overlijden. Zijn er beelden die als traumatisch worden beleefd. Angst is normale reactie op bedreiging vechten, vluchten of bevriezen Angst is gezond 3

4 Dood Pijn Stikken Afhankelijkheid Aftakeling Afscheid In de war raken Levend begraven worden Vergeten te worden Verdriet Anderen te belasten/pijn te doen Dood Hemel/hel 4

5 Soms lastiger dan je denkt Door o.a: Ziekte/bijwerkingen medicatie hij heeft gevochten tot het eind Hartkloppingen Versnelde ademhaling Ademnood Gevoel flauw te vallen Hartritmestoornissen Verhoogde bloeddruk Overmatig zweten en transpireren Droge mond Koude handen en voeten Hoofdpijn Misselijkheid Depressieve gevoelens Grote angstgevoelens Slaapstoornissen Concentratieproblemen Gespannen zijn Paniek en hysterie Stil en apathie Boos (zondebok) en verzet Agressie Controle en dwang Vermijden 5

6 Is dat nodig? En zo ja, HOE? Erkennen, normaliseren en ventileren Het hoeft niet weg, mag er zijn en verdient aandacht Niet confronteren en koste wat kost drammen. Mag in stand blijven, meest capabele coping Luisteren Samenvatten Doorvragen 6

7 Een van de moeilijkste vaardigheden, terwijl de grootste behoefte van de meeste mensen is: Aandacht Echt luisteren de ander Verstaan- wordt vaak belemmerd door ALS je een stukje van je eigen verhaal vertelt, verlies je hier niet in. Bedenk dat de ander soms wel herkenning zoekt, maar vooral ook aandacht.. Wees zeer terughoudend met het inbrengen van eigen ervaringen Je kunt controleren of je de ander goed begrijpt door af en toe te herhalen en/of samen te vatten wat je hebt gehoord. Hiermee voorkom je vooral dat je te veel invult vanuit je eigen projecties en oordelen. 7

8 Verduidelijkende vragen stellen: vraag door of ga in op wat de ander zegt. Het risico bestaat anders dat je gaat invullen wat jij denkt dat er bedoeld wordt U heeft zeker last van Wel: rode loper. veel mensen ervaren.hoe is dat bij u? Wees voorzichtig met waarom vragen Stel Open Vragen. ( itt gesloten vragen) Hummen.. Stilte (durven) laten vallen euthanasie: vaak mooie ingang voor gesprek over angst en de dood. Betekenis van de dood onder controle willen houden, angst voor lijden en pijn. Ook vaak angst om omgeving te belasten. 8

9 Erkennen, verkennen normaliseren Verbondenheid herstellen Ruimte, aandacht en mildheid Mindfulness Ademhaling Focus verruimen Verdragen (vb niet altijd betekenisgeving) Verschuiven van hoop Tips voor omgaan met machteloosheid Erken machteloosheid bij jezelf (besmettelijk) Machteloosheid is een normale reactie. (laat dat de client merken). Rustig blijven. Praat machteloosheid niet weg, stel niet onnodig gerust Neem misverstanden en onduidelijkheden, die jij vanuit je professie kan ophelderen, weg Overbehandelen: door het niet kunnen verdragen van de machteloosheid 9

10 Bij vastlopen, onnodig lijden Verbondenheid familie (systeemtherapie) Cognitieve Gedrags Therapie Medicatie Mindfulness/ aandachtgerichte cognitieve therapie EMDR - Ernst verhaal - Mate van identificatie - Relativeringvermogen - Eigen copingstijl - Organisatie waarbinnen je werkt Ga voor jezelf eens na: wat zijn voor jou signalen dat je grenzen in zicht zijn...? wat zijn voor jou lastige situaties in het werken met clienten? Welke clientvan de afgelopen 2 weken is je het meest bijgebleven? En waarom? Op wat voor manieren heb je de afgelopen 3 weken voor jezelf gezorgd? 10

11 Het zijn niet alleen de omstandigheden die je leven bepalen, maar ook de manier waarop je er mee omgaat. Vrouw, 61jaar, getrouwd Heel snel ziekteproces, overleden binnen jaar na diagnose. Erg ziek geweest door chemo Traumatische ervaringen: ziekenhuis/sterfbed van anderen Katholiek opgevoed: dit verdien ik niet Aanmeldingsklachten: angst, paniek, nachtmerries. Coping; vermijden/terugtrekken Veel boosheid: van man en cliente naar artsen, hulpverleners 1. wat gebeurt er in het systeem? 2. wat is het doel van het gesprek? 3. Wat zijn je eigen normen en waarden? 4. hoe ga je het gesprek aan? 11

12 12