Workshop Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een bipolaire stoornis en een comorbide
|
|
- Lien de Veer
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Workshop Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een bipolaire stoornis en een comorbide angststoornis PsyQ Rotterdam 17 januari 2017 S.M.A. Demacker, GZ psycholoog Altrecht Bipolair E.J. Regeer, psychiater Altrecht Bipolair
2 Programma Achtergrond: Voorkomen en gevolgen comorbiditeit Literatuur-onderzoek naar psychotherapeutische en medicamenteuze behandelingen Pilot: ontwikkeling geïntegreerde CGT behandeling Uitleg over de interventie en bespreking van een behandeling Aan de hand van een casus: Opstellen individuele probleemformulering Passende gedragsexperimenten bedenken
3 Achtergrond Waarom is een specifieke interventie nodig?
4 Prevalentie co-morbide angststoornissen NEMESIS I (Ravelli e.a. 1998) Stanley Foundation Bipolar Network (McElroy e.a. 2001) STEP-BD (Simon e.a. 2004) 12 maand prevalentie Lifetime prevalentie Punt prevalentie Lifetime prevalentie Punt prevalentie Totaal - 42% 30% 51,2% 30,5% Paniekstoornis 14,4% 20% 9% 17,3% 8,0% agorafobie 17,5% 8,5% 4,4% Sociale fobie 38,1% 16% 13% 22,0% 12,7% Specifieke 31,6% 10% 8% - - fobie GAS 27,8% 3% 3% 18,4% 2,3% PTSS - 7% 4% 17,2% 5,1% OCS 7,2% 9% 8% 9,9% 5,7% Overig 27,8% 3% 2% - - 4
5 Consequenties Vroeger begin van de bipolaire stoornis Ernstiger stemmingsepisoden Langere herstelperiode Groter terugval risico Meer middelengebruik Hoger suïciderisico Lager algeheel psychosociaal functioneren Verminderde kwaliteit van leven Feske e.a. 2000, Gaudiano & Miller 2005, Keck e.a. 2006, Otto e.a. 2006
6 Richtlijnen Richtlijn bipolaire stoornissen (2015) Co- morbiditeit behandelen APA guideline (2002) Gelijktijdige behandeling van zowel bipolaire stoornis als comorbide angststoornis NICE guideline (2014) Gelijktijdige behandeling van zowel bipolaire stoornis als comorbide angststoornis WFSBP guideline (2012) Additie gabapentine
7 Behandeling? Behandeling angststoornissen (2013) Psychologische interventies Antidepressiva Bij patiënten met een bipolaire stoornis: Richtlijnen geen specifiek advies Gevaar uitlokken (hypo)manie of rapid cycling patroon
8 Literatuuronderzoek: Psychotherapie Geen studies m.b.t. psychotherapeutische behandeling van comorbide angststoornissen Twee casestudies en vier studies (niet uitgesplitst voor bipolaire stoornissen) Positief effect gedragstherapie en CGT Bear e.a.1985, Hamblen e.a 2004, Rosenburg e.a. 2004, Mueser e.a. 2007, 2008, Lu e.a Zes studies beschikbaar m.b.t. psychotherapeutische behandeling co-morbide angstklachten Significante reductie angst bij 4 studies (2 MBCT en 2 CGT) Geen verschil bij 2 studies (1 CGT en 1 PE) Van Gent & Zwart 1993, Reilly Harrington e.a. 2007, Williams e.a. 2008, Isasi e.a. 2010, Da Costa e.a. 2011, Perich e.a. 2013
9 Literatuuronderzoek: Medicatie Vijf studies: Risperidon niet effectief bij GAS/paniekstoornis Quetiapine effectief bij GAS/paniekstoornis Valproïnezuur niet effectief Quetiapine niet effectief bij GAS/paniekstoornis Sheehan e.a Sheehan e.a Gao e.a Valproïnezuur effectief bij paniekstoornis en comorbide bipolaire stoornis (en AD resistente paniekstoornis) Lithium + olanzapine/lamotrigine bij angststoornis Beiden verbetering, olanzapine > lamotrigine Perugi e.a Maina e.a
10 Pilot Altrecht Bipolair en Academisch Angstcentrum Altrecht Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een bipolaire stoornis en een co-morbide angststoornis
11 Pilot Doel: Ontwikkelen van een geïntegreerde cognitieve gedragstherapie waarin rekening gehouden wordt met specifieke elementen die gekoppeld zijn aan de bipolaire stoornis
12 Thema s Angst voor terugval Angst voor emoties Angst voor controleverlies Angst voor kwetsbaarheid Angst om zichzelf te laten zien in sociale situaties vanwege schaamte/ angst voor bipolaire stoornis
13 Doelgroep SCID-diagnose: Bipolaire I of II stoornis en Angststoornis NAO of specifieke angststoornis 10 zittingen Voor en na-meting en follow-up na 6 maanden: - Ernst angstklachten (algemeen en specifiek) - Ernst depressieve en manische symptomen - Retrospectieve en prospectieve lifechart
14 Eerste resultaten N=12 Gemiddelde leeftijd 45.6 jaar (range 23-62) Sexe Vrouw 8 Man 4 Type bipolaire stoornis* Bipolaire I stoornis 10 Bipolaire II stoornis 2 Type angststoornis*: - OCD - Paniek stoornis - GAS - NAO - Sociale fobie - Specifieke fobie Gemiddelde duur bipolaire stoornis** 18.6 jaar (range 2-48) Aantal depressieve episoden 4.9 (range 1-10) Aantal (hypo)manische episoden 3.7 (range 1-6) *SCID DSM-IV diagnose **eerste (hypo)manische episode
15 Eerste resultaten Beck Depression Inventory Altman Self-rating Mania Scale Anxiety Sensitivity Index Beck Anxiety Inventory Baseline End of treatment Follow-up * * 15.8 * P<0.05
16 Interventie Cognitief gedragstherapeutische behandeling van angstklachten bij een bipolaire stoornis
17 Opzet interventie Protocol: 10 wekelijkse sessies Individuele probleemformulering> doelen Cognitieve therapie: uitdagen gedachten Falsifiëren van als, dan verwachtingen Gedragsexperimenten Vermijdings- en veiligheidsgedrag doorbreken Exposure
18 Probleemformulering 5 G s (heden): Gebeurtenis (triggers) Gedachten Gevoelens Gedrag Gevolgen (+/-) (KT/ LT) Leergeschiedenis (verleden): Vroegere ervaringen Kerngedachten Leefregels en als., dan verwachtingen
19 A. Gebeurtenis of intrusie (en eventuele contextuele factoren) B. Automatische gedachten/ interpretaties C. Gevoel D. Gedrag E. Gevolgen Heden Leergeschiedenis H. Leefregels en 'als... dan...'-verwachtingen G. Kerngedachten/ basale assumpties Zelfbeeld: Anderbeeld: Wereldbeeld: F. Vroegere ervaringen en predispositie
20 Casus Vrouw, 48 jaar Bipolaire I stoornis, meerdere opnames Tevens bekend met dwangklachten Angst voor controleverlies/ suïcidaliteit
21 A. Gebeurtenis of intrusie (en eventuele contextuele factoren) Een zelfmoord gedachte- intrusie zoals ik tijdens de depressieve episode veel heb gehad B. Automatische gedachten/ interpretaties Ik wil dit niet, deze gedachten zijn slecht Ik krijg een terugval Ik zal de controle verliezen Ik wil het niet, maar dadelijk pleeg ik zelfmoord Heden Leergeschiedenis C. Gevoel Bang Bedroefd D. Gedrag Intrusies onderdrukken Afleiding zoeken Mezelf geruststellen gevaarlijke situaties mijden E. Gevolgen kost tijd, angst +, functioneren -: vermijd veel H. Leefregels en 'als... dan...'-verwachtingen Als ik mijn gedachten niet controleer, dan doe ik rare dingen; Ik moet mijn gedachten onder controle houden, als ik even niet alert ben, dan gaat het fout, ontstaat crisis en opname G. Kerngedachten/ basale assumpties Zelfbeeld: Ik ben gek en in staat tot gekke dingen Anderbeeld: Anderen vinden me gek Wereldbeeld: De wereld is onveilig, alles kan zo maar plotseling misgaan F. Vroegere ervaringen en predispositie Bipolaire stoornis met meerdere opnames vanwege depressie met suïcidaliteit: kwam in isoleer vanwege suïcidegedachten (wilde voor trein springen) Manische episoden met psychotische kenmerken, geen controle over mijn gedachten
22 Cognitieve therapie: gedachten uitdagen 1 Bewijzen voor- bewijzen tegen ( rechtbankmethode ) Gebruik als, dan - formulering Scoor vooraf en na afloop % geloofwaardigheid Vraag naar concrete/ objectieve bewijzen Bronnen: eigen ervaringen/ media/ boeken/ omgeving Beoordeel na afloop of rechter bewijs mee zal nemen in weging 22
23 Cognitieve therapie: gedachten uitdagen 2 Opvatting: Geloofwaardigheid vooraf: % Bewijzen voor Bewijzen tegen Geloofwaardigheid achteraf: % 23
24 Cognitieve therapie: voorbeeld Opvatting: Als ik denk aan voor de trein springen, dan zal ik de controle verliezen Geloofwaardigheid vooraf: 60 % Bewijzen voor Bewijzen tegen - Ik heb eerder dergelijke gedachten gehad en ben toen opgenomen - Tijdens mijn opname kwam ik in isoleer vanwege deze gedachten - Ik wil niet dood - Ik wil het mijn nabestaanden/ de machinist niet aandoen - Ik heb geloofsovertuiging dat ik niet zelf mijn dood bepaal - Zelfs op dieptepunt, heb ik geen poging gedaan - Ik durf niet eens te springen Geloofwaardigheid achteraf: 20 % Helpende gedachte: ik heb voldoende kracht om niet de controle te verliezen 80% 24
25 Gedragsexperimenten Onderzoeken van de oorspronkelijke als., dan. verwachting Versterken van de alternatieve verwachting Achterwege laten van veiligheidsgedrag voortkomend vanuit de leefregels
26 Welke gedachte of overtuiging wilt u testen? In welke mate bent u ervan overtuigd? A: Welke alternatieve gedachte of overtuiging wilt u testen? In welke mate bent u ervan overtuigd? B: Welk experiment kunt u uitvoeren om dit te testen? Welke uitkomst van het experiment zou uw oorspronkelijke gedachte of overtuiging bevestigen? A is waar als: Welke uitkomst van het experiment zou uw alternatieve gedachte of overtuiging bevestigen? B is waar als: VOER HET EXPERIMENT UIT Hoe is het experiment verlopen? Wat hebt u geleerd?
27 Welke gedachte of overtuiging wilt u testen? In welke mate bent u ervan overtuigd? A: Als ik denk aan het innemen van al mijn medicatie, dan zal ik de controle verliezen (60%) Welke alternatieve gedachte of overtuiging wilt u testen? In welke mate bent u ervan overtuigd? B: Als ik denk aan het innemen van al mijn medicatie, dan zal ik hier weerstand tegen kunnen bieden, is maar een gedachte (40%) Welk experiment kunt u uitvoeren om dit te testen? Morgenvroeg als ik mijn medicatie neem, de pillen 5 minuten in mijn hand houden, blijven zitten en denken dat ik alle pillen ga nemen Welke uitkomst van het experiment zou uw oorspronkelijke gedachte of overtuiging bevestigen? A is waar als: Als ik de controle verlies en alle medicatie die ik op voorraad heb inneem, waardoor ik weer in crisis raak en opgenomen moet worden Welke uitkomst van het experiment zou uw oorspronkelijke gedachte of overtuiging bevestigen? B is waar als: Als ik alleen de voorgeschreven dosis gebruik VOER HET EXPERIMENT UIT Hoe is het experiment verlopen? Ik was gespannen toen ik alle pillen in mijn hand hield, maar heb geen moment op het punt gestaan alle pillen in te nemen Wat hebt u geleerd? Denken is wat anders dan doen; ik weet inmiddels dat ik de controle niet verlies, ook al ben ik daar bang voor
28 Oefenen
29 Cognitieve therapie: voorbeeld Opvatting: Als ik teveel doe op een dag, dan zal ik manisch worden Geloofwaardigheid vooraf: 70 % Bewijzen voor Bewijzen tegen - Bij iedere manie had ik van tevoren teveel ondernomen - In PE cursus werd gezegd dat je met bipolaire stoornis voor goede balans in activiteiten moet zorgen - Ik werk niet meer en deed dat tot aan laatste manie nog wel, nu dus minder stress - In 2013 was er sowieso meer stress door lichamelijke klachten, waardoor ik ook slechter sliep - Laatst kwam vriendin spontaan langs en hoewel ik na afloop druk in mijn hoofd was, ben ik niet manisch geworden Geloofwaardigheid achteraf: 40 % Helpende gedachte: Door activiteiten kan ik vermoeider raken en soms wat slechter slapen, maar dat betekent niet meteen dat ik manisch word 80% 29
30 Welke gedachte of overtuiging wilt u testen? In welke mate bent u ervan overtuigd? A: Als ik twee activiteiten op een dag plan, dan zal ik manisch worden (70%) Welke alternatieve gedachte of overtuiging wilt u testen? In welke mate bent u ervan overtuigd? B: Als ik twee activiteiten op een dag plan, dan kan ik dat aan (30%) Welk experiment kunt u uitvoeren om dit te testen? De komende week tenminste 1 dag twee activiteiten plannen, zonder extra voorzorgsmaatregelen en zonder de dagen erna extra vrij te plannen Welke uitkomst van het experiment zou uw oorspronkelijke gedachte of overtuiging bevestigen? A is waar als: Als ik binnen een week na de dag met twee activiteiten manisch word Welke uitkomst van het experiment zou uw oorspronkelijke gedachte of overtuiging bevestigen? B is waar als: Als ik niet manisch word binnen een week. Misschien ben ik wel moe en druk in mijn hoofd, maar word ik niet manisch. VOER HET EXPERIMENT UIT Hoe is het experiment verlopen? Ik vond het heel spannend en zag er erg tegenop. Uiteindelijk heb ik kunnen genieten van de dag, was ik wel moe na afloop en had ik wat moeite om in slaap te vallen, maar toch goed geslapen. Wat hebt u geleerd? Ik kan meer aan dan ik denk.
31 Einde Dank voor uw aandacht 31
Voorspellers van terugval bij angststoornissen. Najaarsconferentie Vgct 8 november 2012 Willemijn Scholten
Voorspellers van terugval bij angststoornissen Najaarsconferentie Vgct 8 november 2012 Willemijn Scholten Achtergrond Angststoornissen zijn goed te behandelen Beloop op lange termijn chronisch of episodisch
Nadere informatieZorgprogramma Angststoornissen
Zorgprogramma Angststoornissen Doelgroep Het Zorgprogramma Angststoornissen is bedoeld voor volwassenen die een angststoornis hebben. Mensen met een angststoornis hebben last van angsten zonder dat daar
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie en bipolaire stoornissen Thema s uit de praktijk Máasja Verbraak GZ-psycholoog SCBS 19 juni 2018
Cognitieve gedragstherapie en bipolaire stoornissen Thema s uit de praktijk Máasja Verbraak GZ-psycholoog SCBS 19 juni 2018 Verschillende vormen psychotherapie CGT, IP/SRT, FFT en LGP Gemeenschappelijk
Nadere informatieInhoud. Terugvalpreventie bij angststoornissen Willemijn Scholten Symposium depressief realisme, angsthaas of zwartkijker
10 maart 2011 Terugvalpreventie bij angststoornissen Willemijn Scholten Symposium depressief realisme, angsthaas of zwartkijker Inhoud Terugval bij angststoornissen Terugvalpreventie bij angst Onderzoek
Nadere informatieADHD bij volwassenen met een angststoornis
ADHD bij volwassenen met een angststoornis Impuls Symposium AD(H)D, een hype? (Differentiaal) Diagnostiek en Comorbiditeit woensdag 1 april 2009 Anke Roodbergen, psychiater i.o. De Jutters/PsyQ, Den Haag
Nadere informatieGroepsinterventie voor mensen met een bipolaire stoornis en hun partners
Groepsinterventie voor mensen met een bipolaire stoornis en hun partners 22 september 2017 Eline Regeer, psychiater Susanne Demacker, GZ-psycholoog Bipolair Achtergrond Uit onderzoek blijkt invloed op
Nadere informatieInhoud. Nieuw in de NHG Standaard Angst. Vraag 2. Vraag 1. Vraag 3. Nieuw in de NHG standaard in beleid. Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie
Inhoud Nieuw in de NHG Standaard Angst Christine van Boeijen PAO H 2012 Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie En verder Wat hebt u geleerd? Vraag 1 Waarmee presenteert een patient met een angststoornis
Nadere informatieIedereen is wel eens bang
Iedereen is wel eens bang Stichting nascholingscommissie voor Bedrijfs- en Verzekeringsartsen Noord Nederland 4 februari 2015 de Lawei, Drachten Dr. Kamini Ho Pian, psychiater Drs. Date van der Veen, klinisch
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Dutch summary)
Nederlandse samenvatting (Dutch summary) 125 Angststoornissen zijn veel voorkomende psychiatrische aandoeningen (ongeveer 1 op de 5 Nederlanders heeft, op enig moment in het leven een angststoornis). Onder
Nadere informatie, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis
2015041635, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 november 2017 van de registratiehouders die
Nadere informatieBipolaire stoornis. it is mijn groep
Opm. Groepen-1.2012 def:opzet 14-02-2012 12:42 Pagina 67 D it is mijn groep In deze rubriek wil de redactie collegae aan het woord laten die aan de hand van een format hun groep beschrijven. Als zevende
Nadere informatieStemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson
Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson Maastricht, 9 mei 2017 Dr. A.F.G. Leentjens, psychiater Afdeling Psychiatrie MUMC 1951-2014 1926-2002 Inhoud Depressieve klachten -wat is een depressie?
Nadere informatieJe bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014
Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik
Nadere informatieCGT. Woensdagmiddag 19 november uur Utrecht Lunetten Studiemiddag V&VN-SPV
CGT Woensdagmiddag 19 november 2014 13.00-17.00 uur Utrecht Lunetten Studiemiddag V&VN-SPV K. L. Helmus GZ-Psycholoog i.o. tot cognitief gedragstherapeut VGCt Mentrum Amsterdam (wo en do) Sarphatistraat
Nadere informatieWat zijn angststoornissen en hoe worden ze behandeld?
NEDERLANDSE SAMENVATTING INTRODUCTIE Het vertrekpunt van dit proefschrift was een probleem dat in de klinische praktijk veel voorkomt. Mensen die een angststoornis hebben gebruiken vaak antidepressiva.
Nadere informatieToepasbaarheid en effectiviteit van behandeling voor angststoornissen in de eerste lijn. Christine van Boeijen
Toepasbaarheid en effectiviteit van behandeling voor angststoornissen in de eerste lijn Christine van Boeijen Indeling presentatie Welke stoornissen Vooronderzoeken Hoofdonderzoeken Implementatie Welke
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen en Angst. Ellen Willemsen
Persoonlijkheidsstoornissen en Angst Ellen Willemsen Overzicht Relevantie Persoonlijkheidsstoornissen Comorbiditeit in getallen PG cijfers comorbiditeit Relatie tussen angststoornissen en PS Aanbevelingen
Nadere informatiePatricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn
Patricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn 9 november 2012 VU Medisch Centrum/GGZinGeest/Amsterdam Patricia van Oppen 1 Presentatie
Nadere informatieDepressies en angststoornissen - Net zo vaak samen als apart. Prof.dr. W.A. Nolen UMC Groningen
Depressies en angststoornissen - Net zo vaak samen als apart Prof.dr. W.A. Nolen UMC Groningen NESDA - Verschillende cohorten Vanuit NEMESIS (303) Vanuit ARIADNE (261) 1 e lijn (1611) Met huidige depressie/angststoornis
Nadere informatieDepressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen
Nadere informatieTransitiecentrum Affectieve Stoornissen (TAS) van het Academisch Medisch Centrum -Depressiediagnostiek en -behandeling voor jongeren-
Transitiecentrum Affectieve Stoornissen (TAS) van het Academisch Medisch Centrum -Depressiediagnostiek en -behandeling voor jongeren- In het Transitiecentrum voor Affectieve Stoornissen (TAS) vindt diagnostiek,
Nadere informatieOmgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme
Nadere informatiePsychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden
Psychologische behandeling van bipolaire patiënten Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Omgaan met stessoren (1) Stressgevoeligheid Stress Generation theory The
Nadere informatieAngst en de ziekte van Parkinson. te veel of te weinig controle. Annelien Duits Harriët Smeding. www.smedingneuropsychologie.nl
Angst en de ziekte van Parkinson te veel of te weinig controle Annelien Duits Harriët Smeding www.smedingneuropsychologie.nl Wat moet deze workshop brengen, zodat je zegt: dat was de moeite waard? Smeding
Nadere informatieVerslaving en comorbiditeit
Verslaving en comorbiditeit Wat is de evidentie? Dr. E. Vedel, Jellinek, Arkin 18 november 2014 Comobiditeitis hot 1 Jellinek onderzoek comorbiditeit Verslaving & persoonlijkheid, 1997 Verslaving & ADHD,
Nadere informatieDe behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)
Improving Mental Health by Sharing Knowledge De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Annemein Kemps, Henny Sinnema VGCT najaarscongres 2013 INHOUD
Nadere informatieAppendix Hoofdstuk 13 Tabellen wetenschappelijke onderbouwing farmacotherapie van ouderen met een bipolaire stoornis
3 4 Appendix Hoofdstuk 3 Tabellen wetenschappelijke onderbouwing farmacotherapie van ouderen met een bipolaire stoornis Zoals beschreven in hoofdstuk 3.5. Tabel Lithium bij ouderen. N leeftijd (range)
Nadere informatieCognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis
Psychiatrie Cognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY002 / Cognitieve gedragstherapiegroep
Nadere informatieInformatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater
Informatieavond Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater Bipolaire Stoornis Bipolaire Stoornis = Manisch Depressieve Stoornis (MDS) Algemeen Ziekteverschijnselen Beloop
Nadere informatieStoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie Begeleide zelfhulp inhoudelijk Conclusie
Begeleide zelfhulp, een nieuwe interventie Christine van Boeijen Indeling presentatie Stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie Begeleide zelfhulp inhoudelijk Conclusie Begeleide zelfhulp
Nadere informatieDepressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,
Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling
Nadere informatieAngststoornissen bij ouderen. Arjan Videler GGz Breburg SeneCure
Angststoornissen bij ouderen Arjan Videler GGz Breburg SeneCure Programma Angststoornissen Verschillen in etiologie & fenomenologie Differentiële diagnostiek Behandelopties Angststoornissen Angst is functioneel
Nadere informatieTerugvalpreventie bij angststoornissen. Najaarscongres Vgct 18 november 2011 Willemijn Scholten
Terugvalpreventie bij angststoornissen Najaarscongres Vgct 18 november 2011 Willemijn Scholten Hoe is het beloop van angststoornissen? Angststoornissen zijn goed te behandelen Angststoornissen zijn chronisch
Nadere informatieDe effectiviteit van medicamenteuze en psychotherapeutische behandeling van comorbide angststoornissen bij patiënten met bipolaire stoornis
overzichtsartikel De effectiviteit van medicamenteuze en psychotherapeutische behandeling van comorbide angststoornissen bij patiënten met bipolaire stoornis W.A.M. VAN DER VEEN, J.W. RENES, R.W. KUPKA,
Nadere informatieColin van der Heiden
Workshop: Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis Colin van der Heiden PG-Dag van de Inhoud Complexiteit vraagt maatwerk Rotterdam, 5 oktober 2017 PROGRAMMA inleiding metacognitieve
Nadere informatieBegeleide zelfhulp, een nieuwe interventie. Christine van Boeijen
Begeleide zelfhulp, een nieuwe interventie Christine van Boeijen Indeling workshop Voor welke stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Bekendheid effectieve methode Implementatie Begeleide zelfhulp
Nadere informatieIndeling lezing. Stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie minimale interventie
Indeling lezing Minimale interventie Christine van Boeijen Stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie minimale interventie Minimale i interventie ti inhoudelijk Conclusie Nog 2 vragen
Nadere informatieImproving Mental Health by Sharing Knowledge. Collaborative stepped. angststoornissen
Improving Mental Health by Sharing Knowledge Collaborative stepped care bij angststoornissen Anna Muntingh Onderzoeksgroep: Prof. dr. C.M. van der Feltz-Cornelis, Tilburg University PI Dr. H.W.J. van Marwijk,
Nadere informatieCognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met
Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Autismespectrumstoornissen: ADASS Achtergrond ADASS Veelvuldig voorkomen van
Nadere informatiePatient met angststoornis(sen) Video - casus
Behandeling van angststoornissen in de eerstelijnszorg; effectiviteit en toepasbaarheid van Begeleide Zelfhulp Christine van Boeijen Symposium Geen paniek 2010 Voorstellen Christine van Boeijen, psychiater
Nadere informatieZorgpad Intake. Aanmelding. Eerste gesprek door behandelaar. Bespreking in team. Psychodiagnostische screening (tweede intake)
Zorgpad Intake Aanmelding Verwijzing via huisarts, school of jeugdinstelling Aanmelding Bespreking Team Er vindt wekelijks multidisciplinair overleg plaats, waarbij nieuwe aanmeldingen en lopende trajecten
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING Hoofdstuk 1 is de algemene introductie over de inhoud van dit proefschrift. Depressie en angststoornissen zijn de meest voorkomende psychische stoornissen en brengen een grote
Nadere informatieWie doet wat? 8 maart 2016 Danielle Cath, Psychiater Altrecht Christine Weenink, Kaderhuisarts GGZ
Angst Wie doet wat? 8 maart 2016 Danielle Cath, Psychiater Altrecht Christine Weenink, Kaderhuisarts GGZ Angst is Nuttig Normaal Beschermend Besmettelijk Lijfelijke sensatie Lastig te herkennen Angstig
Nadere informatieDiagnostische instabiliteit van terugval bij angststoornissen en depressie
Diagnostische instabiliteit van terugval bij angststoornissen en depressie Willemijn Scholten NEDKAD 2015 Stelling In de DSM 6 zullen angst en depressie één stoornis zijn Achtergrond Waxing and waning
Nadere informatieBehandeling van ouderen in de eerste lijn
Behandeling van ouderen in de eerste lijn Lucinda Meihuizen, GZ psycholoog Bestuurslid sectie ouderenpsychologen NIP Zorgpartners Midden-Holland en Samenwerkende psychologen Alphen a/d Rijn Agenda workshop
Nadere informatieBeMind studie: Mindfulness bij kanker
BeMind studie: Mindfulness bij kanker Een vergelijking tussen online en face to face mindfulness versus standaardzorg Prof. Dr. A.E.M. Speckens, Radboud UMC en Dr. M. van der Lee, Helen Dowling Instituut
Nadere informatieANGST! Geen belangenverstrengeling. Voorstellen
Begeleide zelfhulp, een nieuwe interventie Christine van Boeijen Voorstellen Christine van Boeijen, psychiater GGNet Apeldoorn en plv. opleider GGNet AGIKO GGZBuitenamstel, nu GGZ ingeest Onderzoek EMGO
Nadere informatieZorgpad Angst. Angst. Behandelmethode
Zorgpad Angst 1 Een zorgpad beschrijft hoe uw behandeling er uit gaat zien. Stap 1-5 zijn de standaard modules, voor iedereen. Evenetueel aangevuld met Plusmodules, zoals bijvoorbeeld relatie- of groepstherapie.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieDe behandeling van complexe rouw. Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut
De behandeling van complexe rouw Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut Disclosure of interest Mogelijke belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieVroeginterventie via het internet voor depressie en angst
Samenvatting 141 Vroeginterventie via het internet voor depressie en angst Hoofdstuk 1 is de inleiding van dit proefschrift. Internetbehandeling voor depressie en angst is bewezen effectief. Dit opent
Nadere informatieRegister. concentratie- en geheugenproblemen
Register aanbevelingen 43 acceptatie van de diagnose 106 afgenomen draagkracht 117 alcohol- of druggebruik 24 alternatieve medicatie 99 andere psychiatrische klachten 23 angststoornis 35, 54 anticonceptie
Nadere informatieAngst. herkenning in de huisartsenpraktijk
Angst herkenning in de huisartsenpraktijk Errez Bar (GZ- psycholoog, docent huisartsenopleiding Radboud UMC) Mar@n Beeres (Kaderhuisarts GGz, docent huisartsenopleiding Radboud UMC) Leerdoelen De verschillende
Nadere informatieTRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009.
TRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009. Werkafspraken De afdeling psychiatrie, gevestigd in het Academisch Psychiatrisch Centrum van het AMC, kent 4 zorglijnen: 1. Acute zorg 2.
Nadere informatieBipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN
Bipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN Er zijn altijd situaties die ons erg boos, blij of verdrietig maken: emotionele pieken en dalen horen bij het leven. Maar het kan voorkomen dat u last heeft van
Nadere informatieImagery behandeling bij psychose. dr. Tonnie Staring drs. Carlos Croes
Imagery behandeling bij psychose dr. Tonnie Staring drs. Carlos Croes Imagery Mental imagery zijn representaties en bijbehorende ervaring van sensorische (visuele) informatie zonder directe externe stimulus.
Nadere informatieVoorstellen. Belangenverstrengeling. Indeling workshop
Workshop Durf te leren, om daarna te leren durven RCT en begeleide zelfhulp Christine van Boeijen Voorstellen Christine van Boeijen, psychiater GGNet Apeldoorn-Zutphen en plaatsvervangend opleider GGNet
Nadere informatieSTAPPENPLAN ANGST IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN ANGST IN DE EERSTE LIJN Doel Vroegtijdige opsporing en behandeling van angst bij zelfstandig wonende ouderen. STAP 1: Screenen op angst in de eerste lijn (kruis aan). Voelde u zich de afgelopen
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik
Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Kortdurende motiverende interventie en cognitieve gedragstherapie Een effectieve behandeling
Nadere informatieMindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014
Mindfulness binnen de (psycho) oncologie Else Bisseling, 16 mei 2014 (Online) Mindfulness-Based Cognitieve Therapie voor kankerpatiënten. (Cost)effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT)
Nadere informatieAutisme en depressie. Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan
Autisme en depressie Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan Hoe herken je autisme bij een depressieve patiënt? 3 Wat gaat hier mis? DSM5 criteria Autismespectrumstoornis A. Beperkingen
Nadere informatieChapter 8. Nederlandse samenvatting
Chapter 8 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Angst is een menselijke emotie die iedereen van tijd tot tijd wel eens ervaart. Veel mensen voelen zich angstig of nerveus wanneer ze bijvoorbeeld
Nadere informatieOver de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1
Over de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1 Refereermiddag SCBS 21 december 2017 Máasja Verbraak GZ-psycholoog Cognitief
Nadere informatieMindfulness en kanker
Mindfulness en kanker Else Bisseling 3 oktober 2015 augustus 2014 00 maand 0000 Mindfulness (Kabat-Zinn, 1990; Teasdale, Segal & Williams, 1995) Aandacht geven aan wat we van moment tot moment doen en
Nadere informatieBipolaire stoornissen
Bipolaire stoornissen PuntP kan u helpen volwassenen Sommige mensen hebben last van stemmingsschommelingen die niet in verhouding staan tot wat er in hun persoonlijke omgeving gebeurt. De stemming lijkt
Nadere informatieMeer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieZorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen. Zorgpad Somatische symptoomstoornis
Zorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen Een zorgpad beschrijft hoe uw behandeling er uit gaat zien. En welke behandelmethode wordt gebruikt. Stap 1-5 zijn de standaard modules, voor
Nadere informatieInformatie voor patiënten
Informatie voor patiënten gegeneraliseerde angststoornis: wat is dat precies? Bij u is na de intakeprocedure de diagnose gegeneraliseerde angststoornis gesteld. Om deze diagnose te kunnen krijgen moet
Nadere informatieHet effect van de FOCUS op exposure bij OCS CGT nonresponders
Het effect van de FOCUS op exposure bij OCS CGT nonresponders Een pilotstudie naar de effectiviteit van een kortdurende, intensieve, ambulante behandeling bij patienten die een eerdere CGT hebben gehad.
Nadere informatieVoorlichting Angst en Dwangstoornissen
Voorlichting Angst en Dwangstoornissen INHOUD Wat is Angst? De meest voorkomende angststoornissen Oorzaken Behandeling en aanmelding Tips voor de omgeving Tijd voor vragen Wat is Angst? Fear: emotionele
Nadere informatieHet geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS
Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Dag van de Inhoud Den Haag 28 september 2017 Ante Lemkes, GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist Inleiding Introductie van mezelf, jullie
Nadere informatieDoen bij Depressie. Module 3 Fase 4 - Behandelen. Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen.
Doen bij Depressie Module 3 Fase 4 - Behandelen Module 3 Medicamenteuze behandeling Bijlage 8 Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen Protocol gebaseerd op het Addendum
Nadere informatieBehandeling informatie.
Behandeling informatie. Bij een wachttijd langer dan een maand wordt de mogelijkheid geboden om door te verwijzen naar een andere GBGGZ- aanbieder. Psychologenpraktijk NK heeft nauwe contacten met een
Nadere informatieAFT. Affect Fobie Therapie. Dorien Philipszoon & Anouk Turksma NPI, Amsterdam
AFT Affect Fobie Therapie Dorien Philipszoon & Anouk Turksma NPI, Amsterdam AFT Ontwikkeld door McCullough Pragmatische psychodynamische psychotherapie Integratie psychodynamische- en leertheorie AFT Boek:
Nadere informatieSucces met geïntegreerde behandeling?
Succes met geïntegreerde behandeling? Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog Kenniscarrousel LEDD Utrecht, 18 april 2017 Dubbele problematiek Patiënten met een dubbele diagnose vallen vaak tussen
Nadere informatieDepressief realisme, angsthaas of zwartkijker?
Depressief realisme, angsthaas of zwartkijker? Realist? Zwartkijker? Angsthaas? Is daar wat aan te doen? Prof. dr. Claudi Bockting, Rijksuniversiteit Groningen Depressief realisme, angsthaas of zwartkijker?
Nadere informatie! "! " #)% Lichamelijke Klachten Lichamelijk Onverklaarde Klachten (LOK) Somatoforme stoornissen
Bert van Hemert psychiater Parnassia psycho-medisch centrum Leids Universitair Medisch Centrum L U M C Shakespeare Lichamelijke klachten Door de dokter niet verklaard door pathologische bevindingen Door
Nadere informatieVirtual Reality bij psychose
Virtual Reality bij psychose Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding
Nadere informatieStadiëring en interepisodisch functioneren bij Bipolaire Stoornissen
Stadiëring en interepisodisch functioneren bij Bipolaire Stoornissen Ralph Kupka hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum Academische Zorglijn Bipolair, GGZinGeest Altrecht Bipolair Stabiel
Nadere informatieAls je dip een depressie wordt. Dokter op dinsdag 11 december 2012 L.Breuning, psychiater
Als je dip een depressie wordt. Dokter op dinsdag 11 december 2012 L.Breuning, psychiater Wanneer is een dip een depressie Dip hoort bij het leven Depressie is een ziekte Ziekte die (nog) niet aan te tonen
Nadere informatieMetacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis. Colin van der Heiden. Workshop NJC-VGCt Zwolle, 12 april 2013
Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis Colin van der Heiden Workshop NJC-VGCt Zwolle, 12 april 2013 PROGRAMMA inleiding metacognitieve theorie video-demonstratie en oefening: uitvragen
Nadere informatieHOARDING CARE. Hoarding. hoe te herkennen en hoe te behandelen. Ron de Joode Cognitief gedragstherapeutisch werker / verpleegkundig consulent
Hoarding hoe te herkennen en hoe te behandelen Ron de Joode Cognitief gedragstherapeutisch werker / verpleegkundig consulent Criteria volgens de DSM - 5 Er moet sprake zijn van duidelijk lijden en/of disfunctioneren
Nadere informatieGeneralistische basis GGZ (GBGGZ)
Overzicht van klachten / stoornissen die door PsyMens kunnen worden behandeld binnen de Generalistische Basis GGZ (GBGGZ), alsmede overzicht van interventies / behandelingen met daarbij vermeld de doelgroep
Nadere informatieWorkshop medicatie bij angststoornissen Alejandro Goilo Joanneke van der Linde
Workshop medicatie bij angststoornissen Alejandro Goilo Joanneke van der Linde Workshop medicatie bij angst Farmacotherapie angst stoornissen in vogelvlucht Casuïstiek Dhr. A Eigen inbreng Eventueel Mw.
Nadere informatieMetacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis: Wat is het en werkt het? Colin van der Heiden PsyQ
Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis: Wat is het en werkt het? Colin van der Heiden PsyQ Inhoud Waarom MCT v GAS Wat is MCT v GAS Werkt MCT v GAS MCT v GAS: Achtergrond CGT v
Nadere informatieKrachten bundelen bij verslaving Workshop Misverstanden bij dubbele diagnose
Krachten bundelen bij verslaving Workshop Misverstanden bij dubbele diagnose Dr. Wencke de Wildt, Gz-psycholoog, directeur behandelzaken Jellinek Dr. Annette Bonebakker, klinisch neuropsycholoog CDP Drs.
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43602 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Fenema, E.M. van Title: Treatment quality in times of ROM Issue Date: 2016-09-15
Nadere informatieAngststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol
Angststoornissen Verzekeringsgeneeskundig protocol Epidemiologie I De jaarprevalentie voor psychische stoornissen onder de beroepsbevolking in Nederland wordt geschat op: 1. 5-10% 2. 10-15% 15% 3. 15-20%
Nadere informatiePsychosociale problemen bij jongeren met IBD & HAPPY-IBD
Psychosociale problemen bij jongeren met IBD & HAPPY-IBD Gertrude van den Brink, arts onderzoeker kinder MDL Erasmus MC Sophia Prof. J.C. Escher, kinderarts maag-darm-leverziekten CCUVN Familiedag, 20-10-2018
Nadere informatieOpkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme
Feestelijk symposium 45 jaar PgD De kracht van de psychologie in de ouderenzorg Bunnik, 6 oktober 2016 Opkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme Debby van Rhijn Marieke Terwel Marja Vink Programma Een gezamenlijk
Nadere informatieDepressie. hoe, wat & hulp. Stef Linsen, psychiater. 12 oktober 2017 Amsterdam. Icarus Blender #2, Vitamine Z
Depressie hoe, wat & hulp 12 oktober 2017 Amsterdam Icarus Blender #2, Vitamine Z Stef Linsen, psychiater www.steflinsen-psychiatrie-partnerhulp.nl Hoe méer vitale kenmerken, hoe ernstiger: - wakker tussen
Nadere informatieAngst & Verslaving. Angst en verslaving 10 oktober 2014 Bouwe Pieterse, psychiater
Angst & Verslaving Angst en verslaving 10 oktober 2014 Bouwe Pieterse, psychiater Inhoudsopgave Achtergrond Etiologie Epidemiologie Diagnostiek Behandeling Kushner ea Multidisciplinaire Richtlijn alcohol
Nadere informatieStemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut
Stemmingsstoornissen Van DSM-IV-TR naar DSM-5 Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Inhoud Veranderingen in de DSM-5 Nieuwe classificaties
Nadere informatieBipolaire Stoornissen en ADHD: Overlap en comorbiditeit
Bipolaire Stoornissen en ADHD: Overlap en comorbiditeit Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam Academische Werkplaats Bipolaire Stoornissen, GGZ ingeest Behandelcentrum
Nadere informatieDe behandeling van de dwangstoornis. Else de Haan & Lidewij Wolters UvA / AMC / De Bascule Veldhoven, VGCT, november 2013
De behandeling van de dwangstoornis Else de Haan & Lidewij Wolters UvA / AMC / De Bascule Veldhoven, VGCT, november 2013 Programma Behandeling en behandelstrategieën Per fase in de behandeling: Mogelijke
Nadere informatieDoor dwang gegijzeld. (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen. Roos C. van der Mast
Door dwang gegijzeld (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen Roos C. van der Mast OCS bij ouderen De obsessieve-compulsieve stoornis is een persisterende en stabiele diagnose die zelden
Nadere informatieVanuit dit oogpunt heeft De Fase 2, Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel, een uniek cognitief behandelprogramma ontwikkeld.
Cognitieve Remediatie Therapie (CRT) voor patie nten met een psychotische en/of bipolaire stoornis op de universitaire dienst De Fase 2, Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel Recent onderzoek heeft aangetoond
Nadere informatieKikker is bang. Angststoornissen in DSM 5. Angst bij kinderen: een casus. Angststoornis Prevalentie 6/19/2015
Werkzame factoren in de behandeling van kinderen met angststoornissen na de transitie jeugdzorg Welke symptomen van angst herken je? Kikker is bang Denken + Doen = Durven Door: Liesbeth Telman en Marija
Nadere informatieMEDICAMENTEUZE AANPAK VAN BIPOLAIRE STOORNIS
MEDICAMENTEUZE AANPAK VAN BIPOLAIRE STOORNIS Bipolaire stoornis (vroeger manisch-depressieve stoornis genoemd) wordt gekenmerkt door recidiverende episoden van manie/hypomanie en depressie. Een globale
Nadere informatie