Mindfulness en kanker

Transcriptie

1 Mindfulness en kanker Else Bisseling 3 oktober 2015 augustus maand 0000

2 Mindfulness (Kabat-Zinn, 1990; Teasdale, Segal & Williams, 1995) Aandacht geven aan wat we van moment tot moment doen en ervaren, bewust en zonder oordelen

3 Mindfulness-Based Interventies Wortels in de oosterse, boeddhistische psychologie gecombineerd met psycho educatie en cognitief gedragtherapeutische elementen vanuit de westerse tradities. Vast protocol: Groepstraining van 8 weken, 2.5 uur per sessie Mindfulness oefeningen en psycho educatie 1 stiltedag Huiswerk

4 Inhoud van de training Formele meditatie oefeningen Body scan Zitmeditatie Mindful movements Informele oefeningen 3-minuten ademruimte Aandacht bij dagelijkse activiteiten Cognitief gedragtherapeutische technieken Gedachten experimenten Activiteiten kalender Terugval preventie

5 Opbouw training Sessie 1. Sessie 2. Sessie 3. Sessie 4. Sessie 5. Sessie 6. Sessie 7. Sessie 8. Sessie 9. De automatische piloot Omgaan met obstakels Aandacht voor de ademhaling Erbij blijven Toestaan wat er is Communicatie Stiltedag Goed voor jezelf zorgen Van stress naar innerlijke kracht

6 Stilstaan Wat leren deelnemers? Acceptatie zonder oordeel Samenhang lichamelijke sensaties, emoties en gedachten Opmerken van automatische gedragspatronen Aanpassen van automatische gedragspatronen Toelaten negatieve gevoelens Loslaten automatische reacties Zelfzorg (Zelf) compassie

7

8 Psychologische distress (Montazeri et al., 1998; Hyodo et al., 1999; Turner et al., 2007; Hopwood & Stephens, 2000; Ostlund et al., 2010) De last die (kanker)patiënten kunnen ervaren op emotioneel, sociaal, praktisch en levensbeschouwelijk gebied én tengevolge van lichamelijke problemen. Onder andere depressieve en angstklachten

9 Oncoline 25-50% van alle patiënten ervaart tijdens de behandeling, of na het hele behandeltraject, zoveel distress* dat verwijzing naar gespecialiseerde hulpverlening nodig is.

10 Angst en stemmingsklachten Mate van gerapporteerde distress is zeer groot = 35-45% Prevalentie depressieve stoornissen bij kanker (8-24%) eveneens hoog Afhankelijk van type kanker en fase van behandeling en meetinstrument Geassocieerd met hogere mortaliteit, morbiditeit, langere opnamen en verminderde kwaliteit van leven

11 Angst en stemmingsklachten 316 cohorten (211 studies) Structurele diagnostiek 49 (49 studies) Zelfrapportageschalen 267 (154 studies) depressieve stoornis Acute fase 14% < 1 jr behandeling 9% 1 jr behandeling 8% depressie Acute fase 27% < 1 jr behandeling 21% 1 jr behandeling 15%

12 Meta-analyse: mindfulness bij kanker (Piet e.a., 2012) 22 onafhankelijke studies (n=1403) 13 niet-gerandomiseerde studies (n=448) 9 gerandomiseerde studies (n=995) Hedge s g Angst.60 Depressie.42 Mindfulness.44 Hedge s g Angst.37 Depressie.44 Mindfulness.39

13 Lopende onderzoeken bij borstkanker Zorginnovatieproject Mindfulness voor vrouwen met borstkanker BeMind * Mindfulnesstraining * Online mindfulnesstraining * Wachtlijst

14 Kwalitatief onderzoek zorginnovatieproject Onderzoeksvraag: Wat zijn de wensen en behoeftes van vrouwen met borstkanker ten aanzien van een mindfulnesstraining voor deze doelgroep? Focusgroep: ervaringen van deelnemers 1. Samen met lotgenoten 2. Fase van behandeling 3. Aandeel partner/belangrijke naaste

15 Lotgenotencontact: voorlopige resultaten Voor training Angst voor lotgenoten Leren van elkaar Tijdens training Verbondenheid Einde training Erkenning borstkanker

16 Fase van behandeling: voorlopige resultaten FASE 1 <6 MND angst & confrontatie directe toepassing, tijd emotioneel kwetsbaar, somatische behandelingen FASE 2 6 MND <> 12 MND meer ruimte, meer perspectief meer fysieke energie FASE 3 >12 MND (psychologische) stabiliteit, vertrouwen integratie in dagelijks leven te laat

17 Deelname partner/ belangrijke naaste: voorlopige resultaten Partnerbijeenkomst is waardevol Goed om te delen dat hij ziet wat de mindfulness inhoudt en ook het thema, communicatie. We hebben daar echt, sommige dingen hadden we al besproken natuurlijk, maar je maakt nooit expliciet tijd om daarvoor te gaan zitten. Dat werd daar nadrukkelijk gedaan en dat was ook goed en daar hebben we daarna ook nog op doorgepraat Geen behoefte aan hele training samen

18 BeMind studie: mindfulness bij kanker Een vergelijking tussen een online behandeling, een groepsbehandeling en de wachtlijst

19 Gerandomiseerde Gecontroleerde Studie (RCT) naar de werkzaamheid van groeps MBCT en online MBCT vergeleken met standaardzorg voor kankerpatiënten die veel distress ervaren, in het bijzonder depressieve en angstklachten

20 Else Bisseling, MD Psychiater, junior onderzoeker Félix Compen, MSc. Junior onderzoeker

21 Angst en depressie Angst voor terugkeer van kanker Psychologische gezondheid Kwaliteit van leven Mindfulness vaardigheden Kosteneffectiviteit Voorspellende factoren: Sociaal demografische factoren Persoonlijkheidsfactoren Mediërende factoren: Therapeutische relatie Groepscohesie

22 Deelnemers Diagnose kanker (alle tumoren, alle stadia) Angst of somberheidsklachten (HADS 11) Computer met internet en Nederlandse taal machtig Geen mindfulness training in verleden Niet suïcidaal Niet psychotisch Indien psychofarmaca dan stabiele dosis in de afgelopen 3 maanden

23 screening NB: gebruikelijk zorg mag na 3 maanden een van de MBCT interventies volgen N=245

24 Reeds 232 mensen geincludeerd We zijn nog op zoek naar enkele deelnemers Kom je uit de buurt van (Den Bosch / Bilthoven) Nijmegen dan kan je je nog aanmelden. Kijk voor aanvullende informatie:

25