Positieve psychologie. Positief affect (PA) PA - mortaliteit. PA zelfgerapporteerde gezondheid. Positieve psychologie, mindfulnessen gezondheid

Transcriptie

1 Center of Research on Psychology in Somatic diseases UvTilburg Ivan Nyklíček Positieve psychologie, mindfulnessen gezondheid Positieve psychologie Een vrolijk hart is een goed medicijn (Spreuken, 17-22) Laatste jaren: veel aandacht voor positief gevoel In populaire bladen Ook in wetenschappelijk onderzoek Positieve psychologie: onderzoekt de strengthsand virtuesthatenablesindividualsand communitiesto thrive (Compton, 2005; naar Seligman, Fredrickson, Diener, Csikszentmihalyi,...): Stabiel (optimisme, positieve affectiviteit) Acuut (positieve emoties) Positief affect (PA) Centraal in positieve psychologie Niet slechts het andere uiteinde van de valentie dimensie? (dan uitkomsten omgekeerd aan die van negatief affect (depressie, angst, ) Ja, vooral acuut EN Nee, vooral over langere perioden (ook verschillend gelateraliseerd) Trait PA: relatief stabiel (en ca. 50% genetisch) Overlap met optimisme, self-esteem, etc. PA zelfgerapporteerde gezondheid PA - mortaliteit PA betere zelfgerapporteerde gezondheid: Minder pijn Minder symptomen In zowel gezonden als verschillende soorten (somatische) patiënten Mogelijk effect van perceptie-inkleuring Vooral bij 60+ Ostiret al. (2000): > 2000 oudere (> 60) Mexicaanse Amerikanen 2 jaar gevolgd PA en NA gemeten met CES-D Gecontrolleerdvoor NA, gezondheidsstatus, demografische en gezondheidgedragvariabelen: Versus laag PA: Hoog PA ½mortaliteit Bijna alle (7) studies vonden positieve effecten Gezondheidsstatus gecontrolleerd in slechts 3 studies bron: Pressman& Cohen, 2005, Psychol Bull

2 PA - mortaliteit Bij nog zelfstandige gezonde oudere mensen (> 60): PA lagere mortaliteit Bij andere groepen: inconsistente resultaten of te weinig studies Bij mensen met chronische aandoening: te weinig evidentie Wel enige aanwijzing voor tweedeling: Bij korte overleving: PA - kortere overleving Bij langere overleving: PA langere overleving Rol gezondheidsgedrag? PA ernst ziekte Inconsistente resultaten: Vaak wat bloeddrukverhoging Verlaging stresshormonen (E, NE, cortisol) Verhoging SIgA Ook: geen effect op ischemie bij hartpatiënten Maar: verbetering longfunctie bij asthmatici Daily life emotions milder dan lab? Daily life: kracht en energie positief voor overleving bij enkele studies In het algemeen nog inconsistent, Bij asthma en IBS: mogelijk afhankelijk van arousal Acute emotieinductie: hoog-arousal PA: hoog arousal fysiologie, bijna net als bij NA! Laag-arousal PA: kleine daling cortisol PA versus NA Weinig onderzoeken samen onderzocht.. In de paar van wel (+ vs. items van CES-D): PA sterker en/of onafhankelijk effect van NA (4 studies) In de meeste studies is trait PA gemeten (relatief onafhankelijk van NA). PA in daily life PA breed of specifiek? Geluk: Lagere mortaliteit Minder heropnames bij hartpatiënten Geen duidelijk effect op overleving Echter: hoge correlatie tussen verschillende positieve stemmingen

3 PA soms teveel? Model PA - gezondheid Bij geïnstutionaliseerde ouderen: veel PA: hogere mortaliteit Bij chronische of terminale aandoeningen: erg hoge niveaus van PA: hogere mortaliteit Asthma: erg hoge PA: slechtere longfunctie Mogelijke verklaringen Arousal? Perceptie van zelf als niet kwetsbaar -> minder gezondheidsbevorderend gedrag? Uit: Pressman& Cohen, 2005 Positive psychology en mindfulness Mindfulness: in aandacht zijn Mindfulness: behorend tot positive psychology Correleert negatief met NA, psych. klachten Correleert positief met PA, optimisme, self-esteem etc. Mindfulnessinterventies hebben effecten in dezelfde richting Conceptueel overlapt mindfulnessechter niet met positiviteit, eerder met realiteit Open, vrije aandacht voor wat zich ook aandient, van moment tot moment, hier en nu : Zintuiglijke en proprioceptievegewaarwordingen, gevoelens, gedachten. Aandacht Open (voor alles) Direct (pre-reflexief) Oordeelvrij, het nemend zoals het is op dit moment the clearand single-mindedawarenessof whatactuallyhappens to us and in us at the successive moments of perception (Thera, 1972) It offers a bare display of whatis takingplace (Shear& Jevning, 1999) Stress en aandacht: hypothese Stress wordt veroorzaakt en in stand gehouden door 1) verkeerde aandacht aan zaken te besteden Bepaald door op angst gebaseerde appraisal 2) aandachtloos automatisch reageren op dingen Bepaald door oude gewoontepatronen (gedachtengevoelens-gedrag)

4 aandacht Accepterende mindfulness aandacht X X altern. reactie Sigmund, 2007 Mindfulness-BasedInterventies MBSR/CT: Psychologische effecten MBSR (Kabat-Zinn, 1990) en MBCT (Segalet al., 2000) Aandachtig kalm ademhalen: de basis Lichaamsscan: aandacht voor het lichaam Aandachtig bewegen: grenzen van het lichaam Aandachtig zitten: gevoelens en gedachten zien en loslaten In het dagelijks leven oefenen in stilstaan bij wat er gaande is In MBCT ook: inventarisatie maladaptieve gedachten, energiebalans, terugvalpreventie, etc. O.a. RCT: Verlaging waargenomen distress (Speca et al., 2000; Jain et al., 2007; Nyklíček et al., 2008) Verlaging symptomen van angst en depressie (Kabat- Zinn et al., 1982; Ott et al., 2006) Verhoging positief affect (zie boven) Verbetering kwaliteit van leven (zie boven) Preventie terugval in depressie bij > 2 eerdere episodes In zowel gezonde als patiëntengroepen (kanker, chronische pijnpatiënten, depressie) Overall effect size RCTs d =.54 (Grossman, et al, 2004)

5 Mindfulness en psychofysiologie: Model Mindfulness Behavioral PFC / ACC Task performance Limbic s. Attention Autonomic Immune Emotion Vagus Cardiovascular health Inflammation MBSR: Fysiologische effecten I Nog heel weinig RCTs Neurofysiologische effecten: Grotere activatie linker frontale cortex (RCT; Davidson et al., 2003) Neuroendocriene effecten: Verlaging 24-uurs cortisol niveaus (tot 1 jaar followup Carlson et al., 2007; Witek-Janusek, in press) Awakening cortisol levels lager post MBSR (Marcus et al., 2003) Integrating models by: Corrigan (2004), Shapiro & Schwartz (2000), Thayer & Lane (2000) MBSR: Fysiologische effecten II Immunologische effecten: minder inflammatoir profiel in kanker patiënten (tot 1 jaar follow-up: Th1; Carlson et al., 2007; WitekJanusek, in press) Cardiovasculaire effecten: body scan vs. relaxation: grotere acute toename RSA, beide between en within-subjects designs (Ditto et al., 2006) grotere daling bloeddruk in lab post MBSR (RCT; Nyklíček et al.) Conclusie Positieve psychologie veelbelovend Echter niet altijd in alle gevallen positief Meer onderzoek is nodig Mindfulness veelbelovend Psychologische effecten lijken aangetoond Langere follow-up perioden nodig Fysiologische effecten: wat gevonden maar Meer onderzoek is nodig! Dit moment Door deze echte aandacht voor wat zich afspeelt van moment tot moment minder gevangen in gedachten en gevoelens, meer ontspannen meer er echt zijn tot je zinnen komen (levenskwaliteit) Dank u voor uw aandacht