Stress en hart- en vaatziekten. Jos van Erp, psycholoog/beleidsadviseur Hartstichting/De Hart&Vaatgroep
|
|
- Bert van de Brink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Stress en hart- en vaatziekten Jos van Erp, psycholoog/beleidsadviseur Hartstichting/De Hart&Vaatgroep
2 Wat is ons standpunt m.b.t. de relatie tussen stress en HVZ? Probleem: Is er een relatie tussen stress en HVZ? Oorzaak onduidelijkheid:- Stress is een containerbegrip - Stress is een onderwerp op het grensgebied tussen somatiek en psychologie Opdracht adviescommissie: Wat is stress? (Geef een begrippenkader dat verbanden tussen fysiologie en psychologie schetst) Wat is de relatie tussen stress en HVZ?
3 Wat i Containerbegrip Begrippenkader
4 Wat is stress? Wat i
5 Het stressmechanisme is een fundamenteel biologisch mechanisme
6 Fysiologische stressrespons Hartslag gaat omhoog Extra bloed naar de spieren Snellere ademhaling Extra zuurstof naar de hersenen Vernauwing bloedvaten in de huid Bloed stolt eerder Er komt extra glucose vrij Er komen endorfines vrij De fysiologische stressrespons mobiliseert het lichaam voor het ondernemen van actie
7 Fysiologische stressrespons Stressor Gedragsmatige stressrespons Acute stressreactie
8 Spanning Normaal spanningsniveau Acute stressreactie: Fysiologische reacties nemen af na het verdwijnen van de bedreiging
9 Einde stressreactie Bedreiging stressreactie Dieren kennen geen langdurige psychologische stress, na de stressreactie verdwijnt de spanning. Einde stressreactie
10 Cognitieve perseveratie Piekeren Rampenscenario,s Examen Relatie Werk HVZ Fysiologische stressrespons Een belangrijke oorzaak van een langdurige fysiologische stressrespons bij mensen is psychologische stress
11 Weerstandsfase Spanning Lichamelijke en geestelijke uitputting Normaal spanningsniveau Langdurige stress is schadelijk voor de gezondheid
12 Ontstaan van langdurige stress: een combinatie van gebeurtenissen en de gedachten daarover Gebeurtenissen Gedachten Gevoel Gedrag Overlijden naaste Ziekte Scheiding Financiële probl. Piekeren Zelfbeeld Wereldbeeld Verwachtingen Overtuigingen Boosheid Angst Onzekerheid Somberheid Vermijdingsgedrag Conflicten Klagen / verwijten Niet luisteren Machteloosheid Ongezonde leefstijl Werkstress Geirriteerd Relatieprobl. Chronisch ziek Gezondheid Spanningsklachten Slaapproblemen
13 Wat is de relatie tussen stress en hart- en vaatziekten? Stress als oorzaak voor HVZ
14 Acute stress Aardbevingen Oorlogssituaties Feestdagen Chronische Stress Financiele problemen Veeleisende familieomstandigheden Werkstress Relatiestress Angst / Depressie Er is epidemiologisch bewijs voor een relatie tussen psychologische stress en een verhoogd risico op HVZ
15 Gebeurtenis Beleving Stressmechanisme Fysiologie Hartincident Samentrekking hartspier Hartslagfrequentie Bloeddruk Myocardischemie Ritmestoornissen Tako-Tsubo Acute psychologische stress verhoogt het risico op acute hartincidenten zoals myocardischaemie, ritmestoornissen en Tako-tsubo bij mensen met een aditionele gevoeligheid
16 Beleving Stressmechanisme Fysiologie Werk Bloeddruk Lipiden Plaques Vaatwandontsteking HVZ Ongezonde leefstijl Chronische psychologische stress draagt bij aan het graduele ontstaan en voortschrijden van HVZ
17 hronische psychologische stress in de vorm van angst en epressie verhoogt het risico op de ontwikkeling en rogressie van HVZ
18 Wat is de relatie tussen stress en hart- en vaatziekten? HVZ als oorzaak voor stress
19 Post traumatische stress door confrontatie met HVZ Psychologische reacties op gevolgen HVZ: Kortademigheid Pijn op de borst Verminderde inspanningstolerantie Werksituatie Seksueel functioneren Kwaliteit van leven: Psychologische reacties op HVZ hebben een aanzienlijk grotere impact op de kwaliteit van leven dan de objectieve ernst van de onderliggende hartkwaal HVZ kunnen de aanleiding vormen voor stress
20 1. Angst voor een nieuw incident 2. Activatie fysiologisch stressmechanisme (toename frequentie hartslag, bloeddruk, samentrekkingskracht hart, bloed uit haarvaten, snellere ademhaling, toename alertheid) 3. Fysiologische verschijnselen die lijken op de verschijnselen van een hartincident 4. Toename angst 5. Vicieuze cirkel Acute stress bij HVZ
21 hartkloppingen transpireren trillen of beven kortademigheid of het gevoel te stikken naar adem snakken pijn of een onaangenaam gevoel op de borst misselijkheid of buikklachten duizeligheid of gevoel van onvastheid of flauwvallen gevoel van vervreemding of onwerkelijkheid angst om controle te verliezen of gek te worden angst om dood te gaan tintelingen of een doof gevoel het plotseling warm of koud krijgen Symptomen paniekaanval
22 maatschappelijk relationeel psychisch lichamelijk Werk Vrienden Partner Kinderen Overtuigingen Persoonlijke doelen Verwachtingen Zingeving Emotie Achtergrond Biomedische aspecten Lichamelijke beperkingen Risicomanagement Chronische stress bij HVZ
23 Hanteerbaar maken van belastende omstandigheden Stressmanagement Verminderen van de spanning binnen het individu: Training spanningsregulatie Medicatie Bewegingsprogramma Gespreksgroepen
24 Conclusies Wat i
25 1. We beschikken over een begrippenkader waarmee we stress en de relatie tussen stress en HVZ systematisch kunnen beschrijven en analyseren Stressor Beleving Stressmechanisme Fysiologie HVZ
26 Omgeving Beleving Stressmechanisme Fysiologie Predispositie Coronaire syndromen Acute stress Aardbeving Raketaanval WK voetbal Boosheid Opwinding Schrik Sympathische activatie Adrenaline Cortisol Verminderde parasympathische activatie Hoge hartslagfrequentie Hoge pompkracht Hoge bloeddruk Verhoogde bloedstolling Artherosclerose Erfelijke aandoeningen Infarct Stress cardiomyopathie Ritmestoornissen Chronische stress Versterkte activatie Vertraagd herstel Relatiestress Werkstress HVZ Angst Depressie Cognitieve perseveratie Verminderde kwaliteit van leven Langdurige: Sympathische activatie Adrenaline Cortisol Verminderde parasympathische activatie Veranderingen in: Cardiovasculair systeem (Hoge bloeddruk) Immuunsysteem (Vaatontstekingen/plaques) Metabolisme (Lipiden) Verminderd gezondheidsgedrag Overzichtschema: Relatie stress en HVZ
27 2. Er is een relatie tussen stress en HVZ Stress als oorzaak voor de graduele ontwikkeling, en als trigger, voor HVZ HVZ als oorzaak voor stress; Toenemend risicio op HVZ bij HVZ-patienten met stress Verminderde kwaliteit van leven bij HVZ-patienten met stress
28 Vervolgstappen
29 Op basis van het geschetste kader kan: Voorlichting en communicatie m.b.t. het onderwerp ontwikkeld of aangepast worden Onderzoek ontwikkeld worden Preventie en welbevinden bij hvz patienten verbeterd worden Stressmanagement ingezet worden als onderdeel van leefstijlinterventies bij primaire preventie Het onderwerp geagendeerd worden bij zorgprofessionals en beleidsmakers
30 Project Vaardig door ontspanning ( ) 1. Stressmanagementtraining en opleiden ervaringsdeskundigen 2. Agenderen van het onderwerp binnen de zorg 3. Overdragen kennis naar andere patientenorganisaties
31 Training Op basis van mindfulness 1. Ontwikkelen stabiele basis 2. Leren omgaan met verandering 3. Vergroten van draagkracht
32 Herstel het contact met het Hier&Nu via het lichaamsgevoel en zintuigen Bewustzijn Aandacht Omgeving Lichaamsgevoel Zintuigen
33 Denken Denken / Piekeren Omgeving/ Gebeurtenissen Omgeving/ Gebeurtenissen
34
Jos van Erp Psycholoog / Beleidsadviseur De Hart&Vaatgroep / Hartstichting j.v.erp@hartstichting.nl. Stress en hart- en vaatziekten
Jos van Erp Psycholoog / Beleidsadviseur De Hart&Vaatgroep / Hartstichting j.v.erp@hartstichting.nl Stress en hart- en vaatziekten Indeling Het stressmechanisme Psychologische stress Stress en het ontstaan
Nadere informatieJos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep. Stress en gezondheid
Jos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep Stress en gezondheid Acute stress Het stressmechanisme is een overlevingsmechanisme Stressor Het stressmechanisme: Een fysiologisch systeem dat functioneert
Nadere informatieStress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening
Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening 1. Wat is stress? 2. Een aandoening als oorzaak voor stress en psychosociale problematiek 3. Problematiek
Nadere informatieAngst en onzekerheid bij erfelijke hartaandoeningen
Angst en onzekerheid bij erfelijke hartaandoeningen 1. Acute stress 2. Chronische stress 3. Angst en onzekerheid bij erfelijke hartaandoeningen 4. Omgaan met angst en onzekerheid Jos van Erp Hartstichting
Nadere informatiePresentatie Slotervaartziekenhuis Omgaan met chronische ziekte & stress 24 mei 2016 Janette Vijfhuizen, trainer en ervaringsdeskundige
Presentatie Slotervaartziekenhuis Omgaan met chronische ziekte & stress 24 mei 2016 Janette Vijfhuizen, trainer en ervaringsdeskundige Omgaan met Chronische ziekte & stress Informatie Wat is stress? Draagkracht
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen Jos van Erp Geen belangenverstrengeling d.m.v. Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere vergoeding Aandeelhouder Of anders Disclosure belangen spreker Bewegen én berusten:
Nadere informatieStressmanagement-training: Vaardig door ontspanning
Stressmanagement-training: Vaardig door ontspanning Veel mensen met een hart- of vaatziekte (HVZ) en hun partners ervaren ook nog stress als ze thuis hun leven weer proberen op te bouwen. Dit is dus ná
Nadere informatieWorkshop: eigen regie en zelfmanagement. Jos van Erp Psycholoog / Beleidsadviseur Hartstichting / De Hart&Vaatgroep
Workshop: eigen regie en zelfmanagement Jos van Erp Psycholoog / Beleidsadviseur Hartstichting / De Hart&Vaatgroep j.v.erp@hartstichting/.nl Definitie zelfmanagement (Chronic care model) Het individuele
Nadere informatieIllustraties: Wilfred Ottenheim
Stress, hart- en vaatziekten, mindfulness (TAB) (1) Inleiding Jos van Erp Psycholoog / Beleidsadviseur De Hart&Vaatgroep / Hartstichting j.v.erp@hartstichting.nl Illustraties: Wilfred Ottenheim 1 Indeling
Nadere informatieStress, hart- en vaatziekten, mindfulness (TAB) (1) Les 1/7: Stress Jos van Erp Psycholoog / Beleidsadviseur De Hart&Vaatgroep / Hartstichting
Stress, hart- en vaatziekten, mindfulness (TAB) (1) Les 1/7: Stress Jos van Erp Psycholoog / Beleidsadviseur De Hart&Vaatgroep / Hartstichting j.v.erp@hartstichting.nl 1 Indeling (2) 1. Acute stress 2.
Nadere informatieStress en spanning door een hartziekte. Van harte welkom!
Stress en spanning door een hartziekte Van harte welkom! Programma 20.00: Welkom Eliane Wintgens, Hart &Vaatgroep 20.05: Stress en spanning bij een hartziekte Sarwar Joanroy, psychiater 20.30: Hoe ga ik
Nadere informatieDE NIEUWE ZORGPROFESSIONAL. BEN IK DAT?! DONDERDAG 30 MAART 2017
DE NIEUWE ZORGPROFESSIONAL. BEN IK DAT?! DONDERDAG 30 MAART 2017 GAME JE MEE??? Karin Nijhof Carina van Kregten GAME JE MEE???? Ballonoefening Verschillende soorten trauma Impact van trauma Hoe zou een
Nadere informatieGezonde Leefstijl: Stress
Gezonde Leefstijl: Stress 1 Onderwerpen Cijfers en feiten Wat is stress? Stressoren Gevolgen van teveel stress Tips bij stress Vragen 2 Cijfers en feiten 1) Jaarlijks worden 30.000 mensen afgekeurd wegens
Nadere informatieHyperventilatie. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Hyperventilatie Ziekenhuis Gelderse Vallei Deze folder is bedoeld voor mensen die verwezen zijn door de huisarts naar de eerste hart hulp (EHH) met een bepaald klachtenpatroon dat kan passen bij hart-
Nadere informatieANGSTEN OVERWINNEN Een mentale, gedragsmatige en lichamelijke aanpak Vlaams Angstcentrum Bart De Saeger
ANGSTEN OVERWINNEN Een mentale, gedragsmatige en lichamelijke aanpak Vlaams Angstcentrum Bart De Saeger In elk mens schuilt een potentiële moordenaar! Wat als zij straks het schelmes neemt? ANGSTEN OVERWINNEN
Nadere informatieBeter omgaan met STRESS. E-book
Beter omgaan met STRESS E-book In het kort - - - - - X 1. Bij stress helpt het om op een rij te zetten wat bij u spanning geeft en wat u juist energie geeft. 2. Praat er met iemand over die u vertrouwt.
Nadere informatieOmgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16. Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL
Omgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16 Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL 1. Omgaan met stress Wat is stress Symptomen van stress Waar komt je stressreactie vandaan? Stress en ons
Nadere informatieHoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum
Hoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum Inhoud Definitie gezond Biopsychosociaal model Psychische gezondheid Stress
Nadere informatieAuteur: Jos van Erp j.v.erp@hartstichting.nl. Stress
Auteur: Jos van Erp j.v.erp@hartstichting.nl Stress Inleiding Stress is een heel breed begrip. Sommigen beschrijven stress aan de hand van gebeurtenissen of omstandigheden waarmee ze geconfronteerd worden,
Nadere informatieHoe ga je om met stress?
Hoe ga je om met stress? Bij stress ontstaat er in ons lichaam een natuurlijke reactie die ons in staat stelt om snel en alert te reageren op gevaar: onze polsslag en ademhaling versnellen, de spieren
Nadere informatieLEEF & BEWEEGCENTRUM INFOMODULE PSYCHOLOGIE INTRODUCTIE. Isala
LEEF & BEWEEGCENTRUM INFOMODULE PSYCHOLOGIE INTRODUCTIE INHOUD VAN DEZE MODULE psychologie in het ziekenhuis balans, verwerken, stress oorzaken voor en gevolgen van een ongezonde leefstijl persoonlijke
Nadere informatieAardbevingen en psychische klachten
Aardbevingen en psychische klachten (Karin Folkers, Klinisch Psycholoog) Jantien Mast, Verpleegkundig Specialist Peter Pijper en Coosje Klootwijk, verpleegkundigen Bouke Koopmans, psychiater Loppersum,
Nadere informatieHet aanpassingsproces na confrontatie met een hart- of vaataandoening
Auteur: Jos van Erp j.v.erp@hartstichting.nl Het aanpassingsproces na confrontatie met een hart- of vaataandoening Maakbaarheid en kwetsbaarheid Dood gaan we allemaal. Deze realiteit komt soms sterk naar
Nadere informatieVERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1
SOCIAAL WERK VERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1 U bent recent betrokken geweest bij een gebeurtenis waarbij u geconfronteerd werd met een aantal ingrijpende ervaringen. Met deze korte informatie
Nadere informatieHyperventilatie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Hyperventilatie Wanneer u gespannen bent of angstig, kunnen verschillende lichamelijke klachten ontstaan. Eén van die klachten is hyperventileren. Hyperventileren wil zeggen dat u te snel of te diep ademt.
Nadere informatieEsther Van De Velde I Wim Schrauwen. Stress om het lijf. Dag van de zorg
Esther Van De Velde I Wim Schrauwen Stress om het lijf Dag van de zorg 17.03.2019 Inhoud 1. Wat is stress? Acute & Chronische stress 2. Stress in het brein 3. Stress & het lichaam 4. Omgaan met stress
Nadere informatiePatiënteninformatie. Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel. Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval?
Patiënteninformatie Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval? Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie,
Nadere informatieStress. Poli Hartrevalidatie
Stress Poli Hartrevalidatie 0 1 Omgaan met stress Mevrouw Muller gaat op vrijdagavond regelmatig voor een weekendbezoek naar haar zoon en schoondochter. 'Als ik in het donker in de auto zit, dan ben ik
Nadere informatieWorkshop. Mindful Werken voor balans en plezier in je werk
2017 Workshop Mindful Werken voor balans en plezier in je werk Even voorstellen Ida Tuinhof Willem de Groote Cesartherapeut Pilatesdocent Bedrijfsfysiotherapeuten Mindfulness en compassietrainers Haptonoom
Nadere informatieVermoeidheid & hartziekten
Vermoeidheid & hartziekten Menno Baars, cardioloog HartKliniek Nederland april 2014 Cardioloog van de nieuwe HartKliniek Nieuwe organisatie van eerstelijnscardiologiecentra Polikliniek & dagbehandeling
Nadere informatieAdemtherapie. Voor emotionele stabiliteit, ontspanning, sneller herstel en meer vitaliteit.
Ademtherapie Voor emotionele stabiliteit, ontspanning, sneller herstel en meer vitaliteit. Voor wie? Voor iedereen! Onze snel veranderende moderne samenleving met alle uitdagingen, stress, afleiding en
Nadere informatieWat gaan we doen? Chronische pijn - pijnstoornis Kenmerken van chronische pijn
Wat gaan we doen? Stressoren behandeling bij chronisch pijnpatienten Yvonne Museler pijnconsulent bij DC Klinieken Rob Ruimschotel psychiater bij PsyToBe Arthur Hartog anesthesioloog-pijnspecialist bij
Nadere informatieHELP, I need somebody Hèèèèlp!!
HELP, I need somebody Hèèèèlp!! Paniek in de huisartsenpraktijk. Wat is het verschil tussen angst en paniek? Wat is angst? Angst = universeel Angst = functioneel Angst = ons lichaam maakt zich klaar om
Nadere informatieAngststoornissen. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst
ggz voor doven & slechthorenden Angststoornissen Als angst en paniek invloed hebben op het dagelijks leven Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst Herkent u dit? Iedereen
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4. Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4
Samenvatting SAMENVATTING 189 Depressie is een veelvoorkomende psychische stoornis die een hoge ziektelast veroorzaakt voor zowel de samenleving als het individu. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
Nadere informatiePerseverative cognition: The impact of worry on health. Nederlandse samenvatting
Perseverative cognition: The impact of worry on health Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Perseveratieve cognitie: de invloed van piekeren op gezondheid Iedereen maakt zich wel eens zorgen.
Nadere informatieHartcoherentie training
Hartcoherentie training Hoe werkt hartcoherentie training Onze lichaamstemperatuur, hormoonhuishouding, het immuunsysteem, spijsvertering, ademhaling en de hartslag. Ze hebben één ding gemeen: ze worden
Nadere informatieAfdeling revalidatie. Psychosomatische fysiotherapie
Afdeling revalidatie Psychosomatische fysiotherapie Gespannen??? Pijn??? Vermoeid???? UIT BALANS. IN BALANS In deze folder krijgt u informatie over psychosomatiek, over wat psychosomatische klachten zijn
Nadere informatieKBC Starters-event 10 mei 2014
KBC Starters-event 10 mei 2014 Ondernemerskwaliteiten Renske Harte GZ haptotherapeut Aquaphilia : Liefdegevoelens voor het water Kwaliteiten Waargaatje hart van open? Motortjes en Putjes Van wie of wat
Nadere informatiePsychosociale begeleiding
Borstkliniek Voorkempen Psychosociale begeleiding Borstkliniek Voorkempen Sofie Eelen psychologe AZ St Jozef Malle 9-12-2008 1 Diagnose van kanker Schokkende gebeurtenis Roept verschillende gevoelens en
Nadere informatieONDERWERPEN MENSELIJK GEDRAG BIJ CALAMITEITEN CALAMITEITENPSYCHOLOGIE (1) INPUTS UIT DIVERSE PSYCHOLOGISCHE DISCIPLINES
ONDERWERPEN MENSELIJK GEDRAG BIJ CALAMITEITEN TUNNELVEILIGHEID DOOR HET MENSELIJK OOG MENSELIJK GEDRAG BIJ CALAMITEITEN 1. Wat is calamiteitenpsychologie? 2. Stress en onderliggende biologische processen
Nadere informatieInleiding... 1. Ademhaling... 1. Hyperventilatie... 1. Oorzaak van hyperventilatie... 2. Klachten bij hyperventilatie... 3. Wat kunt u zelf doen...
Hyperventilatie Inhoudsopgave Inleiding... 1 Ademhaling... 1 Hyperventilatie... 1 Oorzaak van hyperventilatie... 2 Klachten bij hyperventilatie... 3 Wat kunt u zelf doen... 4 Tot slot... 5 Inleiding Deze
Nadere informatieAngststoornissen. P unt P. kan u helpen. volwassenen
Angststoornissen P unt P kan u helpen volwassenen Iedereen is wel eens bang en dat is maar goed ook. Angst is een ingebouwd verdedigingsmechanisme dat ons waarschuwt voor gevaar. Hormonen, zoals adrenaline,
Nadere informatieOmgaan met spanningen
Omgaan met spanningen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Stimulerende spanning 1 Problematische spanning 1 Oorzaken van spanning 2 Spanningsklachten 2 De vicieuze cirkel 3 Overspannen
Nadere informatieDe Neurobiologie van Stress(management) - Darwin ontmoet Spinoza -
De Neurobiologie van Stress(management) - Darwin ontmoet Spinoza - Dr. Victor Kallen TNO Earth, Life, & Social Sciences Het Evolutionair Stress-model 3. COGNITIES : Bewustzijn Beoordeling situatie Toetsen
Nadere informatieHyperventilatie, een adembenemend verschijnsel
Patiënteninformatie Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval? 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 Wat zijn
Nadere informatieVVSG Zorgen voor jezelf Oefening: Multiple-choice test
Oefening: Multiple-choice test 1. Stress in de werksituatie ontstaat door De manier hoe we naar situaties van ons werk kijken want niet iedereen heeft last van stress in dezelfde situaties Veel draaglast
Nadere informatieVAN WERKDRUK NAAR WERKPLEZIER. Noortje Wiezer
VAN WERKDRUK NAAR WERKPLEZIER Noortje Wiezer Themagebieden van TNO Waarom is het belangrijk om over werkdruk, werkstress en werkplezier te praten? Wat is stress? Een (noodzakelijke) reactie op een bedreigende
Nadere informatieLesgeven aan getraumatiseerde kinderen
Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen AIT Studiedag 21 november 2016 Leony Coppens Klinisch psycholoog Programma Trauma: wat is het en welke vormen zijn er? Gevolgen van vroegkinderlijk trauma op de ontwikkeling
Nadere informatieMaarten Verschure, sportarts Diaconessenhuis Leiden
Maarten Verschure, sportarts Diaconessenhuis Leiden Doel: Definitie Sportarts Sportgeneeskunde richt zich op het bevorderen, waarborgen en herstellen van de gezondheid van (potentiële) sporters. Ook richt
Nadere informatieReventaCare heeft unieke aanpak op voorkomen en oplossen van stressklachten.
Algemeen 1 ReventaCare heeft unieke aanpak op voorkomen en oplossen van stressklachten. 95% van de trajecten succesvol. Blik op Werk gecertificeerd: Gemiddelde cliënttevredenheid 2012 8,4 Gemiddelde opdrachtgever
Nadere informatieAngst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest
Ad Kaasenbrood, psychiater/psychotherapeut Congres Een te gekke wijk, Bunnik, 8 November 2017 Psychiatrische ziekten Komen vaak voor Zijn ernstig Zijn duur Zijn complex Verhouden zich tot geestelijke gezondheid,
Nadere informatieOnbegrepen lichamelijke klachten
Onbegrepen lichamelijke klachten Er zijn veel mensen met onbegrepen lichamelijke klachten, klachten waarvoor men (nog) geen verklaring heeft kunnen vinden op lichamelijk gebied. Onderzoek, doorsturen naar
Nadere informatiePsychosociale belasting op het werk
Psychosociale belasting op het werk Rik Op De Beeck Manager Consultancy Centre www.prevent.be Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004 1 Prevent Instituut voor preventie, bescherming en welzijn op
Nadere informatiePsychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen
Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud
Nadere informatieChronisch ziek: chaos in je hoofd
Chronisch ziek: chaos in je hoofd Marjan Nijkamp minisymposium Gezondheidspsychologie Utrecht, 31 maart 2017 Chronische ziekte Een langdurige en onomkeerbare ziekte waarbij de kans op volledig herstel
Nadere informatieStress, depressie en cognitie gedurende de levensloop
SAMENVATTING Stress, depressie en cognitie gedurende de levensloop Inleiding Cognitief functioneren omvat verschillende processen zoals informatieverwerkingssnelheid, geheugen en executief functioneren,
Nadere informatiePsychosomatische fysiotherapie
Psychosomatische fysiotherapie bij DE KERN boz Praktijk voor Natuurgeneeskunde De Snoostraat 13 4624 VJ Bergen op Zoom Telefoon 0164-210700 Email: info@dekernboz.nl Website: www.dekernboz.nl Kamer van
Nadere informatieH Y P E R V E N T I L A T I E C O A C H HYPERVENTILATIE U I T L E G E N 5 TIPS N I C O L E -
H Y P E R V E N T I L A T I E C O A C H HYPERVENTILATIE U I T L E G E N 5 TIPS N I C O L E - H Y P E R V E N T I L A T I E C O A C H Inhoud 1 W A T I S H Y P E R V E N T I L A T I E 2 W A T I S E E N P
Nadere informatieregio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat
Nadere informatieHerkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?
Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke beperking Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Kennis over angst en depressie Risicofactoren
Nadere informatie07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking
Na vanmiddag Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij ouderen met e Weet u hoe vaak angst en depressie voorkomen, Weet u wie er meer risico heeft om een angststoornis of depressie te ontwikkelen,
Nadere informatieThemabijeenkomst CCUVN 14 september 2017 Vermoeidheid en pijn bij IBD
Themabijeenkomst CCUVN 14 september 2017 Vermoeidheid en pijn bij IBD Vermoeidheid en pijn bij IBD Behandelmogelijkheden Medische Psychologie Hanneke Robben Klinisch Psycholoog-Psychotherapeut IBD en vermoeidheid/pijn
Nadere informatie15/01/2019. Jongeren en Stress. Hoens Coaching en Counseling Wie ben ik? Hanneke Hoens
15/01/ Jongeren en Stress 1 Wie ben ik? Hanneke Hoens www.hoenscoaching.nl 2 1 15/01/ Wat wilt u leren vanavond? Doel bewustwording: kennis over stress welke preventieve ondersteuning heeft u al in huis
Nadere informatieE book Angst. Praktijk Meta Bosheuvel 5 5683 AS Best info@praktijkmeta.nl
E book Angst Praktijk Meta Bosheuvel 5 5683 AS Best info@praktijkmeta.nl E-Book Angst Waarom zijn wij bang? Wat is precies de functie van angst? We hebben er allemaal bijna dagelijks mee te maken, maar
Nadere informatieLeren leven met een hart- of vaataandoening (Het herstel van het evenwicht tussen draagkracht en draaglast)
Leren leven met een hart- of vaataandoening (Het herstel van het evenwicht tussen draagkracht en draaglast) 1 Voorwoord In het najaar van 2014 verzorgde de heer Jos van Erp, psycholoog bij de Nederlandse
Nadere informatieHartrevalidatie. Uw afspraak. U wordt verwacht op: datum:. tijdstip:...
Hartrevalidatie Uw afspraak U wordt verwacht op: datum:. tijdstip:... Inhoudsopgave Hartrevalidatie... 1 Waarom hartrevalidatie... 1 De belangrijkste doelen van hartrevalidatie zijn:... 1 Hoe komt u in
Nadere informatieStressreductie en stressregulatie Training voor mensen met spanningsklachten
Stressreductie en stressregulatie Training voor mensen met spanningsklachten In deze folder vindt u informatie over de training Stressreductie en Stressregulatie, die verzorgd wordt door de afdeling Medische
Nadere informatieNiet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid. Jeugd en Gezin Gooi en Vechtstreek
Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat is ongeveer een derde van ons hele leven. Er zijn wel verschillen in de behoefte aan slaap. Waar de
Nadere informatieDE KERN boz Centrum voor biodynamische osteopathie, bewustwording, ontplooiing, spiritualiteit
DE KERN boz Centrum voor biodynamische osteopathie, bewustwording, ontplooiing, spiritualiteit DE KERN boz is lid van: VBAG (Vereniging ter Bevordering van Alternatieve Geneeswijze) Shibumi (International
Nadere informatieHartrevalidatie Waarom hartrevalidatie De belangrijkste doelen van hartrevalidatie zijn:... 1
Hartrevalidatie Inhoudsopgave Hartrevalidatie... 1 Waarom hartrevalidatie... 1 De belangrijkste doelen van hartrevalidatie zijn:... 1 Hoe komt u in aanmerking voor hartrevalidatie... 2 Hartrevalidatie
Nadere informatieStress en druk bij jongeren. Anke Berix Psycholoog - Apanta GGZ - afdeling Apanta Jong
Stress en druk bij jongeren Anke Berix Psycholoog - Apanta GGZ - afdeling Apanta Jong Inhoud Stellingen Introductie thema Werking van ons brein - adolescentie Oorzaken van stress en druk Is er een verklaring
Nadere informatieDe psychofysiologische effecten van angst
De psychofysiologische effecten van angst Wat stress doet met je hart Center of Research on Psychology in Somatic diseases Nina Kupper PhD Wat zou jij voelen in deze situatie? Schrijf op het gekleurde
Nadere informatieVoorlichting Angst en Dwangstoornissen
Voorlichting Angst en Dwangstoornissen INHOUD Wat is Angst? De meest voorkomende angststoornissen Oorzaken Behandeling en aanmelding Tips voor de omgeving Tijd voor vragen Wat is Angst? Fear: emotionele
Nadere informatiePsychosociale opvang geüniformeerden bij CBRN incidenten. Magda Rooze MA/MBA Senior adviseur
Psychosociale opvang geüniformeerden bij CBRN incidenten Magda Rooze MA/MBA Senior adviseur Richtlijn psychosociale opvang geüniformeerden Geüniformeerden worden regelmatig blootgesteld aan potentieel
Nadere informatieSEH Spoedeisende hulp
Afdeling: Onderwerp: SEH Spoedeisende hulp 1 Wat is hyperventilatie Wanneer u gespannen of angstig bent, kunnen daardoor verschillende lichamelijke klachten ontstaan. is één van die klachten. wil zeggen
Nadere informatieHartkwalen Gasping. Aandoeningen v/h hart. Aandoeningen v/h hart. Aandoeningen v/h hart. Aandoeningen v/h hart. Aandoeningen v/h hart 22-1-2012
Hartkwalen Gasping De belangrijkste klachten zijn: vermoeidheid kortademigheid (vooral bij inspanning) opgezette benen en enkels onrustig slapen en s nachts vaak plassen 4 Hartfalen sen Hartspierziekte
Nadere informatieZelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven.
Zelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven. Alix Kuylen Psycholoog intensieve behandeleenheid Susanne Cuijpers Verpleegkundig specialist GGZ Inhoud
Nadere informatieCure + Care Solutions
Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder
Nadere informatiepreventie mentale ondersteuning direct en dichtbij
preventie ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. mentale ondersteuning direct en dichtbij Indigo biedt niet alleen
Nadere informatieDoor Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieHyperventilatie. Afdeling Psychiatrie
Hyperventilatie Afdeling Psychiatrie Deze folder geeft informatie over hyperventilatie. U vindt antwoord op de volgende vragen: wat is hyperventilatie? wat zijn de oorzaken? welke klachten kunnen zich
Nadere informatieVerwijzing naar de klinisch psycholoog
Verwijzing naar de klinisch psycholoog Deze folder geeft u informatie over de manier van werken van de klinisch psycholoog. Waar in deze folder gesproken wordt over u, kan het ook om uw kind gaan. Aan
Nadere informatieKennisquiz cannabis. 7. Wat is CBD? A. hetzelfde als THC B. Cannabis Bepalings Dosis C. Cannabidiol
Kennisquiz Cannabis Weet u welke klachten het gevolg kunnen zijn van cannabisgebruik? Test uw eigen kennis door de antwoorden te omcirkelen. Aan het einde van de quiz geven we de juiste antwoorden en de
Nadere informatieSTRESS EN HARTCOHERENTIE
Dendermondsesteenweg 29 9270 LAARNE-KALKEN 0474 30 85 84 www.dekrachtbron.be info@dekrachtbron.be MASSAGECENTRUM DE KRACHTBRON STRESS EN HARTCOHERENTIE Het autonome zenuwstelsel is verantwoordelijk voor
Nadere informatie25-9-2014. Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,
Nadere informatieLeven in angst. PuntP kan u helpen. groep: volwassenen
Leven in angst PuntP kan u helpen groep: volwassenen Iedereen is wel eens bang en dat is maar goed ook. Angst is een ingebouwd verdedigingsmechanisme dat ons waarschuwt voor gevaar. Hormonen, zoals adrenaline,
Nadere informatieDingen die je moet weten over STRESS.
Dingen die je moet weten over STRESS 1 Doel Het doel van het Lifebeats onderwerp van deze maand is jou een beter begrip te geven over wat stress is en wat stress veroorzaakt (de zogenaamde Stressoren).
Nadere informatieE-book-Angst.indd :57:12
E-book-Angst.indd 1 16-12-2014 13:57:12 Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie:
Nadere informatieHoe ontstaat hyperventilatie?
Hyperventilatie Wat is hyperventilatie? Ademhalen is een handeling die ieder mens verricht zonder er bij na te denken. Het gaat vanzelf en volkomen onbewust. Ademhaling is de basis van onze gezondheid.
Nadere informatieChronisch Hartfalen. Wat is chronisch hartfalen?
Chronisch Hartfalen Wat is chronisch hartfalen? Omschrijving Hartfalen Hartfalen is een aandoening van het hart waarbij het hart niet meer in staat is om voldoende bloed uit te pompen en rond te pompen.
Nadere informatiePREVENTIE VOOR POH-GGZ
PREVENTIE VOOR POH-GGZ ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. MENTALE ONDERSTEUNING DIRECT EN DICHTBIJ INDIGO BIEDT
Nadere informatieGespannen of angstig? Zelf aan de slag!
Gespannen of angstig? Zelf aan de slag! > Een individuele cursus voor volwassenen met angst- en spanningsklachten (Nieuwe, geheel herziene versie januari 2010) extreme angst op. Men wil het gevreesde object
Nadere informatieSTUDIEDAG GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN PVOC VLAAMS-BRABANT EN BRUSSEL 29 MAART 2018 ELS GOETHALS TRAUMA: GEVOLGEN VOOR GEDRAG EN EMOTIE
STUDIEDAG GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN PVOC VLAAMS-BRABANT EN BRUSSEL 29 MAART 2018 ELS GOETHALS TRAUMA: GEVOLGEN VOOR GEDRAG EN EMOTIE TOT 50% MINDERJARIGEN MAKEN EEN TRAUMATISCH INCIDENT MEE Yves
Nadere informatieinhoud Ademhaling 03 Hyperventilatie 05 Hyperventilatie ruimer bekeken 08 Aanpak van hyperventilatie 11
inhoud Ademhaling 03 Hyperventilatie 05 Hyperventilatie ruimer bekeken 08 Aanpak van hyperventilatie 11 1 Vrijdagmiddag, 15 uur, ik sta aan de kassa. Voor mij is een kindje hard aan het schreeuwen om een
Nadere informatieMindfulness in tijden van tegenslag
monique hulsbergen Mindfulness in tijden van tegenslag Boom Amsterdam 2013 M.L. Hulsbergen 2013 Uitgeverij Boom, Amsterdam Behoudens de of krachtens de in de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen
Nadere informatiein gesprek over: Paniekstoornis en fobieën
in gesprek over: Paniekstoornis en fobieën Colofon Redactie: W. Smith-van Rietschoten (eindredacteur) J.L.M. van der Beek E.A.M. Knoppert-van der Klein R.B. Laport C.R. van Meer E. Olivier M. van Verschuer
Nadere informatieHoe blijf je mentaal fit?
Hoe blijf je mentaal fit? Workshop themadag NVN voor (pre)dialyserenden, getransplanteerden en partners M.W. Derks-Dijkman, Msc. Gezondheidszorgpsycholoog in opleiding tot Klinisch neuropsycholoog Afdeling
Nadere informatie