Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met

Transcriptie

1 Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Autismespectrumstoornissen: ADASS

2 Achtergrond ADASS Veelvuldig voorkomen van angst en depressieve klachten bij ASS Specifieke behandelmethoden voor ASS : CGT : aangepast protocol (Schuurmans, Hogrefe, 2010) Mindfulness Based Stress Reduction: aangepast protocol (Spek, Hogrefe, 2010) Onvoldoende onderzocht op effectiviteit Spek et al., (2013), ResDevDisab, 34;

3 CGT Aanleren van verbanden leggen tussen gedachten, gevoelens en gedragingen Doel is afnemen van ongewenste gevoelens (zoals angst) en gedragingen (zoals vermijding) Uitgebreid in gebruik bij behandeling depressie, angststoornissen, psychotische klachten Oefeningsgebaseerde therapie (thuiswerk) 4

4 CGT voor ASS Aangepast protocol: Schuurman C., Hogrefe, Onderdelen: Cognitieve herstructurering (G Schema s) Psychoeducatie Affectieve educatie (doel inzicht krijgen in hoe en waarom van emoties) Stresshantering Copingsvaardigheden 5

5 Mindfulness een vorm van meditatie waarin men zich op een niet-reactieve manier bewust is van de fysieke en geestelijke sensaties en situaties van het moment gebaseerd op Zen boeddhisme Mindfulness wordt omschreven als de bewustheid die ontstaat door doelbewust aandacht te geven aan dingen zoals ze zijn, op het moment zelf en zonder te oordelen (Kabat-Zinn, 2005). Leren gedachten en gevoelens te accepteren zoals ze zijn en ze los te laten 6

6 Eerst toegepast op leren omgaan met chronische pijn door Kabat-Zinn Aangepast als terugvalpreventie behandeling voor Depressieve stoornis (Segal Z.V, J. Williams M.G., Teasdale J.D ) Leidt tot minder piekeren, minder spanning en angstklachten, minder depressieve klachten 7

7 Mindfulness bij ASS Spek A., 2010 Keuze voor MBSR: niet actief aan het werk met gedachten en gevoelens zoals bij MBCGT Vermijding van figuurlijk taalgebruik en termen die een beroep doen op voorstellingsvermogen 9 sessies, vastgestelde onderwerpen en meditatie oefeningen, vaste structuur van de sessies 9

8 Onderzoeksopzet Setting: ambulante populatie van 3 Teams Ontwikkelingsstoornissen, Deventer, Zwolle, Almelo CGT en MBSR onderdeel van reguliere behandeling Onderzoek volgt reguliere ambulante behandeling, extra zijn meetmomenten/vragenlijsten 10

9 Volwassen patiënten met ASS en angst en depressie scores > 7 op de HADS Gemiddeld IQ Ad random toedeling aan CGT or MBSR groep Behandelgroep grootte: 8 Duur van de behandeling : 13 weken (MBSR aangepast) Data: baseline, na afronding behandeling, follow-up na 3 maanden Treatment As Usual groep: wachtlijst Periode:

10 Algemene Maten Hospital Anxiety and Depression Scale HADS: mate van depressieve en angstklachten Global Mood Scale GMS: een indicatie van het positieve en negatieve affect ten gevolge van gezondheidsklachten en psychische problemen Rumination-Reflection Questionnaire RRQ: maat voor neiging tot rumineren Social responsiveness Scale SRS-A: geeft een indicatie van sociale beperkingen bij ASS 13

11 Behandelingsspecifieke Maten Mindfulness Attention Awareness Scale: maat voor mindfulness Irrational Beliefs Inventory IBI: maat voor cognitieve verandering met vijf onafhankelijke subschalen- piekeren, rigiditeit, behoefte aan bevestiging, probleemvermijding, emotionele onverantwoordelijkheid 14

12 Hypotheses Zowel de CGT als de MBSR behandeling zijn geassocieerd met: Vermindering van angst en depressieve klachten (HADS) Vermindering van lijdensdruk/verbetering van algemeen welbevinden (GMS) Verminderen van rumineren (RRQ) Verminderen van autistische symptomen (SRS-A) CGT is associeerd met: Verminderen van irrationele gedachten MBSR is associeerd met: Verhoogde mindfullness of aandachtgerichtheid (MAAS) 15

13 Resultaten - algemeen Data CGT MBSR TAU resultaat N Mean age (SD) 24 (17.9) 23 (23.1) 49 (14.6) P=.006 Male (%) n.s. TAU is geexcludeerd van deze analyse : De gemiddelde leeftijd in TAU is significant verschillend van die in de CGT en MBSR Aantal deelnemers in TAU is te klein Drop-out in TAU: 10% 16

14 Resultaten-1: depressie & angst Depressie: Vermindering (F=14.14, p=.000, μ 2 =.35), Geen interactie met type behandeling Angst: vermindering(f=14.3 9, p=.000, μ 2 =.34) Geen interactie met type behandeling CBT CBT MF MF HADS-D HADS-A 17

15 Resultaten-2: algemene effecten Global mood scale (POS): verhoging (F=4.58, p=.014, μ 2 =.13) no interaction Global mood scale (NEG): Verlaging (F=7.77, p=.001, μ 2 =.21) Geen interactie met type behandeling MF CBT CBT MF GMS-P GMS-N 18

16 Resultaten-2: algemene effecten Rumineren (RRQ): Vermindering(F=5.79, p=.005, μ 2 =.16 Geen interactie met type behandeling Autistische symptomen (SRS- A) vermindering (F=6.02, p=.004, μ 2 =.17) Geen interactie met type behandeling CBT MF CBT MF RRQ SRS-A 19

17 Resultaten-3: specifieke effecten Irrationele Gedachten (IBI): Verhoging(F=5.16, p=.001, μ 2 =.18) interaction (F=3.06, p=.02, μ 2 =.12) Aandachtgerichtheid en bewustzijn(maas): Geen tijdseffect, geen interactie met type behandeling (voor CGT en MBSR) MF CBT IBI 20

18 Samenvatting MBSR en CGT zijn even effectief als behandeling voor het verminderen van angst en depressieve klachten bij volwassenen met ASS Lijdensdruk vermindert/algemene welbevinden verbetert na CGT en MBSR Rumineren vermindert na zowel CGT als na MBSR Autistische symptomen zoals gemeten met SRS-A verminderen na MBSR of CGT Een onverwachte uitkomst is dat irrationele gedachten meer voorkomen na CGT, maar niet na MBSR. 21

19 Mate van Mindfulness verandert niet in de MBSR groep en ook niet in de CGT groep

20 Discussie 1. MBSR is effectief als therapie voor volwassenen met ASS, evenals CGT 2. De resultaten van de studie van Spek et al. (2013) zijn bevestigd 3. CGT leidt tot meer irrationele gedachten (?) 4. MBSR leidt niet verhoogde Mindfulness (?) 5. Een deel van de Autistische symptomen zijn geassocieerd met angst en/of depressieve klachten 6. In toekomstige studies is het noodzakelijk meer participanten te includeren 23

21 Vragen? 24