, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download ", v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis"

Transcriptie

1 , v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 november 2017 van de registratiehouders die volgens de consultatieprocedure kunnen reageren Bipolaire stoornis I Advies Een bipolaire stoornis wordt behandeld door of in overleg met een specialistisch team. Bij een ernstige manische episode zijn haloperidol, olanzapine, quetiapine of risperidon de middelen van eerste keus. Bij een ernstige depressieve episode zijn quetiapine óf de combinatie van olanzapine met fluoxetine (SSRI) de middelen van eerste keus. Overweeg lithium of valproïnezuur als monotherapie bij beide soorten episoden. Als onderhoudsbehandeling van een bipolaire stoornis is lithium het middel van eerste keus, omdat lithium naast het verminderen van de recidieven van manie en depressie ook de kans op suïcide vermindert. Overweeg valproïnezuur, quetiapine of olanzapine als tweede keus voor de onderhoudsbehandeling bij gebleken effectiviteit tijdens de acute behandelfase of bij onvoldoende effect van lithium of bij onverdraagbare bijwerkingen ervan Aanvullingen op standaardadvies Middel Aanvullende zin lamotrigine Lamotrigine is alleen effectief bevonden ter preventie van depressieve episoden bij een bipolaire stoornis en is minder geschikt wanneer snel resultaat gewenst is. tranylcypromine Overweeg tranylcypromine bij blijvend onvoldoende respons van eerste keus middelen op de depressieve episode van een bipolaire stoornis. Tranylcypromine kan een ernstige manie uitlokken. Alle antidepressiva De plaats van een antidepressivum bij de (m.u.v.imipramine, behandeling van een depressieve episode van een moclobemide, paroxetine) bipolaire stoornis is in algemene zin controversieel vanwege het beperkte bewijs voor effectiviteit. Als een antidepressivum wordt toegevoegd, hebben SSRI s (uitgezonderd paroxetine) en bupropion de voorkeur. Het toevoegen van een serotoninenoradrenaline-heropnameremmer (SNRI) of een tricyclisch antidepressivum (TCA) (uitgezonderd imipramine) pas overwegen als andere antidepressiva niet effectief zijn gebleken. Antidepressiva kunnen een manie uitlokken. II Behandelplan In dit behandelplan worden de belangrijkste behandelaspecten van een bipolaire stoornis bij volwassenen in de tweedelijnszorg besproken. Aan bod komen de behandeling van een acute manische episode, behandeling van een acute depressieve episode, rapid cycling en de onderhoudsbehandeling. Zie voor meer details de beslisbomen van de multidisciplinaire richtlijn bipolaire stoornissen 1. Behandeling acute manische episode Behandel direct (klinisch) met medicatie, aangevuld met psychotherapeutische interventies. Staak vooraf aan de behandeling een eventueel antidepressivum (tenzij aannemelijk is dat staken een ongunstig effect op lange termijn heeft). Optimaliseer een reeds bestaande onderhoudsbehandeling. 1

2 , v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis Voeg bij een acute manie die optreedt ondanks een adequate onderhoudsdosis een antipsychoticum toe, of start hier direct mee bij een ernstige manie of geen onderhoudsbehandeling, met als eerste keus [haloperidol], [olanzapine], [quetiapine] of [risperidon]. Bij intolerantie voor deze middelen komen op basis van bijwerkingenprofiel ook andere antipsychotica in aanmerking. Overweeg om bij een matig-ernstige manie al in de acute fase te starten met een stemmingsstabilisator als monotherapie ( [lithium] of [valproinezuur]). Beoordeel het effect van het geneesmiddel na 2 weken. Zet de behandeling bij voldoende respons tot minstens 8 weken na remissie voort en overweeg daarna de behandeling voort te zetten als onderhoudsbehandeling of de bestaande onderhoudsbehandeling bij te stellen. Bij onvoldoende respons na 2 weken switchen naar een ander eerste keus antipsychoticum of stemmingsstabilisator (zie hiervoor de switchtabellen op psychiatrienet.nl) óf behandelen met een combinatie van middelen. Overweeg elektroconvulsieve therapie (ECT) bij een manische episode die onvoldoende reageert op farmacotherapie. Bij een acute manie wordt het gebruik van [lamotrigine], [gabapentine] en [topiramaat] afgeraden, vanwege het ontbreken van bewijs. Behandeling acute depressieve episode Behandel tijdig (klinisch bij suïcidegevaar) met medicatie, aangevuld met psychotherapeutische interventies. Monotherapie met een antidepressivum wordt afgeraden bij iedere bipolaire I-depressie en bij een bipolaire II-depressie met gemengde kenmerken, vanwege mogelijke stemmingsomslag. Optimaliseer een reeds bestaande onderhoudsbehandeling. Voeg bij een adequate onderhoudsdosis als eerste keus [quetiapine] of de combinatie van [olanzapine] en [fluoxetine] toe. Start direct met [quetiapine] of de combinatie van [olanzapine] en [fluoxetine] bij een ernstige depressie of geen onderhoudsbehandeling. Als een antidepressivum wordt toegevoegd hebben SSRI's (uitgezonderd [paroxetine]) en [bupropion] de voorkeur. Paroxetine bleek in onderzoeken niet significant beter dan placebo in het verminderen van de symptomen van een bipolaire depressie. Overweeg om bij een matig-ernstige depressie al in de acute fase te starten met een stemmingsstabilisator als monotherapie ( [lithium] of [valproïnezuur]). Beoordeel het effect van het geneesmiddel na 4-6 weken. Zet de behandeling bij voldoende respons tot minstens 8 weken na remissie voort en overweeg daarna de behandeling voort te zetten als onderhoudsbehandeling of de bestaande onderhoudsbehandeling bij te stellen. Bij onvoldoende respons na 4-6 weken switchen naar een ander antipsychoticum of stemmingsstabilisator van eerste keus (zie hiervoor de switchtabellen op psychiatrienet.nl) óf behandelen met een combinatie van middelen. Zie voor andere medicamenteuze opties de multidisciplinaire richtlijn bipolaire stoornissen Overweeg elektroconvulsieve therapie (ECT) bij een ernstige depressieve episode die onvoldoende reageert op farmacotherapie. [lamotrigine] is minder geschikt wanneer snel resultaat gewenst is. Behandeling acute fase van rapid cycling Vóórdat rapid cycling behandeld wordt, dienen eerst mogelijk inducerende risicofactoren (bv. middelenmisbruik, schildklierstoornis) in kaart te zijn gebracht en behandeld. Start of optimaliseer de behandeling met [aripiprazol], [lithium], [olanzapine], [quetiapine] of [valproinezuur]. Staak het gebruik van antidepressiva bij (hypo)mane of gemengde episoden of bij continue afwisseling van episoden; controleer respons na 2-4 weken bij (hypo)mane of gemengde episode óf na 3 maanden bij continue afwisseling van episoden. Bij onvoldoende effect kunnen 2

3

4

5

6

De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology

De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen Antidepressivum, antipsychoticum

Nadere informatie

De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology

De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen 3 Casus: 39-jarige man,

Nadere informatie

MEDICAMENTEUZE AANPAK VAN BIPOLAIRE STOORNIS

MEDICAMENTEUZE AANPAK VAN BIPOLAIRE STOORNIS MEDICAMENTEUZE AANPAK VAN BIPOLAIRE STOORNIS Bipolaire stoornis (vroeger manisch-depressieve stoornis genoemd) wordt gekenmerkt door recidiverende episoden van manie/hypomanie en depressie. Een globale

Nadere informatie

Voorbij het protocol..

Voorbij het protocol.. Voorbij het protocol.. Behandelen van een depressie die niet opknapt. Hans Warning, verpleegkundig specialist GGZ 2 Eigenlijk eerst Psycho educatie Bibliotherapie Hardlopen / activeren Probleem Oplossende

Nadere informatie

Richtlijn Bipolaire Stoornissen commentaarfase

Richtlijn Bipolaire Stoornissen commentaarfase Richtlijn Bipolaire Stoornissen commentaarfase Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam GGZ ingeest, Amsterdam / Hoofddorp Altrecht, Utrecht Ralph Kupka: potentiële belangenverstrengeling

Nadere informatie

Appendix Hoofdstuk 13 Tabellen wetenschappelijke onderbouwing farmacotherapie van ouderen met een bipolaire stoornis

Appendix Hoofdstuk 13 Tabellen wetenschappelijke onderbouwing farmacotherapie van ouderen met een bipolaire stoornis 3 4 Appendix Hoofdstuk 3 Tabellen wetenschappelijke onderbouwing farmacotherapie van ouderen met een bipolaire stoornis Zoals beschreven in hoofdstuk 3.5. Tabel Lithium bij ouderen. N leeftijd (range)

Nadere informatie

Een kwestie van maatwerk

Een kwestie van maatwerk Medicamenteuze interventies ter vermindering van agressief gedrag Een kwestie van maatwerk Dr Rob Heerdink Pharmacoepidemiology & Clinical Pharmacology Utrecht Institute for Pharmaceutical Sciences Universiteit

Nadere informatie

Inhoud. Hoofdstuk 4 Screening en diagnostiek bij volwassenen 71 1 Inleiding 71 2 Screening bij volwassenen 72 3 Diagnostiek bij volwassenen 74

Inhoud. Hoofdstuk 4 Screening en diagnostiek bij volwassenen 71 1 Inleiding 71 2 Screening bij volwassenen 72 3 Diagnostiek bij volwassenen 74 Inhoud Hoofdstuk 1 Algemene inleiding 11 1 Kenmerken en classificatiecriteria van bipolaire stoornissen 11 2 Epidemiologie 12 3 Differentiële diagnostiek 13 4 Comorbiditeit 13 5 Beloop 16 6 Diagnostiek

Nadere informatie

DE MEDICAMENTEUZE BEHANDELING VAN DE BIPOLAIRE STOORNIS BIJ JEUGDIGEN

DE MEDICAMENTEUZE BEHANDELING VAN DE BIPOLAIRE STOORNIS BIJ JEUGDIGEN RICHTLIJN AMSTERDAMSE GENEESMIDDELEN COMMISSIE KINDER- EN JEUGDPSYCHIATRIE DE MEDICAMENTEUZE BEHANDELING VAN DE BIPOLAIRE STOORNIS BIJ JEUGDIGEN Auteurs: Britt Hoogenboom, kinder- en jeugdpsychiater, de

Nadere informatie

Als het niet over gaat

Als het niet over gaat Als het niet over gaat Begeleiding van chronisch psychiatrisch patiënten in de huisartsenpraktijk Marian Oud en Ingrid Houtman kaderartsen ggz Na deze workshop heb je: Leerdoelen kennis van de componenten

Nadere informatie

Richtlijn Antipsychotica. Richtlijnenmiddag 2017

Richtlijn Antipsychotica. Richtlijnenmiddag 2017 Richtlijn Antipsychotica Richtlijnenmiddag 2017 Voor wie Daarvoor is de indeling volgens de DSM 5: 297.1 Waanstoornis 298.8 Kortdurende psychotische stoornis 295.40 Schizofreniforme stoornis 295.90 Schizofrenie

Nadere informatie

Formularium psychofarmaca ouderenpsychiatrie

Formularium psychofarmaca ouderenpsychiatrie Formularium psychofarmaca ouderenpsychiatrie Maart 2003 Inhoud Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Inleiding, verantwoording, toelichting Hoofdstuk 2: Medicatie bij depressie Hoofdstuk 3: Medicatie bij bipolaire

Nadere informatie

DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC

DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC Infomoment voor huisartsen en verplegend personeel van WZC Sint-Camillus in Wevelgem Dokters Fien Dendoncker en Jan Vanroose 25/09/2014

Nadere informatie

Recente ontwikkelingen op het gebied van de Bipolaire Stoornissen

Recente ontwikkelingen op het gebied van de Bipolaire Stoornissen Recente ontwikkelingen op het gebied van de Bipolaire Stoornissen Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam GGZ ingeest, Amsterdam Altrecht GGZ, Utrecht Forums Ups&Downs

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen in de diagnostiek en behandeling van Bipolaire Stoornissen Jelgersma Lezing LUMC 14 Februari 2012

Nieuwe ontwikkelingen in de diagnostiek en behandeling van Bipolaire Stoornissen Jelgersma Lezing LUMC 14 Februari 2012 Nieuwe ontwikkelingen in de diagnostiek en behandeling van Bipolaire Stoornissen Jelgersma Lezing LUMC 14 Februari 2012 Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam Academische

Nadere informatie

Richtlijn bipolaire stoornissen

Richtlijn bipolaire stoornissen Richtlijn bipolaire stoornissen Prof. dr. W.A. Nolen, psychiater Mw. dr. E.A.M. Knoppert-van der Klein, psychiater Dr. A. Honig, MRC Psych., psychiater Dr. P.F. Bouvy, psychiater Dr. J.-L. Klompenhouwer,

Nadere informatie

Informatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater

Informatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater Informatieavond Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater Bipolaire Stoornis Bipolaire Stoornis = Manisch Depressieve Stoornis (MDS) Algemeen Ziekteverschijnselen Beloop

Nadere informatie

Multidisciplinaire richtlijn bipolaire stoornissen

Multidisciplinaire richtlijn bipolaire stoornissen Multidisciplinaire richtlijn bipolaire stoornissen Derde, herziene versie, 2015 Ralph Kupka (voorzitter), Peter Goossens (vice-voorzitter), Mischa van Bendegem, Paul Daemen, Thea Daggenvoorde, Martine

Nadere informatie

Bipolair aan het werk. Loes Kaarsgaren, psychiater Petra Rijper, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Behandelcentrum Bipolaire Stoornissen

Bipolair aan het werk. Loes Kaarsgaren, psychiater Petra Rijper, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Behandelcentrum Bipolaire Stoornissen Bipolair aan het werk Loes Kaarsgaren, psychiater Petra Rijper, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Behandelcentrum Bipolaire Stoornissen Opbouw Diagnostiek Epidemiologie Beloop Behandeling Bipolair

Nadere informatie

Het protocol lichttherapie bij bipolaire stoornis

Het protocol lichttherapie bij bipolaire stoornis Het protocol lichttherapie bij bipolaire stoornis LOES KAARSGAREN, RAPHAEL SCHULTE, ANJA STEVENS, MARIEKE ELDERING, BENNO HAARMAN, DORIEN POSTMA, RIXT RIEMERSMA, LISETTE ROPS (KENBIS WERKGROEP CHRONOTHERAPIE)

Nadere informatie

"Met de stroom mee" Electroconvulsietherapie bij GGNet: werkwijze, resultaten, ontwikkelingen. Fred Bekker, psychiater

Met de stroom mee Electroconvulsietherapie bij GGNet: werkwijze, resultaten, ontwikkelingen. Fred Bekker, psychiater "Met de stroom mee" Electroconvulsietherapie bij GGNet: werkwijze, resultaten, ontwikkelingen Fred Bekker, psychiater Globale opzet inleiding introductie: Met de stroom mee. Tegen de stroom in. historie

Nadere informatie

Moleman hoofdstuk 6 Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen.

Moleman hoofdstuk 6 Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen. Moleman hoofdstuk 6 Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen. De psychofarmaca die bij kinderen (zes tot twaalf jaar) en jeugdigen (twaalf en ouder) worden gebruikt zijn over het algemeen afkomstig uit

Nadere informatie

De toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn

De toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn De toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn Frans Poolen, Altrecht A. van Schaik, B. Penninx & T. van Balkom VGCt, najaarscongres 2012 Vraagstelling In hoeverre worden

Nadere informatie

Psychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA

Psychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA Psychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA Casus 4 Op de wachtpost komt een oproep binnen van wanhopige

Nadere informatie

Bipolaire Stoornissen en ADHD: Overlap en comorbiditeit

Bipolaire Stoornissen en ADHD: Overlap en comorbiditeit Bipolaire Stoornissen en ADHD: Overlap en comorbiditeit Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam Academische Werkplaats Bipolaire Stoornissen, GGZ ingeest Behandelcentrum

Nadere informatie

Postdatum. Geachte Dokter,

Postdatum. Geachte Dokter, De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Quetiapine Krka 50 mg / 200 mg / 300 mg/400 mg tabletten met verlengde afgifte.

Nadere informatie

Multidisciplinaire richtlijn probleemgedrag bij dementie (2018)

Multidisciplinaire richtlijn probleemgedrag bij dementie (2018) Multidisciplinaire richtlijn probleemgedrag bij dementie (2018) Spreker: Prof. dr. S.U. Zuidema Afdeling: Huisartsengeneeskunde & Ouderengeneeskunde, UMCG Geriatriedagen 2018 Disclosures: geen Richtlijn

Nadere informatie

Behandeling met antidepressiva

Behandeling met antidepressiva Behandeling met antidepressiva Onderstaande notitie is opgesteld door Theo Lijding, huisarts, medisch adviseur van lijn1, en is gebaseerd op het FTTO voorschrijven antidepressiva. In deze notitie zijn

Nadere informatie

Slecht slapen of juist overmatig veel. Geen trek in eten meer hebben of juist extra veel eten, waardoor je afvalt of juist aankomt in gewicht.

Slecht slapen of juist overmatig veel. Geen trek in eten meer hebben of juist extra veel eten, waardoor je afvalt of juist aankomt in gewicht. bipolaire stoornissen bipolaire stoornissen 1/6 Antidepressiva worden veel gebruikt in Nederland. De mensen die deze middelen gebruiken, hebben vragen die ze graag aan jou als deskundige willen stellen,

Nadere informatie

Masterclass Antidepressiva

Masterclass Antidepressiva Masterclass Antidepressiva Papendal, 09-11-2016 Hans Warning, VS psychiatrie Motto Ieder voordeel, heb ze nadeel. Je gaat het pas zien als je het doorhebt. Bron: J.C. (datum onbekend) 2 Masterclass antidepressiva

Nadere informatie

Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen

Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen Symptomatische behandeling bij psychosen Effectiviteit: 70 a 90% Indicaties Schizofrenie Manie Depressie met psychot. kenm. Waanstoornis Psychose NAO Psycho-org.

Nadere informatie

Farmacotherapeutisch rapport quetiapine (Seroquel ) bij de indicaties schizofrenie en manie

Farmacotherapeutisch rapport quetiapine (Seroquel ) bij de indicaties schizofrenie en manie Farmacotherapeutisch rapport quetiapine (Seroquel ) bij de indicaties schizofrenie en manie 1. Samenvatting De Commissie Farmaceutische Hulp heeft een farmacotherapeutisch rapport vastgesteld voor het

Nadere informatie

v27; FK Achtergrondinformatie Angststoornis Pagina 1 van 7

v27; FK Achtergrondinformatie Angststoornis Pagina 1 van 7 1412891 v27; FK Achtergrondinformatie Angststoornis Pagina 1 van 7 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 1 september 16 van de registratiehouders die

Nadere informatie

Depressie. Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik

Depressie. Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik 3 Casus 1 Depressie bij 58-jarige man 19 Casus 2 Depressie bij 61-jarige vrouw met eerder doorgemaakte hartinfarcten 29 Casus 3 Langdurige behandeling met antidepressiva en therapietrouw Wij hopen dat

Nadere informatie

Depressieve stoornissen in de huisartsenpraktijk stapsgewijs inzicht via de nieuwe multidisciplinaire richtlijn

Depressieve stoornissen in de huisartsenpraktijk stapsgewijs inzicht via de nieuwe multidisciplinaire richtlijn Depressieve stoornissen in de huisartsenpraktijk stapsgewijs inzicht via de nieuwe multidisciplinaire richtlijn Mark Scherders, psychiater, Catharina Ziekenhuis Eindhoven Kees Klop, psychiater, Máxima

Nadere informatie

ANNEX III WIJZIGINGEN IN DE SAMENVATTINGEN VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN DE BIJSLUITER

ANNEX III WIJZIGINGEN IN DE SAMENVATTINGEN VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN DE BIJSLUITER ANNEX III WIJZIGINGEN IN DE SAMENVATTINGEN VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN DE BIJSLUITER Deze aanpassingen aan de SPC en bijsluiter zijn valide op het moment van de beschikking van de commissie. Na de beschikking

Nadere informatie

De behandeling van een therapieresistente bipolaire depressie

De behandeling van een therapieresistente bipolaire depressie 07/03-40-Vos 30-10-2003 09:27 Pagina 703 gevalsbeschrijving De behandeling van een therapieresistente bipolaire depressie a.m. vos, g.w. akkerhuis, w.a. nolen samenvatting0een succesvolle toepassing van

Nadere informatie

Onderdeel Obsessieve Compulsieve Stoornis

Onderdeel Obsessieve Compulsieve Stoornis CONCEPTRICHTLIJNTEKST MDR ANGSTSTOORNISSEN Onderdeel Obsessieve Compulsieve Stoornis 5 Auteur: Richtlijnwerkgroep MDR Angststoornissen pagina 1 van 47 40 Inhoud 1 Obsessieve Compulsieve Stoornis... 4 1.1

Nadere informatie

Register. concentratie- en geheugenproblemen

Register. concentratie- en geheugenproblemen Register aanbevelingen 43 acceptatie van de diagnose 106 afgenomen draagkracht 117 alcohol- of druggebruik 24 alternatieve medicatie 99 andere psychiatrische klachten 23 angststoornis 35, 54 anticonceptie

Nadere informatie

De weg naar het eerste recept

De weg naar het eerste recept Programma Introductie De weg naar het eerste recept De bekwaamheidsverklaring in de praktijk Onderzoeksvragen Methode Resultaten Conclusie en discussie Aanbevelingen Introductie De weg naar het eerste

Nadere informatie

Workshop Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een bipolaire stoornis en een comorbide

Workshop Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een bipolaire stoornis en een comorbide Workshop Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een bipolaire stoornis en een comorbide angststoornis PsyQ Rotterdam 17 januari 2017 S.M.A. Demacker, GZ psycholoog Altrecht Bipolair E.J. Regeer, psychiater

Nadere informatie

Doen bij Depressie. Module 3 Fase 4 - Behandelen. Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen.

Doen bij Depressie. Module 3 Fase 4 - Behandelen. Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen. Doen bij Depressie Module 3 Fase 4 - Behandelen Module 3 Medicamenteuze behandeling Bijlage 8 Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen Protocol gebaseerd op het Addendum

Nadere informatie

Leeftijd niet nader. gespecificeerd [3] 6-17 jaar [4] gespecificeerd [6]

Leeftijd niet nader. gespecificeerd [3] 6-17 jaar [4] gespecificeerd [6] Antidepressiva Citalopram (Cipramil ) ASS [1,2] Clomipramine (Anafranil ) [!] OCS [1,2,4] Matige tot ernstige depressieve perioden [5] Fluoxetine (Prozac ) [!] Angststoornissen [1,2,6], 8 jaar en [5] Indeling

Nadere informatie

Somatische zorg aan patienten met een bipolaire stoornis: wie doet wat?

Somatische zorg aan patienten met een bipolaire stoornis: wie doet wat? Somatische zorg aan patienten met een bipolaire stoornis: wie doet wat? Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam GGZ ingeest, Amsterdam Altrecht GGZ, Utrecht Mind the

Nadere informatie

Folia. Pharmacotherapeutica. Medicamenteuze aanpak van bipolaire stoornis. Reactie van het BCFI op een publicatie van La Revue Prescrire

Folia. Pharmacotherapeutica. Medicamenteuze aanpak van bipolaire stoornis. Reactie van het BCFI op een publicatie van La Revue Prescrire Folia Pharmacotherapeutica Medicamenteuze aanpak van bipolaire stoornis > > blz. 10 Maandelijks tijdschrift Februari 2014 Volume 41 Nummer 2 Reactie van het BCFI op een publicatie van La Revue Prescrire

Nadere informatie

PLAATS VAN ANTIDEPRESSIVA IN DE AANPAK IN DE EERSTE LIJN VAN DEPRESSIE BIJ VOLWASSENEN

PLAATS VAN ANTIDEPRESSIVA IN DE AANPAK IN DE EERSTE LIJN VAN DEPRESSIE BIJ VOLWASSENEN PLAATS VAN ANTIDEPRESSIVA IN DE AANPAK IN DE EERSTE LIJN VAN DEPRESSIE BIJ VOLWASSENEN In dit artikel wordt de plaats van antidepressiva in de aanpak van depressie in de eerste lijn bij volwassenen besproken.

Nadere informatie

Depressie bij ouderen Herstel als voorwaarde voor rehabilitatie?

Depressie bij ouderen Herstel als voorwaarde voor rehabilitatie? Depressie bij ouderen Herstel als voorwaarde voor rehabilitatie? Rob Kok, psychiater, epidemioloog Parnassia Bavo Groep Den Haag Waarom rehabilitatie? Eerherstel van wie? Over welke ouderen hebben we het

Nadere informatie

Depressie behandeling: additie en augmentatie strategieën. Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe

Depressie behandeling: additie en augmentatie strategieën. Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe Depressie behandeling: additie en augmentatie strategieën Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geeft presentaties voor: AstraZeneca Eli Lilly

Nadere informatie

Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker

Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen

Nadere informatie

word jij daar beter van?

word jij daar beter van? word jij daar beter van? Landelijke Dag VMDB 19 maart 2016 Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen, VU Medisch Centrum, Amsterdam GGZ ingeest, Amsterdam / Hoofddorp; Altrecht, Utrecht Homeland,

Nadere informatie

borstvoeding Uit enkele case-reports is bekend dat trazodon in kleine hoeveelheden overgaat in de moedermelk.

borstvoeding Uit enkele case-reports is bekend dat trazodon in kleine hoeveelheden overgaat in de moedermelk. Kinderwens, en : trazodon 2519 t/m 2522 NNH = Number Needed to Harm; non-sri = geen serotonineheropnameremmer; RR = Relatieve Risico; RV = Risico Verschil; SNRI =serotonine-noradrenalineheropnameremmer;

Nadere informatie

Lithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert?

Lithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert? Lithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert? KenBis Maart 2017 Anna Krikke, psychiater Inleiding Inleiding Lithium, indicaties, bijwerkingen Richtlijn Renale bijwerkingen chronisch lithium

Nadere informatie

Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling

Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling - Dr. Marike Lancel - Divisie Forensische Psychiatrie Slaapcentrum voor Psychiatrie Assen Het interactieve brein in slaap 12-10-2012 Slaapstoornissen

Nadere informatie

2015061201, v8 FK Achtergrondinformatie Otitis media acuta 1

2015061201, v8 FK Achtergrondinformatie Otitis media acuta 1 2015061201, v8 FK Achtergrondinformatie Otitis media acuta 1 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 november 2015 van de registratiehouders die

Nadere informatie

een overzicht Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen, VU Medisch Centrum, Amsterdam GGZ ingeest, Amsterdam / Hoofddorp; Altrecht, Utrecht

een overzicht Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen, VU Medisch Centrum, Amsterdam GGZ ingeest, Amsterdam / Hoofddorp; Altrecht, Utrecht een overzicht Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen, VU Medisch Centrum, Amsterdam GGZ ingeest, Amsterdam / Hoofddorp; Altrecht, Utrecht Disclosure belangen spreker: Disclosure belangen spreker

Nadere informatie

Diseasemanagement. Jaarlijkse evaluatie van de gezondheid

Diseasemanagement. Jaarlijkse evaluatie van de gezondheid Utrecht, 18 december 2008 Irene Lako, RGOc/UMC Groningen Diseasemanagement Jaarlijkse evaluatie van de gezondheid Irene Lako, S Schorr, K van der Elst, H Knegtering, C Slooff, JRBJ Brouwers, K Taxis, R

Nadere informatie

Informatie voor mensen met een manischdepressieve. hun partners en andere betrokkenen. Kinderwens3

Informatie voor mensen met een manischdepressieve. hun partners en andere betrokkenen. Kinderwens3 Informatie voor mensen met een manischdepressieve stoornis, hun partners en andere betrokkenen. Kinderwens3 Kinderwens Informatie voor mensen met een manisch-depressieve stoornis, hun partners en andere

Nadere informatie

Vijftig jaar farmacotherapie van stemmingsstoornissen: zijn de verwachtingen uitgekomen?

Vijftig jaar farmacotherapie van stemmingsstoornissen: zijn de verwachtingen uitgekomen? korte bijdrage Vijftig jaar farmacotherapie van stemmingsstoornissen: zijn de verwachtingen uitgekomen? w.a. nolen samenvatting De farmacotherapie van stemmingsstoornissen bestaat ruim 50 jaar. Naast 20

Nadere informatie

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE AMSTERDAM

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE AMSTERDAM REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE AMSTERDAM Het college heeft het volgende overwogen en beslist omtrent de op 9 oktober 2014 binnengekomen klacht van: A, wonende te B, k l a a g s t e r,

Nadere informatie

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG 2014/340 ECLI:NL:TGZRAMS:2015:125 REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG Beslissing in de zaak onder nummer van: 2014/340 REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE AMSTERDAM Het college

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 Behandeling

Hoofdstuk 2 Behandeling Een onderdeel van de taken van de psychiatrische verpleegkundige is mee werken aan de behandeling. Mijn vragen zijn, welke behandelingen kunnen er worden toegepast, wat kunnen we nog meer inzetten dan

Nadere informatie

Bipolaire stoornis en zwangerschap. Anja Stevens Dimence, kenniskring SCBS, 22 september 2016

Bipolaire stoornis en zwangerschap. Anja Stevens Dimence, kenniskring SCBS, 22 september 2016 Bipolaire stoornis en zwangerschap Anja Stevens Dimence, kenniskring SCBS, 22 september 2016 Wat willen we? Een gezond kind, maar liefst ook een gezonde moeder en vader/partner! Oftewel een gezond gezin

Nadere informatie

VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA

VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA Het voorschrijven van geneesmiddelen is = een proces en niet louter een beslissing van de arts. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd

Nadere informatie

SAMENVATTING VAN DE WETENSCHAPPELIJKE BEOORDELING VAN GENEESMIDDELEN DIE VALPROÏNEZUUR/VALPROAAT BEVATTEN (zie bijlage I)

SAMENVATTING VAN DE WETENSCHAPPELIJKE BEOORDELING VAN GENEESMIDDELEN DIE VALPROÏNEZUUR/VALPROAAT BEVATTEN (zie bijlage I) BIJLAGE II WETENSCHAPPELIJKE CONCLUSIES EN REDENEN VOOR DE WIJZIGING VAN DE SAMENVATTINGEN VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN DE BIJSLUITERS, OPGESTELD DOOR HET EUROPEES GENEESMIDDELENBUREAU 108 WETENSCHAPPELIJKE

Nadere informatie

HALDOL tabletten en drank

HALDOL tabletten en drank Een Direct Healthcare Professional Communication (DHPC) is een schrijven dat naar de gezondheidszorgbeoefenaars wordt gezonden door de farmaceutische firma s, om hen te informeren over mogelijke risico

Nadere informatie

Bipolaire stoornis en comorbiditeit. Anja Stevens 21 juni 2016

Bipolaire stoornis en comorbiditeit. Anja Stevens 21 juni 2016 Bipolaire stoornis en comorbiditeit Anja Stevens 21 juni 2016 Wat is comorbiditeit? Comorbiditeit is het tegelijkertijd hebben van twee of meer stoornissen of aandoeningen bij een patiënt. Dit gebeurt

Nadere informatie

Workshop medicatie bij angststoornissen Alejandro Goilo Joanneke van der Linde

Workshop medicatie bij angststoornissen Alejandro Goilo Joanneke van der Linde Workshop medicatie bij angststoornissen Alejandro Goilo Joanneke van der Linde Workshop medicatie bij angst Farmacotherapie angst stoornissen in vogelvlucht Casuïstiek Dhr. A Eigen inbreng Eventueel Mw.

Nadere informatie

Chronobiologie en de bipolaire stoornis

Chronobiologie en de bipolaire stoornis Chronobiologie en de bipolaire stoornis Rixt Riemersma-van der Lek, psychiater Polikliniek voor bipolaire stoornissen Universitair Medisch Centrum Groningen Email: r.f.riemersma@umcg.nl GGNet Symposium

Nadere informatie

, v16; FK Achtergrondinformatie Contacteczeem Pagina 1 van 5

, v16; FK Achtergrondinformatie Contacteczeem Pagina 1 van 5 2016127797, v16; FK Achtergrondinformatie Contacteczeem Pagina 1 van Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 april 2017 van de registratiehouders die

Nadere informatie

Screening, opvolging en

Screening, opvolging en Mensen met ernstige psychiatrische stoornissen, zoals schizofrenie, depressie of bipolaire stoornis, hebben een slechtere algemene gezondheid en een verminderde levensverwachting in vergelijking met de

Nadere informatie

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG 2014/341 ECLI:NL:TGZRAMS:2015:126 REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG Beslissing in de zaak onder nummer van: 2014/341 REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE AMSTERDAM Het college

Nadere informatie

Psychiatrie rond zwangerschap. Corné van Lieshout, psychiater

Psychiatrie rond zwangerschap. Corné van Lieshout, psychiater Psychiatrie rond zwangerschap Corné van Lieshout, psychiater Casus 1 Mw. Pietersen 32 jaar Na 1 e partus (25 e ) depressief, na 2 mnd spontaan over Na 2 e partus (28 e ) weer depressief. HA gaf 50mg sertraline

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 16 april 2009 Farmatec/FZ december 2009

Uw brief van Uw kenmerk Datum 16 april 2009 Farmatec/FZ december 2009 Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s Gravenhage Uw brief van Uw kenmerk Datum 16 april 2009 Farmatec/FZ-2926420 9 december 2009 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer

Nadere informatie

Medische Professionals

Medische Professionals ABILIFY (aripiprazol) Medische Professionals Brochure met veelgestelde vragen ABILIFY (aripiprazol) is geïndiceerd voor de behandeling gedurende maximaal 12 weken van matige tot ernstige manische episodes

Nadere informatie

Borderline persoonlijkheidsstoornis

Borderline persoonlijkheidsstoornis Borderline persoonlijkheidsstoornis Borderline 1/8 1/4 Borderline persoonlijkheidsstoornis, kortweg borderline, is een psychische aandoening. De belangrijkste kenmerken zijn sterke wisselingen in zowel

Nadere informatie

Kanker en depressie. Symposium Psychosociale oncologie Sterkte met je tumor 13 april 2017 Marijn Tijssen, psychiater MUMC+

Kanker en depressie. Symposium Psychosociale oncologie Sterkte met je tumor 13 april 2017 Marijn Tijssen, psychiater MUMC+ Kanker en depressie Symposium Psychosociale oncologie Sterkte met je tumor 13 april 2017 Marijn Tijssen, psychiater MUMC+ Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

Parnassia Bavo Groep, januari 2014

Parnassia Bavo Groep, januari 2014 1 Parnassia Bavo Groep, januari 2014 Niet uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder uitrukkelijke

Nadere informatie

Begeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn. Het zijn net gewone mensen

Begeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn. Het zijn net gewone mensen Begeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn Het zijn net gewone mensen Voorstellen Julia Machielsen (POH-GGZ/verpleegkundig specialist GGZ) Ingrid Houtman (Huisarts/Kaderarts

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker POP POLI Geen (potentiële) belangenverstrengeling Disclosure belangen spreker Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Angst en paniekstoornissen

Angst en paniekstoornissen Angst en paniekstoornissen Denk aan een angststoornis bij: Onverklaarbare lichamelijke klachten Verergering van bestaande lichamelijke klachten Misbruik psycho-actieve stoffen Claimend of eisend gedrag

Nadere informatie

Samen beslissen bij een bipolaire stoornis. Toolkit voor passende zorg en ondersteuning

Samen beslissen bij een bipolaire stoornis. Toolkit voor passende zorg en ondersteuning Samen beslissen bij een bipolaire stoornis Toolkit voor passende zorg en ondersteuning Samen beslissen bij een bipolaire stoornis Handreiking bij het gebruik van deze toolkit Samen Beslissen: De best passende

Nadere informatie

Psychofarmacaverstrekkingen op Bonaire

Psychofarmacaverstrekkingen op Bonaire korte bijdrage Psychofarmacaverstrekkingen op Bonaire l. de jonge, a.m.a. langenburg, j.g. ensing, c.m. boek, n. pras, a.j.m. loonen achtergrond Behalve over Curaçao is er tot nu toe weinig bekend over

Nadere informatie

v27; FK Neuropathische pijn Pagina 1 van 9

v27; FK Neuropathische pijn Pagina 1 van 9 2016065607 v27; FK Neuropathische pijn Pagina 1 van 9 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 april 2017 van de registratiehouders die volgens de

Nadere informatie

drugs abc antidepressiva

drugs abc antidepressiva drugs abc antidepressiva Antidepressiva zijn psychoactieve geneesmiddelen, die een stimulerende werking hebben ter hoogte van het centrale zenuwstelsel. Ze worden voor zeer verschillende aandoeningen voorgeschreven

Nadere informatie

ADHD bij volwassenen met een angststoornis

ADHD bij volwassenen met een angststoornis ADHD bij volwassenen met een angststoornis Impuls Symposium AD(H)D, een hype? (Differentiaal) Diagnostiek en Comorbiditeit woensdag 1 april 2009 Anke Roodbergen, psychiater i.o. De Jutters/PsyQ, Den Haag

Nadere informatie

Bipolaire stoornissen en mondgezondheid

Bipolaire stoornissen en mondgezondheid P.F.J. Schulte, H.S. Brand Bipolaire stoornissen en mondgezondheid kennistoets q-keurmerk redactie ntvt De bipolaire stoornis is een stemmingsstoornis die wordt ge kenmerkt door het recidiverende optreden

Nadere informatie

Altijd onrust in het hoofd

Altijd onrust in het hoofd 29 e Anselmus Colloquium Altijd onrust in het hoofd Achtergrond en behandeling van psychische aandoeningen stichting organisatie Anselmus Colloquium Anselmus Colloquium Altijd onrust in het hoofd achtergrond

Nadere informatie

De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)

De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Improving Mental Health by Sharing Knowledge De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Annemein Kemps, Henny Sinnema VGCT najaarscongres 2013 INHOUD

Nadere informatie

Gezondheidsraad. Aan de minister van Infrastructuur en Milieu

Gezondheidsraad. Aan de minister van Infrastructuur en Milieu Gezondheidsraad Health Council of the Netherlands Aan de minister van Infrastructuur en Milieu Onderwerp : Briefadvies Rijgeschiktheid bij stemmingsstoornissen, ADHD en schizofrenie en psychosen Uw kenmerk

Nadere informatie

Psychotische stoornissen & Schizofrenie. Rob Lutterman Verpleegkundig consulent psychiatrie Psychiatrie en Medische Psychologie, OLVG

Psychotische stoornissen & Schizofrenie. Rob Lutterman Verpleegkundig consulent psychiatrie Psychiatrie en Medische Psychologie, OLVG Psychotische stoornissen & Schizofrenie Rob Lutterman Verpleegkundig consulent psychiatrie Psychiatrie en Medische Psychologie, OLVG filmpje niels is psychotisch Inhoud Inleiding Psychose Schizofrenie

Nadere informatie

THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie

THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie SELECTIEVE SEROTONINE HEROPNAME REMMERS Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: volwassenen depressie en angststoornissen grote buis

Nadere informatie

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE AMSTERDAM

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE AMSTERDAM REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE AMSTERDAM Het college heeft het volgende overwogen en beslist omtrent de op 9 oktober 2014 binnengekomen klacht van: A, wonende te B, k l a a g s t e r,

Nadere informatie

Chronotherapie bij stemmingsstoornissen

Chronotherapie bij stemmingsstoornissen Chronotherapie bij stemmingsstoornissen Refereermiddag Dimence 26 september 2017 Rixt Riemersma-van der Lek Psychiater FACT Winschoten Onderzoeker UCP-UMCG Chronotherapie - Chronotherapie is in feite iedere

Nadere informatie

Lamotrigine in bipolar depression Loos, Marcus Lambertus Maria van der

Lamotrigine in bipolar depression Loos, Marcus Lambertus Maria van der Lamotrigine in bipolar depression Loos, Marcus Lambertus Maria van der IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the

Nadere informatie

hoofdstuk 2 hoofdstuk 3

hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 Om de herkenning van patiënten met depressieve stoornis in de eerste lijn te verbeteren wordt wel screening aanbevolen. Voorts worden pakketinterventies aanbevolen om de kwaliteit van zorg en de resultaten

Nadere informatie

Elektroconvulsie therapie. Een behandeling bij ernstige psychiatrische aandoeningen. Informatie voor verwijzers

Elektroconvulsie therapie. Een behandeling bij ernstige psychiatrische aandoeningen. Informatie voor verwijzers Elektroconvulsie therapie Een behandeling bij ernstige psychiatrische aandoeningen Informatie voor verwijzers Effectieve behandelmethode Elektroconvulsie therapie (ECT) passen we toe bij mensen met specifieke

Nadere informatie

Chapter 7. Samenvatting

Chapter 7. Samenvatting Chapter 7 Samenvatting SAMENVATTING 143 INLEIDING Allerlei factoren hebben invloed op het voorschrijven van psychofarmaca in de klinische praktijk zoals geregistreerde en off-label indicaties van geneesmiddelen,

Nadere informatie

Iatrogene Nachtmerries: De Rol van Psychotrope Medicatie

Iatrogene Nachtmerries: De Rol van Psychotrope Medicatie Iatrogene Nachtmerries: De Rol van Psychotrope Medicatie Laura Jager 10194398 Bachelorproject Klinische Psychologie 27-05-2016 Huib van Dis Universiteit van Amsterdam 2 Inhoudsopgave Abstract... 4 Inleiding...

Nadere informatie

Antidepressiva bij depressie: een kritische beschouwing

Antidepressiva bij depressie: een kritische beschouwing Antidepressiva bij depressie: een kritische beschouwing prof. dr W.M.A. Verhoeven, drs D. Bijl Nr 5 2002 (36) Pagina 51-59 Thema-artikel Tags antidepressiva depressie in engere zin ernstige depressie dysthymie

Nadere informatie