De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)

Transcriptie

1 Improving Mental Health by Sharing Knowledge De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Annemein Kemps, Henny Sinnema VGCT najaarscongres 2013

2

3 INHOUD Chroniciteit depressie en angst Zelfmanagement bij chronische angst en depressie (ZemCAD) Eerste resultaten

4 ACHTERGROND Beloop depressie : duur bij 10-20% > 2 jaar Chronische MDD, Dubbele depressie (dysthymie en MDD), Recidiverende MDD zonder inter-episodisch herstel (DSM-5: persistent depressive disorder) Angststoornissen: eveneens hoog chroniciteitsrisico Depressie en angst gaan vaak samen (co-morbiditeit)

5 OMVANG PROBLEEM Setting: 2de lijns GGZ veel cliënten met depressie en/of angst behoren tot groep met ongunstig/chronisch beloop: 30%?? Veel cliënten langdurig ingeschreven Behandelverleden divers, maar dus onvoldoende succesvol

6 THERAPIERESISTENTIE Therapie-resistentie kent verschillende definities Meestal een dimensioneel karakter Chroniciteit is niet perse therapie-resistent

7 Huidig aanbod Combinatie van Begeleiding door sociaal psychiatrisch verpleegkundige Medicatie, door arts/psychiater Effectief? Vinger aan de pols zou erger voorkomen...

8 Module Rehabilitatie bij angst en depressie Inhoudelijke insteek op : cognities (attributies) gedrag (vermijding) uitbreiding gedragsrepertoire

9 Opbouw module Duur: 26 weken (waarin 13 individuele contacten ) Drie fasen: 1: Inventarisatie (3 weken waarin wekelijks contact) - kennismaking, inventarisatie, uitleg, huiswerk 2: Behandelfase (7 contacten, 2-wekelijks) - activerend, sociale activiteiten opbouwen 3: Afronding (3 contacten, 1 bij 1e lijn, driewekelijks) - signaleringsplan, terugvalpreventie, borging

10 Inclusie indien er minimaal 3 adequaat uitgevoerde medicatiestappen met antidepressiva zijn uitgevoerd, inclusief een additiestap (bij voorkeur met lithium); er minimaal 1 adequate psychotherapie stap is uitgevoerd, bij voorkeur met CGT er een inschatting gemaakt is in hoeverre contextuele factoren a)herstel van de depressie tegenhouden, en b)of deze contextuele factoren beïnvloedbaar zijn er een inschatting gemaakt is van motivatie bij cliënt voor rehabilitatie

11 Onderzoek zelfmanagement bij chronische angst en depressie (ZemCAD) Vraagstelling 1. Is de overgang van specialistische zorg naar een collaborative care zorgmodel met de module rehabilitatie door zelfmanagement voor chronisch depressieve en/of angstige patiënten kosten-effectief? 2. Wat zijn de effecten van de module rehabilitatie door zelfmanagement op kwaliteit van leven, functioneren, klachtenniveau, zorggebruik, productiviteit en empowerment? 3. Wat zijn de ervaringen van chronisch depressieve en angstige patiënten met elementen als zelfmanagement, rehabilitatie en het collaborative care model?

12 Onderzoek zelfmanagement bij chronische angst en depressie (ZemCAD) - Doelstelling: haalbaarheid en kosten-effectiviteit van de module onderzoeken - 90 cliënten in onderzoek versus 90 in TAU - Looptijd 3 jaar - vier meetmomenten: baseline, na afloop module (6 mnd), en follow-up na een half jaar (12 mnd) en een jaar (18 maanden). - Evaluatie gericht op: - verbetering functioneren, kwaliteit van leven, klachtniveau - Kosten aspecten - Ervaringen cliënten

13 Onderzoek zelfmanagement bij chronische angst en depressie (ZemCAD) Financiering door Innovatiefonds van de zorgverzekeraars Uitvoering door Trimbos-instituut

14 Inclusie Chronische angst of depressie > 2 jaar in zorg >18 jaar Evidence based behandelingen te weinig effect gehad (medicatie en psychotherapie) Begeleidend contact Specialistische zorg geen meerwaarde

15 Exclusie Bipolaire stoornis Psychose/schizofrenie Dementie of terminale ziekte Alcohol of drugsverslaving Cognitieve problemen/laag IQ Spreekt onvoldoende Nederlands

16 Procedure Werving deel 1: Stappenplan (check inclusie) Dossier Informed consent Werving deel 2: MINI interview Werving deel 3: Baseline en randomisatie Eerste vragenlijst Randomisatie Start module of CAU einde inclusie juni 2012 (N=141)

17 Stappenplan Diagnose Duur behandeling Behandeling psychotherapie Behandeling medicatie Reden voor afwijken Reden voor aanmelding

18 Stappenplan psychotherapie depressie CGT of IPT Niet gehad of gestart. Huiswerk, psycho-educatie, begeleide zelfhulp, reactivering zonder vaststaande frequentie of psychotherapeutisch kader. Internettherapie Psychotherapie (cognitieve gedragstherapie of interpersoonlijke therapie) 3 Dagkliniek, deeltijdbehandeling, cognitieve gedragstherapie of interpersoonlijke therapie met duidelijke frequentie, volgen van cognitief gedragstherapeutische programma en afronden van afgesproken sessies

19 Stappenplan psychotherapie angst CGT of emdr Niet gehad of gestart. Huiswerk, psycho-educatie, begeleide zelfhulp, reactivering zonder vaststaande frequentie of psychotherapeutisch kader. Internettherapie Psychotherapie (cognitieve gedragstherapie of emdr) Dagkliniek, deeltijdbehandeling, cognitieve gedragstherapie met duidelijke frequentie, volgen van cognitief gedragstherapeutische programma en afronden van afgesproken sessies

20 Stappenplan medicatie depressie medicatie Geen of 1 antidepressivum, te kort, te laag gedoseerd. 1e antidepressivum, goede duur, voldoende hoog gedoseerd (volgens richtlijn) 1 2e antidepressivum, voldoende hoog gedoseerd (volgens richtlijn) 2 Augmentatie Lithium, goede duur, voldoende hoge spiegel bereikt 3 MAO remmer ECT 0 4 5

21 Stappenplan medicatie angst Medicatie Geen of 1 SSRI, te kort, te laag gedoseerd 1e SSRI, goede duur, voldoende hoog gedoseerd (volgens richtlijn) 1 2e SSRI, goede duur, voldoende hoog gedoseerd (volgens richtlijn) 2 3e antidepressivum, goede duur, voldoende hoog gedoseerd (volgens richtlijn 3 Benzodiazepinen Augmentatie 0 4 5

22 Deelnemende instellingen GGZ InGeest GGZ Breburg Altrecht Vincent van Gogh GGZ Centraal Pro Persona Overwaal GGZ Friesland AMC PsyQ Maastricht (nieuw) GGZ-Drenthe PsQ Maastricht Yulius GGZ NHN

23 Aanmeldingen N = 269 (64.7% vrouw) gem. leeftijd: 47.3 jr (SD 8.8) diagnose Depressie 67.3%; Angst 24.9%, comorbide A+D 7.8%. duur behandeling: 6.1 jr (SD 4.9).

24 Behandeling psychotherapie Depressie: 92.2% adequaat Angst: 89.6% adequaat Angst en Depressie: 72.2 % adequaat

25 Behandeling medicatie Depressie: 45.9% adequaat Angst: 73.3 % adequaat Angst en Depressie: 26.3% adequaat

26 Redenenen voor afwijken richtlijn depressie patient (wil niet, bijwerkingen): 33.9% behandelaar (geen indicatie, andere stap): 66.1%

27 Redenenen voor afwijken richtlijn angst patient (wil niet, bijwerkingen): 68.8% behandelaar (geen indicatie, andere stap): 31.3%

28 Conclusies psychologische behandeling bij chronische patienten met angst en depressie lijkt wel volgens de richtlijnen te zijn geweest. medicamenteuze behandeling bij chronische patienten met angst en depressie is echter niet altijd adequaat. m.n. bij depressie blijven vervolgstappen volgens de richtlijn uit. bij comorbiditeit wordt behandeling minder adequaat.