Dr. W. Veling, UMCG

Transcriptie

1 Disclosures: ZonMw en NWO subsidies. Bedrijven: Samenwerking CleVR. Angst en Psychose dansen de tango Turning and turning in the widening gyre, the falcon cannot hear the falconer. Things fall apart; the center cannot hold. Mere anarchy is loosed upon the world, the blood-dimmed tide is loosed, and everywhere the ceremony of innocence is drowned. W.B. Yeats The Second Coming,

2 Les 1 Psychose Angst 2

3 Comorbiditeit Achim, SchizBull 2011 % Prevalentie angststoornissen bij schizofrenie Any anxiety disorder 38.3 % OCD PD PTSD SP GAD 16 % lifetime algemene bevolking Somers CanJPsych 2006 Angststoornis soms met psychotische symptomen 27 % 14 % angststoornis / depressieve stoornis psychotische symptomen zonder stoornis Wigman, Schiz Bull 2012 Continuüm Gedeelde mechanismen? Normaal Dwangmatig Besmettings waan genetische overlap dysfunctie emotionele brein versterkte emotionele reactiviteit Normaal Sociaal fobisch Paranoïde psychotisch cognitieve schema s en biases Gevolg van psychose? door positieve, negatieve, cognitieve symptomen bijwerkingen medicatie schaamte stigma Les 2 Psychose en angst onlosmakelijk verbonden Verband beide kanten 3

4 Stress reactiviteit Stress Angst Psychose Dopamine afgifte Hallucinaties Gesensitiseerd dopamine systeem Verstoorde verwerking externe en interne stimuli Waan interpretaties Bias in cognitieve schema s Howes & Murray, Lancet 2013 Overgevoelig dopamine systeem Angst is brandstof psychose Stress reactiviteit bij psychose Biologisch Angst leidt tot verhoogde dopamine afgifte Dopamine is mediator van motivational salience Bij stress: Sterkere afname van positief affect Kapur 2003, Howes 2013 Psychologisch Angst leidt tot Informatie verwerking bias - Veiligheidsgedrag - Verklaringen zoeken passend bij angst - Veel sterkere toename van negatief affect Garety 2001 Myin-Germeys

5 Stress Angst Psychose Dopamine afgifte Hallucinaties Gesensitiseerd dopamine systeem Verstoorde verwerking externe en interne stimuli Waan interpretaties Psychotische ervaringen vooral via affectieve verstoringen 51 patiënten FEP, 46 UHR, 53 controles Bias in cognitieve schema s Klippel SchizBull 2017 Howes & Murray, Lancet

6 Virtual Reality experimenten N = Stress paranoia Social stressors 3 = Crowded + Ethnic minority position + Hostility 2 = Crowded + Ethnic minority position/ Hostility 1 = Crowded 0 = No stress Exploring café, 4 minutes Looking for numbers on clothing avatars Veling, SchizBull 2016 Stress distress 2. Affectieve symptomen stress reactie Interactie affectieve symptomen x stress op paranoia/distress 3. Childhood Trauma stress reactiviteit B = 2.8, 95% CI , p=0.016 Paranoïde ideaties Adjusted for psychosis liability B = 1.5, 95% CI , p=0.233 Childhood trauma 3x hoger risico psychose Stress reactiviteit B = 5.2, 95% CI , p=0.006 Adjusted for psychosis liability B = 4.2, 95% CI , p=0.033 Veling, Psychol Med

7 Trauma x Stress x Psychose gevoeligheid Trauma x Stress x Psychose gevoeligheid 4. Cognitieve biases Cognitieve biases paranoia Paranoia SSPS Coeffici ent a Standard error Z p 95% confidence interval Data-gathering bias Belief inflexibility bias Attention to threat bias External attribution bias < < < Pot-Kolder, in revision Hoe meer stress en biases hoe meer paranoia 5. Fysiologische stress reactie Counotte, Schiz Res

8 VR stressors Affectieve ontregeling Distress Psychose gevoeligheid Childhood trauma External attribution bias Selective attention for threat Les 3 Hoe behandelen? Stress reactiviteit verhoogd bij psychose Affectieve ontregeling beïnvloedt ernst psychotische reactie Negatief affect (angst, depressie) belangrijk mechanisme Consequenties behandeling? - Stress management - Psychose is een angststoornis exposure? 8