Dag van de Zorg Depressie: watisheten watbrengthetteweeg? Met dank aan het team Vennen 3 en dr. Michel Dierick in het bijzonder.

Transcriptie

1 Dag van de Zorg 2013 Depressie: watisheten watbrengthetteweeg? Met dank aan het team Vennen 3 en dr. Michel Dierick in het bijzonder. 1

2 Wat is stemming? + - 2

3 Gemoed, stemming: Constant aanwezige achtergrond, emotionele tonus, niet gericht die kan varieren tussen (polariteit) 2 uitersten : - laag (depressieve pool) - hoog (manische pool) Affecten, emoties, passies: Meestal meer kortdurend, gerichter (inwendig, uitwendig), soms sterk wisselende intensiteit, meestal vergezeld met lichamelijke veranderingen en motivatie. vb: woede, haat, jaloezie, passie, agressie,.. 3

4 Depressieve pool: Vestoord gemoed, stemming Denkstoornissen Lichamelijke verschijnselen 4

5 Gemoedstoornissen Depressieve grondstemming : droefheid; triestig zijn; zich ellendig, eenzaam, verworpen voelen; hopeloosheid; wanhoop; te kort schieten; insufficiëntie gevoelens, emotionele verlamming.. Geen zin, van niets nog kunnen genieten (anhedonie) Angst: algemeen, fobie, paniek, dwangtekenen Prikkelbaarheid Dagschommelingen 5

6 Denkstoornissen Algemeen: desinteresse, verminderde concentratie,besluiteloosheid, piekeren Tempo: vertraagd denken Denkinhoud: droevige gedachten, zelf depreciatie, minder betrokken zijn bij, apathie, hopeloosheid, zelfmoordgedachten en plannen Soms wanen: kleinheid, armoede, schuld en achterdocht 6

7 Lichamelijke verschijnselen Eetlust en Gewicht: of Vermoeidheid, lusteloosheid, inactiviteit Geen energie, uitputtingsgevoel Motoriek: agitatie of geremdheid Seksuele stoornissen : verminderd libido Slaapstoornis: in- en/of doorslaapstoornissen Zweten, obstipatie, hartkloppingen, misselijk, braken, pijnen,. 7

8 De majeure depressie Criteria volgens DSM-IV-TR Min. 5 (1+4 of 2+3) symptomen Depressief gemoed of prikkelbaar Niets genieten, verminderde interesse of plezierbeleving - Gewicht & eetlust wijzigingen - Slaapstoornissen - Psychische en motorische agitatie of remming - Moeheid of verlies aan energie - Gevoelens van waardeloosheid, onterechte schuld - Verminderde mogelijkheden tot concentreren - Zelfmoordgedachten Gedurende minimum 2 weken Weerslag op socio-familiaal functioneren 8

9 Depressief syndroom Niet alle symptomen aanwezig en / of Minder dan 2 weken en / of Geen sociofamiliale weerslag 9

10 Depressieve klachten en andere problematiek: Co-morbiditeit Normaliteit (rouw, verdriet ) Psychose Angst Depressieve klachten Verslaving Persoonlijkheids- Stoornissen 10

11 (unipolaire) Depressieve stoornis Situering: Beginleeftijd: j Duur van een episode: 6m - 1j (3w-10w) Herstel? Volledig, soms onvolledig (~ chronisch). Herval? In 50 70%, gem. 5-7 fasen, 10-20% chronisch Individueel verschil in beeld, ernst, beloop. Co-morbiditeit (angststoornis, verslaving, pers. stoornis ) Life-events (overlijden, scheiding, jobwijziging, ) Familiaal (genetische kwetsbaarheid): belangrijk Risico op zelfdoding (suicide) 11

12 Voorkomen (prevalentie) van depressieve episode Lifetime : : 7-12 % : % Puntprev. : : 2-3 % : 5-9 % 17,1 % 2 / 1 4,9 % Depressieve klachten : 33%!! 12

13 Depressie bij ouderen >65j. in bevolking: 15% depressie!! Een andere beeld van depressie Bejaarden zijn vaak meer gesloten Soms overlappend met normale verouderingstekens: (Moeheid, slaapstoornissen, libido minder, doodsgedachten) of met beginnende dementie Vaak gedomineerd door lichamelijke symptomen Vaker co-morbiditeit 13

14 Oorzaken van depressie Misverstanden bij de bevolking (studie in de USA, jaren 90) Stahl, % «emotionele zwakheid» 65% «slechte opvoeding» 45% «fout van de patiënt : moet maar sterker zijn 43% «ongeneeslijke ziekte» 35% «gevolg van slechte gewoontes» (slechts) 10% «ook biologische verstoringen in hersenen» 14

15 SOCIALE FACTOREN & OMGEVING Werk, familie, milieu, stress (live-events), support. Bio-Psycho-Sociaal model BIOLOGISCHE, / & GENETISCHE FACTOREN Kwetsbaarheid Belang van biologische therapieën (Medicatie, ECT, ) Persoonlijkheidsvorming, interpersonale factoren PSYCHO- LOGISCHE FACTOREN & ONTWIK- KELING Belang van sociale begeleiding Belang van psychotherapeutische aanpak 15

16 Oorzaken van depressie Neurobiologische benadering Verstoring in het chemisch evenwicht van de neurotransmittors in de hersenen - Serotonine (impulscontrole, stressregulatie, angst, agressie, ) - Noradrenaline (motoriek, drive, sociale aspecten, ) - Dopamine (motivatie, plezierbeleving, motoriek, ) Stressmodel : Verstoring van de biologische stress-as (hypofyse, cortisol) bij langdurige stresstoestanden Verstoorde verhouding draaglast - draagkracht 16

17 Depressie als kringloop Problemen Minder prettig Minder energie leven Sombere stemming Negatieve gedachten DEPRESSIE Situaties vermijden Zich terugtrekken 17

18 Behandeling Medicatie (anti-depressiva, anxiolytica, ) Psychotherapie Electrostimulatie (ECT, TMS) Aanvullende therapie : relaxatie, well-being, muziek, running, ergo Lichttherapie bij sommige vormen van depressie 18

19 Behandeling Vaak gecombineerde therapie : medicatie, psychotherapie en andere interventies Herstel verloopt meestal traag. Meer comorbiditeit vertraagt het herstel Goede therapietrouw verhoogt de slaagkansen op herstel en verkleint het hervalrisico Behandeling duurt verschillende maanden, soms langer en moet bij herstel een hele tijd aangehouden worden Preventie : mindfulness, psychotherapie, medicatie 19

20 Enkele bedenkingen Depressie : Begint op steeds jongere leeftijd Is ondergediagnosticeerd en onderbehandeld Is dikwijls erg complex en maakt vaak deel uit van nog andere problemen, wat de behandeling moeilijker maakt Kan zich chronisch ontwikkelen (10 à 20 %) Is levensduur verkortend : verhoogd risico op suïcide en cardio-vasculair lijden. Verdient brede maatschappelijke aandacht! 20