Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen

Transcriptie

1 Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen CineMec Ede Dr. Martin Kat (ouderen)psychiater Amsterdam/Alkmaar

2 Med. Centrum Alkmaar Afd. Klin. Geriatrie Praktijk Amsterdam

3 Experiment!

4 Inhoud Definitie Gedragsproblemen Kenmerken van Hulpverleners Kenmerken van deze Cliënten/patiënten Diagnostiek: meten is weten Praktijkvoorbeelden kat 2015

5 Gedragsproblemen Gedragsproblemen: gedrag dat in het contact met anderen bestaat en een probleem vormt Interactoren: bewoner - verzorgende team het huis (culturen) maatschappij.. kat 2015

6 culturen: samen, ja gezellig! m.g.kat kat 2015

7 Probleemgedrag? Wie veroorzaakt wat? kat 2014

8 Kenmerken van hulpverleners bij probleemgedrag bij ouderen Eng? Onzekerheid Mogen we grenzen stellen? Gaat iemand niet dood? Laten we er maar niet meer aan beginnen kat 2015

9 Kenmerken van hulpverleners bij probleemgedrag 2 reacties: a. weglopen/vermijden (het heeft toch geen zin, hier kan ik niets mee, dat moet de ander maar oplossen etc. b. over-geïnvolveerd raken: ik moet dit oplossen, niemand doet het goed, dus het moet van mij komen kat 2015

10 Probleemgedrag bij ouderen voorbeelden: 1. complexe verwevenheid van somatiek en psychische ontregeling 2. complexe verwevenheid van cognitieve stn. en psychiatrie 3. Persoonlijkheidsproblematiek en somatiek kat 2015

11 Psychiatrische ziekten bij Ouderen Cognitieve stoornissen - delier - amnestisch syndroom/mci - dementie Psychosen: schizofrenie, waanstoornis Stemmingsstoornissen: depressie, angststn. Persoonlijkheidsstoornissen kat 2015

12 Wat doet de depressieve cliënt met ons? Het rad van de depressieve interactie kat 2015

13 Het biopsychosociale ziektemodel Verleden Heden Toekomst Biol./som. Psychol. Sociaal kat 2015

14 Gedragsproblemen: wat is het aandeel van de ziekte? De ene dementie is de andere niet! Corticale dementie: Z. v. Alzheimer, frontaalkwabdementie Subcorticale dementie: subc. Vasculaire dementie dementie bij de Z. v. Parkinson m.g.kat 2015

15 Gedragsproblemen: aandeel van de ziekte (vervolg) Corticaal: terug in de tijd, later op de dag meer problemen, omkering dag/nachtritme begeleiding: overdag actief! Subcorticaal: traagheid in denken en handelen gauw verwardheid bij prikkels, medicatie begeleiding: niet trekken en veel rust. m.g.kat 2015

16 Apathie is geen depressie Relatie van apathie met depressie varieert tussen de verschillende dementiesyndromen apathy is a specific neuropsychiatric syndrome that is distinct from depression (Levy M.L., 1998, J Neuropsych. Clin. Neurosc., 10: ) Dit heeft therapeutische implicaties!

17 Apathie en Depressie Depressie: gebrek aan motivatie en belangstelling mogelijk, maar geen gebrek aan affect! Depressie gaat gepaard met Emotionele Pijn en Remming. Er zijn wel degelijk passies. Apathie: veeleer sprake v. ziekelijke onverschilligheid

18 Repetitief gedrag is geen agressie vaak in latere stadia bij gebrek aan beter teken van deprivatie? (vrgl. studies tijgers etc.) verlies van contact met omgeving: autonoom bij agitatie/agressie: meer contact met omgev. consequenties voor de behandeling!

19 Emotionele labiliteit is geen Eerder ontremming depressie IPA 2006 (Puerto Rico): The recognition, assessment and treatment of Pseudobulbar affect, an affective disinhibition syndrome

20 frequentie (% patiënten) NPS en beloop bij AD Agitatie Dag/nacht ritme 60 Prikkelbaar Depressie Agressie 40 Terugtrekken Doelloos rondlopen 20 Hallucinaties Angst Paranoïdie Stemmingsverandering Sociaal onaangepast Suïcidale gedachten Beschuldigend Wanen 0 Seksueel ontremd maanden voor diagnose maanden na diagnose (Jost & Grossberg, 95, 96) kat 2015

21 Gedragsproblemen bij verzorgers van dementiepatiënten verhoogde kans op depressie, paranoïdie en angst deze kans wordt groter als dementie gepaard gaat met gedragsproblemen (Pot, 1996) vroege herkenning maakt vroege ondersteuning mogelijk! kat 2015

22 Take home message: LET OP bij iedere laat ontstane gedragsverandering (angst, apathie, depressie, ontremming, psychose, claimen etc.) overweeg (vroege) dementie kat 2015

23 Meten is weten: het nut van Gedragsschalen: de NPI-Q kat 2015

24 kat 2013

25 kat 2013

26 Wanen Hallucinaties Agitatie/agressie Depressie/dysforie Angst Euforie Apathie/onverschilligh. Ontremd gedrag Prikkelbaarh./labiliteit Doelloos repetitief gedrag Nachtelijke onrust/slaapst. Eetgedragverandering kat 2015 psychose depressie apathie ontremming

27 klinische toepassingen m.g.kat 2012

28 m.g.kat 2015

29 Patiënt S, 76 jr. Parkinsonisme Nachtelijke onrust Depressie Attentiestoornissen Apathie D.D. M.Parkinson, DLB, VaD Hypothesen: primaire tekort aan Dopa, Acetylcholine, Serotonine? m.g.kat 2015

30 NPI-Q: Wanen Hallucinaties Agitatie/agressie Depressie/dysforie Angst Euforie Apathie/onverschilligh. Ontremd gedrag Prikkelbaarh./labiliteit Doelloos repetitief gedrag Nachtelijke onrust/slaapst. Eetgedragverandering kat 2015

31 NPI-Q beloop bij patiënt S. 2006/2007 ernst em.be l start sertraline m.g.kat

32 NPI-Q beloop bij patiënt S. 2006/07/08 ernst em.be l start sertraline m.g.kat verhoging dopa

33 Conclusie Gedragsproblemen vragen om een genuanceerd in kaart brengen van hoe en waarom (oudere, steunsysteem, onszelf?) Meten is weten! De NPI-Q? Ouderen zijn HOT! Een boeiend vakgebied kat 2015

34 NeuroPsychiatrisch Beslisbomen Model (NPBM) (kat 2011) deel A: Psychosociaal Dr. M.G.Kat Psychiater