Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?

Transcriptie

1 Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke beperking Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Kennis over angst en depressie Risicofactoren Dr. Heidi Hermans Gedragsdeskundige Amarant Groep Psychische problemen en verstandelijke beperking Hebben ouderen met een verstandelijke beperking q even veel q vaker q minder vaak psychische problemen? Psychische problemen en verstandelijke beperking Hebben ouderen met een verstandelijke beperking q even veel V q vaker q minder vaak psychische problemen? Psychische problemen en verstandelijke beperking Psychische problemen en verstandelijke beperking Over het algemeen komen psychische problemen vaker voor bij ouderen met een verstandelijke beperking, maar. 1

2 Angst Prevalentie Angststoornissen Vechten of vluchten 10% 8% 6% 4% 10% Vermijding Structuur Beschikbaarheid zorg 4% 2% 0% Ouderen VB Ouderen zonder VB Wie zijn angstig? Wat voel je als je bang bent? Ouderen met angst 30% 20% 10% 0% LVG MVG 1 EVG/ZEVG Lichte verstandelijke beperking Depressie Weinig sociale contacten 2

3 Hoe zie je of een cliënt bang is? Symptomen angst Lichamelijke symptomen Zweten; verhoogde hartslag; maagpijn/misselijk; versneld ademen; trillen; benauwdheid; diarree/vaak plassen Zorgen maken/ piekeren Vermijding Irritatie/ frustratie (Toename van) probleemgedrag Wie van de drie?! Wie van de drie?! Herkennen angst Diagnostiek Observatie (video) Vragenlijsten Anamnese Identificeer het ABC (activating event, behaviour, consequence) Aanleiding Gedrag Gevolg Slaaponderzoek Medische aandoeningen Begeleiding/behandeling angst Weerbaarheid vergroten Beschermende factoren creëren Slaapkwaliteit Steun Oefenen Andere stress verminderen Precieze oorzaak angst achterhalen (i.p.v. vermijden) Medicatie 3

4 Depressie Prevalentie depressie 10% 8% 8% 6% 4% 2% 2% 0% Ouderen VB Ouderen zonder VB Wie zijn depressief? Angst Chronische aandoeningen Beperkte vaardigheden in het dagelijks leven Life events Symptomen depressie Sombere stemming/ huilen Verlies van plezier/interesse in activiteiten Veranderde eetlust/ gewichtsverandering Slaapproblemen Traagheid of onrust Vermoeidheid Gevoelens van minderwaardigheid/ schuldgevoelens Verminderde concentratie Gedachtes over de dood Prikkelbaar Toename probleemgedrag/ automutilatie Achteruitgang vaardigheden Obstipatie Symptomen depressie Sombere stemming/ huilen Verlies van plezier/interesse in activiteiten Vermoeidheid Prikkelbaar Toename probleemgedrag/ automutilatie Achteruitgang vaardigheden Wie van de drie?! 4

5 Wie van de drie?! Toos Lichamelijke klachten Meer hulp nodig bij ADL Somberheid Niet naar dagbesteding willen Vermoeid, veel slapen Vaker vragen of ze t goed doet Toos Herkennen depressie AnBdepressiva Herstel contact met dochter Minder veeleisende omgeving Parkiet Diagnostiek in goede en slechte tijden Vragenlijsten, interviews, anamnese Observatie (video) Familieanamnese Spanningen/ stress Slaaponderzoek Lichamelijk onderzoek (differentiaal diagnostiek) Begeleiding/behandeling depressie Verschillen depressie, dementie en delier Activering Beweging (in de buitenlucht) Lichttherapie Medicatie Verminderen stress Slaapkwaliteit verbeteren 5

6 Verschillen depressie, dementie en delier Depressie Dementie Delier Begin Geleidelijk Sluipend Acuut Beloop Dagschommelingen Langzaam progressief Bewustzijn/ aandacht Bewustzijn/ aandacht ongestoord In beginstadium: bewustzijn/ aandacht ongestoord Symptomen fluctueren over etmaal Gedaald bewustzijn met gestoorde aandacht Oriëntatie Ongestoord Gestoord Gestoord Life events Geheugen Geheugen intact Korte en lange termijn geheugen gestoord Hallucinaties en wanen Doorgaans afwezig Doorgaans afwezig in beginstadia Korte termijn geheugen gestoord Doorgaans aanwezig Pag juni 2007 Life events checklist Life events 97% 2 life events 51% 2 negatieve life events Kruis de life events die u in de afgelopen 12 maanden heeft meegemaakt. Tel uw totaal aantal life events n >11 Gemiddeld 6 life events Gemiddeld 2 negatieve life events Top 5 life events Opstapelingseffect life events 1. Structurele verandering in personeel (85%) 2. Nieuwe medebewoner (55%) 3. Lichte lichamelijke ziekte (47%) 4. Nieuwe persoonlijk begeleider (40%) 5. Problemen met een medebewoner (38%) 6

7 Opstapelingseffect life events Verschil geldt ook voor depressieve stoornis Individueel effect life events Lichte ziekte of verwonding Problemen met een medebewoner Vermindering of verlies van mobiliteit Verlies van vrijetijdsbesteding Chronische aandoeningen Chronische aandoeningen 100% 80% 60% 40% 81,3% 56,4% 82,0% Score depressieschaal > 6 20% Aantal chronische aandoeningen 0% VB Algemene populatie Verpleeghuispopulatie Andere invloeden op het psychisch welzijn Minder of andere copingstrategieën Minder controle over leven Overvraging Ondervraging Minder sociale steun Andere woonsituatie Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Verband tussen depressie en chronische aandoeningen Verband tussen angst en depressie Verband tussen life events, angst en depressie 7

8 Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Drie tips/adviezen Angst Life events Depressie Chronische aandoeningen 8