CONCERN. Inleiding: Inleiding: Doelstelling: Gevolgen van NPS: Een beloopstudie naar probleemgedrag bij mensen met dementie in de huisartspraktijk

Transcriptie

1 CONCERN Een beloopstudie naar probleemgedrag bij mensen met dementie in de huisartspraktijk UKON symposium 15 april 2014 Petra Borsje Specialist ouderengeneeskunde Thebe Junior onderzoeker Radboudumc Nijmegen Inleiding: 70% van de patiënten met dementie in Nederland woont thuis ( 80 tot 89% heeft neuropsychiatrische symptomen (NPS), zoals apathie, depressie, agitatie en agressie (Eveline Cours, AIOS Almere 2010) 80 tot 85% van deze NPS wordt door de mantelzorger als matig tot ernstig belastend ervaren (NPI-Q emotionele belasting score 3) Internationaal: 66 tot 94% NPS bij dementie Inleiding: Eerdere studies naar beloop van probleemgedrag bij dementie met name vanuit (geheugen)poli s en/of GGZ Eerdere studies in een stad of gebied naar beloop van probleemgedrag bij dementie, zowel intramurale als extramurale patiënten Mogelijk in de huisartspraktijk lagere prevalenties en incidentie van probleemgedrag bij dementie Gevolgen van NPS: Verminderde kwaliteit van leven Overbelasting van de mantelzorger Vervroegde opname in een zorginstelling Doelstelling: 1. Het beloop van probleemgedrag bij mensen met dementie en de emotionele belasting hiervan bij de mantelzorger onderzoeken 2. Determinanten (beïnvloedende factoren) ontdekken voor zowel probleemgedrag bij mensen met dementie als voor de emotionele belasting hiervan bij de mantelzorger (de Vugt 2003, Shin 2005, Gaugler 2009) 1

2 Beloop van NPS en emotionele belasting: Onderzoeksopzet: prospectieve observationele cohort studie 18 huisartsenpraktijken in West- en Midden-Brabant nemen deel aan het onderzoek. Hiervan doen 14 huisartspraktijken mee aan het zorgprogramma Inclusie: 117 patiënten/mantelzorgers Follow-up duur: 18 maanden Meetmomenten: T0 (baseline), 9 en 18 maanden Uitkomstmaten: T0 variabelen: Leeftijd Geslacht Sociaal-economische status Opleidingsniveau i Co-morbiditeit Cognitie (MMSE) Primaire uitkomstmaten: Patiënt: NPI totaalscore Mantelzorger: Sense of competence (SCQ) Secundaire uitkomstmaten: Secundaire uitkomstmaten: Patiënt: Mantelzorger: NPI (Neuropsychiatric Inventory) CES-D Centre for Epidemiologic Depression Scale CMAI (Cohen-Mansfield Agitation Inventory) GHQ (General Health Questionnaire) CSDD (Cornell Scale for Depression in Dementia) EQ-5D (Quality of Life) Psychofarmacagebruik (antipsychotica, antidepressiva, anxiolytica, hypnotica) Caregiver distress scale NPI QoL-AD (kwaliteit van leven) Tijdsduur tot intramurale opname Data-analyse (1): Determinanten: Data-analyse (2): Frequentieparameters: CONCERN Ambulante begeleiding door CM of GGZ NPS op T0 Cognitie Health care services (thuiszorg: verpleging en huishoudelijk; dagopvang/dagbehandeling) (cumulatieve) prevalentie (cumulatieve) incidentie Aanhouden van symptomen (persistence) Verdwijnen van symptomen (resolution) 2

3 Study protocol: Neuropsychiatric symptoms in patients with dementia in primary care: a study protocol Petra Borsje, Roland B Wetzels, Peter LBJ Lucassen, Anne-Margriet Pot and Raymond TCM Koopmans Borsje et al. BMC Geriatrics 2014, 14:32 of CONCERN Care Optimization for Non-professional Caregivers of Elderly with dementia and Reduction of Neuropsychiatric symptoms Doelstelling CONCERN: Zorgaanbod optimaliseren Op basis van wetenschappelijk kennis, individueel op maat gemaakte behandeling Multidisciplinair samenwerkingsmodel Collaborative care: Meervoudige psychosociale interventies i.c.m. zorg door meerdere professionals, positief effect op: Patiënten met dementie: NPS Mantelzorgers: Emotionele belasting Coping Kwaliteit van leven Stappenplan zorgprogramma: Signaleren: neuropsychiatrische symptomen bij de patiënt emotionele belasting bij de mantelzorger Analyseren Behandelen Evalueren / monitoren (Nobili 2004, Callahan 2006, Vickrey 2006, Dias 2008, Droës 2006, Moniz-Cook 2008) 3

4 Gestructureerd samenwerkingsmodel: Overige disciplines: Huisarts Casemanager dementie Specialist ouderengeneeskunde Psycholoog Paramedici: ergotherapie, fysiotherapie, logopedie Specialisten 2 e lijn: GGZ, klinisch geriater, neuroloog Signaleren: Neuropsychiatric Inventory Questionnaire (NPI-Q) Inventariseren van neuropsychiatrische symptomen in de afgelopen maand en de emotionele belasting voor de mantelzorger (Kaufer D, Cummings JL; Nederlandse vertaling de Jonghe JFM, Kat MG, Kalisvaart CJ; 2003) NPI-Q: 12 domeinen: Wanen Hallucinaties Agitatie/agressie Depressie/dysforie Angst Euforie/opgetogenheid Apathie/onverschilligheid Ontremd gedrag Prikkelbaarheid/labiliteit Doelloos repetitief gedrag Gedrags s nachts Eetlust/eetgedrag NPI-Q: Analyseren: Symptoom aanwezig (ja) of afwezig (nee) Aanwezig (ja): score ernst (3-puntschaal): licht matig - ernstig score emotionele belasting (6-puntschaal): in het geheel niet belastend minimaal licht matig ernstig - zeer ernstig/extreem Casemanager: Intake: 1. Systematiek van het zorgleefplan (ActiZ) 2. Probleemgedragbeschrijving en verheldering (Richtlijn probleemgedrag Verenso 2008) 4

5 Analyseren: Specialist ouderengeneeskunde: 1. Volledig geriatrisch assessment Analyseren: Huisarts: 2. Secundaire toetsing diagnose dementie Nader somatisch onderzoek, bijv. aanvullend laboratoriumdiagnostiek Doorverwijzen naar de 2 e lijn voor nader onderzoek Behandelen/begeleiden: Vanuit zorg(leef)plan, opgesteld in een overleg met patiënt, mantelzorger, huisarts, casemanager en specialist ouderengeneeskunde (shared decision) Lokale beschikbare psychosociale interventies Medicamenteuze behandeling volgens richtlijn probleemgedrag van Verenso [2008] Aanvullende verwijzingen naar psycholoog, ergotherapeut, fysiotherapeut, logopedist of naar 2 e lijn GGZ, neuroloog, klinisch geriater. Psychosociale interventies: Interventies gericht op de patiënt Cognitieve training Cognitieve stimulatie Reminiscentie (levensboeken vs life review) Bewegingstherapie ADL training Support Plezierige activiteiten / ontspanning (Olazarán 2010) Psychosociale interventies: Evalueren/monitoren: Interventies gericht op de mantelzorger Voorlichting door behandelaar Elektronische ondersteuning (o.a. internetvoorlichting) Gespreksgroep/supportgroep (Alzheimercafé) Respijtzorg Gedragstherapie Psychotherapie of counseling Frequent contact tussen patiënt, mantelzorger en casemanager, gemiddeld ½ uur per week Zorgplanbespreking 2x/jaar, gedurende 30 minuten in aanwezigheid van patiënt, mantelzorger, casemanager, specialist ouderengeneeskunde, huisarts en eventuele andere disciplines. Zo nodig tussentijds contact tussen disciplines Ergotherapie (Olazarán 2010) 5

6 Verslaglegging: Betrokken disciplines voeren eigen dossier Zorg(leef)plan is centraal uitgangspunt: Dank voor uw aandacht! Beheer door casemanager Actualiseren bij iedere zorg(leef)planbespreking Patiënt en mantelzorger eigen exemplaar Heeft u nog vragen? Bij grote veranderingen tussentijds actualiseren 6