Waarom schrijven specialisten ouderen- geneeskunde psychofarmaca voor?

Transcriptie

1 UMCG Waarom schrijven specialisten ouderen- geneeskunde psychofarmaca voor? Verenso Jaarcongres 2011 Dr. S.U. Zuidema (Sytse) Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde UMC St Radboud Nijmegen Afdeling Huisartsgeneeskunde

2 Opzet Inleiding/achtergrond Prevalentiecijfers psychofarmaca gebruik Determinanten psychofarmaca gebruik bij mensen met dementie in het verpleeghuis Implicaties voor onderzoek Implicaties voor dagelijkse praktijk Conclusie

3 Inleiding: enkele persberichten 3 op de 4 ouderen in het verpleeghuis gebruikt sufmakende medicatie Inspectie onderzoekt onrechtmatig drogeren ouderen in verpleeghuizen! (2009) Chemische vastbinden/ Druppelkamikaze Dementen sterven door antipsychotica (MC juni 2011):560 tot 770 doden per jaar Gebruik antipsychotica is lelijke geneeskunde (Bert Keizer) Verpleeghuisarts heeft onvoldoende kennis (Martin Kat, juni 2011)

4 Hoe vaak worden psychofarmaca voorgeschreven? WAALBED-1 Periode patiënten WAALBED-2 Periode patiënten Antipsychotica: 37% Antipsychotica: 33% Antidepressiva: 27% Antidepressiva: 25% Anxiolytica: 16% Anxiolytica: 18% Hypnotica: 15% Hypnotica: 13% Antidementie middelen: 1% Antidementie middelen: 5% Totaal: 64% Totaal: 61%

5 Antipsychotica gebruik wereldwijd Antipsychotica gebruik in verpleeg- en verzorgingshuizen The Netherlands Feng et al. Int J Ger Psychiatry 2009, Dutch data added

6 Spreiding antipsychotica gebruik tussen afdelingen Afdeling met hoge ervaren werkdruk Los-zand team Matig functionerend afdelingshoofd Omgangsadviezen wisselend opgevolgd Antipsychotica gebruik (%) PG afdeling VPH (n=58) Meerzorg VZH (n=13) Betrokken team Goede psycholoog Gezamenlijk gedragen zorgvisie Wekelijks overleg psych-team-sog

7 Vraagstelling: Wat zijn de determinanten van psychofarmaca gebruik bij dementie patiënten in het verpleeghuis? Patiëntgebonden factoren Werkdruk Omgevingsfactoren Nijk R et al. Prevalence and correlates of psychotropic drug use in Dutch nursing home patients with dementia Int. Psychoeriatr 2009; 21: Zuidema SU et al. Psychotropic drug use in nursing home patients with dementia; influence of environmental correlates and staff distress on physician s prescription behavior. Int. Psychogeriatr 2011; epub Aug 2011.

8 Methode Waalbed-1 studie dementie patiënten op 56 PG afdelingen Psychofarmaca gebruik (ATC code) Antipsychotica Anxiolytica Antidepressiva Hypnotica Probleemgedrag (NPS) NPI-NH, CMAI Omgeving: Werkdrukscore NPI-NH Afdelings/ huiskamergrootte Aantal handen aan het bed Loopcircuit Analyse: multilevel logistische regressie analyse (MLWIN) Afhankelijk:wel of geen psychofarmaca Probleemgedrag: FxS score >=4 Werkdruk score >=3 Omgevingsfactoren Correctie voor leeftijd, geslacht, GDS

9 Patiëntkarakteristieken N = 1289 Leeftijd (gem, SD, range) 83 (8.1) (36-102) Geslacht (% man) 20 Opname duur (mediaan, range) 20 (1-191) Global Deterioration scale GDS 4/5 GDS 6 GDS 7 Prevalentie NPS Wanen, hallucinaties Depressie Angst Apathie Agitatie, ontremd, prikkelbaar Nachtelijke onrust Werkdruk verzorgend personeel Wanen, hallucinaties Depressie Angst Apathie Agitatie, ontremd, prikkelbaar Nachtelijke onrust 20% 52% 28% 19% 20% 20% 33% 59% 12% 14% 14% 15% 11% 41% 10%

10 Afdelingskarakteristieken 56 PG afdelingen PG afdelingen met veel probleemgedrag (N, %) 5 (9%) Loopcircuit (N,%) 27 (48%) Aantal verzorgenden per patiënt 0.64 ( ) Aantal patiënten per huiskamer (gem, range) 13 (5-31) Aantal patiënten per afdeling (gem, range) 28 (10-42) Psychofarmaca gebruik per afdeling ( gem%, range) Psychofarmaca Antipsychotica Anxiolytica Hypnotica Antidepressiva 66 (36-94) 37 (7-69) 16 (0-53) 15 (0-57) 28 (8-52)

11 Invloed NPS op PF gebruik (OR, 95% BI) NPS Antipsychotica Anxiolytica Hypnotica Antidepressiva Wanen, hallucinaties 1.60 ( )* 1,20 ( ) 1.20 ( ) 0.74 ( ) Depressie 1.19 ( ) 1.13 ( ) 0.78 ( ) 2.50 ( )* Angst 1.15 ( ) 1.08 ( ) 1.40 ( ) 0.91 ( ) Apathie 0.65 ( )* 0.75 ( ) 0.68 ( ) 0.92 ( ) Agitatie, ontremd, prikkelbaar 1.45 ( )* 1.20 ( ) 1.03 (0.65-1,64) 0.69 ( )* Nacht. onrust 1.14 ( ) 1.47 ( ) 2.04 ( )* 1.66 ( ) Resultaten: Vaker antipsychotica bij wanen hallucinaties, agitatie + Minder vaak antipsychotica bij apathie Vaker hypnotica bij nachtelijke onrust Vaker antidepressiva bij depressie Minder vaak antidepressiva bij agitatie +

12 Invloed werkdruk op PF gebruik (OR, 95% BI) Werkdruk Antipsychotica Anxiolytica Hypnotica Antidepressiva Wanen, hallucinaties 1.17 ( ) 1.18 ( ) 0.59 ( ) 1.49 ( ) Depressie 0.88 ( ) 1.13 ( ) 1.10 ( ) 0.83 ( ) Angst 0.97 ( ) 1.47 ( ) 0.86 ( ) 1.28 ( ) Apathie 0.92 ( ) 1.17 ( ) 1.38 ( ) 1.02 ( ) Agitatie, ontremd, prikkelbaar 1.66 ( )* 1.62 ( )* 0.79 ( ) 1.14 ( ) Nacht. onrust 1.52 ( ) 1.18 ( ) 1.40 ( ) 0.67 ( ) Resultaten: Vaker antipsychotica bij werkdruk verzorgende tgv agitatie+ Vaker anxiolytica bij werkdruk verzorgenden tgv agitatie+

13 Invloed omgeving op PF gebruik (OR, 95% BI) Fysieke omgeving Antipsychotica Anxiolytica Hypnotica Antidepressiva PG afdeling ingericht voor NPS 0.52 ( ) 0.61 ( ) 0.56 ( ) 1.15 ( ) Loopcircuit 1.28 ( ) 0.82 ( ) 0.85 ( ) 1.01 ( ) Aantal verz/ patient 0.76 ( ) 2.92 ( ) 2.11 ( ) 0.13 ( )* Aantal patienten per huiskamer 1.03 ( ) 1.00 ( ) 1.08 ( )* 1.01 ( ) Resultaten: Minder vaak antidepressiva bij meer handen aan het bed Vaker hypnotica bij vollere huiskamers

14 Intra afdelingscorrelatie PF gebruik % verkl var patient ICC % verkl var PG afdeling Antipsychotica Anxiolytica Hypnotica Antidepressiva Resultaten: Clustering PF gebruik binnen PG afdelingen:hypnotica > anxiolytica > antipsychotica > antidepressiva

15 Samenvatting resultaten Van invloed op PF gebruik zijn NPS Werkdruk Omgeving Clustering PF gebruik binnen afdeling suggereert invloed voorschrijvende arts, of andere factoren (zoals zorgvisie of andere factoren)

16 Vervolgonderzoek (PROPER studie, deel A) Determinanten psychofarmaca gebruik in 6 hoog en 6 laag PF gebruik verpleeghuizen (n=540) Instrument voor wenselijk psychofarmaca gebruik Indicatie Effect Dosering Drug-drug en drug-disease interacties Onnodige duplicaties Duur Patiënt factoren: gedrag, vrijheidsbeperking, vallen, medicatie, psychosociale interventies Omgeving: Werklast, cultuur, fysieke omgeving, werktevredenheid, verzuim + Kwalitatieve interviews

17 Is afbouwen van psychofarmaca mogelijk? Scholing Medicatie review Stoppen Psychosociale interventies 12% mensen met dementie in het verpleeghuis gebruikt > 2 jaar AP (Wetzels, 2010) Waarom lukt het soms niet? Waarom zouden we moeten afbouwen, het gedrag is weg, dankzij de pillen, met stoppen krijg je alle problemen weer terug Leuk hoor de begeleiding van de psycholoog, maar wil je echt iets hebben dat werkt, dan moet je toch bij de dokter zijn. Die schrijft tenminste wat voor. Voor allerlei goed bedoelde adviezen hebben we helemaal geen tijd

18 Optimaliseren psychofarmaca gebruik: De praktijk Attitude en vertrouwen in effectiviteit van psychofarmaca Artsen Verzorgenden Psychosociale interventies kosten tijd Medicatie review: niet systematisch geen regelmatige afbouwpoging zonder aanwezigheid verzorging Deel B Properstudie: gestructureerde medicatiereview

19 Conclusies Psychofarmaca worden te? vaak en te lang voorgeschreven Determinanten: Probleemgedrag Werkdruk Omgevingsfactoren Reductie psychofarmaca gebruik is mogelijk Scholing Medicatiereview Psychosociale interventies Inzicht in determinanten kan helpen het psychofarmaca gebruik te optimaliseren

20 Vragen?