DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC

Transcriptie

1 DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC Infomoment voor huisartsen en verplegend personeel van WZC Sint-Camillus in Wevelgem Dokters Fien Dendoncker en Jan Vanroose 25/09/2014

2 INHOUD Inleiding: dokter Barbara Van der Heyde, CRA Masterproef: opzet en resultaten 1 e registratie + literatuurstudie dokter Jan Vanroose Het begrip BPSD en de plaats van medicatie in de aanpak ervan bij ouderen met dementie dokter Tom Declercq De niet-medicamenteuze aanpak van BPSD bij ouderen met dementie psycholoog Dieter en ergotherapeute Anja van Leiehome in Drongen

3 MASTERPROEF: OPZET Hoeveel rusthuisbewoners nemen antipsychotica? Socialistisch Ziekenfonds (2013): 18% Onafhankelijk Ziekenfonds (2013): 33% Antipsychotica: weinig bewezen effecten, veel mogelijke nevenwerkingen Kan een infosessie zoals vanavond iets veranderen aan het voorschrijfgedrag van de artsen? Zullen er bij mijn 2 e registratie minder antipsychotica gebruikt worden? Wat daarna?

4 RESULTATEN EERSTE REGISTRATIE 35 huisartsen gecontacteerd: toestemming van 27 = respons rate: 77% 127 bewoners (en hun familie) gecontacteerd: antwoord van 108 (13 negatief antwoord of overleden voor eerste registratie 95 bewoners akkoord voor studie) = respons rate: 85% Gemiddelde leeftijd proefpersonen: 85 jaar 4/5 vrouwen, 1/5 mannen 49 bewoners hadden MMSE<24 of namen geneesmiddelen tegen dementie Verdeling proefpersonen mannen vrouwen 78 17

5 RESULTATEN EERSTE REGISTRATIE Antipsychoticagebruik algemeen antipsychoticum geen antipsychoticum

6 RESULTATEN EERSTE REGISTRATIE Antipsychoticagebruik per bewoner antipsychoticum 2 antipsychotica 28 3 antipsychotica 2 antipsychotica + Staand order 1 antipsychoticum + Staand order

7 RESULTATEN EERSTE REGISTRATIE Verdeling van gebruikte antipsychotica algemeen Risperidone (Risperdal) Haloperidol (Haldol) Quetiapine (Seroquel) Sulpiride (Dogmatil) Olanzapine (Zyprexa) Aripiprazol (Abilify) Pipamperon (Dipiperon) Clozapine (Leponex) Levomepromazine (Nozinan) Tiapride (Tiapridal) Melitracen + Flupentixol (Deanxit)

8 RESULTATEN EERSTE REGISTRATIE Enkel opname in studie indien chronisch gebruik (> 3 maanden) en indien geen psychiatrische voorgeschiedenis gekend. Moeilijkheden! Startdata van medicatie vond ik moeilijk terug: zoeken in de verschillende dossiers Medisch dossiers in het WZC zijn vaak niet zo uitgebreid als deze die de artsen in hun praktijk aangelegd hebben. 19 bewoners voldoen uiteindelijk aan deze criteria

9 RESULTATEN EERSTE REGISTRATIE Chronisch gebruik van antipsychotica Risperidone (Risperdal) Haloperidol (Haldol) Quetiapine (Seroquel) Sulpiride (Dogmatil) Olanzapine (Zyprexa) Aripiprazol (Abilify) Pipamperon (Dipiperon) Clozapine (Leponex) Tiapride (Tiapridal)

10 RESULTATEN EERSTE REGISTRATIE Indicatie voor chronische antipsychotica o Bij 10/19 niet terug te vinden o Onrust en agitatie bij 4/19 o Agressief gedrag bij 4/19

11 RESULTATEN EERSTE REGISTRATIE Opvallend gebruik van andere psychofarmaca (antidepressiva en benzodiazepines)! Slechts 15/95 neemt geen enkel psychofarmacon, ook geen antipsychoticum. 8/95 gebruikt enkel een antipsychoticum en geen andere psychofarmaca. 43/95 gebruiken alleen psychofarmaca. 29/95 gebruiken zowel antipsychotica als andere psychofarmaca.

12 90 Psychofarmacagebruik algemeen NDRI TCA SNRI andere antidepressiva SSRI antidepressiva benzodiazepines

13 RESULTATEN LITERATUURSTUDIE Verschillende antipsychotica

14 RESULTATEN LITERATUURSTUDIE Het gebruik van antipsychotica in WZC s o Prevalentie: VS: 25% Noorwegen: 19% Oostenrijk: 46% België: 25-33% o Beïnvloed door: Hoeveelheid personeel en hun opleidingsgraad? Ligging en aantal bewoners? Profiel van bewoners o Vaak opgestart op vraag van verpleegkundigen en familie omwille van gedragsproblemen. o In België vooral Haloperidol en Risperidone

15 RESULTATEN LITERATUURSTUDIE Indicaties voor antipsychotica o psychosen zoals bij schizofrenie en ziektebeelden met hallucinaties, delirium en psychomotorische agitatie o Manische episoden bij bipolaire stoornissen o Dementerenden met gedragsproblemen: agressie en agitatie. Vb Risperidone max 6 weken indien geen reactie op niet-farmacologische methodes en gevaar voor zichzelf of anderen

16 RESULTATEN LITERATUURSTUDIE Niet-farmacologische methodes Richter: 3 psychosociale interventies 1. Gedragstherapie voor de bewoners: meer ziekteinzicht geven 2. Betere opleiding van het personeel: zowel in omgang met dementerenden als theoretisch 3. Persoonsgerichte zorg: psychosociale en emotionele klachten opvangen Effect: minder gebruik van antipsychotica, maar eigenlijk weinig effect op het gedrag

17 TAKE HOME MESSAGES: STUDIE 39% van de bewoners hier gebruikt antipsychotica, 20% chronisch (zonder psychiatrische voorgeschiedenis). Ook andere psychofarmaca (antidepressiva en benzodiazepines) worden nog frequent voorgeschreven. Alternatieven zijn mogelijk en het proberen waard!

18

19 TAKE HOME MESSAGES: ANTIPSYCHOTICA Indicatie: Ernstige agressie en agitatie bij dementie: max 6 weken proberen met Risperidone, daarna stop. Enkel indien daarvoor al niet-farmacologische alternatieven geprobeerd werden. Weinig bewezen effecten, veel mogelijke nevenwerkingen (mortaliteit, CVA en vallen met heupfractuur). Kunnen gestopt worden zonder veel effect op het gedrag. Wel onttrekkingsverschijnselen opvolgen!

20 Bedankt voor jullie aandacht!