Leergang ouderen. Module: dementie en mantelzorgondersteuning Docent: Jacqueline de Groot, specialist ouderengeneeskunde

Transcriptie

1 Leergang ouderen Module: dementie en mantelzorgondersteuning Docent: Jacqueline de Groot, specialist ouderengeneeskunde

2 Inhoud van de scholing Epidemiologie Vormen van dementie Diagnostiek Behandeling

3 Inhoud van de scholing Gedragsveranderingen Omgangsadviezen Mantelzorgondersteuning Netwerk/ketens

4 Epidemiologie Meer vrouwen dan mannen Neemt toe met leeftijd, ouder dan 90 > 40% Meestal niet erfelijk 2011: in NL 2050: in NL Bron: Alzheimer Nederland

5 Risicofactor algemeen Hoge leeftijd Roken Hart- en vaatziekte Ongezonde leefstijl Hersentrauma's

6 Vormen van dementie Alzheimer 70% overig 14% vasculair 16%

7 Vormen van Dementie Alzheimer Vasculaire dementie Frontotemporale dementie Lewy Body dementie Creutzfeldt Jakob

8 Kenmerken Alzheimer Eiwitophopingen, zgn plaques en tangles Meestal tussen 70 en 90 jaar Geleidelijke achteruitgang Ziekteduur varieert

9 Verloop van Alzheimer Individueel proces Complicaties lijden tot de dood Bron:

10 Kenmerken Vasculair Stoornis in bloedvoorziening hersenen Hart- en vaatziekten in voorgeschiedenis Verschijnselen zeer verschillend Stapsgewijze achteruitgang

11 Kenmerken Frontotemporale Dementie Ook wel ziekte van Pick Aantasting frontale hersenkwab Meestal <60 jaar, 40% familiair Ernstige gedragsveranderingen, pas later geheugenstoornissen Progressieve afasie o.a.

12 Kenmerken Lewy Body dementie Eiwitverdikkingen in de hersencellen, zgn Lewy bodies In hersenstam Problemen bij aandacht, hallucinaties Parkinson(isme) Fluctuerend beloop

13 Kenmerken Creutzfeldt Jakob Zeldzaam Zeer progressief Prionen 10-15% erfelijk

14 Vaak een mengbeeld van Alzheimer en vasculair

15 Daarnaast zijn er nog vele andere ziekten waar dementie bij voorkomt Huntington, AIDS, Parkinson, hypyothyreoïdie, vitaminedeficiëntie, schildersziekte, enz. Bron: hersenstichting

16 Tien signalen van dementie Bron: Alzheimer Nederland Vergeetachtigheid Problemen met dagelijkse handelingen Vergissingen in tijd en plaats Taalproblemen Spullen kwijtraken

17 Tien signalen van dementie Bron: Alzheimer Nederland Slecht beoordelingsvermogen Terugtrekken uit sociale activiteiten Veranderingen in gedrag en karakter Onrust Visuele problemen

18 Diagnostiek (hetero-) anamnese MMSE, kloktekenen Laboratoriumonderzoek Neuropsychologisch onderzoek Aanvullend onderzoek: MRI, scan

19 Waarom de diagnose stellen?

20 Waarom niet? Geen behandelmogelijkheden Struisvogelpolitiek Angst Gedane beloftes

21 Waarom wel? Erkenning Behandeling Diagnose = opluchting Zorg voor mantelzorg Voorbereiden op Uitsluiten ander ziektebeeld Begeleiding Zelf beslissen Praten over Omgaan met Advanced care planning

22 Gedragsveranderingen v=cjxsr6ictks&feature=youtu.be

23 Gedragsveranderingen Irritatie, ongeduld Uitbarstingen Herhalen, persevereren Confabulaties Façade Spullen verzamelen/zoekmaken

24 Gedragsveranderingen Paniek Agressie Dwalen/loopdrang Stemmingswisselingen Apathie 0mkering dag-nacht ritme

25

26 Ik raak mijn schillen kwijt

27 Omgaan met veranderd gedrag

28 Omgaan met veranderd gedrag

29 Omgaan met veranderd gedrag

30 Zoekend reageren Bron: Imoz Meegaan Appel Receptief Respect Reguleren Prothese accepteren Begrenzen

31 Wanneer medicamenteuze interventie?

32 Antidementiemiddelen Richtlijn / protocol In begin van de dementie Vaak effectief bij probleemgedrag (agitatie, hallucinaties)

33 Psychofarmaca bij dementie Richtlijn Altijd afweging Wanen / hallucinaties: antipsychotica Angst: benzodiazepinen Depressie: antidepressiva Slaapstoornissen: benzodiazepinen, antipsychotica

34 Trial and error

35 Mantelzorgondersteuning v=e84bpdhf4nu&feature=youtu.be

36 Mantelzorgondersteuning 70% woont thuis 82% mantelzorgers overbelast Lijdensdruk Eigenwaarde, maximale zelfredzaamheid Erkenning Psychosociaal (Alzheimer café o.a.) Omgevingszorg (Edomah o.a.)

37 Mantelzorgondersteuning bron: toolkit mantelzorgondersteuning Overbelasting voorkomen Stappenplan: vroegtijdig opsporen, signaleren, ondersteunen en verwijzen Tools: CSI Respijtzorg

38 Wanneer kan het thuis niet meer Decompensatie mantelzorg Incontinentie Dwalen Gevaar Agressie Nachtelijke onrust Zelfverwaarlozing

39 Netwerk dementie Opgezet conform de bouwstenen van de Leidraad Ketenzorg Dementie, waarin de wensen en behoeften van de client centraal staan Te vinden op de site van vilans, zorgprogramma dementie

40 Netwerk dementie Inventariseren, bundelen, afstemmen en toespitsen op wensen en behoeften van de cliënt, mantelzorger en zorgverlener

41 Gemeente Zeist Ketenpartners

42 Financiering Gemeente Zorgkantoor Ketenpartners 42

43 Netwerk dementie Schakel: Vroegsignalering Diagnostiek Begeleiding Casemanagement

44 Netwerk DemenBe Vermoeden van geheugenstoornis of cognibeve achteruitgang? Diagnos#ek bij vermoeden van demen#e Huisarts Resultaat diagnosbek door huisarts 1. Diagnose DemenBe gesteld, geen advies nodig 2. Verdere diagnosbek of advies over medicamenteuze behandeling (cholinesteraseremmers) is nodig 3. Andere verklaring dan demenbe Diagnos#ek door huisarts (conform NHG- standaard) 1. Afnemen observabelijst demenbe 2. Anamnese; aandacht voor geheugen,afasie,apraxie, agnosie en oordeels- en kribekvermogen. Ook ADL. 3. Heteroanamnese 4. Lichamelijk onderzoek: in ieder geval RR, pols, orienterend neurologisch onderzoek 5. MMSE en lab Ondersteuning gewenst bij (mobveren tot) ziektediagnosbek? Specialist ouderengeneeskunde en psycholoog van aanverwant verpleeghuis of De Bilt: Mobiel geriatrisch team ( ) UH/ Zeist: Exper`eam DemenBe ( ) 1. Diagnose DemenBe gesteld 2. Verdere diagnosbek of advies over medicamenteuze behandeling nodig 3. Behandeling huisarts of verwijzing naar andere specialist Pa#ënt is bereid en in staat te komen naar poli Verwijzing in ieder geval indien: Lee2ijd < 65 jaar Verdenking op vasculaire demenbe Sprake van snel progressief ontwikkelde stoornis Vermoeden van (chronisch) delier Bestaande neurologische problemabek zoals Parkinsonisme Polyfarmacie Complexe somabsche problemabek Pa#ënt is niet bereid of in staat te komen naar poli Pa#ënt is bereid en in staat te komen naar poli en een of meer van de volgende criteria is van toepassing: Sprake van gedrags- en/ of systeemproblemabek Sprake van verslavingsproblemabek Vermoeden van depressie Bestaande psychiatrie Verwijzing naar Geheugenpoli Diakonessenhuis ( ) of UMC ( ) via Zorgdomein Verwijzing naar Altrecht Senior, de ES Ambulant team ( ) Via Zorgdomein Verwijzing naar Altrecht senior, de Es ( ) Via Zorgdomein Diagnose DemenBe gesteld? Aanmelden voor een casemanager Diak ZH Zeist Doorloop&jd diagnos&ek vanaf verwijzing huisarts maximaal 3 maanden

45 Take home message

46 Interessante websites Enz.