Diagnostiek & preventie van dementie

Transcriptie

1 Diagnostiek & preventie van dementie Zeeland, 10 oktober 2013 Eric Moll van Charante, huisarts Afdeling Huisartsgeneeskunde AMC

2

3 Nadelen vroegdiagnostiek 1. Fout-positieve diagnoses: onduidelijke consequenties ( MCI : 40-70% geen dementie); 2. Relatief veel medicatie prescripties zonder veel meerwaarde; veel bijwerkingen; 3. Veel patiënten mijden vervolgdiagnostiek (angst voor gevolgen van diagnose).

4 Voordelen vroegdiagnostiek 1. Geïnformeerd worden; duiding van de klachten; uitsluiten andere oorzaken 2. Tijdig zaken regelen: financiën, autorijden, toekomstige beslissingen rondom behandeling/zorg, vertegenwoordiging 3. Tijdig opstarten van adequate zorg: aanpassingen huis, dagelijkse zorg, psychosociale begeleiding, etc.

5 Rol huisarts diagnostiek NHG-standaard: Dementie is een klinische diagnose die de huisarts zelf kan stellen of waarvoor hij gericht kan verwijzen Interviews huisartsen: grote verschillen. Grote lijnen: verwijzen bij jonge mensen en vaker zelf bij 80+

6 Zelf volgens NHG-standaard 1. Signalen (geheugen, gewichtsverlies, apathie) 2. Anamnese (geheugenstoornissen, afasie/ agnosie/ apraxie, zelfredzaamheid, sociale contacten; uitsluiten delier, depressie, subduraal hematoom, bijwerking) 3. Lichamelijk onderzoek (globaal neurologisch oz) 4. Laboratoriumonderzoek (Hb, BSE, gluc, TSH, kreat) 5. MMSE en Kloktekentest

7 Zelf volgens NHG-standaard Diagnose dementie bij combinatie van 1.Geheugenstoornis 2.Andere cognitieve stoornis (afasie/agnosie/apraxie) 3.Negatieve invloed ADL

8 Ziekte van Alzheimer? Bij oudste ouderen (80+) 1.Geleidelijke achteruitgang geheugen 2.Taalstoornis, uitvoerende functies 3.Toenemende ADL-hulpbehoevendheid 4.Anamnese/LO: geen andere diagnose waarschijnlijk

9 Niet zelf m.b.v. NHG-standaard Verwijzing specialist/geheugenpoli omdat 1.Patiënt of familie er om vragen 2.Dit nodig is om zorg in gang te zetten 3.Te weinig ervaring stellen diagnose 4.Instrumentarium huisarts ontoereikend

10 0,52 (95% BI 0,41-0,62) Licht, matig, ernstig 0,75 (95% BI 0,63-0,83) Matig, ernstig Sensitiviteit detectie dementie huisarts Mitchell et al. Acta Psychiatr Scand 2011

11 NHG-standaard: verwijzen indien - Onzekerheid over dementie - Andere vorm dementie - Aanwijzing onderliggend lijden -Leeftijd < 65 jaar - Niet Nederlandstalig - Ernstige psychiatrie of retardatie - Snel progressief

12 Tweede lijn: nadruk op NPO n=181 Richard et al., BMJ open 2013

13 Belangrijkste wijzigingen standaard 1. Onderscheid tussen typische ziekte van Alzheimer (of vasculaire dementie) en minder uitgesproken dementiële beelden. 2. Onderverdeling in ziekte- en zorgdiagnostiek; 3. Meer aandacht voor psychosociale interventies, aangepast aan de individuele behoefte van de patiënt en mantelzorger;

14 Behoeften van mensen met dementie 100,0% Unmet needs M et needs 75,0% 50,0% 25,0% 0,0% Caring for another Abuse/Neglect Alcohol Behaviour Psychotic symptoms Deliberate self-harm Accidental self-harm Intimate relationships Accommodation Benefits Information Continence Psychological distress Company Drugs Eyesight/Hearing Daytime activities Self care Mobility Physical health Money Memory Household activities Food CANE dom ains

15 100,0% Behoeften van mantelzorgers Unmet needs M et needs 75,0% 50,0% 25,0% 0,0% Deliberate self-harm Caring for another Alcohol Abuse/Neglect Intimate relationships Behaviour Benefits Psychotic symptoms Information Accommodation Psychological distress Accidental self-harm Company Continence Eyesight/Hearing Drugs Mobility Physical health Daytime activities Self care Food Money Memory Household activities CANE dom ains

16 Bestaande behoeften 1. Informatie over het verloop dementie 2. Informatie over het zorgaanbod 3. Geheugenproblemen 4. Dagbesteding 5. Sociaal contact 6. Psychische nood

17 Conclusies diagnostiek Huisartsen verdeeld over rol en positie in diagnostische keten; Veelheid aan motieven voor verwijzing; Diagnostisch arsenaal voor verbetering vatbaar; redelijk betrouwbaar oordeel matig/ernstige dementie; Zorgdiagnostiek nieuwe, structurele plaats in standaard

18 Oude en nieuwe inzichten Dr. Alois Alzheimer Auguste D. Frankfurt, November 1902

19 dementia kliniek Alzheimer neuropathologie encephalopathy Senile plaque (ß-amyloid) + Neurofibrillary tangle ( Tau )

20 Lancet 1997; 349: vascular dementia (n=50) 4 all dementia (n=284) 4 Alzheimer s disease (n=207) atherosclerosis score atherosclerosis score atherosclerosis score

21 Vascular factors associated with dementia risico dementie 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 Toenemende vaatschade verdrievoudigt risico op ZvA! Ziekte van Alzheimer Ξ plaques & tangles! 0, atherosclerose score

22 Viswanathan, A. et al. Neurology 2009;72:

23 Preventie van dementie? Heeft verbetering van het cardiovasculair risico gunstige effecten op het ontstaan van dementie? M.a.w. kan dementie (deels) worden voorkomen, uitgesteld of in ernst verminderd?

24 Vascular risk factors in dementia Peters et al. Lancet Neurology, 2008: blood pressure reduction 0.87

25 Review Ligthart et al (2010) Hypertensie: mogelijk effect (6 RCTs); Hypercholesterolemie: geen effect (2); Striktere controle DM2: geen effect (1); Hyperhomocysteinemie: onduidelijk (6); Gewichtsreductie (obesitas): geen studies Lichamelijke inspanning: klein, maar gunstig effect op cognitief functioneren ouderen (13)

26 Barnes et al, Lancet Neurology 2011

27 Conclusies preventie Effect van verbeteren cardiovasculair risico op incidentie dementie niet eenduidig; Mogelijk gunstig effect bloeddrukverlaging en lichamelijke inspanning; Meer onderzoek nodig gericht op dementie i.p.v. hartvaatziekten (als uitkomst): o.a. prediva-studie

28