Inhoud Dementie: Symptomen en vroegsignalering

Transcriptie

1 Inhoud Dementie: Symptomen en vroegsignalering Marian Maaskant Stg. Pergamijn Universiteit Maastricht / GKC Rianne Meeusen Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven en De Kempen Marian Maaskant Casus Wat is dementie? Vormen van dementie Verschijnselen Rianne Meeusen vroege signalen in gedrag Meneer van Veen 64 jaar, woonachtig in WBC 64 jaar è dement! 64 jaar è dement! Hij is net verhuisd vanuit ouderlijk huis Hij moet wennen Hij heeft zijn gewoontes: wandelen voor het ontbijt Maar dementie hád gekund! 1

2 Wat is dementie? Dementie: Hun hersenen laten hen in de steek Zenuwcellen in de hersenen gaan kapot en/of Verbindingen tussen zenuwcellen raken beschadigd Daardoor functioneren de hersenen niet goed meer Vormen van dementie Dementie is een verzamelnaam van ruim vijftig ziektes Bekendste vormen zijn: - Dementie van het Alzheimertype (± 60%) - Vasculaire dementie (± 15%) - Frontaalkwabdementie (± 10%) - Lewy Body dementie (± 10%) - Met eigen karakteristieken Verschijnselen van dementie Diverse mogelijke stoornissen, o.a.: - Geheugenverlies - Moeite met oriëntatie - Geen plannen meer kunnen maken - Onrust en dwalen - Emotioneel labiel - Handelingen niet meer kunnen uitvoeren - Niet meer weten wat te doen met bekende voorwerpen - Stoornis van het dag-nacht ritme - Verandering van karakter - en nog meer. Duiding gedrag Lastig, ook bij normaal begaafde mensen Nog lastiger bij mensen met een verstandelijke handicap Eerste karakteristieken kunnen altijd al aanwezig zijn geweest (bijv. oriëntatiestoornissen, slecht te duiden geheugen) nooit aanwezig zijn geweest (bijv. rekenvaardigheden) Veranderend gedrag kan andere oorzaken hebben dan dementie (differentiaal diagnostiek; meneer Van Veen) Is ook afhankelijk van soort dementie Literatuur onderzoek Vraag: overzicht vroege signalen Internationale tijdschriften psychologie, geneeskunde 1995 heden Trefwoorden: VH trefwoord Dementie in titel (vroege) signalen (early signs) in samenvatting 6 artikels. (+2 proefschriften) Literatuur onderzoek 6 artikels. 1. Diagnostische uitdagingen (ZAF) 2. Sanfilippo 3. Klinische praktijk 4. Gedrag DS, wel vs. niet dement (n=14, n=19) 5. Screening protocol 6. Lit.overzicht (DL) Proefschriften: vaardigheden, psychpathologie Dus. Nog weinig informatie beschikbaar! 2

3 Rianne Meeusen In een vroegtijdig stadium signaleren van dementie bij mensen met een verstandelijke beperking is niet eenvoudig. gedragssymptomen in een voorstadium: Welke gedragsveranderingen zijn er? Inzichten Vroegdetectie wordt steeds belangrijker Individueel: gezien: geen enkel kenmerk kan uiteindelijke dementie voorspellen Biomarkers : vroegdiagnostiek Preklinische kenmerken Veranderingen in gedrag, persoonlijkheid en functioneren. Behandeling van een depressie of burn-out slaat niet aan. Meestal geen duidelijke geheugenklachten Verschillende vormen dementie geven andere vroege signalen eindproducten-project-jong-verleerd feature=player_embedded&v=l88up-m_1b0 EERSTE CHECKLIST GEDRAGSVERANDERINGEN/ACHTERUITGANG IN FUNCTIONEREN BIJ MENSEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING Gebaseerd op tabel differentiaal diagnostiek van Earnshhaw e.a. in: Down s syndroom & Alzheimer dissease (2000), aangepast voor situatie Meare, R. Meeusen Concentratiepr oblemen prikkelbaar achteruitgang in functioneren traagheid gewichtstoename snel koud veranderingen in huid en haar slaapproblemen geen zin in eten sombere stemming interesseverlies in dagelijkse activiteiten huilerig agressie, zelfverwondend gedrag negeert instructies mobiliteitsproblemen verlies van zelfvertrouwen onzekerder stemverheffing of terugtrekken agressie zelfverwonding verandering van tempo huilen verlies van korte termijn geheugen verlies van vaardigheden verandering in stemming desoriëntatie slaapstoornissen taal-/spraakproblemen STRESS SCHILDKLIER DEPRESSIE ZINTUIGLIJKE STOORNISSEN Concentratiepro blemen prikkelbaar achteruitgang in functioneren traagheid gewichtstoename snel koud veranderingen in huid en haar slaapproblemen geen zin in eten sombere stemming interesseverlies in dagelijkse activiteiten huilerig agressie, zelfverwondend gedrag negeert instructies mobiliteitsproblemen verlies van zelfvertrouwen onzekerder stemverheffing of PSYCHISCHE DEMENTIE VERANDERINGEN terugtrekken agressie zelfverwonding verandering van tempo huilen verlies van korte termijn geheugen verlies van vaardigheden verandering in stemming desoriëntatie slaapstoornissen taal-/spraakproblemen 3

4 Voorstadium ziekte van Alzheimer Lang voordat diagnose gesteld kan worden zijn er allerlei subtiele veranderingen Bv ziekte v alzheimer, voorstadium: psychiatrische symptomen voordat er duidelijke geheugenklachten zijn vb mevr L. Voorstadium bij Alzheimer psychisch kwetsbaar worden Geestelijk snel uitgeput raken Persoonlijkheidsverandering: afname spontaniteit, minder extrovert worden, neiging zich terug te trekken Toenemend emotioneel afhankelijk worden van de omgeving Stemmingsveranderingen angst, depressie Veranderingen eetpatroon, slaapwaakritme Rusteloosheid agitatie Probleem bij mensen met een verstandelijke beperking Veel van de vroege symptomen van dementie zijn een verdere verslechtering van bestaand gedrag en de moeilijkheden die er al waren door de verstandeljke beperking D. Kerr. Verstandelijke beperking en dementie 2010 Gedragsveranderingen vanuit de praktijk Toename dwang, vb Henk Verscherping karaktertrekken, vb Annemie Loslaten van remmingen, vb Hans Vermoeidheidsklachten, vb Rob Ontremming, vb Ans Gedragsverandering vanuit de praktijk Signalen van veranderingen in gedrag zijn ook afhankelijk van niveau van functioneren en leefsituatie: Evg versus Lvg Wonen binnen een zorgorganisatie of zelfstandig voor uw aandacht! 4

5 5