Stemmingsstoornissen. Bij mensen met een verstandelijke beperking Kentalis- 25 november 2016 Carmen van Bussel

Transcriptie

1 Stemmingsstoornissen Bij mensen met een verstandelijke beperking Kentalis- 25 november 2016 Carmen van Bussel

2 Inhoud 1. Casus Mark 2. De context: psychiatriebij mensenmet eenvb 3. Stemmingsstoornissen Algemeen Bijmensenmet eenvb Bij mensen met een VB én zintuigelijke beperking(zb) 4. Conclusies en tips

3 Context Psychiatrische ziektes: Variaties op normaal gedrag Ziekte bij ernstige beperking/lijden in dagelijks functioneren Overeenkomstige symptomen: Stemming Waarneming/Cognities Sociale beperkingen Ontregeling van de individuele balans

4 Depressieve stoornis (DSM) Affectieve symptomen Aanhoudend neerslachtige stemming Ernstig verlies aan interesse in (dagelijkse) activiteiten Cognitieve symptomen Concentratieverlies Gedachten over waardeloos zijn, schuldgevoel, de dood Vitale symptomen Psychomotorische agitatie Verandering in vitale functies (eten, slapen) Vermoeidheid, verlies van energie

5 Bipolaire stoornis (DSM) Affectieve symptomen Periodes met abnormaal hoge prikkelbare stemming Abnormaal verhoogde activiteit/energie Cognitieve symptomen Opgeblazen gevoel van eigenwaarde Verhoogd afleidbaar Vitale symptomen Excessieve gerichtheid op seks, aankopen Verminderde slaapbehoefte/verandering in eetlust Afgewisseld met periodes van neerslachtigheid/depressiviteit

6 Stemmingsstoornissen: oorzaken Biologisch Erfelijkheid/Neurologische regulatiemechanismen/pijn Psychologisch Hechtingsproces/Life events/langdurig verhoogde stress Sociaal Sociale status/kwaliteit van relaties

7 Stemmingsstoornis bij VB Kernsymptomen niet anders Affectie/Stemming Cognities Lichamelijk functioneren/vitale symptomen Oorzaken niet anders Biologisch Psychologisch Sociaal Maar..

8 Psychische problemen bij VB Verhoogde kans op stress-gerelateerde aandoeningen Erfelijkheid/Kwetsbaar brein Syndroomgerelateerde problemen Hechtingsproblematiek Beperking in adaptieve vaardigheden Impact van Life events

9 Psychische problemen bij VB Cognitieve symptomen minder, of niet waarneembaar Communicatieproblemen Bestaande onderzoeksmiddelen niet bruikbaar, bijv. zelfrapportagelijsten Kernsymptomen gemaskeerd Afhankelijkheidsrelatie versus Zelfbepaling Symptomen (al) passend bij de VB (diagnostic overshadowing)

10 Psychische problemen bij VB Afwijkende presentatie van klachten Uiting van gevoelens via gedrag: gezichtsuitdrukking, lichaamshouding, agitatie, agressie, zich terugtrekken, dwangmatig gedrag, ZVG Probleemgedrag kaneen signaal zijn voor een onderliggend ziektebeeld Classificatie (DSM) is ontoereikend

11 Psychische problemen bij VB Diagnostisch onderzoek bij MVB/EVB/ZEVB : Interpreteren van gedragsverandering Wat was er eerst wel en nu niet meer? De cliënt vergelijken met zichzelf Intensief, pro-actief diagnostisch proces

12 Stemmingsstoornis bij VB Nodig bij (Z)EVB: De cliënt goed kennen: wat is normaal? Alert op gedragsveranderingen Vertrouw op niet pluis gevoel Samenwerkingsrelatie met familie Biologische/vitale functies centraal Frequente screening/gezondheidscheck Doorlopende registratie

13 Stemmingsstoornis bij VB Idiografische theorie (N=1) Welke factoren veroorzaken klachten en/of houden deze in stand? Bio Psycho Sociaal Model Procesdiagnostiek Behandelen = hypothese toetsen

14 Psychische problemen bij VB én ZB Verhoogd risico? Hechtingsproces verstoord Sociale status/problemen Interpretatie van lichaamssignalen en gedrag Passiviteit/Immobiliteit/Gebrek aan initiatief Mimiek Communicatieproblemen Diagnostic overshadowing!

15 Behandeling bij VB (en ZB) Communicatieproblemen Afwijkende (bij-) werking van medicatie Bestaande (psychotherapeutische) interventies te complex Afhankelijk van sociale context/randvoorwaarden

16 Behandeling bij VB (en ZB) Dus: Interdisciplinair: psychiatrie en(ortho)pedagogiek Met specialistische kennis Hypothesetoetsend Monitoring van effecten door observatie Behandeling via/ondersteuning van het systeem

17 Behandeling stemmingsstoornissen bij VB Stress reduceren Aanpassen omgeving en bejegening Aansluiten bij emotionele behoeften/draagkracht Herstel normale levensritmes Gedoseerd activeren Psychotherapie (CGT) bij LVB Psychofarmaca volgens Richtlijnen met kennis van afwijkende fysiologische reacties

18 Behandeling stemmingsstoornissen bij VB Manische episode: Signaleringsplan voor(te verwachten) oplopende onrust Affectief bewust begeleiden Psychofarmaca

19 Syndromen Een syndroom is EEN risicofactor voor psychische stoornissen Sommige syndromen: verhoogde gevoeligheid voor bepaalde vormen van psychiatrische stoornissen Psychopathological Phenotypes Fragiele X Prader Willi VCF Syndroom van Down

20 Conclusies Algemeen Classificatie(DSM) weinig helpend Kenmerken geven richting, maar geen zekerheden/handvaten Diagnostiek is een proces: vergelijk de client met zichzelf Gedragsverandering KAN een spoor zijn naar een psychische ziekte

21 Conclusies Algemeen Bio Psycho Sociaal Model Idiografische theorie(n=1) Behandelen = hypothese toetsen Welke gedrag heeft bij dezecliënt een signaalwaarde? Wat verwacht je van behandeling als je diagnose klopt? Methodisch werken

22 Conclusies Algemeen Psychiatrische diagnostiek bij VB: Specialistisch en interdisciplinair! Kennis van ontstaan en normaal beloop psychiatrische ziektebeelden (bij-) werking van medicatie syndromen normaal gedrag bij ontwikkelingsniveaus aanpassingsmogelijkheden bij behandeling gedragstherapie systeem

23 Conclusies Algemeen De mens uit balans vraagt een stabiele omgeving Nabijheid/beschikbaarheid Zie en stimuleer het gezonde deel Aangepaste communicatie(visueel) Voorspelbaarheid, herkenbaarheid, ritme Regiewaarhet kan ADL ondersteuning(voeding, hygiëne, nachtrust) Dagprogramma: activiteit en rust

24 Tips Organiseer een netwerk met kundige GGZ/VG professionals Psychiatrie en (ortho)pedagogiek Probeer te snappen wat een psychische stoornis betekent! Lees, kijk, praat met ervaringsdeskundigen NPO: Ver van Daan Stephen Fry: The secret life of manic depression CCE: Interviews & Leren van casussen Paul Koch: Geen gebrek Vertaal die (ervarings-) kennis naar je eigen cliënt