Registratierichtlijn. E003 Beroepsgebonden depressie

Transcriptie

1

2 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Coronel Instituut AMC/UvA Postbus DD Amsterdam tel e mail: ncvb@amc.nl 2

3 CAScode: P652 Van deze richtlijn is een achtergronddocument Omschrijving van de aandoening Een depressieve stoornis die in overwegende mate veroorzaakt of uitgelokt is door belastende psychische omstandigheden in het werk. Het meest kenmerkende symptoom van depressieve stoornis is een verlaagde stemming die ofwel als somberheid of als een onvermogen om plezier te beleven wordt ervaren. Naast de depressieve stoornis kan de beperkte/subklinische depressie (minor depressive disorder) ook worden gemeld als een beroepsgebonden depressie. Belangrijkste risicogroepen Depressie kan in elk beroep voorkomen, maar er zijn beperkte aanwijzingen dat juristen, leraren en secretarieel personeel een verhoogd risico lopen. Enerzijds zijn er aanwijzingen dat het hebben van betaald werk beschermt tegen depressie, anderzijds zijn er sterke aanwijzingen dat psychosociale risicofactoren in het werk kunnen bijdragen aan het ontstaan van een depressie. Risicofactoren in het werk Gebleken is dat een aantal psychosociale factoren in het werk een bijdrage kunnen leveren aan het ontstaan van een depressie: het hebben van niet passend werk, het hebben van teveel werk, weinig controle over werktempo, problemen in de werkverhoudingen, gepest worden, hoge psychologische taakeisen, weinig regelmogelijkheden, weinig sociale ondersteuning op het werk en meegemaakte stressvolle werkgebeurtenissen. Van slechts twee van deze factoren, namelijk het hebben van niet passend werk en gebrek aan sociale ondersteuning (pesten), is het aannemelijk dat deze een voldoende onafhankelijke bijdrage aan het ontstaan van de aandoening leveren om te spreken van een beroepsgebonden depressie. Daarnaast is ook van enkele chemische factoren in het werk bekend dat ze een rol kunnen spelen bij de etiologie van een depressie. Er zijn beperkte aanwijzingen dat blootstelling aan lood en organische oplosmiddelen risicofactoren zijn. Aangezien een somatisch beeld (zoals bij blootstelling aan lood of oplosmiddelen) een exclusiecriterium is voor de diagnose kan er geen sprake zijn van een depressieve stoornis volgens de DSM IV. 3

4 Diagnostische overwegingen Klinische diagnostiek (DSM IV): Vijf of meer van onderstaande symptomen zijn binnen dezelfde periode van twee weken aanwezig geweest, waarvan minstens één van de twee kernsymptomen. De symptomen veroorzaken een duidelijk lijden of beperkingen in functioneren, sociaal of beroepsmatig of op andere belangrijke terreinen. Kernsymptomen: depressieve stemming duidelijke vermindering van interesse of een duidelijke vermindering van plezier Aanvullende symptomen: gewichtsverandering of eetlustverandering slapeloosheid of overmatig slapen agitatie of remming moeheid of verlies van energie gevoelens van waardeloosheid of buitensporige of onterechte schuldgevoelens besluiteloosheid of concentratieproblemen terugkerende gedachten aan de dood of aan suïcide, of een suïcidepoging Voorwaarden voor diagnose: Er is geen sprake van een bipolaire stoornis (dwz geen manische episodes) De symptomen zijn niet toe te schrijven aan een fysiologisch effect van (misbruik van) een middel of een somatisch beeld 1 De symptomen zijn niet toe te schrijven aan een rouwreactie Men spreekt van een beperkte/subklinische depressie (minor depressive disorder) als er minimaal 1 kernsymptoom aanwezig is en in totaal 2 4 symptomen aanwezig zijn. Differentiële diagnostiek: De klacht somberheid komt ook voor bij burnout/overspanning. Onderscheidend voor depressie zijn de blijvend depressieve stemming, het ontbreken van positieve emoties en depressieve gedachten over wie men is, wat men presteert en vaak ook over verleden en nabije toekomst. Sterke gevoelens van schuld, waardeloosheid en suïcidaliteit behoren uitsluitend tot de symptomen van depressie en passen niet bij burnout/overspanning. Etiologische diagnostiek: psychosociale factoren a. Blootstelling Confrontatie met belastende psychosociale factoren in het werk. Psychosociale factoren die individueel een risico vormen voor het ontstaan van een depressie: 1. het hebben van niet passend werk (rolonduidelijkheid, ongeschikt zijn voor werk) 2. gebrek aan sociale ondersteuning (pesten) 1 Denk hierbij ook aan werkgerelateerde blootstelling aan lood of oplosmiddelen. 4

5 Psychosociale factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van een depressie: a. het hebben van teveel werk b. hoge psychologische taakeisen c. weinig regelmogelijkheden d. meegemaakte stressvolle werkgebeurtenissen e. procedurele onrechtvaardigheid Beslisregel: Blootstelling aan factor 1 of 2 depressie = beroepsgebonden Blootstelling aan minstens twee factoren van a t/m e depressie = beroepsgebonden Blootstelling aan één factor van a t/m e laat beslissing al dan niet beroepsgebonden depressie afhangen van de intensiteit van de blootstelling en de weging van de factor ten opzichte van factoren buiten het werk Minimale blootstellingsintensiteit: niet te kwantificeren Minimale blootstellingsduur: niet te kwantificeren 2 2 De tijd tussen blootstelling en meting van ziekte varieerde bij de onderzoeken (zie achtergrond document) tussen de één en vijf jaar. 5