Een dynamische netwerk benadering van psychopathologie.

Transcriptie

1 Voorbij diagnostische labels: Een dynamische netwerk benadering van psychopathologie. Marieke Wichers, Adjunct-hoogleraar Interdisciplinary Center Psychopathology and Emotion regulation University Medical Centre Groningen

2 Wat zijn psychiatrische stoornissen precies??

3 Diagnostische categorieën Patient 1 Patient 2

4 What kind of things are mental disorders? Kendler et al. Psychol Med Jun;41(6): Goekoop & Goekoop. PLoS One Nov 26;9(11):e Borsboom D. World Psychiatry Feb;16(1):5-13. Bringmann et al. PLoS One Apr 4;8(4):e Wichers Psychol Med May;44(7):

5 Frequente prospectieve metingen

6 moment-to-moment interplay between negative affect and paranoia Childhood trauma Stress-sensitivity Depressive symptoms Follow-up psychotic symptoms Kramer, I et. Al. Schizophr Bull Mar;40(2):278-86

7 ESM: ervaringen veroorzaken cascade aan effecten Exp1 Exp2 Exp3 Exp4 Exp5

8 Cascades en netwerken Lage connectiviteit in het netwerk Hoge connectiviteit in het netwerk Wichers, Wigman, Myin-Germeys, Emotion Review, 2015

9 Looking through the microscope: real data Healthy controls (n=207) Depression (n=129) Satisfied 2 Cheerful 1 3 Insecure Satisfied 2 Cheerful 1 3 Insecure Down 4 5 Suspicious Down 4 5 Suspicious Wigman JTW. ( ) Wichers M., Psychol Med 2015

10 Looking through the microscope: real data Psychosis (n=263) Depression (n=129) Cheerful Cheerful Satisfied 1 Satisfied Insecure 2 3 Insecure Down 4 5 Suspicious Down 4 5 Suspicious Wigman JTW. ( ) Wichers M., Psychol Med 2015

11 Transdiagnostische BOTTOM UP benadering TOP-DOWN BOTTOM UP Categorie 1 Categorie 2 Categorie 3 Empirische benadering Wigman JTW. ( ) Wichers M., Psychol Med 2015

12 Novel empirical-based components of a network BOTTOM UP APPROACH 1. Impact of positive emotions 2. Impact of feeling down 3. Healthy suspicion 4. Balance between active and passive positive emotions 5. Impact of feeling insecure 6. Negative mood reactivity 7. Unhealthy suspicion Wigman JTW. ( ) Wichers M., Psychol Med 2015

13 Component scores voor elke diagnostische groep 0,3 0,2 Depressie groep hoogst op mood reactivity 0,1 0 pc1 pc2 pc3 pc4 pc5 pc6 pc7 Psychose groep hoogst op ongezond wantrouwen Controls -0,1 Depression Depressie groep laagst op impact positieve emoties -0,2-0,3 Controls lowest on insecure component Psychosis

14 Netwerken: andere visie op psychopathologie Traditionele benadering: Netwerk benadering: Weinig mechanistisch inzicht Statische benadering Geen oplossing voor individuele verschillen Veel mechanistisch inzicht Neemt dynamiek mee in model Persoons-specifieke modellen Extra info naast symptomen alleen

15 Impact van stress Traditioneel model Netwerk model Cramer AOJ. BorsBoom D. ( ) Kendler KS Psychol Medicine

16 En de genen? Wichers, Psychological Medicine 2014

17 Transdiagnostische benadering Cramer AOJ. (..) Borsboom Behavioral and Brain Sciences 33, Borsboom D. & Cramer AOJ. Annu Rev Clin Psychol. 2013;9:

18 Persoons-specifieke netwerken

19 Van wetenschap naar klinische toepassing Automatic feedback of project How nuts are the Dutch, Peter de Jonge UMCG Concentration My own factor Cheerfulness Mental unrest Self-esteem Worry

20 Test nodig voor validiteit netwerken -Dynamische netwerken -volledig transdiagnostisch sample Robin Groen

21 Mentale stoornissen als complexe systemen Kantelpunten zijn typische eigenschap van complexe systemen Risico transitie time Stijgende instabiliteit TRANSITIE NAAR ANDERE STAAT

22 Transities kunnen we zien aankomen Marten Scheffer et al. Published in Nature 2009 Rising early warning signals Transition in climate Mogelijk om stijgende instabiliteit te detecteren Werkt voor alle soorten complexe systemen

23 Tipping points applied to depression Transition moment Low levels of symptoms High levels of symptoms time Rising early warnings

24 Mental disorders as complex systems Non-lineair Veel invloeden Onvoorspelbare fluctuaties Kantelpunten Oorzaak niet noodzakelijk op moment van de kanteling Oorzaak?

25 Early warning signals 1. INCREASE IN AUTOCORRELATION 2. INCREASE IN VARIANCE 3. INCREASE IN CONNECTIVITY

26 Single-case experiment 2,5 S C L R depression scale 2,0 1,5 1, Dose reduction week 7-14 w e e k 26

27 Directe empirische steun EARLY WARNINGS AND TRANSITION IN DEPRESSION 1 deelnemer 1400 observaties Tijd-series van emoties Over 239 dagen Transition in symptoms Rising autocorrelation Stemming volgt principes van complexe systemen Rising early warning signals M. Wichers, P.C. Groot, PSYCHOSYSTEMS, ESM-GROUP, EWS-GROUP. Critical slowing down as a personalized early warning signal for depression. Psychotherapy and Psychosomatics, in press.

28 2,0 S C L R depression scale 1,5 1, w e e k Start of experiment Close to transition PA= positive affect; SU= suspicious; MU= mental unrest NA= negative affect; WO = worry

29 klachten TRANS-ID studie Website: of Volledig veranderproces binnen een persoon Van geen klachten naar veel klachten Tijd We zoeken deelnemers die besloten hebben af te bouwen met antidepressiva En deelnemers die wegens depressieve klachten starten met psychologische behandeling -inzage in eigen patronen -max 250 euro vergoeding + reiskosten

30 Conclusies Mentale stoornissen als netwerken verklaart beter klinische bevindingen: transdiagnostische benadering Netwerken leggen mogelijk onderliggende kwetsbaarheidsstructuur bloot Mogelijkheden voor persoons-specifieke modellen Mentale stoornissen als complexe systemen Nieuwe mogelijkheden voor persoons-specifieke risico-inschattingen