EMOTIEREGULATIE & AUTISME SPECTRUM STOORNISSEN

Transcriptie

1 EMOTIEREGULATIE & AUTISME SPECTRUM STOORNISSEN W E T E N S C H A P P E L I J K O N D E R Z O E K B I J H O O G F U N C T I O N E R E N D E K I N D E R E N E N J O N G E R E N Janneke de Ruiter, MSc

2 FOCUS ON EMOTIONS Onderzoeksgroep o.l.v. Prof. dr. Carolien Rieffe. Dr. Lucinda Pouw: Emotion Regulation in Children with Autism Spectrum Disorder (proefschrift) Emotionele ontwikkeling vanuit functionalistisch perspectief (Nico Frijda) ASS / Doof & slechthorend / TOS Onderzoek & Ontwikkeling onderzoeksmateriaal

3 INHOUD Sociaal functioneren Emotieregulatie Internaliserende problemen Externaliserende problemen

4 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS The process by which we influence what emotions we experience, when we experience them, and how we express them (Gross, 1998) Alexithymie Emotioneel bewustzijn Overprikkeling I feel too much. That s what s going on (Extremely Loud and Incredibly Close) Minder goede coping Influence

5 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS Alexithymie Overprikkeling Coping Emotioneel bewustzijn (Emotional awareness): The ability to differentiate between various emotions, to determine antecedents and possible consequences of emotions, to verbally share emotions, and to identify the physiological changes that accompany emotions

6 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS Alexithymie Overprikkeling Coping Enkele onderzoeksresultaten uit onze onderzoeksgroep: Moeite met multiple emotions. Moeite met complexe emoties: schuld & schaamte. Moeite met het verbaliseren van emoties.

7 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS Alexithymie Overprikkeling Coping Emoties van anderen Empathie Affectieve empathie Contagion Cognitieve empathie Theory of Mind (Baron-Cohen & Wheelwright, 2004)

8 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS Alexithymie Overprikkeling Coping Hoe meten we empathie? Vragenlijst voor ouders (26 items) [1-5] Als een ander kind hard huilt, is mijn kind ook van slag [1-5] Als een ander kind moet huilen, probeert mijn kind te troosten. [1-5 & 9-15] Heeft uw kind door waarom u blij bent? Vragenlijst voor jongeren (21 items) Als een vriend(in) verdrietig is, word ik ook verdrietig Als een vriend(in) boos is, weet ik meestal wel waarom Observatie taken Vragenlijst antwoordopties: 1) niet waar, 2) soms waar 3) waar

9 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS Alexithymie Overprikkeling Coping Onderzoek naar empathie in ASS (Pouw et al., 2013b) Participanten 67 kinderen met ASS (88% jongens, gemiddeld 11:6 jaar) 66 TD kinderen (67% jongens, gemiddeld 11:6 jaar) Materiaal Vragenlijst voor jongeren

10 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS Alexithymie Overprikkeling Coping Resultaat: ASD TD * 2,19 2,48 1,58 1,6 Affectief Cognitief

11 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS Alexithymie Overprikkeling Coping I feel too much. That s what s going on My insides don t match with my outsides Extremely loud and incredibly close Jonathan Safran Foer

12 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS Alexithymie Overprikkeling Coping The process by which we influence what emotions we experience, when we experience them, and how we express them (Gross, 1998) Hoe ga je er mee om? Coping Stijlen Coping is a way to control or modify the arousal level in negative emotion-evoking situations

13 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS Alexithymie Overprikkeling Coping Hoe meten we coping? Coping Scale (Wright et al., 2010) (34 items) Wat doe je als iemand je pest? Approach (benaderend) dan vertel ik een vriend of iemand van mijn familie wat er is gebeurd dan probeer ik verschillende dingen te bedenken om het op te lossen Avoidant (vermijdend) dan ga ik iets anders doen zodat ik het vergeet dan vergeet ik het gewoon Maladaptive dan word ik boos en ga met iets gooien of iets slaan dan ben ik bang dat anderen slecht over me zullen denken Antwoordopties: (1) bijna nooit, (2) soms of (3) vaak.

14 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS Alexithymie Overprikkeling Coping Onderzoek naar coping in ASS (Rieffe et al., 2014) Participanten 81 kinderen met ASS (89% jongens, gemiddeld 12:6 jaar) 131 TD kinderen (45% jongens, gemiddeld 12:4 jaar) Materiaal Coping Scale (Wright et al., 2010)

15 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS Alexithymie Overprikkeling Coping * Resultaat ASD TD 2,23 1,95 1,89 1,86 1,87 1,88 Approach Avoidant Maladaptive

16 EMOTIEREGULATIE BIJ ASS The process by which we influence what emotions we experience, when we experience them, and how we express them (Gross, 1998) Alexithymie Overprikkeling Minder goede coping Emotioneel bewustzijn I feel too much. That s what s going on Wel gevoelig voor de emoties van een ander maar niet weten waarom. Influence Minder Approach Coping

17 GEVOLGEN VERSTOORDE EMOTIEREGULATIE Sociaal functioneren Emotieregulatie Internaliserende problemen Externaliserende problemen

18 GEVOLGEN VERSTOORDE EMOTIEREGULATIE Sociaal functioneren Internaliserende problematiek Externaliserende problematiek Een beter emotioneel bewustzijn en een betere Theory of Mind (ToM) is gerelateerd aan meer positieve en minder negatieve vriendschapskenmerken. Een maladaptieve of avoidant (vermijdende) coping heeft mogelijk een negatieve invloed op het sociaal contact. (Pouw, 2014)

19 GEVOLGEN VERSTOORDE EMOTIEREGULATIE Sociaal functioneren Internaliserende problematiek Externaliserende problematiek Video-fragment onderzoek

20 Sociaal functioneren GEVOLGEN VERSTOORDE EMOTIEREGULATIE Minder goede coping (minder approach strategieën) Depressieve gevoelens? (Rieffe et al., 2014) Depressie: ASS > TD Internaliserende problematiek Externaliserende problematiek Materiaal: The Child Depression Inventory (CDI; Kovacs, 1985) Coping Scale (Wright et al., 2010) Approach Avoidant Maladaptive Depressie score -.27* -.25*.34*

21 GEVOLGEN VERSTOORDE EMOTIEREGULATIE Sociaal functioneren Internaliserende problematiek Externaliserende problematiek Overprikkeling (door functionerende affectieve empathie, maar dysfunctionerende cognitieve empathie) Agressie Agressie: ASS = TD (zelfrapportage) maar ASS > TD (ouders/llkr) Agressie Proactieve agressie domineren Reactieve agressie reactie op bedreiging (Crick & Dodge, 1996)

22 GEVOLGEN VERSTOORDE EMOTIEREGULATIE Sociaal functioneren Internaliserende problematiek Externaliserende problematiek Onderzoek naar empathie en agressie in ASS (Pouw et al., 2013a) Participanten 67 kinderen met ASS (89% jongens, gemiddeld 11:6 jaar) 66 TD kinderen (82% jongens, gemiddeld 11:5 jaar) Materiaal Self Report Instrument for Reactive and Proactive Aggression (IRPA) (Rieffe et al.,) Empathie vragenlijst voor jongeren (affectief / cognitief)

23 GEVOLGEN VERSTOORDE EMOTIEREGULATIE Sociaal functioneren TD Internaliserende problematiek Externaliserende problematiek Affectieve empathie -.32** Cognitieve empathie Reactieve agressie Proactieve agressie ASS Reactieve agressie Proactieve agressie Affectieve empathie.50***.36** Cognitieve empathie

24 CONCLUSIE Sociaal functioneren Emotieregulatie Internaliserende problemen Externaliserende problemen

25 STELLINGEN 1. Avoidant (vermijdende) coping is een goede manier om om te gaan met stressors. 2. Emotioneel dysfunctioneren (zoals problemen in de emotieregulatie) moet een criterium worden van de diagnose Autismespectrumstoornis (ASS) in de DSM.

26 Bedankt voor jullie aandacht

27 GEBRUIKTE BRONNEN ZIE: FOCUSONEMOTIONS.NL VOOR MEER PUBLICATIES VAN ONZE ONDERZOEKSGROEP. Crick, N. R. & Dodge, K. A. (1996). Social information-processing mechanisms in reactive and proactive aggression. Child Development, 67, De Ruiter, J. A. (2014). Masterscriptie: Predicting depression symptoms in boys with autism spectrum disorders or hearing impairment: the role of reactive aggression. Universiteit Leiden. Gross, J.J. (1998). The emerging field of emotion regulation: An integrative review. Review of General Psychology, 2, Pouw, L. B. C., Rieffe, C., Stockmann, L., Gadow, K. D. (2013a). The link between emotion regulation, social functioning, and depression in boys with ASD. Research in Autism Spectrum Disorders, 7, Pouw, L. B. C., Rieffe, C., Oosterveld, P., Huskens, B., & Stockmann, L. (2013b) Reactive/proactive aggression and affective/cognitive empathy in children with ASD. Research in Developmental Disabilities, 34, Pouw, L. (2014). Emotion Regulation in Children with Autism Spectrum Disorder. The link with social functioning and psychopathology. Leiden (proefschrift). Rieffe, C., Oosterveld, P., Meerum Terwogt, M., Mootz, S., Van Leeuwen, E., & Stockmann, L. (2011). Emotion regulation and internalizing symptoms in children with autism spectrum disorders. Autism, 15, Rieffe, C., De Bruine, M., De Rooij, M., & Stockmann, L. (2014). Approach and avoidant emotion regulation prevent depressive symptoms in children with an Autism Spectrum Disorder. International Journal of Developmental Neuroscience, 39, Wright, M., Banerjee, R., Hoek, W., Rieffe, C., & Novin, S. (2010). Depression and social anxiety in children: Differential links with coping strategies. Journal of Abnormal Child Psychology, 38,