Boek Slapende honden? Wakker maken!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Boek Slapende honden? Wakker maken!"

Transcriptie

1 Boek Slapende honden? Wakker maken! A.Struik, ontwikkelingspsycholoog/ systeemtherapeut Joany Spierings Drie testen Weinig theorie en veel praktijk CD-Rom/ werkbladen Formulier zes testen Geen protocol Leeftijd maakt groot verschil Praktische zaken Vragen Anders dan vorig jaar? Vroegkinderlijk, chronisch traumatisering Mishandeling/ misbruik Huiselijk geweld Discontinuïteit in hechting(adoptie/ouder met PP) Medische handelingen In het gezin Op jonge leeftijd Doelgroep PTSS Doelgroep Complexe PTSS/ Developmental trauma disorder Hechtingsproblemen Dissociatieve stoornis (DD-NOS/ DIS) Standaard Trauma behandeling EMDR/ CGT Gefaseerd model Stabilisatie Traumaverwerking (EMDR) Integratie Standaard behandeling Werkt niet Kun je niet mee beginnen Heeft klachten erger gemaakt. 1

2 Sterke vermijding Ik kan er niet over praten Ik wil er niet over praten Ik ben alles vergeten Ik heb er geen last meer van Het is niet gebeurd Wij durven niks te vragen Slapende honden Slapende honden bijten s nachts.. Kind is constant alert Vertrouwt niemand Geen hechting Alleen Kan zichzelf niet geruststellen Chronische stress Dissociatie WINDOW OF TOLERANCE Dissociatie Chronisch trauma Structurele dissociatie Emoties onverdragelijk en gesplitst Amnesie Ernstige hechtingsstoornis Jonge leeftijd Medisch trauma Niet laten slapen Veel meer stabilisatie Ogden and Minton (2000) 2

3 Assessment van dissociatie Dissociatie is supervermijding Symptomen Hechting Therapie proces Let op bij adoptie Van gebeurtenis tot herinnering Wijze les, emotie weggooien Traumatiserende gebeurtenis Overleven door herbeleving Verwerken traumatische herinnering Voorwaarden: Vermijding doorbreken (kern van dissociatie) Emotie verdragen (kern van dissociatie) Wijze les leren Traumaverwerking Opzet behandeling Stabilisatie mbv zes testen: Veiligheid Dagelijks leven Hechting Emotieregulatie Zelfbeeld Notendop Integratie Behandeling kind met dissociatieve stoornis Stabilisatie mbv zes testen: Stabilisatie mbv zes testen Stabilisatie mbv zes testen Integratie mbv zes testen Motivatie bij dissociatie Diagnose stellen Klachten worden erger Is er een prinses? Koppelen van problemen aan trauma Psychoeducatie matroeska Test 1 Veiligheid bij dissociatie Fysiek (SOS, Turnell & Edwards) Ze leven in het verleden Maak expliciet wat impliciet is Zeg duizend keer je bent nu veilig Pedagogisch Emotioneel Therapie (let op ouders met dissocatie) 3

4 Test 2 Dagelijks leven bij dissociatie Controleren dissociatie Functie van dissociatie Oefeningen met werkbladen Veilige plek Kluis Dagboekje bijhouden van tijd kwijt (ouders of kind) Triggers/ binnen mijn raampje Dissociatie leren aanvoelen komen Dissociatie leren doorbreken of voorkomen Medicatie (niet zichtbaar nodig ) Ordenen van chaos Hechtingsfiguur Voor kind aanwijzen Perspectief Contact biologische ouders Thea Niet terug Pleegouders for ever Parttime pleegouders Kalm brein hechtingsfiguur Dissociatieve kinderen zijn extreem onvoorspelbaar en oninvoelbaar. Dissociatie gaan herkennen Dissociatieve toestand opheffen Acceptatie van woede en haat Ik houd van alle delen van jou Bedankbrief aan boze delen Beschermen doen wij nu Na elke fase traumaverwerking verdiept de hechting zich een laagje Geslaagd als: Kind troost zoekt In contact blijft bij stress Brein hechtingsfiguur reguleert brein kind Anders dissocieert het tijdens EMDR Test 4: Emotie regulatie bij dissociatie Kost veel tijd Agressie is vooral een probleem Synchronisering (begrijp het kind en benoem) Lichaamssensaties Ontspanning Leren voelen Gevoelens 4 B s Smiley s Gevoelens zijn leuk, hoezo? Ik haat gevoel! Accepteren dat dat gevoel van jou is en verdragen Attitude ouders (boos is goed) Boos plan/ Bedroefd plan/ Bang plan Test 5: Zelfbeeld bij dissociatie Kinderen geven zichzelf de schuld Cognitieve shift De hand die voedt niet afwijzen Pleger neemt verantwoordelijkheid Meestal ouders pleger Eerst betere hechting aan pleegouders Pas dan cognitieve shift 4

5 Test 6: Nutshell Via de band Een serie per fase Steeds een laag dieper Eerst de machteloosheid Dan het gevoel Dan de verwaarlozing, in de steek gelaten, niet getroost En nu? Website Workshops: Stabilisatiemethode (24 okt) Stabilisatiemethode voor groepsleiding (24 juni) Dissociatieve stoornissen (23 sept) 5

VERSLAVING EN TRAUMAGERELATEERDE STOORNISSEN

VERSLAVING EN TRAUMAGERELATEERDE STOORNISSEN STUDIEDAG PROJECT LiNK 22 maart 2012 - Niet te vatten! Verslaafd? Gestoord? Beperkt? VERSLAVING EN TRAUMAGERELATEERDE STOORNISSEN ANNE VERMEIRE - BIPE 1. Wat is TRAUMA? TRAUMA TRAUMATOGENE GEBEURTENIS

Nadere informatie

Slapende Honden Casusconceptualisatie formulier

Slapende Honden Casusconceptualisatie formulier Slapende Honden Casusconceptualisatie formulier Markeer op deze levenslijn (-9mnd-0-heden) de trauma s en belangrijke gebeurtenissen van het kind zoals scheiding of pleeggezinplaatsing. Symptomen van het

Nadere informatie

Caroline Ploeg, Gedragstherapeut Femy Wanders, Klinisch psycholoog

Caroline Ploeg, Gedragstherapeut Femy Wanders, Klinisch psycholoog Caroline Ploeg, Gedragstherapeut Femy Wanders, Klinisch psycholoog Overzicht presentatie Ontstaan van KINGS Doelgroep KINGS-model (incl. MASTR) Verschillende interventies uit het MASTR Progressive Counting

Nadere informatie

Werkblad Motivatie en psycho-educatie

Werkblad Motivatie en psycho-educatie Werkblad Motivatie en psycho-educatie Waar heb je last van? Wat zijn je klachten? Waarom wil je ervan af? Wat heb je eraan als je EMDR doet? Teken of beschrijf hier je prinses. Werkblad Dagelijks leven

Nadere informatie

Casus Kevin. Copyright A. Struik juli

Casus Kevin. Copyright A. Struik juli Casus Kevin Kevin is 10 jaar. Hij woont bij zijn moeder en stiefvader met zijn halfbroertje van 5 jaar. Hij heeft moeite met leren en concentreren en is heel druk. Op school (cluster 4) gaat het slecht.

Nadere informatie

Van een drakenhol naar een koninkrijk

Van een drakenhol naar een koninkrijk Van een drakenhol naar een koninkrijk Visie op traumabehandeling bij ernstig getraumatiseerde kinderen. Caroline Ploeg Orthopedagoog Generalist Femy Wanders Klinisch Psycholoog K.J. OPZET PRESENTATIE Doelgroep

Nadere informatie

Haïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010

Haïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010 Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te

Nadere informatie

COMPLEX TRAUMA BIJ KINDEREN: SAMEN DOEN WAT WERKT. Mariska de Baat (NJi), Marie-José van Hoof (Rivierduinen), Leanthe van Harten (TNO)

COMPLEX TRAUMA BIJ KINDEREN: SAMEN DOEN WAT WERKT. Mariska de Baat (NJi), Marie-José van Hoof (Rivierduinen), Leanthe van Harten (TNO) COMPLEX TRAUMA BIJ KINDEREN: SAMEN DOEN WAT WERKT Mariska de Baat (NJi), Marie-José van Hoof (Rivierduinen), Leanthe van Harten (TNO) WIE IS WIE Complex trauma het meerkoppige monster in de praktijk Prevalentie

Nadere informatie

KINGS Kind IN Gezond Systeem. Behandeling voor kinderen, jongeren en hun ouders (geïntegreerde traumaverwerkingsmethode).

KINGS Kind IN Gezond Systeem. Behandeling voor kinderen, jongeren en hun ouders (geïntegreerde traumaverwerkingsmethode). KINGS Kind IN Gezond Systeem Behandeling voor kinderen, jongeren en hun ouders (geïntegreerde traumaverwerkingsmethode). Situatie voor 2010. Afdeling vol met getraumatiseerde, bange en afgewezen kinderen.

Nadere informatie

Systeem gericht werken bij complex trauma. Caroline Dierkx Danny de Bakker

Systeem gericht werken bij complex trauma. Caroline Dierkx Danny de Bakker Systeem gericht werken bij complex trauma Caroline Dierkx Danny de Bakker Sterk Huis Een doorontwikkeling van: De Bocht: van opvang en begeleiding van tienermoeders naar de aanpak van huiselijk geweld

Nadere informatie

STUDIEDAG GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN PVOC VLAAMS-BRABANT EN BRUSSEL 29 MAART 2018 ELS GOETHALS TRAUMA: GEVOLGEN VOOR GEDRAG EN EMOTIE

STUDIEDAG GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN PVOC VLAAMS-BRABANT EN BRUSSEL 29 MAART 2018 ELS GOETHALS TRAUMA: GEVOLGEN VOOR GEDRAG EN EMOTIE STUDIEDAG GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN PVOC VLAAMS-BRABANT EN BRUSSEL 29 MAART 2018 ELS GOETHALS TRAUMA: GEVOLGEN VOOR GEDRAG EN EMOTIE TOT 50% MINDERJARIGEN MAKEN EEN TRAUMATISCH INCIDENT MEE Yves

Nadere informatie

Hou dat vast! EMDR bij mensen met ( C ) PTSS en een laag IQ

Hou dat vast! EMDR bij mensen met ( C ) PTSS en een laag IQ Hou dat vast! EMDR bij mensen met ( C ) PTSS en een laag IQ 16-06-2017 info@poli-plus.nl Kan ik wel..? De PTSS wel goed diagnosticeren? De EMDR behandeling bij deze patiënt wel doen? (anders?) Juist inschatten

Nadere informatie

De standaardbehandelingen voor getraumatiseerde

De standaardbehandelingen voor getraumatiseerde SLAPENDE HONDEN? WAKKER MAKEN! EEN STABILISATIEMETHODE VOOR VROEGKINDERLIJK CHRONISCH GETRAUMATISEERDE KINDEREN De standaardbehandelingen voor getraumatiseerde kinderen zijn Eye Movement Desensitisation

Nadere informatie

DE NIEUWE ZORGPROFESSIONAL. BEN IK DAT?! DONDERDAG 30 MAART 2017

DE NIEUWE ZORGPROFESSIONAL. BEN IK DAT?! DONDERDAG 30 MAART 2017 DE NIEUWE ZORGPROFESSIONAL. BEN IK DAT?! DONDERDAG 30 MAART 2017 GAME JE MEE??? Karin Nijhof Carina van Kregten GAME JE MEE???? Ballonoefening Verschillende soorten trauma Impact van trauma Hoe zou een

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 134 Nederlandse samenvatting De inleiding van dit proefschrift beschrijft de noodzaak onderzoek te verrichten naar interpersoonlijk trauma en de gevolgen daarvan bij jongeren in

Nadere informatie

Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns

Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns Impact afhankelijk van aantal factoren: Eigenschappen van trauma zelf Eigenschappen van het kind Eigenschappen van omgeving Eigenschappen

Nadere informatie

COMPLEX TRAUMA. Symposium 25 februari 2019 Hand-out Drs. A. Oud

COMPLEX TRAUMA. Symposium 25 februari 2019 Hand-out Drs. A. Oud COMPLEX TRAUMA Symposium 25 februari 2019 Hand-out Drs. A. Oud HAND-OUT BIJ PRESENTATIE VAN AD OUD OVER COMPLEX TRAUMA Definitie van CT van Judith Herman (1997): 1. Geschiedenis van onderworpen zijn aan

Nadere informatie

GGzE centrum psychotrauma

GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma Mensen helpen met complexe traumaproblematiek en het (her)vinden van hun weg in de samenleving. Algemene informatie >> COMPLEXE TRAUMA S KUNNEN GROTE

Nadere informatie

Vroegkinderlijke, chronische traumatisering bij kinderen

Vroegkinderlijke, chronische traumatisering bij kinderen W E T E N S C H A P Vroegkinderlijke, chronische traumatisering bij kinderen A. Struik De gevolgen van chronische traumatisering van kinderen op jonge leeftijd en de behandeling daarvan is een gebied dat

Nadere informatie

Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie. Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige

Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie. Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Even voorstellen Arq Psychotrauma Expert Groep is een groep

Nadere informatie

GGzE centrum psychotrauma

GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma Mensen helpen met complexe traumaproblematiek en het (her)vinden van hun weg in de samenleving. Algemene informatie >> Complexe trauma s kunnen grote

Nadere informatie

Traumabehandeling Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie

Traumabehandeling Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie Traumabehandeling Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie Krijg je (binnenkort) traumabehandeling vanuit zorgprogramma Angst & stemming van Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie? Ben je 6 tot 18 jaar? Dan is

Nadere informatie

Inhoud. plaatsbepaling en verklaringsmodel... 9. met een verstandelijke beperking... 27. Literatuur... 8. verstandelijke beperking...

Inhoud. plaatsbepaling en verklaringsmodel... 9. met een verstandelijke beperking... 27. Literatuur... 8. verstandelijke beperking... XIII Inhoud 1 Het handboek SOS Snelle Opvang bij Seksueel misbruik..................... 1 1.1 Doelgroep van het handboek SOS..................................................... 2 1.2 Het belang van het

Nadere informatie

Complexe PTSS Zoek als PMTer samenwerking met EMDR-therapeuten

Complexe PTSS Zoek als PMTer samenwerking met EMDR-therapeuten Beweging en lichamelijkheid in het EMDR-proces Henriëtte van der Meijden 4-11-2016 Complexe PTSS Zoek als PMTer samenwerking met EMDR-therapeuten Eye Movement Desensitization Reprocessing 1989 beschreven

Nadere informatie

Dokter, ik heb kanker..

Dokter, ik heb kanker.. Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut

Nadere informatie

Safe & Sound. Foto uit Limburgs dagblad Maart 2016 Fotograaf, Roger Dohmen. Sander van Goor www.musicahumana.nl

Safe & Sound. Foto uit Limburgs dagblad Maart 2016 Fotograaf, Roger Dohmen. Sander van Goor www.musicahumana.nl Safe & Sound Foto uit Limburgs dagblad Maart 2016 Fotograaf, Roger Dohmen Safe & Sound Stabilisatie en integratie methode voor kinderen en jongeren die opgroeien in instabiele/kwetsbare gebieden en omstandigheden

Nadere informatie

Wij behandelen mensen poliklinisch, dat betekent dat je naar ons toe komt voor de hulp. Een enkele keer kan het zijn dat wij op huisbezoek komen.

Wij behandelen mensen poliklinisch, dat betekent dat je naar ons toe komt voor de hulp. Een enkele keer kan het zijn dat wij op huisbezoek komen. Wie zijn wij? Het team van AltraCura Behandeling biedt hulp aan mensen met leermoeilijkheden en psychische problemen. Wij willen graag een goede behandeling bieden, daarom onderzoeken wij samen met jou

Nadere informatie

TRTC (Top Referent TraumaCentrum) Trauma samen ver(der)dragen!!!

TRTC (Top Referent TraumaCentrum) Trauma samen ver(der)dragen!!! TRTC (Top Referent TraumaCentrum) Trauma samen ver(der)dragen!!! Tom Horemans Psychiater Programmamanager/Centrummanager GGzE (Eindhoven/Nederland) 17 september 2014 Wie zijn onze cliënten? 100 aanmeldingen

Nadere informatie

Jaap Chrisstoffels Symposium 2017

Jaap Chrisstoffels Symposium 2017 Jaap Chrisstoffels Symposium 2017 Vergroten van regulatievaardigheden bij meervoudig interpersoonlijk getraumatiseerde adolescenten: Vóór, dóór of EN na na PTSS-behandeling? Rik Knipschild, GZ-psycholoog,

Nadere informatie

Narratieve Exposure Therapie

Narratieve Exposure Therapie Narratieve Exposure Therapie MANP jubileumcongres Patricia Strijk Even voorstellen Wat doet Stichting Centrum 45: Diagnostiek en behandeling complexe psychotraumaklachten VS-GGZ: Werkzaam op de polikliniek

Nadere informatie

TSCYC Ouderversie. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. Jeroen de Groot. ID 256-18 Datum 24.12.2014. Informant:

TSCYC Ouderversie. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. Jeroen de Groot. ID 256-18 Datum 24.12.2014. Informant: TSCYC Ouderversie Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen ID 256-18 Datum 24.12.2014 Informant: Mieke de Groot-Aerts moeder TSCYC Inleiding 2 / 10 INLEIDING De TSCYC is een vragenlijst die

Nadere informatie

Seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking

Seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking 1 Seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking Onbestaanbaar waar. We kunnen en willen het niet geloven. Tegelijkertijd willen we helpen; maar hoe? Hoe voorkom je de impasse waarin iedereen

Nadere informatie

Accare Opleidingen e.sentener@accare.nl 19-05-2016 19-05-2016 8:45 16:30 3. RINO Noord-Holland info@rino.nl 28-09-2015 23-05-2016 9:30 16:30 24

Accare Opleidingen e.sentener@accare.nl 19-05-2016 19-05-2016 8:45 16:30 3. RINO Noord-Holland info@rino.nl 28-09-2015 23-05-2016 9:30 16:30 24 215007 Hechting en trauma Psy-zo! info@psy-zo.nl 12-04-2016 17-05-2016 10:00 17:30 18 249706 Studiedag Transculturele kinder- en jeugdpsychiatrie Accare Opleidingen e.sentener@accare.nl 19-05-2016 19-05-2016

Nadere informatie

Behandelingsstrategieen bij Complex Trauma:

Behandelingsstrategieen bij Complex Trauma: Behandelingsstrategieen bij Complex Trauma: Trudy Mooren, klinisch psycholoog-psychotherapeut, Centrum 45 Martijn Stöfsel, klinisch psycholoog-psychotherapeut, SinaiCentrum Jos Truyens, klinisch psycholoog-psychotherapeut,

Nadere informatie

Kleine Hans Symposium 2011

Kleine Hans Symposium 2011 Kleine Hans Symposium 2011 Het helen van de wond Diagnostiek en behandeling Van traumatische herinnering naar gewone herinnering Julia Diehle en Karen van Zon Centrum voor traumagerelateerde stoornissen

Nadere informatie

TSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie

TSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie TSCYC Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen HTS Report ID 15890-3156 Datum 18.07.2017 Ouderversie Informant: Jeroen de Vries Vader INLEIDING TSCYC 2/8 Inleiding De TSCYC is een vragenlijst

Nadere informatie

Het pleegkind in beeld

Het pleegkind in beeld Het pleegkind in beeld Workshop pleegzorgsymposium 19 juni 2014 Petra de Vries (De Rading) Anny Havermans (SAV) 1 Programma Welkom Project gehechtheid in beeld bij pleegzorg Inleiding op gehechtheid en

Nadere informatie

Horizon methodiek na huiselijk geweld & na seksueel misbruik

Horizon methodiek na huiselijk geweld & na seksueel misbruik Horizon methodiek na huiselijk geweld & na seksueel misbruik 29-09-2014 Merijn van de Vliet, GZ-psycholoog Programma Introductie Oefening Horizon: twee varianten naast elkaar Film Oefening Thema s en

Nadere informatie

PTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren

PTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling

Nadere informatie

DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016

DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016 DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016 Psychotrauma en stressorgerelateerde stoornissen Marloes de Kok, GZ-psycholoog Marthe Schneijderberg, orthopedagoog Psychotrauma

Nadere informatie

RINO Amsterdam :30 16: Psy-zo! :30 16:30 24

RINO Amsterdam :30 16: Psy-zo! :30 16:30 24 218467 Narratieve Exposure Therapie (NET) Psy-zo! info@psy-zo.nl 17-02-2016 22-09-2016 9:30 16:30 24 206424 Narratieve Exposure Therapie (NET) (4-daagse cursusuitvoering) 226837 Beknopte Eclectische Psychotherapie

Nadere informatie

Er wel/niet zijn voor je pleegkind. Symposium Pleegzorg Waar blijft het kind 19 juni 2014 Ede

Er wel/niet zijn voor je pleegkind. Symposium Pleegzorg Waar blijft het kind 19 juni 2014 Ede Er wel/niet zijn voor je pleegkind Symposium Pleegzorg Waar blijft het kind 19 juni 2014 Ede 22-6-2014 de Zeeuw & Brok Inhoud 1. Lawaaiboek 2. Zorg voor het kind: houdt rekening met gevolgen van Verlating

Nadere informatie

Terugkomdag Workshop Woede Wrok en Wraak Buvoo :30 16:30 6

Terugkomdag Workshop Woede Wrok en Wraak Buvoo :30 16:30 6 218530 Workshop EMDR-protocol Woede, Wrok en Wraak Buvoo info@buvoo.nl 05-09-2016 05-09-2016 09:00 16:30 6 254225 Traumagerichte behandeling bij CPTSS Centrum voor Psychotherapie en 226713 Workshop EMDR

Nadere informatie

therapieën [ therapie voor positieve gedragsverandering ]

therapieën [ therapie voor positieve gedragsverandering ] therapieën [ therapie voor positieve gedragsverandering ] In het noorden en oosten van Nederland behandelen en begeleiden wij kinderen, jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke beperking. Therapieën

Nadere informatie

Woede, Wrok en Wraak Workshop Symposium Vereniging voor Pesso Psychotherapie

Woede, Wrok en Wraak Workshop Symposium Vereniging voor Pesso Psychotherapie Woede, Wrok en Wraak Workshop Symposium Vereniging voor Pesso Psychotherapie Herman Veerbeek GZ-psycholoog, Cognitief Gedragstherapeut VGCT EMDR supervisor i.o. Forensisch Psychiatrische Polikliniek De

Nadere informatie

31/10/2012 OVERZICHT DEFINTIE 1. TRAUMATISCHE GEBEURTENISSEN TYPE GEBEURTENISSEN TRAUMA

31/10/2012 OVERZICHT DEFINTIE 1. TRAUMATISCHE GEBEURTENISSEN TYPE GEBEURTENISSEN TRAUMA Posttraumatische stressklachten bij kinderen Eva Verlinden, orthopedagoog Karen van Zon, GZ-psycholoog Renee Beer, klinisch psycholoog OVERZICHT 1. Traumatische gebeurtenissen 2. Traumagerelateerde stoornissen

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Oud worden en sterven met de oorlog

Oud worden en sterven met de oorlog Oud worden en sterven met de oorlog Mede mogelijk gemaakt door de Stichting 1940-1945 1 Oud worden en sterven met de oorlog Over wie gaat het Schokkende gebeurtenissen Kenmerken en stressreacties Verwerking

Nadere informatie

Lastpakken in de zorg. Christien de Jong, psychotherapeut Els Beekman & Koos van der Knaap, acteurs christiendejong@hetnet.nl

Lastpakken in de zorg. Christien de Jong, psychotherapeut Els Beekman & Koos van der Knaap, acteurs christiendejong@hetnet.nl Lastpakken in de zorg Christien de Jong, psychotherapeut Els Beekman & Koos van der Knaap, acteurs christiendejong@hetnet.nl Wat kan een goede patiënt? Zich verstandig aanpassen aan steeds weer veranderende

Nadere informatie

Stabilisatiecursus Scelta Nijmegen

Stabilisatiecursus Scelta Nijmegen Stabilisatiecursus Scelta Nijmegen Informatie voor cliënten Inleiding Als iemand zich onveilig heeft gevoeld tijdens de jeugd of later in een intieme relatie, kan dat in zijn of haar verdere leven klachten

Nadere informatie

EMDR bij adolescenten

EMDR bij adolescenten EMDR bij adolescenten Een vorm van traumabehandeling Marijke de Koning-Groothuizen ZMC Kinderen en Jongeren van de Gelderse Roos Voorbeelden uit de praktijk Sofie, 16 jaar. Klachten, sinds ongeveer een

Nadere informatie

Info-avond Zorgprogramma Persoonlijkheid Dialectische Gedragstherapie De Spinnaker

Info-avond Zorgprogramma Persoonlijkheid Dialectische Gedragstherapie De Spinnaker Info-avond Zorgprogramma Persoonlijkheid Dialectische Gedragstherapie De Spinnaker 1-2 - 3 Het Zorgprogramma Persoonlijkheid Behandelmodel: Dialectische Gedragstherapie (DGT ) (1993, M. Linehan): verandering

Nadere informatie

Psychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden

Psychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Psychologische behandeling van bipolaire patiënten Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Omgaan met stessoren (1) Stressgevoeligheid Stress Generation theory The

Nadere informatie

Esther Van De Velde I Wim Schrauwen. Stress om het lijf. Dag van de zorg

Esther Van De Velde I Wim Schrauwen. Stress om het lijf. Dag van de zorg Esther Van De Velde I Wim Schrauwen Stress om het lijf Dag van de zorg 17.03.2019 Inhoud 1. Wat is stress? Acute & Chronische stress 2. Stress in het brein 3. Stress & het lichaam 4. Omgaan met stress

Nadere informatie

Comorbiditeit PTSS en Persoonlijkheidsstoornissen Samenspel in diagnostiek en behandeling

Comorbiditeit PTSS en Persoonlijkheidsstoornissen Samenspel in diagnostiek en behandeling Comorbiditeit PTSS en Persoonlijkheidsstoornissen Samenspel in diagnostiek en behandeling Gloria Gribling en Ellen Willemsen Casuïstiek 1 Hoe ontdek je hoeveel en welke koppen de draak heeft? (Diagnostiek)

Nadere informatie

Accare Opleidingen :30 17:00 30

Accare Opleidingen :30 17:00 30 214677 Training Mastr-protocol Accare Opleidingen e.sentener@accare.nl 15-09-2015 18-09-2015 9:30 16:30 15 223474 151103 Trauma en CGT technieken Accare Opleidingen e.sentener@accare.nl 03-11-2015 23-11-2015

Nadere informatie

Acts of war: behavior of men in battle. R.Holmes

Acts of war: behavior of men in battle. R.Holmes Een lijntje zorg Acts of war: behavior of men in battle. R.Holmes Drugs en alcohol om: te kunnen slapen en voor gewonden om in zwijm te vallen te ontsnappen aan ondraaglijke levensomstandigheden initiatierituelen

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 13. Inleiding 15. Leeswijzer 19

Inhoud. Woord vooraf 13. Inleiding 15. Leeswijzer 19 Inhoud Woord vooraf 13 Inleiding 15 Leeswijzer 19 1 Video-interactiebegeleiding en gehechtheid bij adoptie 25 1.1 Waarom VIB bij adoptiegezinnen? 25 1.1.1 VIB of VHT? 26 1.1.2 Waarom een aparte handleiding

Nadere informatie

Contact met het gekwetste kind

Contact met het gekwetste kind Contact met het gekwetste kind De emoties van het gekwetste kind Ermee werken in het nu, wat er zich NU afspeelt in de kamer, als reactie op iets wat gebeurt, verteld wordt, Ze zijn authentiek, als th.

Nadere informatie

Herhalen, herhalen en nog eens herhalen: de belangrijke rol van opvoeden in de behandeling van kinderen met complex trauma

Herhalen, herhalen en nog eens herhalen: de belangrijke rol van opvoeden in de behandeling van kinderen met complex trauma Herhalen, herhalen en nog eens herhalen: de belangrijke rol van opvoeden in de behandeling van kinderen met complex trauma Kinderen met complex trauma: Het belang van de opvoeding in de behandeling, 8

Nadere informatie

Traumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data. Paul Emmelkamp

Traumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data. Paul Emmelkamp Traumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data Ingrid Wigard Thomas Ehring Paul Emmelkamp Achtergrond Samenwerking PsyQ met Universiteit

Nadere informatie

WERKWIJZE VOOR HET VERANDEREN VAN (KERN)OPVATTINGEN MET EMDR ( RECHTSOM )

WERKWIJZE VOOR HET VERANDEREN VAN (KERN)OPVATTINGEN MET EMDR ( RECHTSOM ) WERKWIJZE VOOR HET VERANDEREN VAN (KERN)OPVATTINGEN MET EMDR ( RECHTSOM ) (zie ook het voorbereidingsformulier voor patiënten) 1. Casusconceptualisatie De invloed van negatieve (kern)opvattingen staat

Nadere informatie

Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten

Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Koos van der Knaap,

Nadere informatie

Het lichaam draagt het ZEER

Het lichaam draagt het ZEER Doel workshop Het lichaam draagt het ZEER 13 mei 2017 Symposium ZEER Kennis nemen van de theorie over jong ouderverlies, trauma en stress Op een veilige manier ervaringsgericht kennismaken met een vorm

Nadere informatie

Aardbevingen en psychische klachten

Aardbevingen en psychische klachten Aardbevingen en psychische klachten (Karin Folkers, Klinisch Psycholoog) Jantien Mast, Verpleegkundig Specialist Peter Pijper en Coosje Klootwijk, verpleegkundigen Bouke Koopmans, psychiater Loppersum,

Nadere informatie

Medisch trauma in de babytijd impact en behandeling

Medisch trauma in de babytijd impact en behandeling Medisch trauma in de babytijd impact en behandeling Heleen Mülder, klinisch psycholoog Psychotherapie Jeugd Drachten / Infant Netwerk Friesland OCRN symposium 20 november 2018 Opbouw van deze presentatie

Nadere informatie

Emoties, wat is het signaal?

Emoties, wat is het signaal? Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel

Nadere informatie

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Leony Coppens Carina van Kregten Symposium Pleegzorg 2014 Waar blijft het kind? 11 maart 2014 Wat gaan we vandaag doen? Wie zijn wij?

Nadere informatie

Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten

Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Distress rond overgangen

Nadere informatie

De Jutters centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Mentaliseren Bevorderende Therapie voor kinderen Nicole Muller

De Jutters centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Mentaliseren Bevorderende Therapie voor kinderen Nicole Muller De Jutters centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie Mentaliseren Bevorderende Therapie voor kinderen Nicole Muller Iedere volwassene is kind geweest. Risicoclassificaties van kinderen die kunnen leiden

Nadere informatie

Workshop NET: Narratieve Exposure Therapie. Ruud Jongedijk & Gerdie Eiting

Workshop NET: Narratieve Exposure Therapie. Ruud Jongedijk & Gerdie Eiting Workshop NET: Narratieve Exposure Therapie Ruud Jongedijk & Gerdie Eiting Wie werkt er met: Imaginaire Exposure? EMDR? CGT voor PTSS? BEPP? NET? Overige? Ruud Jongedijk - Narratieve Exposure Therapie -

Nadere informatie

De Tijger Ontwaakt: Workshop Somatic Experiencing. Effecten van Trauma. Slang of touw?: automatische reacties. Congres Vitaliteit en (Zelf)coaching

De Tijger Ontwaakt: Workshop Somatic Experiencing. Effecten van Trauma. Slang of touw?: automatische reacties. Congres Vitaliteit en (Zelf)coaching Congres Vitaliteit en (Zelf)coaching De Tijger Ontwaakt: Workshop Somatic Experiencing traumaverwerking volgens Dr. Peter A. Levine Spreker: Sybren Post traumahealing.org of traumahealing.eu 1 Effecten

Nadere informatie

T e s t : H o e w o r d j i j b e ï n v l o e d a l s n a a s t e v a n i e m a n d m e t p s y c h i s c h e k l a c h t e n?

T e s t : H o e w o r d j i j b e ï n v l o e d a l s n a a s t e v a n i e m a n d m e t p s y c h i s c h e k l a c h t e n? T e s t : H o e w o r d j i j b e ï n v l o e d a l s n a a s t e v a n i e m a n d m e t p s y c h i s c h e k l a c h t e n? S T E R K I N E I G E N K R A C H T T H E A V A N B O D E G R A V E N De test

Nadere informatie

Realiteit versus beleving

Realiteit versus beleving Realiteit versus beleving hoe houdt men de balans? de praktijk Primaire (dissociatieve) symptomen - Amnesie - Depersonalisatie - Derealisatie - Identiteitsverwarring - Identiteitswijziging Dissociatieve

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en

Nederlandse samenvatting. 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en Nederlandse samenvatting 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen? Van de trauma- en stressorgerelateerde (kortweg trauma-gerelateerde) stoornissen

Nadere informatie

Trauma en kindermishandeling: DSM-classificaties

Trauma en kindermishandeling: DSM-classificaties Trauma en kindermishandeling: DSM-classificaties Nathalie Schlattmann Ramón Lindauer Referaat DSM-5 17 november 2015 Inhoud prevalentie, gevolgen diagnostiek ü DSM-IV versus DSM-5 ü instrumenten behandeling

Nadere informatie

Promotieonderzoek PTSS. Algemene karakteristieken

Promotieonderzoek PTSS. Algemene karakteristieken Promotieonderzoek Imaginaire Exposure vs Imaginaire Rescripting bij PTSS drs. Paula de Jong & drs. Mellony van Hemert Psychotherapy & Movement Copyright 2013 P&M Psychotherapie in Amsterdam PTSS Fysiek,

Nadere informatie

Inhoud Inleiding 15 1. Puberteit: algemene ontwikkelingskenmerken 19 2. Puberteit en adoptie 39

Inhoud Inleiding 15 1. Puberteit: algemene ontwikkelingskenmerken 19 2. Puberteit en adoptie 39 Inhoud Inleiding 15 1. Puberteit: algemene ontwikkelingskenmerken 19 1.1 Inleiding 19 1.2 Prepuberteit (9-12 jaar): veranderingen 21 1.2.1 Fysieke en hormonale veranderingen 21 1.2.2 Hersengroei 22 1.2.3

Nadere informatie

Annah Planjer Klinisch psycholoog- psychotherapeut. Supervisor NVP (Volwassenen) en VKJP (Kinder &Jeugd)

Annah Planjer Klinisch psycholoog- psychotherapeut. Supervisor NVP (Volwassenen) en VKJP (Kinder &Jeugd) Spiegeltjes van Malkander : mentaliseren, gehechtheid en de therapeutische relatie. Annah Planjer Klinisch psycholoog- psychotherapeut Supervisor NVP (Volwassenen) en VKJP (Kinder &Jeugd) Mentaliseren:

Nadere informatie

Narratieve Exposure Therapie NET

Narratieve Exposure Therapie NET Narratieve Exposure Therapie NET PTSS behandeling bij meervoudig (en complex) trauma Workshop VGCT 2018 Ruud Jongedijk & Simone de la Rie Introductie: Video https://www.youtube.com/watch?v=cwf79ziszli

Nadere informatie

Post Traumatische Stress Stoornis bij vluchtelingen kinderen

Post Traumatische Stress Stoornis bij vluchtelingen kinderen Post Traumatische Stress Stoornis bij vluchtelingen kinderen Dr. Annemieke Mol Lous Lector Passend Onderwijs/ Inclusive education Thomas More Hogeschool Rotterdam en Hogeschool Leiden April 2016 Aantallen

Nadere informatie

JEUGDTRAUMA IN HET OPVOEDINGSPROCES

JEUGDTRAUMA IN HET OPVOEDINGSPROCES drs. IRVING PICUS JEUGDTRAUMA IN HET OPVOEDINGSPROCES 1 Wat is een trauma? Een trauma is een gebeurtenis of serie gebeurtenissen die destijds te onverwacht, te snel of te groot waren om er op dat moment

Nadere informatie

Veilig, Sterk & Verder

Veilig, Sterk & Verder MARGREET VISSER & FRANK BUFFING Congres Huiselijk Geweld en Kindermishandeling: naar een systeemgerichte en gezamenlijke aanpak 17 november 2008 DE WAAG Centrum voor ambulante forensische psychiatrie Oefening

Nadere informatie

Affirmaties, welke passen bij mij?

Affirmaties, welke passen bij mij? Affirmaties, welke passen bij mij? Veel mensen maken gebruik van affirmaties, om hun gevoel, zelfbeeld en gedachten positief te beïnvloeden. Regelmatig hoor ik van cliënten, dat hoe vaak ze ook affirmeren,

Nadere informatie

Inhoud 20-10-2011. Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg

Inhoud 20-10-2011. Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg 1 Inhoud Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg Praktijk: Tineke Pilon Consequenties voor praktijk: alles is liefde 2 Definitie Gehechtheidsband Met

Nadere informatie

GGZ aanpak huiselijk geweld

GGZ aanpak huiselijk geweld GGZ aanpak huiselijk geweld Wat is er nodig en wat helpt Jeannette van Borren Mei 2011 Film moeder en zoon van Putten Voorkomen van problemen is beter en goedkoper dan genezen Preventieve GGZ interventies

Nadere informatie

Zelfbeschadiging. Nienke Kool. Verpleegkundige en sr. onderzoeker CIB en CDP, Palier Leerstoel / Lectoraat GGZ-Verpleegkunde

Zelfbeschadiging. Nienke Kool. Verpleegkundige en sr. onderzoeker CIB en CDP, Palier Leerstoel / Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Zelfbeschadiging Nienke Kool Verpleegkundige en sr. onderzoeker CIB en CDP, n.kool@palier.nl Leerstoel / Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Definitie Zelfbeschadigend gedrag: het doelbewust toebrengen van directe

Nadere informatie

Diagnostiek en behandeling van dissociatieve stoornissen bij kinderen en adolescenten: Slapende honden? Wakker maken!

Diagnostiek en behandeling van dissociatieve stoornissen bij kinderen en adolescenten: Slapende honden? Wakker maken! Diagnostiek en behandeling van dissociatieve stoornissen bij kinderen en adolescenten: Slapende honden? Wakker maken! Arianne Struik Inleiding Het herkennen, diagnosticeren en behandelen van dissociatie

Nadere informatie

HOARDING CARE. Hoarding. hoe te herkennen en hoe te behandelen. Ron de Joode Cognitief gedragstherapeutisch werker / verpleegkundig consulent

HOARDING CARE. Hoarding. hoe te herkennen en hoe te behandelen. Ron de Joode Cognitief gedragstherapeutisch werker / verpleegkundig consulent Hoarding hoe te herkennen en hoe te behandelen Ron de Joode Cognitief gedragstherapeutisch werker / verpleegkundig consulent Criteria volgens de DSM - 5 Er moet sprake zijn van duidelijk lijden en/of disfunctioneren

Nadere informatie

Accreditatie - per uitvoering (beroepsgroep)

Accreditatie - per uitvoering (beroepsgroep) 266105 2 jarige Opleiding Seksuologie 2016-2018 RINO Amsterdam info@rino.nl 06-09-2016 07-07-2018 3 256734 Basisopleiding Psychotrauma voor BIG (i.o) Arq Academy info@academy.arq.org 27-01-2017 16-06-2017

Nadere informatie

FACT-congres, 19 september 2013

FACT-congres, 19 september 2013 FACT-congres, 19 september 2013 Definitie : Psychiatrische stoornis die meer dan 2 jaar duurt met: verminderd algemeen en sociaal functioneren (GAF

Nadere informatie

Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS

Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Dag van de Inhoud Den Haag 28 september 2017 Ante Lemkes, GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist Inleiding Introductie van mezelf, jullie

Nadere informatie

25-9-2014. Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505

25-9-2014. Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,

Nadere informatie

RINO Noord-Holland :30 16: RINO Noord-Holland :30 16:30 24

RINO Noord-Holland :30 16: RINO Noord-Holland :30 16:30 24 RINO Noord-Holland info@rino.nl 28-09-2015 23-05-2016 9:30 16:30 24 RINO Noord-Holland info@rino.nl 30-10-2015 10-06-2016 9:30 16:30 24 218467 Narratieve Exposure Therapie (NET) Psy-zo! info@psy-zo.nl

Nadere informatie

DDrama na drama Een stabilisatiemethode voor ernstig getraumatiseerde jongeren

DDrama na drama Een stabilisatiemethode voor ernstig getraumatiseerde jongeren Emilia de Gruijter DDrama na drama Een stabilisatiemethode voor ernstig getraumatiseerde jongeren Ernstig getraumatiseerde jongeren hebben door hun ervaringen vaak het vertrouwen in volwassenen en zichzelf

Nadere informatie

Gehechtheid in de klas

Gehechtheid in de klas Gehechtheid in de klas Corinne Verheule SAV Kennismiddag Adoptie 4 november 2016 Adoptiekind in de klas Kijken door een hechtingsbril 2 Gehechtheid Een duurzame, emotionele en wederkerige band tussen een

Nadere informatie

Emoties, wat is het signaal?

Emoties, wat is het signaal? Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel

Nadere informatie

Florieke Stofmeel Training Coaching Advies

Florieke Stofmeel Training Coaching Advies Florieke Stofmeel Training Coaching Advies www.flexflow.nl Voor pr Wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Aanpak van kindermishandeling! Visie Voorkomen is beter dan genezen Preventie, op

Nadere informatie

Signalen bij partnergeweld

Signalen bij partnergeweld Datum: 31/10/2013 Auteur: Kris De Groof Versie: Def Herkomst: Methodisch kader Aan de Slag Doel: Bestemming: Handelingskader 1712 Signalen bij partnergeweld 1. Algemene signalen van partnergeweld 1.1.

Nadere informatie

IMAGERY RESCRIPTING Bij PTSS na vroegkinderlijk herhaald interpersoonlijk trauma

IMAGERY RESCRIPTING Bij PTSS na vroegkinderlijk herhaald interpersoonlijk trauma toont deskundigheid en lef bij psychotrauma IMAGERY RESCRIPTING Bij PTSS na vroegkinderlijk herhaald interpersoonlijk trauma Onderdeel van Arkin Programma Inleiding: wetenschap en overzicht interventie

Nadere informatie