DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016

Transcriptie

1 DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016

2 Psychotrauma en stressorgerelateerde stoornissen Marloes de Kok, GZ-psycholoog Marthe Schneijderberg, orthopedagoog

3 Psychotrauma Wat is een traumatische ervaring? Aan wat voor ervaringen denk je bij kinderen?

4 Posttraumatische stressstoornis: DSM-4 vs DSM-5 DSM-4: angststoornis DSM-5: psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen DSM-4 DSM-5: DSM-5: Specificeer of: Met dissociatieve symptomen Specificeer indien: Met uitgestelde expressie PTSS bij kinderen van 6 jaar en jonger DSM-5 B. Intrusieve symptomen B. Intrusieve symptomen C. Vermijding van prikkels of afstomping van de algehele reactiviteit C. Vermijding van prikkels D. Negatieve veranderingen in cognities en stemming D. Verhoogde prikkelbaarheid E. Duidelijke veranderingen in arousal en reactiviteit

5 Posttraumatische stressstoornis in de DSM-5 Negatieve veranderingen in cognities en stemming: nieuw in de DSM-5 Persisterende en overdreven negatieve overtuigingen over zichzelf, anderen en de wereld Persisterende, vertekende cognities over de oorzaak of gevolgen van de psychotraumatische gebeurtenis(sen) Persisterende, negatieve gemoedstoestand

6 Posttraumatische stress-stoornis in de DSM-5 Specificeer: met dissociatieve symptomen PTSS én persisterende of recidiverende symptomen van één van de volgende typen: Depersonalisatie Derealisatie Specificeer: met uitgestelde expressie. Indien: minstens de eerste zes maanden na de gebeurtenis niet volledig voldaan wordt aan de classificatiecriteria

7 PTSS in de DSM-5 bij kinderen van 6 jaar en jonger Verschillen met PTSS voor 7 en ouder (1): A3: geen eis dat de gebeurtenis(sen) gewelddadig van karakter zijn of een ongeval betreffen B1: herinneringen hoeven niet pijnlijk te lijken en kunnen zich uiten in de vorm van een gespeelde heropvoering B2: bij dromen is het soms niet mogelijk om vast te stellen of de beangstigende inhoud samenhangt met de gebeurtenis

8 PTSS in de DSM-5 bij kinderen van 6 jaar en jonger Verschillen met PTSS voor 7 en ouder (2): C en D samengenomen C: Persisterende vermijding van prikkels: Niet opgenomen: (pogingen tot) vermijding van pijnlijke herinneringen, gedachten of gevoelens. Wel opgenomen en aangepast: activiteiten, plaatsen, fysieke aspecten, mensen, gesprekken, interpersoonlijke situaties. Negatieve veranderingen in cognities: Niet opgenomen: onvermogen zich een belangrijk aspect te herinneren, negatieve overtuigen of verwachtingen, vertekende cognities. Wel opgenomen en aangepast: negatieve gemoedstoestanden, veminderde belangstelling voor of deelname aan belangrijke activiteiten, inclusief sterke verarming van het spel, sociaal teruggetrokken gedrag, afname van het uiten van positieve emoties. D: Niet opgenomen: roekeloos of zelfdestructief gedrag

9 Posttraumatische stressstoornis in de DSM-5 Wat valt op? Wat betekent dit voor het classificeren van PTSS?

10 Hechtingsstoornis: DSM-4 vs DSM-5 DSM-4 Reactieve hechtingsstoornis - Geremde type - Ontremde type DSM-5 - Reactieve hechtingsstoornis - Ontremd sociaalcontactstoornis

11 Hechtingsstoornis: DSM-4 vs DSM-5 Reactieve hechtingsstoornis Gekenmerkt door een patroon van duidelijk verstoord hechtingsgedrag dat niet bij de ontwikkeling past, waarbij een kind zich zelden of nauwelijks tot een hechtingsfiguur wendt voor troost, steun, bescherming en koesterende zorg. Ontremd sociaalcontactstoornis Een gedragspatroon van cultureel ongepast gedrag en een al te familiaire omgang met relatieve vreemden.

12 Reactieve hechtingsstoornis in de DSM-5 DSM-4 Reactieve hechtingsstoornis - Geremd type A Gestoorde sociale bindingen A1 Geremd, waakzaam, ambivalent B Niet enkel door ontwikkelingsachterstand of pervasieve ontwikkelingsstoornis DSM-5 - Reactieve hechtingsstoornis A Geremd, teruggetrokken naar volwassenen A1 Zoekt zelden troost A2 Reageert nauwelijks op troost B Sociale en emotionele stoornis B1 Minimale responsiviteit B2 Beperkt positief affect B3 Onverklaarde prikkelbaarheid, verdrietigheid en angstigheid

13 Reactieve hechtingsstoornis in de DSM-5 DSM-4 DSM-5 C Pathogene zorg C1 veronachtzaming emotionele behoeften C2 lichamelijke behoeften C3 wisselen van verzorgers D Verzorging in C is verantwoordelijk voor gestoorde gedrag uit A C Ontoereikende verzorging C 1 Verwaarlozing C 2 Wisselen van verzorgers C 3 Opgroeien in ongebruikelijke omgevingen D Verzorging in C is verantwoordelijk voor gestoorde gedrag uit A E Geen autismespectrumstoornis F Voor 5 e levensjaar aanwezig G Ontwikkelingsniveau > 9 maanden -Persisterend: > 1 jaar -Ernstig: alle symptomen op relatief hoog niveau

14 Ontremd sociaalcontactstoornis DSM-4 Reactieve hechtingsstoornis - Ontremd type A Gestoorde sociale bindingen A2 Oppervlakkig, vrijpostig B Niet enkel door ontwikkelingsachterstand of pervasieve ontwikkelingsstoornis DSM-5 Ontremd sociaalcontactstoornis A Actief onbekenden benaderen A1 Ontbreken van terughoudendheid A 2 Overmatig familiair gedrag A3 Niet in de gaten houden van verzorger A4 Bereidheid meegaan met onbekende B Niet enkel impulsiviteit

15 Hechtingsproblematiek DSM-4 DSM-5 C Pathogene zorg C1 veronachtzaming emotionele behoeften C2 lichamelijke behoeften C3 wisselen van verzorgers D Verzorging in C is verantwoordelijk voor gestoorde gedrag uit A C Ontoereikende verzorging C 1 Verwaarlozing C 2 Wisselen van verzorgers C 3 Opgroeien in ongebruikelijke omgevingen D Verzorging in C is verantwoordelijk voor gestoorde gedrag uit A E Ontwikkelingsniveau > 9 maanden -Persisterend: > 1 jaar -Ernstig: alle symptomen op relatief hoog niveau

16 Hechtingsstoornis in de DSM-5 Wat valt op? Wat betekent dit voor het classificeren van een hechtingsstoornis?

17 DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Discussie: Is de nieuwe classificatie toereikend voor alle getraumatiseerde kinderen?

18 DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Casus Nadia, 8 jaar Nadia woont bij haar moeder en diens huidige partner en is in de weekenden bij haar vader. Voorheen waren de ouders van Nadia samen en waren er forse spanningen. Er waren financiële problemen, moeder kampte na haar geboorte met een postnatale depressie en vader had een kort lontje. Na een heftige ruzie, toen Nadia 4 jaar was, is de relatie verbroken. De nieuwe partner van moeder is de stabiele factor in het gezin en Nadia is erg op hem gericht. Nadia slaapt slecht, is gespannen als zij de weekenden naar haar vader gaat. Ze leert goed op school en heeft een goede vriendin, maar wordt door de leerkracht beschreven als een dromer en een meisje dat veel bevestiging bij de leerkracht zoekt. Moeder en vriend geven aan dat ze vaak liegt om kleine dingen.

19 DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Is er sprake van traumatisering? Welke klachten vallen op? Welke classificatie is passend? Impact en gevolgen van toxische stress

20 DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Continuüm van schokkende ervaring tot chronische vroegkinderlijke traumatisering PTSS classificatie Traumatische ervaringen Toxische stress bij kinderen Langdurige onveiligheid

21 DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Brainstorm: Wat zijn de mogelijke gevolgen van toxische stress op de ontwikkeling van kinderen?

22 DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Brainstorm: Wat is er in de diagnostiek voor deze groep kinderen nodig?

23 Conclusie - Meer aandacht voor negatieve effecten op stemming en cognities bij PTSS - Meer uitgekristalliseerde criteria bij hechtingsstoornissen Wees bewust van de impact van toxische stress op de ontwikkeling van kinderen

24 Partners per 1 januari 2014: Stichting Centrum '45 PDC Equator Foundation IVP Impact Cogis War Trauma Foundation Stichting Stichting Pelita Samenwerking binnen Arq: Arq Research Arq Educatie