EMDR en schematherapie Meer dan de som der delen

Transcriptie

1 EMDR en schematherapie Meer dan de som der delen Annemieke Driessen en Hellen Hornsveld EMDR congres 18 april 2015 Model AD 15 minuten Zoekstr HH 10 Schema s KO AD 10 EMDR en IR HH 10 Casus / video AD 20 Inhoud workshop! Schematherapie model! Zoekstrategieën: affectbrug en EMDR rechtsom! Schema s, kernopvattingen en rechtsom! EMDR en Imaginatie met rescripting! Casus en video 1

2 Schematherapie Schema = algemeen patroon, bestaand uit herinneringen, emoties, cognities en lichamelijke gewaarwordingen, met betrekking tot zichzelf en de relaties met anderen, dat vroeg in de ontwikkeling begint en zich het hele leven herhaalt Schema s ontstaan vanuit niet- vervulde basisbehoeften. Young, Klosko en Weishaar, 2005 Basisbehoeften 1. Veiligheid en verbondenheid 2. Autonomie, competentie en identiteitsgevoel 3. Realistische grenzen 4. Zelfexpressie 5. Spontaniteit en spel 2

3 Schematherapie! Therapeutische relatie: limited reparenting! Technieken: cognitief, gedragsmatig, experiëntieel! Interventie vanuit de actuele situatie / modus Modus Tijdelijke gemoedstoestand Gevoelens, gedachten, gedrag Kan sterk wisselen Onderverdeeld in categorieën 3

4 Gezonde volwassene Oudermodi 4

5 Kindmodi Blije kind 5

6 Copingmodi Modusmodel Gezonde volwassene Coping modus Bijv. Afstandelijke beschermer Straffende ouder Verlaten/ misbruikte kind Boze/ impulsieve kind Blije kind 6

7 AIP model (Francine Shapiro, 2001)! Adaptive Information Processing! T- Trauma s, t- trauma s! Frozen memories en psychopathologie! EMDR als interventie om verwerking op gang te brengen! Affectbridge (aloatback methode) als manier om tot relevante targets te komen! Terminologie: neuraal netwerk, angstnetwerk kennisnetwerk, geheugennetwerk, US/UR- representatie, schema Linksom- Rechtsom (LORO)! Uniek in Nederland (Ten Broeke & De Jongh, 2009)! Alternatief voor affectbridge! Werkwijze voor systematische targetselectie! Linksom: vanuit de leergeschiedenis van de klachten! Rechtsom: vanuit het kernopvattingen en actueel gevoelsmatige geldigheid 7

8 Bea (35 jaar)! Bea is in therapie wegens extreme onzekerheid, subassertiviteit en perfectionisme; ze voldoet aan de criteria voor een dwangmatige persoonlijkheidsstoornis.! Het is de 15 e sessie en Bea komt overstuur bij haar therapeut. Zij heeft van haar leidinggevende te horen gekregen dat zij te langzaam en te precies werkt. Ze moet haar tempo iets opvoeren. Bea voelt zich erg onbegrepen.! Hoe gaat de therapeut hier verder? Amerikaanse EMDR therapeut! Vraagt Bea zich te concentreren op dit recente onbegrepen voelen en terug te gaan naar een situatie in het verleden waarin zij zich ook zo heeft gevoeld (affectbrug; Lloatback ).! Bea herinnert zich een situatie dat ze als kind haar moeder moest helpen met naaiwerk en een zoom verkeerd had genaaid. Haar moeder was zeer teleurgesteld.! Uit deze herinnering wordt vervolgens een target geselecteerd en bewerkt met EMDR. 8

9 Nederlandse EMDR therapeut! Bespreekt met Bea of er een relatie is met de kernopvatting ik ben niet goed genoeg waaraan in de therapie al een tijdlang via de werkwijze EMDR Rechtsom wordt gewerkt.! Als deze relatie aannemelijk is stelt de therapeut voor om door te gaan met het bewerken van het bewijs van deze kernovertuiging; i.c. een herinnering dat Bea op haar kop kreeg van de meester in het bijzijn van de hele klas, en daar gaan ze mee verder.! Regelmatig wordt besproken wat de betekenis is van de herinnering, hoe deze bewijs leverde voor de opvatting en wat het effect van de EMDR is op de geloofwaardigheid ervan. Schematherapeut! De therapeut bepaalt samen met Bea welk schema is geactiveerd, in dit geval het schema minderwaardigheid (andere schema s die op de voorgrond staan: verlating en falen/mislukken).! Vanuit het recente gevoel via de affectbrug komt Bea op de herinnering aan de verkeerd genaaide zoom (vermoedelijk dezelfde als bij Amerikaanse EMDR therapeut) en via imaginatie met rescripting krijgt deze herinnering een andere betekenis.! In de nabespreking worden onvervulde behoeftes en de relatie met schema s nog eens benoemd. 9

10 Combinatie Rechtsom en aloatback (affectbrug)! Voordeel rechtsom: systematische inventarisatie van relevante ervaringen! 1. Zoekstrategie via kernopvattingen! Doet groot beroep op bewuste, talige kennis, waardoor mogelijk niet alle relevante targets worden gevonden?! 2. Aanvullende aloatback methode (affectbridge, somatic bridge) via een recente gebeurtenis waarin de opvatting of het schema werd geactiveerd. EMDR congres 18 april 2015 Schema s en EMDR rechtsom Schema Kernopvatting EMDR rechtsom 10

11 Schema s en kernopvattingen Schema! Minderwaardigheid/ schaamte! Wantrouwen/ misbruik! Aahankelijkheid/ incompetentie! Sociaal isolement! Kwetsbaarheid voor ziekte en gevaar Kernopvatting! Ik ben niets waard! Niemand is te vertrouwen/ anderen maken misbruik van je! Ik ben incompetent! Ik hoor nergens bij/ ik ben anders! De wereld is gevaarlijk/ ik ben weerloos Schema: sociaal isolement Kernopvatting: Ik hoor nergens bij Bewijs 1: ik ben gepest op de basisschool Bewijs 2: moeder negeerde me meestal Bewijs 3: ik mocht niet meespelen met buurtkinderen EMDR? IR? IR? Historisch rollenspel? IR? EMDR? 11

12 Overweging IR of EMDR! Abuse / misbruik wat er wel was en er niet had moeten zijn - eerder keuze voor EMDR! Neglect / verwaarlozing wat er niet was en wel had moeten zijn - eerder keuze voor IR of andere schematherapeutische interventies Wat is imaginaire rescripting! Experiëntiële techniek! Via affectbrug naar relevante herinnering! Via limited reparenting staat de therapeut model voor de Gezonde Volwassene! Patiënt verwoordt aan welke behoefte (veiligheid, expressie, erkenning, bevestiging, grenzen) niet tegemoet wordt gekomen.! Vervolgens wordt - imaginair - de situatie voortgezet met een nieuw script; een script waarin nu wèl gehoor wordt gegeven aan de behoefte van de patiënt als kind.! Hoe minder sterk het gezonde volwassen deel van de patiënt is, hoe actiever de rol van de therapeut zal zijn 12

13 EMDR en IR EMDR met rescripting aandachtspunten! Rescripting als zeer uitgebreide interweave! Wel of niet in het beeld stappen! Toen nu perspectief! Back to target! Oogbewegingen bij positief materiaal 13

14 Moniek! 44 jaar, PTSS a.g.v. recent trauma met EMDR behandeld! Kindertijd: emotionele en pedagogische verwaarlozing door moeder en stiefvader en seksueel misbruik door broer.! Gebruik van schemamodel en imaginaire rescripting! Herbelevingen aan misbruik EMDR! Rescripting- interweaves Video EMDR met rescripting! Seksueel misbruik door broer rond 9 jaar! EMDR voor klacht: paniekaanvallen met benauwdheid s nachts! Target: Ik zie mezelf: ik stik bijna omdat mijn broer zijn hand op mijn mond houdt. Ik stribbel met mijn benen en ik zie ook zijn agressieve blik! NC: ik ben nog steeds in gevaar! PC: ik ben veilig, ik ga niet dood! Video: sessie 3, SUD blijft hangen op 5, looping in machteloosheid 14

15 Nabespreken video! Vragen uit de zaal? Conclusie EMDR en SFT! Visie op psychopathologie! Rol van negatieve ervaringen! Visie op herstel! Gezonde volwassene! Wijze van targetselectie / zoekstrategie! Affectbrug! Rechtsom via kernopvattingen! EMDR en/of IR! Overweeg EMDR bij abuse en IR bij neglect! IR als (zeer) uitgebreide interweave bij EMDR 15

16 Literatuur! Arntz, A. (2012). Imagery rescripting as a therapeutic technique: Review of clinical trials, basic studies, and research agenda. Journal of Experimental Psychopathology, 3, 2, ! Arntz, A. en Jacob, G. (2011). Schematherapie. Een praktische handleiding. Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds.! Arntz, A. en Weertman, A. (1999). Treatment of childhood memories: Theory and practice. Behaviour Research and Therapy, 37, ! Broeke, E. Ten, Jongh, A. de en Oppenheim, H. (red) (2012). Praktijkboek EMDR: Casusconceptualisatie en specilieke patiëntengroepen. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V. Literatuur 2! Dijk, van J., Koolstra, T. en Hornsveld, H. (verwacht in 2015). EMDR en Schematherapie. In: Oppenheim H. e.a. (red), EMDR Praktijkboek deel 2. Pearson Assessment and Information B.V.! Driessen, A. en Broeke, E. ten (2014). Schematherapie en EMDR gecombineerd bij complexe traumagerelateerde problematiek. Gedragstherapie, 47, 3.! Hackmann, A. (2011). Imagery Rescripting in Posttraumatic Stress Disorder. Cognitive and Behavioral Practice 18, ! Korn, D.L. (2009). EMDR and the treatment of complex PTSD: A review. Journal of EMDR Practice and Research, 3(4), ! Young, J.E., Klosko, J.S. en Weishaar, M.E. (2005). Schemagerichte therapie: Handboek voor therapeuten. Houten: Bohn Staaleu van Loghum. 16