Dramatische vorming en actieve pluriformiteit

Transcriptie

1 Dramatische vrming en actieve plurifrmiteit Dramatische spelvrmen in het nderwijs kunnen bijdragen aan actief plurifrm handelen in de klas. Diverse functies van het vak spelen daarbij een rl: de persnsvrmende, de emancipatrische en de recreatieve functie. Bvendien kan drama dienen als didactisch hulpmiddel, bijvrbeeld als verwerkingsvrm van een les. Ok kan drama gede diensten bewijzen vr de relatie tussen leerkracht en leerling f de nderlinge cntacten tussen leerlingen. Jeugdtheaters geven vrstellingen vr leerlingen van basisschlen. Je wnt een pvering van een jeugdtheater bij die bestemd is vr leerlingen van de basisschl. Bij Steunpunten vr kunstzinnige vrming kun je infrmatie vragen ver plaats en tijd van z'n uitvering. Past de vrstelling bij de uitgangspunten van penbaar nderwijs ver algemene tegankelijkheid en actieve plurifrmiteit? Stel van tevren een lijst met punten p m de vrstelling te berdelen. Schrijf na aflp een recensie vr deze website. Raad je de vrstelling aan? Waarm wel en/f niet? Tegankelijk vr iedereen: iedereen is welkm De leuze van de Vereniging vr Openbaar Onderwijs (VOO) is al jaren: 'Niet a-p-a-rt, maar samen' naar de penbare schl. Een penbare schl die tegankelijk is vr iedereen, waarin samen wrdt gewerkt p basis van respect en vertruwen, ngeacht een andere achtergrnd. Veel uders kiezen bewust vr de penbare schl. Zij willen hun kind pveden in een pen pstelling ten pzichte van anderen. Z'n pstelling kun je pas ntwikkelen als je de ander leert kennen, begrijpen en waarderen. Daarm staat de penbare schl pen vr iedereen, znder nderscheid naar gdsdienst f levensvertuiging, naar seksuele vrkeur, ras f plitieke vertuiging f welk nderscheid dan k. De penbare schl wil verschillen en vereenkmsten tussen kinderen als uitgangspunt nemen m de kinderen vr te bereiden p het deelnemen aan de Nederlandse samenleving, waarin een brede schakering vrkmt aan vertuigingen en levenswijzen. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Kun je als penbare schl waar maken, dat iedereen, autchtn en allchtn, zich echt welkm velt? De verscheidenheid in Nederland neemt ng steeds te. Schlen hebben te maken Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina

2 met leerlingen die verschillen in levensbeschuwelijke, etnisch-culturele en sciaalecnmische achtergrnd. Dat is niet makkelijk als je als schl ernst wilt maken met het principe dat iedereen tt zijn f haar recht met kmen en zich welkm met velen p schl. Het penbaar nderwijs heeft hier verigens een traditie hg te huden. Steeds weer met de penbare schl zich verdedigen tegen het beeld dat het penbaar nderwijs geen 'waardengemeenschap' vrmt mdat het niet kiest vr één bijzndere (cnfessinele) waardengemeenschap. De penbare schl wil vral plurifrm zijn en wel z actief mgelijk. Die plurifrme schl is in principe neutraal, maar niet passief. Vr de penbare schl is essentieel dat allen respectvl en betrkken staan ten pzichte van de verschillende levensbeschuwingen. Om het plechtig te zeggen: De waardengemeenschap van de penbare schl is de waardengemeenschap van dr allen gedeelde waarden die in de Nederlandse grndwet en in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staan, waar met respect en een pen huding en vanuit het principe van gelijkwaardigheid met elkaar wrdt mgegaan. Brn: Maarschalkerweerd, Arn. De identiteit van het penbaar nderwijs. Waar staat dat vr, waar gaat dat vr? VOO-reeks 45, Uitgangspunten De penbare schl is actief plurifrm en discrimineert niet. Wat wil dat zeggen? Als je dat wilt weten, met je luisteren naar wat de mensen in het penbaar nderwijs belangrijke uitgangspunten vr hun nderwijs vinden. Waar ze z ngeveer hetzelfde ver denken. Als je dat gemeenschappelijke denken p een rijtje zet, dan blijkt het m het vlgende te gaan: De penbare schl schenkt nadrukkelijk aandacht aan de verschillende gdsdienstige, levensbeschuwelijke en maatschappelijke waarden in de Nederlandse samenleving; leert leerlingen m te gaan met vrijheid en verantwrdelijkheid, gelijkwaardigheid, slidariteit en samenwerking; Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina

3 leert leerlingen een eigen sciale psitie te ntwikkelen, zdat ze later deel kunnen nemen aan een demcratische en plurifrme samenleving (natinaal, Eurpees en mndiaal); geeft leerlingen ptimale kansen m hun schllpbaan met succes te vltien (k aan leerlingen uit achtergebleven f achtergestelde grepen in de samenleving, en aan hgbegaafde leerlingen); hanteert de verscheidenheid aan nrmen en waarden bewust als aangrijpingspunt m het nderwijs vrm te geven; leert leerlingen visies uit te wisselen en bereidt ze er p vr dat zij als vlwassenen meten bijdragen aan een veelvrmige samenleving; bevrdert de integratie van allchtne leerlingen. De identiteit van de penbare schl maak je niet zichtbaar met mie wrden. Het zijn de mensen die de identiteit van de penbare schl zichtbaar maken: de schlleiding, de leerkrachten, het nderwijsndersteunend persneel, de uders en de leerlingen. Zij meten waar maken, waar de penbare schl vr staat. Zij meten de actieve plurifrmiteit van het penbaar nderwijs vrm geven in de schl. Brn: Maarschalkerweerd, Arn. De identiteit van het penbaar nderwijs. Waar staat dat vr, waar gaat dat vr? VOO-reeks 45, Racisme, discriminatie en intlerantie 'Allen die zich in Nederland bevinden, wrden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens gdsdienst, levensvertuiging, plitieke gezindheid, ras, geslacht f p welke grnd dan k, is niet tegestaan'. Z staat het in artikel 1 in de Grndwet. Z geldt het k vr het penbaar nderwijs. De penbare schl zal racisme en discriminatie actief bestrijden. Over he je met mensen die discrimineren f racistisch zijn m met gaan, verschillen de meningen. Smmigen zullen de dialg aan willen gaan. Anderen zullen ervr kiezen iedere vrm van discriminatie in wrd f geschrift in de kiem te smren en zelfs te verbieden. Beide pvattingen hebben vr- en nadelen. Ze hebben wel iets gemeen, namelijk de wens minderheden in schl en samenleving als vlwaardige medeburgers te willen beschuwen en te beschermen tegen vrrdelen en racisme. Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina

4 Welke aanpak k gekzen wrdt, schlleiding nch team zal in de schl racisme, discriminatie f intlerantie dulden. En als je het bij je leerlingen niet duldt, dan zul je als leerkracht het bij jezelf al helemaal niet dulden. Respect vr elkaar is een van de kenmerken van de penbare schl. Daar passen geen racisme, discriminatie en intlerantie bij. He stel je intlerantie vast? Leerlingen kunnen plagen, pesten, discrimineren, andere leerlingen als pispaal gebruiken, bepaalde leerlingen buitensluiten, andermans eigendmmen vernielen, etc. In The Threshld f Peace (UNESCO, 1997) staat een lijst indicatren vr intlerantie. Wrden veel van de nderstaande vragen met ja beantwrd, dan kan men zich zrgen gaan maken. Gebruiken leerlingen bijnamen, racistische taal, f andere denigrerende termen als ze het hebben ver klasgenten f als ze klasgenten aanspreken? Vind je dit srt termen in f in de buurt van de schl als graffiti, in agenda's, schriften f beken? Generaliseren leerlingen in negatieve zin ver etnische grepen, invaliden, uderen f andere persnen die anders zijn dan zijzelf? Vertellen ze racistische mppen f maken ze steretype karikaturen f tekeningen? Plagen leerlingen andere leerlingen dr persnlijke kenmerken, futen f familiemstandigheden te benadrukken? Den ze dit vaak in aanwezigheid van leerlingen die daarm meten lachen? Vinden leerlingen dat bepaalde grepen mensen minder kunnen f minder waard zijn, mdat ze behren tt bepaalde culturele f religieuze grepen? Wrden altijd dezelfde leerlingen als zndebk aangewezen? Mijden leerlingen smmige van hun klasgenten (ze wrden niet uitgekzen m mee te den aan bepaalde activiteiten)? Heeft dit te maken met sekse, gdsdienst, etniciteit f persnlijke kenmerken? Zijn smmige leerlingen het slachtffer van verbaal f lichamelijk geweld? Wrden smmige leerlingen zó geïntimideerd dat ze niet mee durven den aan discussies in de klas f buiten de klas niets durven zeggen? Wrden hun meningen niet serieus genmen en wrden er grapjes ver gemaakt? Wrden leerlingen bedreigd? Gebeurt het dat eigendmmen van anderen wrden beschadigd f vernield? Gaan alleen leerlingen uit dezelfde etnische en sciale grepen met elkaar m en wrden leerlingen uit andere grepen buitengeslten? Uit: Leren respecteren, schlen vr een verdraagzame samenleving, P. Batelaan en G. van Hf, APS, in samenwerking met de Natinale UNESCO Cmmissie en IAIE, Utrecht, 1998, pag. 53 Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina

5 Brn: Maarschalkerweerd, Arn. De identiteit van het penbaar nderwijs. Waar staat dat vr, waar gaat dat vr? VOO-reeks 45, Lesmateriaal Een penbare schl zal bij het kiezen van methden en lesmaterialen niet alleen rekening huden met didactische en leerpsychlgische kenmerken. Ok andere criteria zullen gebruikt wrden. Bijvrbeeld: steretypen p grnd van gdsdienst, levensvertuiging, plitieke gezindheid, ras, geslacht f welke andere grnd k, hren er niet in thuis; Nederland wrdt vrgesteld als een multiculturele samenleving; discriminerende pmerkingen ten aanzien van minderheden in de samenleving kmen niet vr; nderwerpen wrden van verschillende kanten belicht, bijv.: industrialisatie heeft psitieve effecten p de werkgelegenheid, maar negatieve gevlgen vr het milieu; dr vragen en pdrachten wrden leerlingen gestimuleerd tt kritisch mgaan met infrmatie en tt zelfstandige rdeelsvrming, bijvrbeeld: geef eens aan welke mgelijkheden je ziet m in juw wnwijk de verkeersveiligheid te vergrten. Brn: Maarschalkerweerd, Arn. De identiteit van het penbaar nderwijs. Waar staat dat vr, waar gaat dat vr? VOO-reeks 45, Nrmen en waarden, tlerantie Daarbij is steeds het grte misverstand geweest dat penbaar nderwijs, mdat het anti-idelgisch is, k geen belangstelling zu hebben vr nrmen en waarden. En dat is vlgens mij een absurde cnclusie. Maar ik hr hem sms wel bij mensen die zelf uit het penbaar nderwijs kmen. Velen weten er meilijk raad mee he dat nu zit met nrmen en waarden, mdat vanuds nrmen en waarden, mraal, pvattingen ver wat juist is, wat ged is en wat kwaad is, altijd geasscieerd werden met gdsdiensten. Mensen znder gdsdienst zuden dan k mensen znder mraal zijn. Niets is minder waar. (...) Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina

6 Maar waarm niet gewn gezegd als penbaar nderwijs: daar gaan we vr, wij willen nze leerlingen tt verantwrde burgers pveden. En dat betekent niet dat we ze vrschrijven met wie ze vrijen, heveel kinderen ze nemen en he ze uiteindelijk dd gaan. Maar het betekent wel dat we bij die handelingen die cnsequenties vr het geheel hebben, nrmen geven. (...) Het tlerantieprincipe is in een samenleving als de nze een buitengewn lfwaardig mreel principe. Het grte misverstand dat er altijd weer bij geldt, is echter dat dat hetzelfde zu zijn als ethisch relativisme. Dat is niet juist. Tlerantie betekent dat je vr een aantal waarden gaat en die hren dan inderdaad bij die christelijk-humanistische traditie waarin wij staan, misschien ng meer de humanistische dan de christelijke, waarin we respect hebben vr individuen, waarin we willen dat mensen tt hun recht kunnen kmen en waarin we willen dat mensen die uit de bt vallen weer in het zadel wrden gehlpen, m die wat krmme redenering te vlgen. (...) Brn: Dupuis, Heleen. Tespraak vr cngres VOO, 13 juni Omschrijving van dramatische vrmgeving Drama betekent in het Grieks "handelen". In het dagelijks taalgebruik is het een synniem van tneelspel. Tneelspel is afhankelijk van teschuwers; drama in een cmbinatie met vrming is echter ruimer. Een kind btst de wereld m zich heen na in zijn spel f wijkt er nadrukkelijk van af, geeft er cmmentaar p, irniseert die werkelijkheid f "vlucht" in een fantasiewereld. In het spel kan het kind de werkelijkheid m zich heen imiteren p zijn eigen wijze, dat wil zeggen vanuit zijn eigen emtinele beleving. Dit kmt ten gede aan de identiteitsntwikkeling van het kind en z leert het greep te krijgen p de mgeving. Tevens wrdt binnen deze imitatie f dit den-alsf een berep gedaan p het vrstellingsvermgen, het gebruik van beelden en het cmbineren daarvan. Hierbij speelt zwel de verbale als nn-verbale cmmunicatie een rl. Samenvattend gaan wij uit van de vlgende mschrijving: "Dramatische vrmgeving is het leren vrmgeven aan de verbeelding van de speler dr het eigen handelen, in wrd en gebaar, van de speler binnen een fictieve werkelijkheid (spelsituatie)". Brn: Bakker, I. e.a. Handreikingen vr penbaar nderwijs in de basisvrming. SBOO, Deel Basisnderwijs, hfdstuk 3. Dramatische vrmgeving en actieve plurifrmiteit. Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina

7 De functies van dramatische vrmgeving Dramatische spelvrmen wrden p verschillende wijzen tegepast in het nderwijs. We kunnen zes van die functies nderscheiden: 1. De persnsvrmende functie. Dramatische vrmgeving bevrdert het sciaal gedrag, de creativiteit, de samenwerking en dergelijke. 2. De emancipatrische functie. De emancipatrische functie heeft betrekking p maatschappelijke vrming, p de bewustwrding van waarden en nrmen. 3. De functie als didactisch hulpmiddel. Dramatische vrmgeving kan dienen als een middel vr andere vakken: als inleiding, als nderzeksmiddel f als verwerkingsmiddel. Het vak is een leermiddel als nderdeel van een nderwijs leerprces. 4. De recreatieve functie. De recreatieve functie richt zich p het plezier en de ntspanning van de kinderen. ( ) Brn: Bakker, I. e.a. Handreikingen vr penbaar nderwijs in de basisvrming. SBOO, Deel Basisnderwijs, hfdstuk 3. Dramatische vrmgeving en actieve plurifrmiteit. De relatie tt actieve plurifrmiteit 1. De persnsvrmende functie is van belang vr het actief -plurifrm handelen binnen het nderwijs, mdat de speler binnen de wereld van het spel meer van zichzelf en van de ander leert kennen. Dr inleving en verbeeldingskracht geeft de leerling cncreet gestalte aan gevelens, ervaringen, ideeën en cnflicten. Er wrdt een appèl gedaan p zijn creativiteit en prbleemplssend vermgen. De persnsvrmende functie kan bij een breed terrein van spelvrmen aan de rde kmen: van een simpel cncentratiespel tt een uitgebreid rllenspel. 2. De emancipatrische functie is van zeer grt belang vr het actiefplurifrm handelen van de leerkracht en de leerling. Binnen spelsituaties met deze functie kunnen de spelers de waarden en nrmen van anderen leren te begrijpen. Het spel heft niet luter een weergave te zijn van "burgerlijke" nrmen. In dit spel kunnen deze nrmen juist ter discussie wrden gesteld en gerelativeerd. Allerhande maatschappelijke situaties kunnen in het spel aan de rde kmen, en hun functie en het belang vr kinderen kunnen wrden nderzcht. Een simpele speelplaatsruzie kan een prima uitgangspunt zijn vr dit spel. Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina

8 3. Ok de didactische functie is van belang vr de actieve plurifrmiteit binnen het nderwijs. In verschillende vak- en vrmingsgebieden kan dramatische vrmgeving een didactisch hulpmiddel zijn. De kinderen leren zich in te leven in bepaalde situaties, waardr ze ervaringen pden, zdat ze bepaalde pdrachten beter kunnen verwerken. Als bij een taalles als verwerkingsvrm het verhaal wrdt gekzen m te laten dramatiseren, kmen er verschillende aspecten aan de rde. De leerkracht kan hier bewust p inspelen. De recreatieve functie is van belang vr de actieve plurifrmiteit in het nderwijs, mdat deze functie luter is gericht p het creëren van een plezierige en ntspannen sfeer. Dramatische vrmgeving met deze functie is zeer geschikt vr de pauze en het laatste kwartiertje van de dag. Ok p deze mmenten wrdt duidelijk dat acceptatie, waardering, penheid en respect - hudingsaspecten van het begrip "actieve plurifrmiteit" - ndzakelijk zijn vr een gede cmmunicatie. ( ) Samenvattend kan wrden gesteld dat dramatische vrmgeving en actieve plurifrmiteit een nauwe relatie met elkaar kunnen hebben. Vanuit haar verschillende functies geeft dramatische vrmgeving inhud aan het begrip "actieve plurifrmiteit". Spelen met nze eigen werkelijkheid f met die van anderen, geeft ns de kans: greep te krijgen p nze mgeving; anderen en nszelf te leren kennen; anderen te leren waarderen, accepteren en respecteren dr kennis en inzicht te verkrijgen in het samenwerken, samenspelen en cmmuniceren. Brn: Bakker, I. e.a. Handreikingen vr penbaar nderwijs in de basisvrming. SBOO, Deel Basisnderwijs, hfdstuk 3. Dramatische vrmgeving en actieve plurifrmiteit. IV Onderwijsdelstelling De schl biedt een leerplan dat jnge mensen ptimaal vrbereidt p een plaats in het vervlgnderwijs en de multi-etnische, multiculturele samenleving. Artikel 10 Schlplan De schl ziet er p te dat het gebruikte schlplan: Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina

9 aansluit bij de belevings- en ervaringswereld van leerlingen van diverse afkmst; etncentrisme vermijdt en een z bjectief mgelijk beeld geeft van diverse meningen, ideeën en wetenschappelijke verwrvenheden, k die van niet-westerse rsprng; aandacht besteedt aan het bestaan, de rzaken en de effecten van racisme, vrrdelen en discriminatie. Artikel 11 Leermiddelen De schl ziet er p te dat de gebruikte leermiddelen: uitgaan van een multi-etnische samenleving, etncentrisme vermijden en geen vrrdelen en steretypen bevatten; begrippen en vaardigheden ntwikkelen die leerlingen in staat stellen kritisch met infrmatie m te gaan; er didactisch en methdisch rekening mee huden dat veel leerlingen meertalig zijn; Brn: Nn-discriminatiecde vr het nderwijs. Gemeente Den Haag. Haags anti-racisme en - discriminatieteam. Den Haag, IV Onderwijsdelstelling Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina