Suïcidepreventie in risicotijden: voorspelbaarheid, accountability en (gedwongen) behandeling binnen een (semi-)residentiële setting

Transcriptie

1 Suïcidepreventie in risictijden: vrspelbaarheid, accuntability en (gedwngen) behandeling binnen een (semi-)residentiële setting Prf. Rnny Bruffaerts Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven He meilijk is vrspelling van suïcide? Prf. Rnny Bruffaerts Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven 1

2 Wreed meilijk Over vrspelbaarheid Over behandeling Over accuntability (verantwrding, ~verantwrdelijkheid) 2

3 Suïcide en suïcidaliteit Suïcidaliteit dekt verschillende cmpnenten ~verlp van een prces Ddswens ideatie plan pging verlijden Terminlgische verwarring vermijden Vlaanderen 3

4 De prevalentie van suïcide in België Cnceptueel nderscheid (ddswens, idee, plan, pging, suïcide) 12-maanden prevalentie van suïcides in België Artefact? 0,018 0,016 0,014 0,012 0,01 0,008 0,006 0,004 0, ,017 0,015 0,012 0,012 0,012 0,01 0,01 0,009 0,007 0,006 WHO, 2013; 2015; Reynders et al., 2011; Gldney, 2005 De prevalentie van suïcidaliteit in België it 12m (Ddswens ~20% ~10%) Gedachten 8.4% 0.9% Plannen 2.7% 0.6% Pgingen 2.5% 0.4% Persistentie 1/3 ng ideatie tt 10 jaar later 7-14% ng pgingen tt 10 jaar later 4

5 Prevalentie van suïcide en suïcidaliteit in pname Ideatie/plannen 22-80% Pgingen + high risk 10-18% Overlijdens % (1-4% van alle suïcides) Dalende trend? Sørlie et al., 2015; Meyfrid et al., 2017; Bwers et al., 2008; Sakinfsky, 2014 Over vrspelbaarheid Over behandeling Over accuntability (verantwrding, ~verantwrdelijkheid) 5

6 Suïcide kan niet wrden vrspeld Retractief kan een aantal risic s wrden geïdentificeerd Depressie verhgt de kans p suïcide maar slechts minderheid van depressieve persnen pleegt suïcide (ppassen vr de denkfut) Prspectief nderzek tnt aan dat suïcide niet kan wrden vrspeld Distale & prximale factren, fixed & mdifieerbare factren Rare event en dus statistisch meilijk te nderzeken Suïcide is niet te vrspellen, niet p ppulatieniveau 6

7 En zelfs niet p het niveau van high-risk patiënten Rs et al., 2013; Large et al., 2012 He kmt het dat we het suïcidale prces niet kunnen capteren? Is het suïcidale prces te cmplex? Gebruiken we niet de juiste instrumenten? Gebruiken we het fute paradigma? 7

8 He kmt het dat we het suïcidale prces niet kunnen capteren? Is het suïcidale prces te cmplex? Gebruiken we niet de juiste instrumenten? Gebruiken we het fute paradigma? Risicfactren vr suïcidaliteit Psychische strnis x 5 Suïcidaliteit 8

9 Scidemgrafische prfielen Risicfactren vr suïcidaliteit Stressren laatste jaar Psychische strnis Smatische aandeningen x 5 Suïcidaliteit Trauma < 18 jaar Parentale psychpathlgie Nck et al., 2008; 2012; Wang et al., 2015 Multifactrieel mdel van (pst factum) risicfactren, géén causaliteit ~100 geïdentificeerde risicfactren vr psychische strnissen & suïcidaliteit <50% verklaarde variantie > 85% risicfactren zijn interactie-effecten Vele therieën, weinig tetsbaar 9

10 Franklin et al., 2016 He kmt het dat we het suïcidale prces niet kunnen capteren? Is het suïcidale prces te cmplex? Gebruiken we niet de juiste instrumenten? Gebruiken we het fute paradigma? 10

11 4 systematische reviews, > 100 suicide risk instruments Evaluaties gd practices suicide risk assessment 11% A-rating cnsistente gd practice en evidentie 28% B-rating wellicht gd practice en evidentie 61% C-rating f lager geen effect f af te raden Brim et al., 2012; Gaynes et al., 2004; Brwn et al., 2002; Gldstne et al., 2000 Glden standard meetinstrumenten Scale fr Suicide Ideatin * Beck Hpelessness Scale* Clumbia Suicide Severity Rating Scale * Suicide Intent Scale Suicide Risk Assessment Scale Gebruiken als tl m suïcidaliteit te bespreken met patiënt Taal geven aan nuitgesprkene Breder kader, bezrgdheid, band met patiënt Verbreding naar persnen en bieden van een tijdperspectief Beck et al., 1979; Beck et al., 1974; Bertelte et al., 2010; Psner et al., 2011; McMillan et al.,

12 Predictieve validiteit van meetinstrumenten Er bestaan géén vragenlijsten die TS vrspellen Van de 100 at risk patiënten zal er ver 1 jaar één verlijden >< snelle transitie van ideatie naar pging (60% maakt de transitie binnen 12m) Kwantitatieve indices van vragenlijsten Geen differentiërende waarde p KT Predictive Psitive Value (PPV) = % utcme / % at risk Mediane PPV = 16% vr suïcidaliteit, 6% vr suïcide, 26% vr TS Oquend & Bernanke, 2017; Carter et al., 2017; Rs et al., 2013 He kmt het dat we het suïcidale prces niet kunnen capteren? Is het suïcidale prces te cmplex? Gebruiken we niet de juiste instrumenten? Gebruiken we het fute paradigma? 12

13 Risk factr apprach Assumpties Specifieke risicfactren vr suïcidaliteit Risicfactren gelden vr iedereen Lineair denken risicfactren = P (utcme) Geperatinaliseerd in vragenlijst Risk factr apprach Assumpties Specifieke risicfactren vr suïcidaliteit Risicfactren gelden vr iedereen Lineair denken risicfactren = P (utcme) Geperatinaliseerd in vragenlijst 13

14 Kritieken ten aanzien van gebruik van vragenlijsten Nn-disclsure van suïcidaliteit (50-80%) Fluctuerend karakter van suïcidaliteit Enkel bewuste antwrdprfielen Zijn er andere assessments mgelijk? Prjectieve technieken Neurcgnitieve cmputertesten (IAT) Cncentratin-f-risk algritmes Fartacek et al., 2016; Marzna et al., 2015; Nck et al., 2010 Van risicfactr naar risic: een risk apprach Kunnen we risic berekenen? Geen specifieke risicfactren maar alle risicfactren in rekening nemend Risic = breder dan enkel risicfactren Data van Leuven Cllege Survey (N~12,000; lngitudinale panel studie van alle eerstejaarsstudenten KULeuven sinds 2012) Afname screeningsvragenlijst rnd psychische gezndheid en risicfactren Duur: 20 14

15 Het berekenen van risic Wie en heveel studenten (eerstejaars in 2012) ntwikkelen suïcidaliteit in 13/14? In welke mate is dit vrspelbaar aan de hand van statistische algritmes? Methde: machine learning Maakt, zekt, tetst verbanden in cmplexe gebieden en stuurt zichzelf bij Geeft een utput, a Predicted prbability per persn (tussen 0.00 en 1.00) Kan de incidentie van suïcidaliteit wrden vrspeld? Mrtier et al., J Affective Disrd, % van de incidentie 1-2 jaar later zit in de hgste 10% risicgrep (n~250) 15

16 Kan de persistentie van suïcidaliteit wrden vrspeld? 54% van de persistentie 1-2 jaar later zit in de hgste 30% risicgrep (n~25-50) Mrtier et al., J Clin Psychiatry, in press Kunnen suïcides wrden vrspeld? Kessler et al., Ml Psychiatry, % van de suïcides 0.5 jaar later zit in de hgste 5% risicgrep 16

17 Dus PPV Klinisch rdeel heeft weinig vrspellende waarde klinisch rdeel glden standard vragenlijst impliciete assciatie-test cncentratin-f-risk algritme Wang et al., 2016; Rs et al., 2013; Carter et al., 2017; Kessler et al., 2016; Mrtier et al., 2017; in press PPV Glden standard vragenlijst > klinisch rdeel klinisch rdeel glden standard vragenlijst impliciete assciatie-test cncentratin-f-risk algritme Wang et al., 2016; Rs et al., 2013; Carter et al., 2017; Kessler et al., 2016; Mrtier et al., 2017; in press 17

18 80 70 PPV Neurcgnitieve tests > glden standard vragenlijsten > Neurcgnitieve testen 10 0 klinisch rdeel glden standard vragenlijst impliciete assciatie-test cncentratin-f-risk algritme Wang et al., 2016; Rs et al., 2013; Carter et al., 2017; Kessler et al., 2016; Mrtier et al., 2017; in press 80 PPV Statistische algritmes zijn betere vrspellers dan de rest klinisch rdeel glden standard vragenlijst impliciete assciatie-test cncentratin-f-risk algritme Wang et al., 2016; Rs et al., 2013; Carter et al., 2017; Kessler et al., 2016; Mrtier et al., 2017; in press 18

19 He vertaalt dit zich naar de klinische praxis? Tijd m klassieke vragenlijsten achterwege te laten? D nt use risk assessment tls and scales t predict future suicide r repetitin f self-harm Statisch risicprfiel is niet aangepast aan individuele patiënt Zullen we wrden vervangen dr een cmputer? Wellicht niet, maar de wijze waarp we assessments den kan beter Geen klassieke paper-and-pencil vragenlijst, maar electrnisch assessment There is n simple way t reslve cmplex prblems Cncentratin-f-risk = persnalized medicine Over vrspelbaarheid Over behandeling Over accuntability (verantwrding, ~verantwrdelijkheid) 19

20 Heveel suïcidale persnen kmen überhaupt in behandeling? België wereld Suïcide-ideatie 89% > 34% Suïcideplan 83% 42% Suïcidepging 50% = 52% > (gewgen) gemiddelde 64% > 39% Bruffaerts et al., 2011 Barrières ten aanzien van hulp zeken bij suïcidale persnen Ik vind het niet ndig m behandeld te wrden Ik zal het zelf plssen Bruffaerts et al.,

21 Barrières ten aanzien van hulp zeken bij suïcidale persnen Bruffaerts et al., 2011 Suïcidaliteit als reden tt pname Suïcidaliteit is een nafhankelijke predictr van psychiatrische pname Ernstige suïcidaliteit is een reden tt gedwngen pname Hge suïcidaliteit (pging); OR~2.50 1/7 gedwngen pnames is suïcidaal Suïcidaliteit daalt na gedwngen pname (14% bij pname naar 5% na 1-3m) Kritieken ten aanzien van pname vr suïcidaliteit Hspitalizatin is little mre than a suicide watch Effecten van tegenhuden van TS (verschuiving van het prbleem, angstvermijdend) Masd et al., 2017; Henckens et al., 2015; Hustft et al., 2013; Giacc et al., 2016; Bruffaerts et al., 2004; Paris,

22 Ethische elementen bij gedwngen pname vr suïcidaliteit Winst van de pname vr patiënt & zijn mgeving? Impact p autnmie, zelfbeleving, familieleden Implicaties vr de therapeutische band tussen pt en hulpverlening? Veiligheid van het kader, penheid van het cntact Spanningsveld hge nvrspelbaarheid van suïcide vs. invasieve karakter van gedwngen pname Vandenberghe et al., 2015: Chiles et al., thema s bij preventie van suïcide in een pnamesetting Omgaan met ntkenning, ambivalentie en stigma Safety planning > n-suicide cntract Cnnectedness en penheid 22

23 Ontkenning en stigma Geen prbleem! 22-40% vindt dat er geen prbleem is na een suïcidepging, 50-58% vindt dat er geen prbleem is bij suïcide-ideatie f zelfverwndend gedrag ntkenning Nn-disclsure bij psychiatrische patiënten 50% van suïcides in cntact met ggz in week vóór verlijden, slechts 2% vert risic Stigma Gevel van islatie & I am a failure Schaamte, sms z sterk de hspitalisatie te willen stppen stigma Appleby et al., 1999; Sccc et al., 2012; Wiklander et al., 2003 Ambivalentie en cnnectedness Ambivalentie Wens te leven vaak samen met wens m sterven 1/3 gehspitaliseerde patiënten Sciale steun buffert wens te sterven Cnnectedness Cntact met hulpverlener is prtectief Significante derden (familie + vrienden) Bnnewyn et al., 2016; Husky et al., 2016; Chesney et al.,

24 Safety planning vs. N-suicide cntract N-suicide cntract Afspraak met de pt. dat hij/zij geen TS zal den binnen specifieke tijdsperide Plan B: scenari wat te den als het cntract niet kan wrden nagekmen Vaak gebruikt, geen effect! Schadelijke effecten? Unilateriaal en gericht p utcme Safety planning Lijst van cncrete stappen (f cpingstrategieën) bij tenemende suïcidaliteit Tekenen van suïcidaliteit? / he hiermee m te gaan? / sciale cntacten / engageer mgeving / geef cntactinfrmatie van hulpverlening / veilige mgeving Relatineel en Wat heeft de patiënt ndig? Vraag het aan de patiënt! gericht p prces Mararazz et al., 2014; Stanley & Brwn, 2008; NICE, 2011 Inpatient suicide en hpelsheid Geschatte prevalentie van alle psychiatrische pnames Klinisch prfiel Hpelsheid (OR=1.86) Timing 20% eerste week van pname Genderverschil Mannen: maandag & zaterdag Vruwen: vrijdag & zndag Meyfridt et al., in vrbereiding; Cmbs et al.,

25 Take hme messages Met het huidige instrumentarium is suïcidaliteit niet vrspelbaar In een pname dient vral te wrden mgegaan met de pt in autnmie en vanuit een empwerment visie Centrale elementen: mgaan met stigma, schaamte en ambivalentie Ontwikkelen van ethisch kader m met suïcidale pt m te gaan 25