Wegwijzer Stigmabestrijding in de ggz. Gids naar praktijken die werken. Lessen, praktijken en voorbeelden

Transcriptie

1 Wegwijzer Stigmabestrijding in de ggz Gids naar praktijken die werken. Lessen, praktijken en vrbeelden

2 Clfn Opdrachtgevers Stuurgrep Tlkit Antistigma-interventies: Kenniscentrum Phrens, Stichting Samen Sterk znder Stigma en GGz Drenthe Stuurgrepleden Kenniscentrum Phrens: Jeanne Nitsche (directeur), Jaap van Weeghel (wetenschappelijk directeur) Stichting Samen Sterk znder Stigma: Gerdien Rabbers (directeur) GGz Drenthe: Marieke Pijnenbrg (hfd afd. wetenschappelijk nderzek en diagnstiek Psychsecircuit) Adviseurs Cees Slff (Kenniscentrum Phrens, GGz Drenthe), Kim Helmus (watdejij.rg) Tekst en eindredactie Gerdie Kienhrst, TextAbility (penverder). Met dank aan de leden van de stuurgrep en de adviseurs. Illustraties Ft achterzijde uit Stigma? Ben de gek (deelnemers PhtVice Osterhut). Cartn blz. 85. Mike Lake, Kenniscentrum Phrens, Stichting Samen Sterk znder Stigma, GGz Drenthe, Kim Helmus. De stuurgrep juicht z breed mgelijke verspreiding van de kennis en de interventies in deze wegwijzer te. Daarm mag alles uit deze uitgave wrden verveelvudigd, pgeslagen in een geautmatiseerd gegevensbestand, en/f penbaar gemaakt, hetzij elektrnisch, mechanisch, dr ftkpieën, pnamen f enige andere manier. Wel stellen wij het zeer p prijs als de brn duidelijk wrdt vermeld. Ok ntvangen wij graag feedback ver het gebruik van de interventies. Opmerkingen, suggesties en vragen kunnen wrden gestuurd aan de penverder via wegwijzer@samensterkznderstigma.nl. U krijgt altijd antwrd! 2

3 12. Vijf mentale pkikkers per dag - MindApples, UK Krtweg Het Britse nn-prfit initiatief MindApples wil mensen p een psitieve manier bewust maken van hun psychische staat en hen helpen m ged vr hun mind te zrgen. Zals een appeltje eten ged is vr je lijf en we vanzelfsprekend nze fysieke gezndheid bevrderen, z zijn er k mentale pkikkers die we inzetten m de geest in balans te huden. Eén van hun tls is de 5-a-day vraag: wat zijn juw dagelijkse vitaminen vr de geest en deel ze met anderen (bijvrbeeld p de website, bij events, vrlichting). Z kmt het nderwerp nnadrukkelijk, ls van prblemen en stigma en vaak met een glimlach aan de rde. Als denken ver mentale gezndheid niet in termen van prblemen gaat, maar juist in wat ns blij en lekker in balans hudt, denken en praten we er gemakkelijker ver. MindApples prpageert breed het belang m ged vr je geest te zrgen en mentaal fit en veerkrachtig zijn, breed en rganiseert k trainingen en presentaties in bedrijven. Maar deze interventie werkt vlgens de initiatiefnemers zeer destigmatiserend. Del Mensen ged laten zrgen vr hun geest, dr ze betere handvatten te geven m ver psychische gezndheid te praten, als startpunt vr psitieve gesprekken en hen helpen delen wat ged vr hen werkt. Niet dr mensen vr te schrijven wat ze meten den, maar juist dr ze te vragen: wat werkt vr ju als 5 dagelijkse pkikkers? en deze infrmatie te delen met anderen. Psitieve assciaties buwen (niet direct linken aan prblemen) ver psychische gezndheid als iets waar je zelf k veel invled p hebt. Stigmavermindering is geen del, maar gecmbineerd met de versterking van cntinuüm beliefs kan het wel nrmaliserend werken. We delen allemaal psychische gezndheid als iets m aandacht aan te besteden. Delgrep Tepasbaar vr algemene publieksgrepen, maar k specifieke delgrepen in bedrijven, schlen, berepsgrepen. Strategie f ratinale Nrmalisering en een psitieve insteek p psychisch gezndheid, in balans zijn, je ged in je vel velen en wat daaraan bijdraagt. Innvatieve aanpak van gedragsbeïnvleding; geen vaste set van vrschriften vanuit wetenschappelijk bewijs, maar mensen zelf vragen wat vr hen werkt m hun mind in balans te huden. En daarver met anderen te praten. Onderzek laat zien dat gedragsinterventies effectiever zijn als mensen zelf de cntrle hebben ver hun acties, mdat hun beleving dan psitiever is. Dat laatste geldt k vr het delen van zulke acties met anderen. MindApples cultiveert psitieve emties m cgnitieve flexibiliteit te verhgen en m negatieve gevelens te vrkmen. Bereik Tt p heden zijn p de website en via events z n a-day appelvrmige kaartjes ingevuld, via presentaties live en via het internet. De input wrdt (anniem) in een database verzameld vr analyse en nderzeksdeleinden. 71

4 Varianten In Nederland hanteert hetzelfde psitieve Werkwijze Aanpak Ksten Begde resultaten f effecten Methdische nderbuwing (therie) uitgangspunt en biedt k mgelijkheden m Tips van elkaar te delen. Het staat echter meer in het kader van zelfhulp bij (beginnende) prblemen. MindApples richt zich p de algemene ppulatie. Mensen wrden p allerlei plaatsen (een markt, in een rganisatie, in een vrlichtingssituatie, p een eerste schldag f een kennismakingsweek p de universiteit vr eerstejaars) gevraagd hun persnlijke vijf-pkikkers per-dag in te vullen en met elkaar te delen. Er zijn vrgedrukte MindApples, appelvrmige kaartjes verkrijgbaar. Ok verkrijgbaar is een bm m ze in te hangen als eyecatcher en als plek m bij te praten. De 5-a-day zijn k in te vullen p de website. Materiaal en tlkits zijn in verschillende mvang via de website te bestellen. Een starterskit (met appeltjes aan tuwtjes, enkele pennen en een handleiding) kst 25. Ged zrgen vr je mind net z vanzelfsprekend laten zijn als tanden petsen. Mensen p een psitieve manier laten nadenken ver hun psychische gezndheid, en naar manieren die vr hen werken m vrij te blijven van psychische prblemen. Het gaat niet m selectieve preventie, maar m het stigmavrij praten ver psychische gezndheid. Psitieve psychlgie, (neur)wetenschappelijk nderzek naar de werking van brein en mind en scilgisch en psychlgisch nderzek naar effectieve beïnvleding van huding en gedrag: Kerncncepten achter de benadering: psychische gezndheid is belangrijk vr mensen en vr de samenleving als geheel. Je mentaal ged velen en in balans zijn (f het gebrek eraan) is van grt belang en speelt een rl als beschermende factr (dan wel risicfactr) bij veel belangrijke prblemen met de psychische en fysieke gezndheid. Je kunt er zelf veel aan den m je ged in je vel te (blijven) velen, in huding en in gedrag. Met name mensen die gelven dat zij zelf invled hebben p hun kwaliteit van leven (interne lcus f cntrl) zijn hiervr gevelig. MindApples benadrukt de cntrle die ieder van ns heeft p zijn f haar psychische gezndheid dr de psitieve handelingen die we al den te versterken. Evidentie De benadering is als pilt getest bij de BBC, in de universiteit van Bristl, de Secret Garden party en de markt van Brixtn. De rganisatie is bezig in samenwerking met Kings Cllege, Institute f Psychiatry een vlledig testnderzek p te zetten in huisartsenpraktijken vr de aanpak. De rganisatie buwt met medewerking van verschillende partners (fndsen en nderzeksinstituten) aan een nderzeksprgramma. De thema s zijn: verzamelen van (verdere) evidentie vr de sciale behefte aan 72

5 MindApples, m.n. de benadering van huding en gedrag. benchmarking van huding en kennis w.b. mentale gezndheid (natinaal nderzek). verzamelen van wetenschappelijk bewijs ver het effect van het eigen aanbd. begrip van de psychlgie achter de 5-a-day fr yur mind - vraag, inclusief de mgelijke interpretaties van de antwrden. Succesfactren Veelbelvende, laagdrempelige manier m in gesprek te kmen. Aandachtspunten Preventieve werking Aandachtspunt bij effectmeting: m te vrkmen dat de indruk wrdt gewekt dat mdat mensen veel kunnen den aan zich psychisch ged velen, ze k het hebben van psychische aandeningen zelf nder cntrle hebben (verantwrdelijkheid, schuld ). Opmerkingen De vijf per dag vr je mind -benadering zu ged kunnen wrden gecmbineerd met bijvrbeeld een herstelverhaal van een ervaringsdeskundige, waarna de grep aan de hand van de eigen antwrden p de kaarten in gesprek kan gaan ver wat je psychisch in balans hudt. De interventie sluit ged aan bij de SIRE-campage Hulplijn vr mensen znder psychische prblemen. Verwijzingen vr een presentatie vanuit MindApples dr stichter Andy Gibsn p een bijeenkmst van derden. 73