Transformatie wordt gewoon.bouwproductie

Transcriptie

1 Transformatie wordt gewoon.bouwproductie geen keus meer, maar er liggen unieke kansen Jean Baptiste Benraad: Benraad Hernieuwt lid ExpertTeam Ministerie van BZK en VNG ExpertMeeting Leegstand Jan 13 Contact: Raad voor Vastgoed Rijksoverheid Secretar.:

2 Wat komt er aan de orde? Persoonlijk uitgangspunt ExpertTeam Noodzaak nationale aanpak Hoe krijgen we het vliegwiel op gang De meerwaarde van transformatie De grootste faalfactoren Praktijkvoorbeelden Wasstraat Utrecht Toepassing op RVOB aanbod Winterswijk

3 Wat is mijn basis: TransformatieTeam Tijdens studie Bouwkunde en Stedebouw aan TH Ehv. al doende met realisatie studentenhuisvesting; Nota van Dam HuisvestingAlleenstaanden&Tweepersoonshuishoudens; Gevolg studentenhuisv. van Min O&W naar VROM; Start 30 jaar directie studenten en jongerenhuisvest; Persoonlijk uitgangspunt: specialisatie en erkennen prioriteit van de gekozen klantgroep; Bestaande bouw in binnenstad is dan een succes; Na vertrek als dir.bestuurder Stadswonen R dam vraag inzet ervaring ingevuld met TransformatieTeam voor onafhankelijke begeleiding totale (andere) proces; Realisatie ¼milj. m 2 vanaf de jaren 90 in vorige functie R dam; TransformatieTeam ¼milj. m 2 advies Na onderzoek voor BZK, inzet voor ExpertTeam>>>

4 Leegstand is niet van heden <2002 < >

5 Transformatie is onontkoombaar, want We hebben in Nederland steeds meer vastgoed over: 8 miljoen m 2 kantoren, 4 miljoen m 2 onderwijsgebouwen, winkels en dan nog de kerken en bedrijfsgebouwen; Zonder ingrijpen door groei naar in 2015: 15 mio. m2 kantorenleegstand, in 2030: 22m 2 ; Den Haag: inkrimpen Rijksdiensten: m 2 ; Voorsteden in Randstad met >35% leegstand; 12 m 2 miljoen leegstand = opp woningen Toch afwachten en ja, maar

6 Men zegt: Transformatie is niet haalbaar, want.. De eigenaren willen nog steeds de boekwaarde van min. 1200,-per meter; Verbouwkosten zijn hoger als nieuwbouw; De eisen van het BouwBesluit zijn niet realiseerbaar; bestemmingsplan wijzigen; Wie wil er nu tussen de kantoren wonen; Het is alleen voor studenten & kunstenaars; Door slechte kwaliteit niet duurzaam; Maar de echte praktijk is anders:

7 De grootste faalfactoren transformatie Waar zit dan het probleem?? Op basis ervaring van m2 realisatie en recent m 2 onderzoek naar haalbare plattegrondontwikkeling: Ontwerpen i.p.v. plattegrond-ontwikkelen Geen regie juiste partij bij de start (gem.) Ontkenning dalende marktwaarde en ontbreken alternatief en milieueisen Maar bijna nooit de bouwregelgeving of het bestemmingsplan, als we allemaal willen!!

8 Noodzaak nationale aanpak Vraagt ander proces als nieuwbouw Eigenaren hebben geen belang resultaat Hooguit in de uitkoopwaarde Zijn dus niet de beste opdrachtgevers Onderzoek Transformatie kantoren gaat niet vanzelf Wie brengt het vliegwiel wel op gang? Noodzaak regierol gemeenten bij start

9 Wie brengt het vliegwiel in beweging? Zonder hulp van buiten start deze machine niet. Maar wie geeft de eerste duw?

10 Motivatie spelers transformatie Afnemer,moet zo snel mogelijk aan tafel Maar moet gevonden worden, financiering? Eerst zien, meerwaarde aantonen, dan ja Doorbraak via aanbod QuickScan Toont mogelijke plattegrondsontwikkeling Daardoor ook waarde/ Stiko eindproduct Ook indicatie kosten ombouw Hieruit residuele bepaling verkoop gebouw Beide partijen krijgen inzicht: vliegwiel op gang

11 Zijn we er dan? Randvoorwaarden Vliegwiel draait niet lekker, te licht, loopt aan Soepeler, snellere bestemmingswijziging Beoordeling als bestaande bouw BouwBesluit Vrijheid opdrachtgever: afstemming op prioriteiten van zijn klantgroep Stad: verkeerslawaai, lagere parkeernorm Zekerheid over proceduretijd Andere tijden: pretentieuze nieuwbouw onhaalbaar

12 Wie moeten er acteren, en hoe Gemeenten: (eerste aanduwer vliegwiel) inventarisatie (ontwikkeling) leegstand bundeling tot gebiedsbeleid, waar? voorwerk bestemmingsplan algemeen prioriteiten bouwprogramma s kant.&wonen benaderen eigenaren met aanbod QuickScan één loket voor info/begeleiding procedures zekerheden vooraf, er is al zoveel onzeker rol van de dirigent, niet de musicus/uitvoerder

13 Wie moeten er acteren, en hoe Vervolg gemeenten: wat zijn de mogelijke klantgroepen, omvang analyse afnemende opdrachtgevers koppeling eigenaar en mogelijke afnemer toetsing aangepast aan transformatie zorg voor termijn bewaking procedures daarna faciliterende rol, wat wiel draait

14 Wie moeten er acteren, de musici: Eigenaren en hun achterban: realisme tonen, wachten kost nog meer geld het is niet alleen de buurman vergelijk scenario's voortzetting of verkoop afboeken of afwaarderen transformatieonderzoek, Tijdelijk Wonen. Banken: inzet herstructureringsfonds Koepelorganisaties: plan van aanpak, samenwerking gemeente en banken

15 Wie moeten er acteren, de musici: De afnemers: vanuit meerwaarde betreffende complex koppelen aan prioriteiten juiste klantgroep stimulans (door wie) keuze i.p.v. nieuwbouw waardering meerwaarde transformatie laat vooroordelen vallen, kan veel vaker wel!! realisme, beperking herijking PvE na onderzoek mogelijkheden omvang hergebruikbepalend voor succes

16 Wie moeten er acteren: muziekzaal De andere overheden rijk, provincie: wet-en regelgeving afstemmen; bv.wgh/milieu erkennen dat het een grote bouwstroom is ruimte voor onorthodoxe maatregelen voorbeeldgedrag eigen herhuisvesting/afstoten voorkomt beslag op groene gebieden neutrale stimulans: BTW naar 6%, OB naar 0% want geen bouw, geen inkomsten, werklozen WOZ stimulansen, ook bij tijdelijk gebruik

17 Wie moeten er acteren, en hoe Proces wel bewaken door (externe) olieman Deze hele aanpak is noodzakelijk gebleken in onderzoek Transformatie gaat niet vanzelf door: TransformatieTeam voor min. BZK. > Initiatief 2 e Kamer: ExpertTeam BZK >

18 Proces op gang, nog wel smeren

19 Ervaringen aanpak prov. Utrecht In 2010/11 zijn in opdracht van de provincie Utrecht i.s.m. de gemeente Nieuwegein (ea.) 23 leegstaande gebouwen geanalyseerd met de eigenaren waaruit 11 gebouwen kwamen. Hiervoor is met een bijdrage van de provincie een QuickScan door het Transformatieteam is uitgevoerd naar nieuwe kansen. Wat kan geconstateerd worden? Het aanbod voor een onderzoek, haalt veel eigenaren over; Juist de typische kantoren uit de jaren 80/ 90 blijken goed te transformeren tot betaalbare senioren(zorg)woningen; Ontstaan betaalbare starters-bedrijfsruimte bij centrumvoorzieningen; kansen voor nieuwe economie Volledig uitwerken van de plattegronden: duidelijkheid voor eigenaar, vergunningverlener en afnemer; Hierdoor residuele bepaling verkoopwaarde p/m2 Gemeentelijke apparaat Nieuwegein beheerst het proces

20 Voorbeeld: Bakenmonde, te goed voor sloop

21 40 seniorenwoningen GBO 85 m2+ P

22 Resultaten QuickScan oa.prov. Utrecht Nieuwegein; QuickScans uitgevoerd 2010/2011: m 2 GBO in 9 gebouwen allemaal een haalbaar met daarin: 181 seniorenwoningen met P-garage 150 woningen voor jongeren alternatief 3000 m 2 vrij indeelbare wonen in je werkplek Solids plan jongeren vergunning met A-energielabel en aanbesteedt <Br. Utrecht; QuickScans uitgevoerd 2011: m 2 GBO in 4 gebouwen allemaal haalbaar met daarin oa: 108 seniorenwoningen 306 studio s voor jongeren; wo.alt. 189 zelfst. tijdelijk 10 jaar 3 meetingpoints; tijdelijk blijkt aangezet gebiedsontwikkeling Veenendaal: m 2 naar 54 studio s jongeren & m 2 bedrijfsruimten Voorbeelden elders: Amsterdam: m 2 >1160 kamers/studio s,6.500 m 2 Broedplaats Rotterdam: m 2 92 studio s voor jongeren/studenten Helmond: 8.650m 2 GBO in 4 gebouwen; oa arbeidsmigranten, zorg Amsterdam Zorg: m verpleeghuis: omzetting naar Zorghotel

23 Kiezen vanuit meerwaarde Transformatie heeft een voorsprong Jean Baptiste Benraad, lid ExpertTeam Ministerie van BZK en VNG Info: Contact: ;

24 Inzet Team Belastinggebouw Winterswijk

25 50+campus, nieuwe werken, wijkvoorziening?

26 Kansen ontdekken: natuur 50+ low budgethotel?

27 Toename ouderen (alleenstaande) Voorzieningen die het leven makkelijk maken Ook hier het Nieuwe Werken en ZZP Vrijblijvende gemeenschapsvorming (letterlijk) buurtkroeg concept, contact aanleidingen Toegankelijk bij toenemende beperkingen Behoefte aan zorg als het nodig is Buitenwereld naar binnen halen

28 Houden we hier rekening mee?

29 Weten we de behoefteontwikkeling? Het aandeel personen dat alleen woontstijgt gestaag. In 2010 woonden er 1,8 miljoen personen van 18 tot 65 jaar alleen; in 1995 waren dit er 1,4 miljoen.

30 Uitwerking in CampusConcept Combinatie van: Senioren huisvesting met en zonder zorg Voorzieningen Werkplekken ZZP Ook voor externen Buurtvoorzieningen Huisvesting zorgverleners Zorgopleidingen en Zorginnovatie,domotica

31 Typering gebieden gebouwen Aanduiding sfeer, karakterschets; Wie zijn hier nude liefhebbers van? Is er vraag van deze gebruikers groep; Wat zoeken zij fysiek: Woonruimte Bedrijfsruimte Uitstraling/sfeer Buitenruimte Voorzieningen in omgeving Parkeeroplossing

32 Meerwaarde gebouw in prio. Wat zijn de sterke punten van gebouw: Eerste indruk nu en mogelijke verbetering; Omvang oppervlak, etages, opdeelbaarheid; Draagstructuur waardoor vrije vloeren; Hoofdlijn plattegrond mogelijkheid; ontsluiting; Hoogte na verwijdering verlaagde plafonds etc.; Kwaliteit omgeving en kansen/plannen ontwikkeling; Voorzieningen: OV, Retail, Vermaak, Onderwijs Vigerende bestemming Aankoopprijs Want het gebouw is het uitgangspunt!

33 Kansen voor meer klantgroepen Bij transformatie van niet woongebouwen gaan de gedachten altijd uit naar studenten en kunstenaars. Niet in iedere stad of wijk willen deze groepen zich vestigen. Maar er zijn veel meer klantgroepen voor wie Transformatie kansen biedt. De stadsvernieuwings-instroom is op leeftijd van empty- nester en.zij zoeken betaalbare huurwoning met mogelijkheid zorg; door bundeling efficiënt aanbod Steeds meer senioren zijn alleen, en werken ook nog Vertrek van de grote ondernemingen uit de lege kantoren nnoodzaken zoeken naar nieuwe bedrijvigheid Alternatief aanbod verstopte markt in het centrum aan YoungPotentials Internationaal: ShortStay en Expats; Arbeidsmigranten Zorghotel, jeugdzorg;

34 Match klantgroep en gebouw Meerwaarden gebouw in prioriteit Prioriteiten per klantgroep formuleren Eerste match op uiterlijk Programma van Eisen van klantgroep Sluit dit aan bij mogelijkheden gebouw Indien deze tweede match ok, OuickScan op plattegrondontwikkeling; Uitkomst in AutoCad GBO ruimten; Waarde GBO- verbouwkst.= residueel

35 Voorbeeld foute match meerwaarde gebouw en klantgroep Statenstraat 4 A 86 m² 2 kamers v.o.n. Statenstraat 4 B 82 m² 2 kamers v.o.n. Statenstraat 4 C 63 m² 2 kamers v.o.n. Statenstraat 4 D 76 m² 3 kamers v.o.n. Statenstraat 4 E 83 m² 2 kamers v.o.n. Statenstraat 4 F 85 m² 2 kamers v.o.n. Statenstraat 4 G 66 m² 3 kamers v.o.n. Toplocatie Vrijthof Top gebouw Kleine eenheden Hoog prijssegment Geen parkeervoorz. Geen verkoop Of goedkoper Of luxer, groter met parkeren

36 Bedreigingen worden Kansen N g Bovenmatige leegstand Nieuwegein >30% Grote bedrijven kunnen nu naar Utrecht Grote huurders komen niet meer terug Alternatief gebruik van deze grote oppervl: Empty Nesters: Verzorgd Wonen+ werkplek Betaalbare overloop jongeren Utrecht Broedplaatsen (lage huur) voor N geiners MeetingPoint voor Het Nieuwe Werken

37 Toonbare kansen: Luifelstede N gein

38 Plattegrond zonder wanden, kans Solids

39 Solids, wonen en werken, 22 P in BG

40 CampusConcept: Gemengde functies, juist goed mogelijk via Transformatie Het is immers een omgekeerde solid Kans Transformatie: indelingsvrijheid door bestaande kolomstructuur of dragende gevel icm aan te brengen verticale leidingschachten hten

41 Actueel: succes verhuur Solids Veiling huurkavels Solids geslaagd FD Selections dinsdag 10 mei 2011 Marijn Jongsma, Amsterdam De Amsterdamse woningcorporatie Stadgenoot is erin geslaagd een 7000 m2 grote woonen bedrijfsruimte via een internetveiling vrijwel in één keer te verhuren. Het gebruik van de verhuurveiling is relatief nieuw in Nederland. Het geldt als eenmethode om de vastgoedsector transparanter te maken. Makelaars DTZ Zadelhoff en Jones Lang LaSalle, die al wel zijn begonnen met de verkoop van commercieel vastgoed via veilingen, reageren enthousiast. Huurders Afgelopen zaterdag namen 120 bieders deel aan de veiling. Uiteindelijk kunnen 39 huurders aan de slag in Solid 11, een nieuw multifunctioneel gebouwin Amsterdam Oud-West. Samen bezetten ze 95% van de ruimte. Het hoogste bod was 25 per m2 per maand, het laagste 6,25. Met 60% van de ruimte worden zakelijke doeleinden (onder meer een hotel) dominant, de rest gaat naar sociale huurwoningen en huurwoningen in de vrije sector. Bewoners gaan gemiddeld 9,5 per m2 per maand betalen, zakelijke huurders 16,5 (exclusief btw). Het laatstgenoemde bedrag (bijna 200 per m2 op jaarbasis) is volgens cijfers van DTZ over 2010 gelijk aan de ondergrens in het nabijgelegen Amsterdam-Zuid.

42 36 Young Professionals, 12 bedrijfdr.

43 Plattegronduitwerking Luifelstede

44 Luifelstede: hergebruik kwaliteit

45 Uit QuickScan rekenblad met opbrengst, kosten en bepaling residuele aankoop Residuele berekening aankoop voor Transformatie Complexaanduiding: Luifelstede Nieuwegein SOLIDS met eigen bedrijfsruimte en P-garage In opdracht Provicie Utrecht en Gem. Nieuwegein woningtype aant.w aant.bogm2bog tot.bog waarde/st totaal per type BVO BVO-tot. GBO GBO-tot. waarde p/m BAR mnd.huur Tot. huur Woningen: Advies 0% Boven advies Type ,50% Type ,50% Type 1 met dakterras ,50% Type 2 met dakterras ,50% Privé Pgarage/berg v 2 auto's Privé Pgarage/berg v 1 auto StartersBedrijfsruimte MeetingPoint Totalen/gemidd ,50% Gem. woningwaarde GBO/BVO 78% gem. waarde P/berg 700 Let op: Koopproduct, bedrijfsruimte BTW mogelijk verrekenbaar Indicatie verbouwkosten p/m2 m2 prijs/m2 GBO kosten excl. BTW Verbouw naar woning Bouw fietsenberging Verbouw P-garage/berging Opbouw Let op: Koopproduct, bedrijfsruimte BTW mogelijk verrekenbaar Aanbouw Bouwkosten excl. BTW en bijkomendte kosten Dit vormt van totale Vergelijing verkoopprijzen CityMax: p/m2 aanpassingskosten 65% Type A oppervlak 28 m2 GBO Totale aanpassingskst: Type 1As oppervlak 49 m2 GBO Rest voor aankoop + OB Waarde gebouwde P-garage Waarde P-terrein Mogelijke koopsom totaal bij eigen grond Per te verhuren m2 GBO incl. BTW en OB Per m2 plan BVO

46 Alternatief voor Solids = Studio s Residuele berekening aankoop voor Transformatie Complexaanduiding: Luifelstede Nieuwegein Zelfstandige twee-kamereenhden plus bedrijfsruimte In opdracht Provicie Utrecht en Gem. Nieuwegein woningtype aant.w aant.bogm2bog tot.bog waarde/st totaal per type BVO BVO-tot. GBO GBO-tot. waarde p/m BAR mnd.huur Tot. huur Woningen: Advies 10% Boven advies Type ,50% Type , ,50% Bedrijfsruimte: StartersBedrijfsruimte StartersBedrijfsruimte MeetingPoint Totalen/gemidd ,50% Gem. woningwaarde GBO/BVO 83% gem. BOG waarde Indicatie verbouwkosten p/m2 m2 prijs/m2 GBO kosten excl. BTW Verbouw naar woning Risico Bouw fietsenberging Verbouw bedrijfseuimte NB: Bij de gem. eenheid bij aavangshuur: 550 p/mnd Opbouw Is er een rendabele top Beheer 1400, R 4% 30j, BAR: 4,50% Aanbouw Van: per eenheid over de 50 jaar exploitatie Bouwkosten excl. BTW Liberalisatiegrens 647,53 en bijkomendte kosten Dit vormt van totale Vergelijing verkoopprijzen CityMax: aanpassingskosten 65% Type A oppervlak 28 m2 GBO Totale aanpassingskst: Type 1As oppervlak 49 m2 GBO Rest voor aankoop + OB Waarde gebouwde P-garage Waarde P-terrein Mogelijke koopsom totaal bij eigen grond Per te verhuren m2 GBO incl. BTW en OB Per m2 plan BVO

47 Te voorkomen belemmeringen Marktconforme aankoopprijs < 700 m 2 Transformatie is optimaal hergebruik Architectuur volgt plattegrondontwikkeling Nieuw Bouwbesluit lagere eisen verbouw Voorbereiding bestemmingsplan met uitsluitend verbod ongewenste functies Voorzieningen tot A energielabel haalbaar= duurzaam

48 Van BouwBesluit 2003 naar 2012 BouwBesluit 2012: Artikel 1.12 Verbouw Op het geheel of gedeeltelijk vernieuwen of veranderen of het vergroten van een bouwwerk zijn wat betreft de hoofdstukken 2 tot en met 6 de voorschriften van een te bouwen bouwwerk van toepassing tenzij in de desbetreffende afdeling voor een voorschrift anders is aangegeven. Maar bij (bijna) alle artikelen is dit uitgewerkt als: Artikel Verbouw (bijv. capaciteit vluchtroutes) Op het gedeeltelijk vernieuwen of veranderen of het vergroten van een bouwwerk zijn de artikelen tot en met van overeenkomstige toepassing, waarbij in plaats van het in die artikelen aangegeven niveau van eisen wordt uitgegaan van het rechtens verkregen niveau.

49 Hergebruik: de jas die (niet) past

50 Elk nadeel heeft zijn voordeel Vloeren te dun> opdikken met toevoeging lage temperatuur verwarming, warmte/koudebron; Gevel slecht> glasgevel voorplaatsen> geluidafscherming en warmteopwekking; Verlaagd plafond moet weg> smalle kamers studenten met hoogslaper of een solid; Collectieve installaties> houden zo, duurzame bronnen haalbaar, met domotica afrekenen

51 Doorbraak door QuickScan plattegrondontwikkeling Eigenaar is niet thuis in andere markten en dus niet de beste initiatiefnemer; Feitelijk alleen geïnteresseerd in verkoop; Mogelijke afnemer ziet de kansen niet, maar is wel nodig als goede opdrachtgever Getoonde voorbeeld QuickScan met residuele berekening interesseert beiden; Immers: zonder afnemer geen voortgang proces transformatie

52 Meerwaarde van transformatie Hergebruik bouwmateriaal en energie; Gebouwen met identiteit en herkenning van verleden, met liefhebbers; Draagstructuur kolommen/ dragende gevel blijvend vrij indeelbaar, functieonafhankelijk, toekomstgericht; Daling marktwaarde bedrijfsgebouwen: soms goedkoper als nieuwbouw; Er staat al een gebouw: geen noodzaak tot hoge investering eindproduct

53 Transformatie proces niet op gang te krijgen, loopt het vast, onwil, probleem bij toepassing regelgeving: vraag het ExpertTeam hulp; kans op vergoeding 50% van de kosten

54 Gebiedstransformatie 100 % kantoorgebied Wijnhaveneiland R damr had zijn kiem in de transformatie van twee kantoren voor studenten

55 Voordelen Transformatie op wijknivo Transformatie intensiveert de benutting van de bestaande (dure)stedelijke infrastructuur Positief effect op de waardeontwikkeling omgeving Vaak veel sneller resultaat bij behoud wijkgebruik. Geen jarenlange leegloop en verloedering; pioniers, kiem

56 Soms is TijdelijkWonen oplossing Maximale bewoning door bouwkundige aanpassingen met optimale herbenutting bestaande voorzieningen. Investering wordt tijdens de exploitatie terugverdiend. Déinvulling van de verplichte ingebruikgeving Wet Kraken & Leegstand

57 Tijdelijk Gebruik is ook duurzaam: ACTA A dam In plaats van 5 jaar leegstand en energieverbruik: 460 onzelfstandige eenheden in groepen Groepsomvang 12 tot 20 bewoners Kameroppervlak van 11 tot 25 m2 Kale huur kamers indicatie 180 tot 290 Euro Broedplaatsen BG & 1 Urban Resort Totaal 6000m2 Restaurant Gebruikers unieke ruimten(collegezaal) Bouwvergun.verkregen in 3 mnd, start nov.2010

58 ACTA ombouw naar kamers

59

60 Huren ACTA > GO-WEST All-in incl. aftrek zelfwerkzaamheid en (zonder aftrek): 110 kamers: 10 t/m 12 m2: huur: service kst: 90,- totaal: 266.-(285,-) 98 kamers 13 t/m 15 m2: huur: service kst: 97,- totaal: 300,-(322,-) 226 kamers 16 t/m 18 m2: huur: service kst: 105,- totaal: 335,-(360,-) 18 kamers 19 t/m 21 m2: huur: service kst: 113,- totaal: 374,-(403,-) 8 kamers 22 t/m 27 m2: huur: service kst: 125,- totaal: 413,-(445,-) 460 kamers totaal m2 broedplaats Project gemiddeldenincl. aftrek zelfwerkzaamheid: huur 213,-, servicekosten: 100,-

61 Tijdelijke transformatie als kiem Investeringsvolume momenteel beperkt; Financiële mogelijkheden gebruikers ook; Verschillende gebruikers hebben de gebruikelijke kwaliteit niet als prioriteit; Veel investeren hoeft niet want gebouw staat er al (voordeel t.o.v. nieuwbouw); Door lage huur kansen bedrijfstarters, jonge bewoners met snelle econ. groei; Groeiende leefbaarheid ondanks leegkomen gebouwen voor gebiedsaanpak

62 Geslaagd voorbeeld gelijke situatie

63 Basale start met kans doorgroei

64

65

66

67 PreFab sanitair unit en keuken

68

69 Jongerenwoningen school N gein

70 -GBO: 60 m2 Huur: 550,-- -Geen onrendabele top -Aankoop p/m2 BVO 600,-- -Grondgebonden -Netto-Bruto bijna 100 % -Zonnepaneel 6m2per woning -Digitale meterkast -Hergebruik alle hoofdaansluiting -A energielabel

71 Voorbeeld jongerenhuisvesting

72 Maar duurzame transformatie al in 1998 DUURZAAM EN ENERGIEZUINIG BOUWEN hergebruik van een flexibel monumentaal gebouw alles in een hand ontwikkeld en langdurig in beheer 201 woningen, 16 bedrijfsruimten 1200 m 2 verzamel voorbeeldstatus Duurzaam Bouwen, EPC: 0,98 geheel voorzien van ComfortID demowoningen jong en ouder; bezichtiging voor groepn via intekening

73 Isolatiewaarde versus CO2 arme opwekking

74