Medicatieverificatie in de zorgketen

Transcriptie

1 Medicatieverificatie in de zorgketen Gaat het wel goed met de pil? Dr. Fatma Karapinar Ziekenhuisapotheker-epidemioloog Inhoud Inventarisatie medicatieverificatie Casussen: medicatieoverdracht Medicatiegerelateerde heropnames <30 dagen na ontslag Ideale continuïteit van zorg Ketenzorg: wat kun je doen? Highlights ziekenhuizen november

2 Inhoud Inventarisatie medicatieverificatie Casussen: medicatieoverdracht Medicatiegerelateerde heropnames <30 dagen na ontslag Ideale continuïteit van zorg Ketenzorg: wat kun je doen? Highlights ziekenhuizen november Inventarisatie Wordt er in uw ziekenhuis opnamegesprekken door de apotheek gevoerd? Worden er ontslaggesprekken gevoerd? Wordt teach back toegepast? Wordt de huisarts geïnformeerd over de medicatie bij ontslag en de medicatiewijzigingen? Wordt de thuiszorg geïnformeerd over de medicatie bij ontslag en de medicatiewijzigingen? 4 2

3 Medicatie Meest voorkomende interventie/behandeling maar toch missen we overzicht M. Fitzsimons, T. Grimes, M Galvin. Sources of pre-admission medication information: observational study of accuracy and availability. International Journal of Pharmacy Practice 2011;19; Inhoud Inventarisatie medicatieverificatie Casussen: medicatieoverdracht Medicatiegerelateerde heropnames <30 dagen na ontslag Ideale continuïteit van zorg Ketenzorg: wat kun je doen? Highlights ziekenhuizen november

4 Casus uit de HARM studie Transitiezorg Ziekenhuisopname Huisarts Patiënt: Simvastatine Pancreatitis Stop statine Herstart Transitiezorg = set van acties om continuïteit van zorg te bewerkstelligen als patiënten zich verplaatsen in de gezondheidszorg - Croonen H. A new generation medication surveillance is needed. Dutch Pharmaceutical Journal Joint Commission on The Accreditation Of Healthcare Organizations. Medication Reconciliation Handbook. ASHP; Overdracht bij opname Meneer Janssen: niertransplantatie Bij opname: onjuiste dosis immunosuppressiva De nier wordt afgestoten De vrouw van meneer staat haar nier af 4

5 Overdracht bij ontslag Volgens CVA protocol Coversyl plus (perindopril 5mg/indapamide 1,25 mg) Patiënt gebruikt fluoxetine Interactie indapamide kans op hyponatriëmie Tijdens de eerste 2 tot 4 weken Natrium: 138 mmol/l gedurende opname (ref: mmol/l) Twee weken later IC opname: 107 mmol/l In de ontslagbrief stond geen controle (1e lijn) beschreven Overdracht polikliniek Internist schrijft Incivo (telaprevir) bij hepatitis C voor Poliklinische apotheek levert af Zowel arts als apotheek weet niet van simvastatine gebruik Na een maand IC opname met rhabdomyolyse, dialyse benodigd Na 2 weken ontslagen zonder restverschijnselen Archief-Nieuwsbrieven.html 5

6 Overdracht in de keten Vanwege langdurig corticosteroïd gebruik: start wekelijks alendroninezuur 70 mg In het ziekenhuis: jaarlijks Aclasta (zoledroninezuur) Baxterrol bevat: Madopar 50/12,5mg 2dd Madopar 125 2dd Madopar 250 mg 1dd Wat denkt u dat er gebeurd? Stopbericht? Nieuw recept: Madopar 250mg 3dd Sinemet 125mg retard 1dd Samengevat Medicatieoverdracht kan in de gehele keten mis gaan door versnippering van informatie M. Fitzsimons, T. Grimes, M Galvin. Sources of pre-admission medication information: observational study of accuracy and availability. International Journal of Pharmacy Practice 2011;19;

7 Inhoud Inventarisatie medicatieverificatie Casussen: medicatieoverdracht Medicatiegerelateerde heropnames <30 dagen na ontslag Ideale continuïteit van zorg Ketenzorg: wat kun je doen? Highlights ziekenhuizen november Heropnames <30 dagen: (inter)nationaal kwaliteitsindicator NL: ongeplande heropnames < 1 maand: 6 patiënten per dag per ziekenhuis 1 % patiënten wordt heropgenomen <30 dagen na ontslag? 2 % medicatie gerelateerd? 1. De PraktijkIndex via: 2. Kripalani 2014 Annu Rev Med. 2014;65:

8 Medicatiegerelateerde heropnames Prevalentie: 4% 67%, mediaan 20% Vermijdbaarheid: 14% - 76 %, mediaan 44% Najla el Morabet, Elien Uitvlugt, systematic review, accepted JAGS Heropnamestudie OLVG Ongeplande heropnames <30 dagen Detectie op: longgeneeskunde, interne geneeskunde, MDL, heelkunde, cardiologie, neurologie, psychiatrie Beoordeling dossier per patiënt Multidisciplinaire meeting van artsen en apothekers Heropname vermijdbaar? Identificeren waar verbeterpotentieel zit E. Kneepkens, E. Uitvlugt, research in progress 8

9 Heropnames <30 dagen: antistolling Dhr: doorgeschoten INR, fors hematoom Stop cumarine (was gestart bij recente longembolie) Bij ontslag niet herstart, op poli eveneens niet Heropname: beiderzijds longembolie Mevr: harde indicatie voriconazol (schimmelinfectie) Stop cumarine (interactie), start tinzaparine (2 weken) Op poli: voriconazol voortzetten Mevrouw had geen tinzaparine meer Heropname: groot herseninfarct E. Kneepkens, E. Uitvlugt, research in progress Inhoud Inventarisatie medicatieverificatie Casussen: medicatieoverdracht Medicatiegerelateerde heropnames <30 dagen na ontslag Ideale continuïteit van zorg Waarom is het zo lastig? Ketenzorg: wat kun je doen? Highlights ziekenhuizen november

10 Continuïteit van zorg: ideaal Info van: - Patiënt - Vorige zorgverlener Afdelingen A B C Ziekenhuisopname Ziekenhuisontslag Patiënt info Volgende zorgverlener informeren = informatieoverdracht medicatie D. Bosch-Lendersa et al. Wat weten de patiënt en zijn hulpverlener: de meerwaarde van een huisbezoek door de praktijkondersteuner bij de medicatiebeoordelingen van patiënten met polyfarmacie... Tijdschr Gerontol Geriatr 2013; 44 10

11 Continuïteit van zorg: ideaal Info van: - Patiënt - Vorige zorgverlener Afdelingen A B C Ziekenhuisopname Ziekenhuisontslag Patiënt info Volgende zorgverlener informeren Medicatiefouten: 34-95% Medicatiefouten: 41-73% Met name bij ouderen meer medicatiefouten Tam VC, et al. CMAJ Aug 30;173: Schnipper JL, et al. Arch Intern Med 2006;166: Wong JD, et al. Ann Pharmacother 2008;42: Karapinar F, et al. Ann Pharmacother 2009;43: Continuïteit van zorg: ideaal Info van: - Patiënt - Vorige zorgverlener Afdelingen A B C Ziekenhuisopname Ziekenhuisontslag Patiënt info Volgende zorgverlener informeren = informatieoverdracht medicatie 11

12 Transitiezorg: doorlopend proces Patiënten (en mantelzorger): 54-82% weet niet dat medicatie gewijzigd is 55 tot ruim 80%: gebruikt medicatie thuis anders dan voorgeschreven is bij ontslag ADEs bij 19% van de patiënten (<14 dagen na ontslag) 1,7 geneesmiddelgerelateerde problemen ondanks medicatieverificatie bij ontslag Veelal door nieuw gestarte medicatie Ziaeian B, et al. J Gen Intern Med. 2012;27: ; Pasina L, et al. Drugs Aging. 2014;31: ; Schoonover H, et al. J Patient Saf. 2014;10: Kanaan AO, et al. J Am Geriatr Soc. 2013;61: ; Coley KC, et al. Pharmacotherapy 2012;32:10(e270). ADEs=adverse drug events (schade door medicijnen) De eerste dagen na ontslag Ik begreep eigenlijk niet waarom ik een antibioticum mee naar huis kreeg. Ik heb mijn antibioticum thuis niet afgemaakt want ik kreeg erg veel last van de bijwerkingen. Ik weet dat mijn medicijnen zijn gewijzigd, maar ik weet niet waarom. Ik moet nu blijkbaar meer furosemide gebruiken en stoppen met de verapamil maar ik weet niet waarom. S. Daliri, research in progress 12

13 De eerste dagen na ontslag II Patiënt weet zeker dat haar cardioloog haar antistolling heeft gestaakt. Ze heeft de medicatie wel opgehaald bij de apotheek, maar ze gebruikt het niet. Echter, digoxine (lanoxin ) was gestaakt. S. Daliri, research in progress 25 De eerste dagen na ontslag III Dhr met parkinson Het ziekenhuis gaat er vanuit dat er alleen een antibioticum afgeleverd moet worden. Een paar dagen later is de patiënt op de poli, in een rolstoel, hij kan niet meer lopen. De Parkinson medicatie bleek op te zijn. S. Daliri, research in progress 26 13

14 Gezondheidsvaardigheden Vaardigheden om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen en toe te passen bij het nemen van gezondheidsgerelateerde beslissingen [1] Geringe gezondheidsvaardigheden: laaggeletterden schoolverlaters migranten/ anderstaligen verstand.gehandicapten, psychiatrische patiënten onder stress 1. Dr. M.P.Fransen, Prof. Dr. K.Stronks, Dr. M.L.Essink-Bot. Gezondheidsvaardigheden: Stand van zaken, 2. Cloonan P, Wood J, Riley JB. Reducing 30-day readmissions: health literacy strategies. J Nurs Adm. 2013;43: Nivel. Kennissynthese. Gezondheidsvaardigheden: niet voor iedereen vanzelfsprekend. Isbn Laaggeletterdheid is. zoveel moeite hebben met lezen en schrijven dat je niet goed kan functioneren in het dagelijks leven. Pinautomaat snappen Bijsluiters begrijpen Hoofd- en bijzaken onderscheiden Een chronologisch verhaal vertellen Keuzes maken, besluiten nemen 1 op de 3 NLers: geringe gezondheidsvaardigheden 1 op de 9 Nlers: laaggeletterd (16-65 jaar) vooral bij <5 schooljaren Toolkit laaggeletterheid LHV Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden vragen om een antwoord in de zorg. Th.B. (Marcel) Twickler, Evelien Hoogstraaten, Anne Q. Reuwer, Loes Singels, Karien Stronks en Marie-Louise Essink-Bot. Ned t v Geneeskunde,

15 Continuïteit van zorg: ideaal Info van: - Patiënt - Vorige zorgverlener Afdelingen A B C Ziekenhuisopname Ziekenhuisontslag Patiënt info Volgende zorgverlener informeren = informatieoverdracht medicatie 15

16 Ontslagbrieven Wanneer verzonden? Mediaan: 6 dagen (n=285) Range: -1 dag tot 58 dagen na ontslag 24 uur: 24% EB Uitvlugt, R Suijker, MJA Janssen, KM Dolman, CEH Siegert, F Karapinar. Adherence to a national guideline for medication related discharge information: a prospective cohort study. Eur J Int Med, Inhoud Inventarisatie medicatieverificatie Casussen: medicatieoverdracht Medicatiegerelateerde heropnames <30 dagen na ontslag Ideale continuïteit van zorg Ketenzorg: wat kun je doen? Highlights ziekenhuizen november

17 Wat kun je doen? Medicatieverificatie: Kijk of het logisch is wat de patiënt krijgt (ongeacht of het thuismedicatie is) Ontslaggesprek: spreek met de patiënt (geen lijstje afgaan). Pas teach back toe. Communiceer en wees je bewust van de rol van alle zorgverleners in de keten 33 Teach back Check of de patiënt het heeft begrepen EN of zorgverlener het goed heeft uitgelegd Teach back methode: op een respectvolle manier vragen of de patient in zijn eigen woorden kan vertellen hoe hij zijn medicatie gaat gebruiken kennis, therapietrouw medicatie en dieet Negarandeh R, et al. Teach back educational strategies on knowledge about diabetes and medication/dietary adherence among low health literate patients with type 2 diabetes. Prim Care Diabetes Jul;7(2):

18 VB: Medicatieverificatie bij opname Voorgeschreven door arts Opnamemedicatie Acenocoumarol 1 mg volgens schema Furosemide 40 mg 1x daags 1 Spironolacton 25 mg 1x daags 1 Metoprolol 50 mg retard 1x daags 1 Perindopril 4 mg 1x daags 1 Temazepam 20 mg 1x daags 1 an Openbare apotheek/patiënt Gebruik vóór opname Nieuw Ontbreekt Monocedocard ret 25 1xdaags 1 Isordil 5 mg zonodig Versimpeld voorbeeld van een echte casus VB: Medicatieverificatie bij ontslag Voorgeschreven door arts Ontslagmedicatie Furosemide 40 mg 1x daags 1 Spironolacton 25 mg 1x daags 1 Metoprolol 50 mg retard 1x daags 1 Perindopril 4 mg 1x daags 1 Monocedocard 25 mg ret 1x daags 1 Isordil 5 mg zonodig Temazepam 20 mg 1 x daags 1 an (Ziekenhuis)apotheek/patiënt Controle ontslagmedicatie, echter hyperkaliëmie, stop, echter verm. nierfunctie, 2 mg In overleg met de patiënt stop Ontbreekt Acenocoumarol? Versimpeld voorbeeld van een echte casus 18

19 Medicijnkaart OLVG (buitenkant) Medicijnkaart OLVG (buitenkant) 19

20 Medicijnkaart OLVG (binnenkant) 39 Transmurale samenwerking nr: OLVG en BovenIJ ziekenhuis + 50 openbare apotheken Controlefase Interventiefase Ziekenhuisapotheek - Medicatieverificatie bij opname en ontslag - 24 uur medicatieoverzicht naar openbare apotheek Ziekenhuisapotheek - Educatie patiënt: teach back - Communicatie medicatiewijzigingen/problemen - Communicatie naar thuiszorg Openbare apotheek - Reguliere zorg Openbare apotheek - Patiëntendossier 24 uur bijwerken - Huisbezoek 5 dagen na ontslag - Overleg met huisarts/specialist en thuiszorg bij GGP s 20

21 Patiënten met 1 discrepantie(s) Patiënten met 1 optimalisaties Geneesmiddelgerelateerde problemen Effect van samenwerking tweede en eerste lijn nr: Kennis over gewijzigde medicatie: p<0,001 S. Daliri, research in progress Medication verificatie in de keten nr: % 80% 60% 40% 20% Verificatie 65% 26% 47% 100% 80% 60% 40% 20% Optimalisatie 56% 22% 12% 0% 0% S. Daliri, research in progress De interventies verschillen per transitiemoment 21

22 Huisbezoeken na ontslag nr: Erg handig het huisbezoek. Mijn buurman kan dit ook wel gebruiken, hij kwam gisteren langs en was ontslagen met allerlei nieuwe medicatie waar hij niets van snapte. Natuurlijk vond ik het huisbezoek hartstikke goed, anders was de metoprolol nooit verlaagd en was ik niet lekker geweest! S. Daliri, research in progress Take back to work messages Medicatie verificatie is essentieel voor continuïteit van zorg Er moet vastgelegd worden wat er verandert en waarom Gestructureerd zodat iedereen het terug kan vinden, stopbericht! Er moet naar de patiënt en zorgverlener gecommuniceerd worden (wat de ander wil weten) Pas teach back toe Let op hoog risico medicatie: antistolling! Over de hele keten is aandacht voor overdracht nodig Dit kan niet zonder andere zorgverleners 22

23 45 Dank voor de aandacht 23