Wat weten we over medicatie(on)veiligheid?

Transcriptie

1 Wat weten we over medicatie(on)veiligheid? Patricia van den Bemt Sint Lucas Andreas Ziekenhuis Amsterdam/ disciplinegroep farmacoepidemiologie en farmacotherapie, Universiteit van Utrecht

2 is er een probleem?

3 n = 1?

4 enkele getallen voorschrijffouten: 14% (10%) toedienfouten icu: 44% (33%) toedienfouten vp-afd: 30% (8%) geneesmiddel gerelateerde ziekenhuisopnames: HARM

5 hoe maken we medicatieverstrekking (wel) veilig? Automobielinspektie

6 kwaliteitsverbetering VMS cultuur risico-analyse centrale medicatiefouten registratie informatietechnologie ziekenhuisapotheker als medicatieveiligheidsspecialist aanvullend onderzoek

7 VMS cultuur dactinomycine bij kind moeder: infuus is donkerder dan bij de voorgaande kuren nee hoor, alles is prima in orde kind overlijdt aan te hoge dosis cytostaticum

8 VMS toolkit risico analyse

9 risico analyse risico patiënten risico geneesmiddelen risico processen Workshop risicoinventarisatie

10 risico patiënt de oudere patiënt met polyfarmacie patiënt met slechte nierfunctie gesedeerde patiënt...

11 risico geneesmiddel cytostatica kaliumchloride...

12 risico proces voorschrijven overschrijven afleveren toedienen transmuraal

13 voorschrijven overschrijven afleveren toedienen transmuraal risico proces meest voorkomende fouten

14 voorschrijven overschrijven afleveren toedienen transmuraal risico proces grootste consequenties

15 centrale medicatiefouten registratie uniform/landelijk terugkoppeling alert-berichten

16 informatie technologie electronisch voorschrijfsysteem (EVS) koppeling eerste-tweede lijn electronische toedieningsregistratie distributierobot

17

18

19

20 effect EVS: bewezen reductie medicatiefouten en schade (USA) Nederlandse situatie: weinig informatie POEMS onderzoek

21 ziekenhuisapotheker als medicatieveiligheidsspecialist voorschrijven afleveren toedienen transmuraal

22 CAREFUL voorschrijven netwerk NVZA 4 academische ziekenhuizen GTP-z project klinische consultatie en interventie. patient oriented pharmacy BTw 2005, Lunteren Martin Schuitenmaker

23 effect preventie voorschrijffouten door apotheek levert per jaar tot euro op voor 2 ziekenhuizen (bron: Van den Bemt, Drug Safety in Hospitalised Patients)

24 afleveren overnemen voor toediening gereed maken door apotheek door daartoe opgeleid personeel gecontroleerde omgeving

25 effect besmettingsgraad spuiten voor spuitenpomp ICU: besmet vs niet besmet (bron: Van Grafhorst, Critical Care Medicine 2002)

26 toedienen instructies Parenteralia Info Oralia Info advies door apothekersassistenten op afdeling sondeproject Tilburg

27

28 Parenteralia Info effect ICU met dit boek minder toedienfouten dan ICU zonder (proefschrift Van den Bemt) Sondeproject toedienfouten per patiënt 120 toedienfouten (%) mediaan toedienfouten patiëntnummer

29 transmuraal transferbalies farmaceutische opname- en/of ontslaggesprekken polikliniek geneesmiddel gerelateerde problemen

30 effect CBO doorbraakprojecten: vermindering fouten bij overdracht farmaceutisch opnamegesprek: Canadees onderzoek laat toegevoegde waarde ziekenhuisapotheker zien Arch Intern Med. 2005;165:

31 aanvullend onderzoek omvang problematiek bijv. gm gerelateerde opnames: 2005/06 door NVZA mbv subsidie OMS determinanten effect interventies POEMS CAREFUL

32

33 Hospital Admissions Related to Medication (HARM-onderzoek) Patricia van den Bemt Anne Leendertse Toine Egberts

34 prospectief multicenter alle opnames representatief: HARM alle typen ziekenhuizen geografisch verspreid

35 doelstelling risicofactoren frequentie en potentiële vermijdbaarheid

36 opnames electief acuut HARM No-HARM vermijdbaar niet vermijdbaar controles cases

37 resultaten frequentie totaal acuut aantal harms 714 aantal opnames frequentie 2,4% 5,6% vermijdbaar 46%

38 reden van opname vermijdbare HARMs 20,0 % van vermijdbare cases 15,0 10,0 5,0 14,5% 10,5% 7,8% 6,6% 6,0% 0,0 GI bloeding HVZ respiratoir GI overig DM

39 afloop vermijdbare HARMs 75 70,3% ,3% 6,6% 13,8% 0 geheel hersteld restschade overleden onbekend

40 resultaten determinanten vermijdbare HARMs patiënt kenmerken therapie ontrouw (refill rate <0,8 of >1,2) verminderde nierfunctie cognitief verminderd niet zelfstandig wonend HR 2,3* 3,1 11,9 + 3,0 # gecorrigeerd voor: *polyfarmacie en cognitief vermogen + polyfarmacie en woonsituatie # polyfarmacie, cognitief vermogen, therapietrouw en nierfunctie

41 resultaten determinanten vermijdbare HARMs medicatie aantal chronische geneesmiddelen >4 in gebruik bij opname (polyfarmacie) HR 2,6* *gecorrigeerd voor therapie ontrouw

42 resultaten determinanten vermijdbare HARMs aantal aandoeningen in de medische voorgeschiedenis geen aandoeningen 1-2 aandoeningen 3-4 aandoeningen 5 of meer aandoeningen HR 4,8* 6,2* 8,7* *gecorrigeerd voor polyfarmacie en therapie ontrouw

43 conclusies frequentie HARMs aanzienlijk bijna 50% potentieel vermijdbaar aantal goed beïnvloedbare risicofactoren

44 aanbevelingen uitbreiding medicatiebewaking nierfunctie begeleiding patiënt cognitie multidisciplinaire aanpak polyfarmacie therapietrouw pharm