Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden

Transcriptie

1 Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Care and Public Health Research Institute / Maastricht University

2 Vakgroep Huisartsgeneeskunde, FHML

3 Gezondheidsvaardigheden: brede benadering Functionele vaardigheden (lezen, schrijven en rekenen) - Geletterdheid Cognitieve vaardigheden (kennis en informatieverwerking) Health literacy Psychologische en sociale vaardigheden (motivatie, zelfvertrouwen, eigen effectiviteit, etc.)

4 Lezen, schrijven, rekenen (

5 Niveaus van informatieverwerking (Model Sörensen et al., 2012)

6 Europees Health literacy onderzoek

7 Actief zijn op het gebied van gezondheid (

8 Weten is nog geen doen Rapport WRR april 2017

9 Hoe gezondheidsvaardig is NL? 2,5 miljoen mensen die moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen ( laaggeletterd ) Drie op de tien Nederlanders (28,7%) heeft problemen met het vinden, begrijpen, beoordelen en/of toepassen van gezondheidsinformatie. Eén op de twee Nederlanders (48%) heeft moeite met eigen regie over gezondheid, ziekte en zorg.

10 Welke groepen hebben minder gezondheidsvaardigheden? Lager opgeleiden maar: 1 op de 10 mensen met een hoog opleidingsniveau heeft ook beperkte gezondheidsvaardigheden Grote invloed van context (b.v. slecht nieuws) Mensen met cognitieve beperkingen Mannen Ouderen Migranten

11 Effecten van lage gezondheidsvaardigheden Individueel niveau: Slechtere gezondheidsuitkomsten WHO: centrale determinant verklaring gezondheidsverschillen naar SES / opleidingsniveau Ervaren kwaliteit van zorg minder goed Samenleving: Hogere kosten samenleving (Gezondheidszorg, uitkeringen etc.) Tweedeling (toenemende focus op zelfmanagement, eigen regie en ehealth)

12 Zelfmanagement en medicatiegebruik Zorggebruik Communicatie met hulpverleners Kennis en informatie Gezondheidsvaardigheden Leefstijl Deelname aan preventie en screening

13 Negatieve impact van lage gezondheidsvaardigheden verminderen door: Verbetering van de individuele vaardigheden van burgers, patiënten en cliënten (interventies) Betere aansluiting van zorg en ondersteuning op de wensen en mogelijkheden van mensen met lage gezondheidsvaardigheden Zorg op maat

14 Niveau van het zorgsysteem Niveau van de zorgorganisatie/praktijk Niveau van zorgverlener/patiënt

15 Gezondheidsvaardige organisaties Bron: Brach et al., 2012 maken het gemakkelijker voor mensen om - hun weg te vinden binnen de zorg of de organisatie; - gezondheidsinformatie te vinden en te begrijpen; - optimaal gebruik te maken van de aanwezige ondersteuning en zorg zodat zij beter voor hun gezondheid kunnen zorgen

16 Wat gaat er niet goed in het ziekenhuis? - 1 Organisatieniveau Ingewikkelde bewegwijzering, websites, formulieren Geen officieel organisatiebeleid Onvoldoende kennis en vaardigheden bij medewerkers Schriftelijk informatiemateriaal (folders, websites) Te technisch, te complex, weinig beeldmateriaal Geen beoordeling door doelgroep (pre-test) Onvoldoende gebruik richtlijnen en tips

17 Wat gaat er niet goed in het ziekenhuis? - 2 Communicatie Onvoldoende herkenning lage vaardigheden Niveau van communiceren vaak te ingewikkeld Vaardigheden van patiënt én zorgverlener overschat Geen systematische toepassing van methodieken voor eenvoudige communicatie zoals teach back

18 Aanbevelingen voor de praktijk - 1 Zorgverleners Schriftelijke en mondelinge informatie in begrijpelijke taal Investeer in het ontwerpen en verspreiden van makkelijk te begrijpen en toe te passen informatie. Vind het juiste taalniveau Zet experts in, gebruik richtlijnen Betrek doelgroep zelf Strategieën voor heldere communicatie - Simpele taal, niet te veel, langzaam - Controleer of men het begrijpt - Nodig uit tot het stellen van vragen

19 Aanbevelingen voor de praktijk - 2 Bestuurders van organisaties Aandacht voor gezondheidsvaardigheden structureel inbedden in missie, beleid en activiteiten organisatie Medewerkers toerusten met juiste kennis en vaardigheden (scholing) Betrek mensen met lage gezondheidsvaardigheden bij ontwikkeling, implementatie en evaluatie van gezondheidsinformatie en zorg

20 DANK U WEL Prof. dr. Jany Rademakers j.rademakers@nivel.nl