Nieuwe computer. Koopgids. Panorama-foto s. Computer. Herfst Update. Efficiënt én veilig delen Op uw pc en netwerk. Workshops:

Transcriptie

1 Computer Slechts 3, oktober 2017 Vernieuwd Workshops: Nu nog leuker Autover: Zorgeloos back-uppen voor u getest Herfst Update Windows 10 opgefrist Problemen? App de FAQman! Nieuwe computer Desktop, laptop, hybride of? MAAK WINDOWS BETER 10 hacks! OneDrive weg Sneller opstarten Snellere menu s Koopgids Photolemur: Automatisch foto s bewerken Ransomware? Zo blijft u veilig VOOR VERZAMELAARS De beste diensten MAAK UW EIGEN Panorama-foto s Efficiënt én veilig delen Op uw pc en netwerk

2

3 M AK W E EN o r u g st 23 Inhoud 36 Workshops 28 Verbeter uw foto's Auto-piloot Photolemur 32 Back-up zonder zorgen AutoVer doet het werk 40 Wees ransomware voor Met beveiliging & back-ups 50 Opgeruimd muizen Maak 't contextmenu netjes Nieuwe computer Tussen aanhalingstekens? Ja, want waar vroeger de keuze simpel was (desktop of laptop) is het aanbod tegenwoordig veel gevarieerder. Wat past bij u? Verzameldiensten Of u nu honderden cd's hebt, postzegels spaart of de trotse bezitter bent van een collectie treintjes: met deze tools brengt u uw verzameling in kaart. De grote Herfst Update Van video bewerken met Story Remix en vlottere OneDrive- integratie tot al uw contacten in de taakbalk: dit is er nieuw in Windows De beste Windows-hacks Gaat u mee, het register in? Dan kunt u Windows nóg meer naar uw eigen hand zetten. Wij laten zien hoe. Inhoud Deze editie 10 Koopwijzer computers Laptop, pc, all-in-one, hybride 14 'n Nieuwe herfst... De grote Windows 10-update 22 Windows: de 10 beste hacks Resultaat via het register 28 Moeiteloos betere foto's Makkelijker wordt het niet 32 Automatiseer uw back-ups Niet back-uppen is geen optie 36 Verzamelaars opgelet! Overzicht in uw collectie 40 Uw geld of uw data? Geef ransomware geen kans 44 Pc en bestanden delen? Zo doet u dat veilig én efficiënt 50 Contextmenu zonder chaos Rechtermuiskn-op-ruiming 54 Brééééééééédbeeld Panorama-foto's maken met Microsoft Ice 57 Leuks van Google Kent u alle diensten? 48 Word abonnee Kies zelf het abonnement dat 't beste bij u past! Computer l h 3 50 Herfst Update Windows 10 opgefrist Problemen? App de FAQman! Desktop laptop hybride of? Efficiënt én veilig delen Op uw pc en netwerk 7 31 k ob r 2 17 Nieuwe computer M AK WI DO S B T R OneDrive weg Sne ler opstarten Snellere menu s 34 Koopgids Panorama-foto s Workshop Autov r: Zorgeloos back-uppen Photo emu : Automatisch foto s bewerken Ransomwar? Zo bl jft u vei ig O R V R AM L ARS De beste diensten Ve nieuwd Nu n l uk r Compliment e houdt niet van aandacht. Z Veel liever zit ze onopvallend achter haar bureau, te stoeien met opmaakprogramma InDesign, muis en toetsenbord. Maar ja, als je zoiets moois neerzet als de nieuwe vormgeving van Computer Idee, dan krijg je min of meer automatisch aandacht. Dus: Ilona, complimenten! Wat jij met je collega Bert tussen de bedrijven door in een paar maanden in elkaar hebt gezet, is prachtig! En slim. De nieuwe vormgeving wijkt behoorlijk af van de vorige en toch is nog altijd duidelijk herkenbaar dat het om Computer Idee gaat. Dat voor elkaar boksen, da s knap. Ik heb het al enkele keren gezegd: de leesbaarheid verbeteren en het blad opfrissen, dat waren de twee uitgangspunten die ik had meegegeven. Wat mij betreft zijn Ilona en Bert, onder toeziend oog van Jannemieke, daar volledig in geslaagd. Natuurlijk ben ik bevooroordeeld: ik vind Ilona en Bert niet alleen vaklieden, ik vind ze ook nog eens heel sympathiek. Daarom kijk ik vanaf deze plek naar u, beste lezer. Wat vindt u ervan, onze nieuwe vormgeving? Top of flop? Mijn mailadres staat hieronder. Ik ben benieuwd! Dick van de Schraaf, Hoofdredacteur dvdschraaf@reshift.nl Rubrieken 4 Mailbus Lezers geven hun mening 6 Nieuws Ontwikkelingen, trends en nieuwe producten 18 WhatsApp met de FAQman Over de W10 Herfst Update 19 Tips & Trucs Handige slimmigheden 30 Voor Nop De leukste gratis software 42 Vers Getest Nieuw spul, voor u bekeken 53 Apps & Downs De leukste multimedia-apps 60 FAQman Problemen opgelost 66 Uitsmijter Privétolk op zak 67 Abonneeservice/Colofon Plus: volgend nummer computeridee.nl 3

4 Tekst Mark Gamble Mailbus Zegt u het maar! Spammer Ook ik heb veel last van -spammers die met allerlei onzin-aanbiedingen aankomen. Ik ben zeventig jaar en behoorlijk fit, maar word toch overspoeld met trapliften, scootmobielen en e-bikes. Ik werk met Outlook, maar het daarin aanmerken van spam werkt niet goed: teveel wordt toch doorgelaten. Om spam nu beter te kunnen blokkeren, is er in de webmail-omgeving van Telfort een optie waarmee je filters en/ of geblokkeerde afzenders kunt instellen. Misschien kan Compu- 4 Winbrief ter Idee daar in een artikel eens uitgebreide aandacht aan besteden, compleet met instructies? Ook voor andere providers? Niet alle (on-)mogelijkheden zijn of werken voor mij duidelijk, vooral met betrekking tot filters. Bij die Instellingen is me het volgende opgevallen: - Soms komt een afzender toch in de spam-map van de webmail terecht, terwijl ik al meerdere malen heb aangegeven dat die afzender geen spammer is. - Omgekeerd komen sommige geblokkeerde spamafzenders toch nog door. Dat zijn er die Houd toch eens op! Ik was klant van Norman Security, en hernieuwde mijn beveiligingsabonnement elke drie jaar netjes. Alles ging goed. Tot ik vernam dat het machtige AVG (het Noorse) Norman had overgenomen. Er werd mij gemeld dat de ondersteuning gedurende de verdere abonnementslooptijd bij hen gewoon doorliep. Maar dat AVG de nieuwe eigenaar was: dát heb ik geweten! Nu krijg ik haast elke dag schetterende mededelingen over te trage apps, apps die ik moet updaten, schoonmaken en vele andersoortige beveiligingsmededede altijd aanlingen, maar als ik dan op wezige knop Oplossen druk, krijg ik weer een scala aan nieuwe e abonnementsvoorstellen op mijn scherm. Duizelingwekkend allemaal, je wordt er moe van. AVG is wereldwijd een grote speler en ook dat moet je weten: het aantal mogelijkheden om contact t op te nemen is omgekeerd evenredig aan an het aantal landen waar het werkzaam is. Maar hoe kan ik die mensen nu eens duidelijk maken dat ik geen lijkse agressieve reclame wil? dage- Johan Beckers steeds met dezelfde aanbieding komen, maar in hun adres een letter hebben veranderd of een volgcijfer hebben toegevoegd. Kan misschien de provider daar zelf meer aan doen? Voor de provider zelf zijn dat toch ook onnodige serverkosten. Wat doet de provider nu al? Jos Vallen Spam is en blijft een hardnekkig probleem. De spammers blijven bovendien allerlei vernuftige trucjes proberen om de steeds geavanceerdere filters te omzeilen. En bij te strenge filters bestaat ook de kans dat gewone mail ook niet meer ontvangen wordt. Kortom: beetje een kip-eiprobleem. Het beste devies is nog altijd: mail die niet persoonlijk aan u gericht is, linea recta de prullenbak in gooien! Groter is niet altijd beter! De klacht in de brief Groter is beter van de A.M. Heijmans in de Mailbus van Computer Idee 19 heb ik gelezen en ik moet hem Ondertussen op de redactie Kwam computerfabrikant Asus ons zijn nieuwste producten tonen. En niet alleen dat: aan wat lekkers voor bij de koffie was ook gedacht! gelijk geven dat de plaatjes bij de FAQman-artikelen en andere artikelen soms wat onduidelijk zijn. Maar er is een eenvoudige oplossing: ik download (als abonnee) elk nummer van Computer Idee als pdf en als de plaatjes niet duidelijk zijn, bekijk ik ze in Adobe Reader, waardoor ik ze net zo groot kan maken als ik wil. Daarnaast heb ik gelijk een digitaal archief van Computer Idee, zodat ik geen stapels papieren jaargangen meer hoef te bewaren. Henk Verbeek Vanaf dit nummer van Computer Idee hebben we onze vormgeving aangepast, waardoor veel afbeeldingen duidelijker worden weergegeven. Natuurlijk zijn we ook benieuwd of we het goed hebben gedaan. Feedback is dus altijd welkom: mailbus@computeridee.nl FAQman en CCleaner Op het moment dat ik dit schrijf, staat het internet bol van het feit dat CCleaner gehackt is het favoriete programma van uw

5 5 computeridee.nl Mailbus FAQman. Maar Computer Idee beveelt het programma echter nog steeds aan. U zou daar toch als een speer maatregelen tegen moeten nemen! Henk Visser Er was inderdaad sprake van een besmette versie van CCleaner, die voor zover bekend is verspreid tussen half augustus en half september. Meteen nadat moederbedrijf Piriform de infectie had ontdekt, zijn er maatregelen genomen. Computer Idee heeft hier meteen op 18 september over bericht ( Kortom, we waren er als de kippen bij. En we bevelen het programma nog steeds aan. Prijswinnaars In Computer Idee 20 maakte u kans op één van de vijf Tile Mate-trackers ter waarde van 26,95 euro per stuk. De winnaars zijn: Gerard Broens, A.J. Weide, Leen Hordijk, Henk Ruiterkamp en Hans van Uhm. Namens de redactie van harte gefeliciteerd! Foutje In Hebben? Hebben van Computer Idee 21 mochten we acht Little Rockerz Panda-koptelefoons en acht Tijger-headsets weggeven van ifrogz. Oplettende lezers hebben vast gezien dat er op de plaats van ifrogz een andere naam stond. En dat terwijl het toch echt ifrogz ( audio/headphones) is dat de prijzen beschikbaar heeft gesteld. We herhalen dus nog een keer: ifrogz. De eindredacteur in kwestie (duidelijk minder oplettend dan de lezers) is inmiddels met pek en veren het pand uit gejaagd. tje teeds aan. Hebben van hten De Computer Idee die u nu in handen houdt, ziet er anders uit dan u gewend bent. Dat klopt: we maken een tijdschrift dat meegaat met de tijd. Dat inmiddels niet meer alleen over computers gaat, maar ook over smartphones, netwerken, streaming, slimme huizen enzovoort. Een tijdschrift van nú dus en daar past een nieuwe vormgeving bij. Zo hebben we gekozen voor een ander lettertype, waardoor de tekst beter leesbaar is. We hebben meer ruimte gemaakt voor beeld, dat we op veler verzoek nu wat groter (en dus leesbaarder) kunnen plaatsen, en we gebruiken frissere kleuren. Ook hebben we meer onderscheid aangebracht tussen gewone artikelen en workshops. En de vaste rubrieken hebben een facelift gekregen, waardoor ze nóg beter herkenbaar zijn geworden. Kortom: Computer Idee is weer helemaal bij. Wat níet veranderd is, is onze inhoud. Of dat nu op de pc, de smartphone of online is: Computer Idee helpt u met al uw digitale problemen. Dat doen we graag en met veel plezier. Hopelijk beleeft u net zoveel plezier aan de vernieuwde Computer Idee! Nieuw TOP TIP Voor Nop 30 w w c mp t i ee TOP TIP Gezocht! e t u r i so wa e e we e l t oe n n em n? S ur e ma t e m t e n am an e p o r mma n h t n r e a r s a r w he k n en ow oa en a r o r mp t r d e nl V ge t et w n am n a r s m s c en e e t w i u e n p j op! d en D t z u g no g k nn n z n om o ge o l o d v r e r t v nd n W e ch t r c t h t n a j va de k u wi we en a a y e rt e ve k e ze f D t an m t Wi e ha k Wi e ha k s en og h t n n tw r p o oc l na y e : en r g am ma at o in e a l e i k wa er i h a em al n w e r de n d a d oz net we k f pe t Da i u t r a d no a wat en us u t u d i f rm t e u ge r id l t r n Wi e ha k an e f Vo P n g m v r e r a a y e en A l en o r g v rd r d n! Wa Wi e h r T a : N wo rd g i i a l b j o rb e d me de a p Mome t Da b ek / i ry Wa : om n Da b ek f M me t i ry OS OS A d o d aa NL OS) N A d o d) Bij e h nd A s u l a h d t h t a t l o o e e k rs v o de c e o m w s da mo t u e s g an o k n n d app i k l v n G o le o A p e Da r i g n z u p s e h om e o en M a we e z n en ee e e mo te w a d? e t oe h r we t e we h j z ee b j na s ed l o we S a se d b p a d g en oe n e we pp s s et p o u t e a g l p n a en e s e ds e r u g b e d e zo i eg e d ot e su ie me o o e e k r v o op w mo e e a pa r en E a ng z n we a rm e o k t e s v k r n e f o s m k n om a we n e t e o n a i d i d ha d h b en s et og ch m z oo d a op e ew r en n p ee is v n l de n o p e e pc f e s v n e N k o l c on oo N p 2 1 /2 ) f om t g a Go g e n de wa i e va de i f t r v e j er a oo in t ug e k l k e k s e t an e f t ku t u me S a s ed e vo d g a r uw a d z t t n t t a de t nd a ho de t e! Wa : n p e d OS OS A d o d T a : L b ug en T t ov r og r d l j So o an ma r u k nt l uwe d o k s i g l ve p a t en wa rm e u uw p e e b e d n ar en nd r e l nd un p o e t r n Snel binnenhalen? www compute idee n /downloads De grat s so twa e waait ons om de oren Stormachtig O J CT r z n t g nwo r i be r ve wa r e e ond e av r e e oo w rp f e e f k nt a en c n en om d z s an e vo g n in w l k ur g g oo e a s D b e t e a en r n en He z l ch r n g we e en ur n oo d t o n f c i e t p e k s r a ho k e i de is ot i t j ku ne we z l a n e s a met l ne Me de e a p p nt u e st en a je i da a s i h s oe z l i ne vo r d app H ro z t u h t b e t at wi t c nn n e dr a t e ma l ng a m o d Aan et nd v n d p oc d re i de i u r a s D b e t n uw e e o n M t e n Pad u t et ok m ar at e kt m n er r t ig W t Q o e OS OS An o d v r e n de aak a l EN PGE U MD W e en ro r mma w l e w j e en k n da r o r i p i c pe i s e en t r ch b j de n Wi do s i g bo wde o wa e v r wi d r a ( n Wi dow 10 pp ge e e ) W e m er il b vo r ee d e er t l n da er e n t o p a h e b i t an an e s ag m t en ro r mma l Re o Un n s a l r D e v n t e h e na we j s me r on e de e da W n ows e f N e dan Bu k C ap U i s a l r We wa en a ge na m ve as o er e d e g ng w a mee d t p o r mma h t ys e m t l f g at Ni t l e n v n t B U le e n t l e de en g r g s ee d pr g amm s maa o k a l ve we s e u i s a l rs at u mt e bo l as e k r o! Wa : u k C a Un s a er a l NL P EG L JE S I GE T E Een an e uc e v l te pu z l o ce t n u t e oe i d v n d pc s oko ban w a i u de m ga z j b d en e b nt i k s en oo z c u t moe s hu en n a hun VR E DS HAP E I K Ap s oa s i d r en r nd z n g r c t op h t v n en an r n ng ma t e d e e en e ns aa k me gy na t e wi en eoe f n n M a na u r i k i n r o k me s n d e d v or e r g v n a n e n g ed g s r k o er en e ee d i t r s e wa r b j i gym a t e ze s o aa g en oe s Zu e me se zo d n v na nu e v n en mo t n z n me de i uwe pp r e d sh U k nt n e n a n a c t go eë uw nte r s e op e en n i uw p o el e ma l g ma kt d n i t u e i k e t mden g s r e rd p a s a d d e u aa l n s f r c t ku t v g n Vo r l no t l Ne er and v r g ns og m a we n g v i nd n Wa F i n i h O : OS T a : L I F D GBO K Het m n e i k g h ug n i b ru h om z jn nb t o wba r e d: e ben w ons ze f e maa i t wi gem akt o k al k op er i t van dan jn w da r ma r moe i k we r an f e b en en T n i er na uu i k h rd ew j i da e n he nn r ng n t k o t W l waa i e n da G HAA D r z n g no g oo j s d e u un en a en i n we e p og amm s n tw r v r eer en r r n en a we k po r en e d t WE GE ER JE O d nk da e de mz t en o r Pa s en o nem n e c nc r e t e p de ma t ho em rk bo k App e og l jd e e m j r en w n t er wa t al We u g n an ok n t me e n n de g en a kb ar et oo d l he b dr f e s g a s w g ee t M ar oed l ps wa t z he t un n e ws e w g ev r e s w l e n ee eu e a p U ku t h m ge r i en m o t v de c ps p t nem n e en u e met ve i e s T j en he o nem n un u t k t n b e d a en er hi n n ie l v ku t ns r k n o g v r ol en no wa an e gr f ch m o s en m z ek oe n uw l p an ed e d w r en m t es v n de e e d W t C ps S: OS a l NL DA! V eem e a en un en e s m s e i us h bb n en a i he em á h t g v l w n n er e aa n kw s i oo nog e s e n a de s h i t ee t an e o ze A n de a de e an l i t at a t e o k no wel e ns o p ob em n b da b a j u na s t n n eu s e e s en p r v r l g e e s: h e z u j d e v e mde a a t rs i s re k n? oo he C r l s he c r f ( i v Ru s ch i e een ak e i e ma i r om d ar c t r e k me nam l k me Cy l ic ( an M un Wh t ) Ko i e ee t ks in Cy l s h s h i t aa uw ek ve we k r en r k op t l M H t p o r mma g e t d n de e e ha ge i La j s s h i t Wa : y l c ha c e T a s t r t n T a : N o r N p n e r d c e an p d S i s o r om u e d e l En dit levert deze TopTip op Log tech M590 Mu ti Dev ce Si ent t w v Me d M5 0 Mu i D v c S l n k n u s l n e i ënt w r en S l md t d ze u s w l et z f e k k e oel h e t l e n r g i r mu s m a da b j 9 % mi d r l k e u ma kt f i n om d n z j o i e h L W a d oo t s en w e om u e s k n na g r n He m c o p e s e s r l i l o g e bo e d e v or a u ne e op ng we p g n k n s r l n Me r n o m t e www og e h c m/ l l r u W a d m u e s i ee wa rm e u uw p e e b e d n ar en nd r e l nd un p o e t r n z j b d en e b nt i k s en oo z c u t moe s hu en n a hun moe i k we r an f e b en en T n i er na uu i k h rd ew j i da e n he nn r ng n t k o t W l waa i e n da s r l i l o g e bo e d e v or a u ne e op ng we p g n k n s r l n Me r n o m t e www og e h c m/ l l T k A d S t Voor Nop de a m an e p og amm en et n r n t d es aa we h t un en ow l a en n ar o rn p@ omp t r d e nl w a e s h en v s Ook winnen? 2 31 om u e d e nl Voor Nop len? www compu er dee nl downloads p wa mee u e e e wa e s k op en em ne r cs m r c s t w nn n zo s a d pp en v o in e u l a of v r er i e s o ve w rm n en W t op G a R ad r p OS OS n r id a l NL d s e al r n mo e om g n hu s en o een eu e s z n we d e end l t e a en n s h e en a r ce do r e w vo r o s T ch d n eu s e g me a T p Ge r e s v n g l k oo me r e e t un en Ver ch l Wi k e n b hu d s ka n e al e eel sp l n v r am l n v or e h t w et be je en oa d r i ma d d e z hz f t s en i n i en e i i ge he ft i ge o wd Homo ek on us o pt n et o m kk i k e en at r b e m aa omd t e op ag u m e w a ov r we ku n n be c kk n nu e ma l t eds g o er or t D e u e b e gt i uwe p ob e en m t z h mee h e h ud e z c t o al e be an en n me n me ve ch en e v r e? Da k n me het f a i Wi Me ge H e me ku t u m ei t l os m p en m t e aa v r e i en m in e a de v r c l e te en n d e d or s nc r n s t e p t he en Wat W Me ge a l NL Logi ech M590 Mu ti Device Si ent t wv Me de M 90 Mu i D v ce i e t un u s l n effi i nt w r en t l mda de e mu s w l h t e de k k ev e he ft a s e n r gu e e mu s ma r d a b j 0% mi d r k kg l i maa t Effi i nt omd t u an z j og ec FLOW n ad oo tu s n wee omp er ku t n v g r n He m c o pr c s e s r l w e zo g er b ve d en v o da u s e l r p l ng web p g na kun s r l e Me r n orm t e? www og ech om nl l Vlu ht Er jn e l v e d n en e an e d s ds Vo r N p e n no e wa ma r wa n e k ge a g b ev n s s d t k n e en og s e ds ap r n v eg u g s v uw n S e k r n g er i n v l a e d e d t oe en r h u e we s r d n n ho den n z a s i t ge wo r i ge mu e rd w r t k n ne we z fs g t a u met en e ou en b ad e n e g me Pa e p ane en o l e g n i k i t ku r nd l ge en e n u n v r e nen maa h t s w l rg m o gem a t e ga t ve g z l va ee ru ge e d mu i k e Ee l uk p e t e Wat a e p a e T a K ar je eg en et en an e ba de i ee t l n da n et e e e n n de e de m t be t De i i a e e o u e h e t h t ch e we s e d mak e j e ge aa t m e ev ns e i u l e en i an e s e n o do r r n b re j e b j o den jn i oo b e d g g ve s d e e r k i g h bb n op e aa e l c t es M t C r o an e e e n c f rs t b v or e ld en p e d he t op e en an nd n l a s n o c ö d na e om ze p d e m n er m e ze g n s r ch t ge en D t an a i r n v n e n e n ou i e w e ga e an e b vo i g d ch h d v n l n en ot en ed t l e de a a y e an d s e he d j e s e n r s W t C r o aa EN V rb nd ng i ds n g t d k nn n we m t o s N d r a d e a on em nt r e k mob l n er e t n b n en e EU m ar r i n l v op l c t n e ho e ov r e s e h id a r an n wa a s u ch u t n de U b v nd? oe an t t e n w i n t e k k n da u t om t i d n maa wa r i dt d e en l h t e n e e l de s h e k mt u r p? W i Ma kan e p n De e a p b va n og e ev ns an m oe en e we k n o er e h l we e d n e e wo d n u e aa d ok eg ma i b j e w r t H e m e ku t u p de a r ee p ek n w mg v ng o ke wa r u e b nd ng un ma en D g a i ve ie e at e e g e l e l me W t W f M p OS OS A d o d T a EN Webs ek U k nt z l o l n op l e e p e ken u en ma r m t e n e en i e h b u de me s e v he d H e z n v r c i en e g a s p a o ms v or o de e k re h e v n h o t h t eh e v rn uw e Go g e S es w a o er e e T l em ons i te D t u m t oo l S t s u g br de we s es u t ma en ew s h j m t z n e g n h ps s t s oo l co / v e / l k en us ums et m k n v n p g na k n n e ee v ud g r u u t e em n en et e st be l ng n enz en e pt e e n ar e g we s e oc ie H e he e u t om te en wo d b pa d d or en an e z s hem s d e u og n ar en ku t i t l n Wa Go g e i e T al NL Oktoberfeest We vieren gratis software ewogen M t i e P o o s r c t A p e b we i g n et ho e f t g be r n en wa en i s an e b e d n i e ns com eet m t e u d o l v n Moo v or ie t r ag i de m a mi de mo i oo wie e ook i d de n me an e en i n et v r OS b s h k en A s e v r ch n n er omm r ë e o l s i g n om L v Ph t s e on e t r n ma r o d r u s n k n het ok r t s n we me Go g e Mo i n S l s i rm e k n u e n L ve h to ew r n a s e n me r e g f f ee i g ( et m n er eu en an e o i i e l ma r h n ig o r o e be d e ) o a s i e be t nd m t e e f e h ge e o u e a s e a b e d ng W t M t o S i s S i S An r i Ta l NL Ges oopt He z t w ee s e en n h t e en S m mi e me s n s i en an v n de gen en a e in i e wa d nk e l i e s o m u t un o e on s a pen e w l a d r n d n en b g n en e oe en i we h r n e zu en e h l n En an i n r n g me se b j w e et n je ó k r o de s r s zó r ot s d t e de e e oe k rt en l n w l e s a n e n d r l e h b e r j N t e de r c t d e oe e z h op e pc w nt i k n no a e ns en b o van f u t a e v rm n De e r s r t e ea ge r u a me S r ss ed c r D s top De t o er en p v n T n Ko r v ar H e mee oo t u w c g o d g z n er b kom n e k s en! Wat r ss e u er e k op e t o er Ta l N Ma kbaar et m k n v n e e g n g me s n e e n o d g maa w e e de od g t d i s opt an i i de k we me t o s e s o en at a r oo no n et e t nd W e z f e n u z l ame w ma en h e t n lk e al i t e em a b j ul e eg n en w nt u z es r t b e t l e wa u n d g h bt m aa de l g e ga n Me de e n i e ool m a t u i ne de o t te e e uw e g n tm 5 uz e pe d t u ok og e ns et e e t an e we e d un d l n Om u op eg e e pe i er en r ot a t l u o a s en o r ee d am s b s h k aa Ge n z n m e f ts e m k n? U un e oo de g mes an n e en pe n W t P z e c i t aa EN p l Ge ipt! Vers Getest ma r a s og l kt GB w rk ge e gen ge l k n t e k ap om h t g h el e em a v oei en te a e dr a en H el t r nd s et i t ma r n d z l de r sk s e v n en we o de a de e ok d sn l l re M t 5 (m t 3 G r m) t rug M a go d d e mo t we d ge j s a n d l d r Wa r h ch u me r w a de Hu we Y7 C n l s e no v l nd m d 44 www om u e k Lange adem Camouflage- camera U z u n e z gg n d t de S mfy ne en b v i i g ng ame a s H j i k n me l k v o al p e n pe k r en s d ar o r g ed e amo f e r : i b ek r zu en r v rm e e l k g wo n v or i op n Zo ra r ew g ng w r t g de t c e rd t rt en p ame n s uu t e c me a en m l i g om u e wa r c uw n e op e ome v de s wo d n 24 uu in e l ud b wa rd an e n a on eme t s p e ig g no g e ns e n s r ke Va u t d ap ku t u e d ar na s e nv ud g a r uw sm r p one ow l ad n d n z j de ee d n v or a t d v n u Ov r de b e dkw i e t eb en we we n g e mo pe e : e f l hd s n or s r ma in aa om b an r ke de i s a t t l g en Ook he n ch z ht s n o de B j om t g v o d el s at de om y On ee in e bo wde r ne ee t ie l k er u d o i en z do nd on ew n te g s en l n l at hr k k n D t r l e n o der s eu i g s v or e 2 GHz ba d k n e n p o l em z n wa ne r e a v el p a a en d aa l o ve b nd n z n i en om uw h i h ud n d nk an i won r v n e n a pa t men t nc mp ex D ve b n i g met de om y One s an i t l i d ev n t b el M t de am r s va Ne t h b en w hi r ij vo r e ld m n er st an de e o d r t un n n me i k we de GHz b nd Schu f eens p Ve l m ns n v n en et t r ch g en p e i e g da h e da b ve i i g c me a s a i d mee un en k k n om y he f da r e s p b da ht Zo ra e c me a w rd u t e s ha e d s hu t e nam i k ee lu je o r de ns v n tu e a tom i ch w n ee u th i ko t en du ze f el we r e n o g e n he z i ku t Vijfmaal is scheepsrecht? E én t ee d ie r e T v f One l s h ud e een v e mde m n e va t l en p na m de mda v e e n o g lu s e a i in h na D so d nk ze de ne l s 5 a s l g h p k l r de on ur r n i we e om op c e p me t p pe f c t e t g n e n e r j e p i s E z n tw e u vo r n en E n je m t 4 GB o s a r im e e 6 GB an e kg h ug n en en a i a t d e 28 B p us 8 GB am an b o d h e t D e h e ee h i i we ee t k e o e d ev n me 4 GB k men we l oo t e o t We h dd n d a v or n d p a ts e er g z en a de ps g u t e b e d n wa v a e n g h u g nk a t e m ar a kan og D bbe e camera De d bb l c me a v n de One l s 5 s oe a ge e d en s h et r c t ge o o s w a b j ve l l ur n d t i z c t a r z jn D ca er s w rd n n t a s b j e Ph ne 7 l s ng z t om e n s o t o t s h zo m mog l k e ma en d or en g oo h ek e s n e n k e ne e ns e g b u k n o h h a t de e e e oo he op am ra ge i d n e b j e w l s aar u rd re c n ur e t e W nn e de am ra n on e e omg v n en f b i en ij b wo k ng jn er moet o n s r n me jk e e l r i en ns h r te Vaak aden De c ud ur an e ne l s 5 a t w t e e : we e ben oms oe e om er d da mee oo te k men G l kk g er z ch On P us et e d ed l k met D sh ha g : en e i e o l de d e h t t e t l i z n usb po rt a e ds el p aa t T t s t z n we w l w er e g t sp e en ov r d man r w a op ne l s A d o d 7 1 m t us he ft e a en De A d o d s in O yg nos e t ee ov r od e b o t wa e en ok e n i g i p n e ve a d r ng n An r id omt h e do r v l e i t t b o i OneP us 5 Co c u e U t un nd s ec ca t e t g n ve e n ch pe r s P u n l b uw wa t t Ox g no Compu er Idee Aanrader A s e p od c de e r r i c e b k an n e C mp t r d e e t rs d o s a t k gt et h t r d c a C mpu t r d e an a e! Beoorde ing i be e en n de t r e : an a er %%%%% r ma p o uct %%%% e o e we en %%% an b t r %% t l t l ur % A Te gecko geluid B u to th p a e s k men n de u t n u ht o d t t hu r cht aa ho ne mt u z mee U ku t e g woo in e n t s oo e na u r i k ma r u w t n e d t ze b s ha i d ak n B j d ze Ge k So nd s e k rs o ft u z h da r i t ne z r en om e ma en Ze t en n me i k e pa t e n b hu z n d e a g we kt s m t d k e r bb r n le e de i n w t r e t nd g en e p kt m t en ar b n h ak w a mee e an en ug z k t ha g n z n an ig v or en m z e je j en e n wa d l o ht b v or e ld F e s u i ve dan om de e ge ve de ou t g ed an as D a mee z n de p a e s an e s uu t be e t g n wa ook h nd g k n z n t d ns et n v ge e met oo l Map op uw e e oon an b de pea k rs e i t d k e ne e qu re on e oo k ur V or e p j z t e een e l a d g g l id n n h j s oo z n c mp c e v rm h t ma k l j s mee e emen De R c a g e s wa l mp r en h t v r c i in e u d kw l e t i n et e s z he l r ot Ge ko So nd Sq a e en Re t ng e C n l s e S e ge p a e s w a D e p h t e r t ge cht o o va en e Hu we Y7 h rb r t en e an r k g he m nam l k e n b zo d r g o e a cu N t a e n vo r e n t l f on n d z pr s l s se m a in z a g meen en a c c pa i e t an 0 0 mah z en e n e zo a k o n e b j v e du r e e t e s e en I de r kt k uk h t d a mee e l a om l ch s e s i de we d ge op e h ev n ad n Da i oo ge j de oo n am te e en m e Y7 e o e we en om at e e e o e ve d r n e e ht i pr n t n o z c te an e t e He s h rm s n de on s ms l ch ee b ar m ar ma l i nen a en k eu e j i t op ok d p e ta t e z j r de jk ot h ew l we oms w t ap r n en op er en H aw i ma k z j An r id s in e e re e e a t e i h e Vers Getest e g t o p t r ee l n e r d c e an a d f B u ma h ud n Zo b nt va uw p i v cy e z ke d wa t ch en g r s s e l n e g da h e s E n s mp l do h d e t e f n de p o s ng In eg at e De am ra t a o er en n et op ch e f w nt i ne de pp z n o k an e e l mme pp ra t n v n d f br k n te o pe l n We h bb n e da r an t ee e e t De K y F b i e n s e t l a ge wa rm e de c me a pe i ek pe on n k n h rk n en Zo r i mand me de K y F b h t h i b n n ns a t we t e S mfy ne d t h t oed o k s n s a t de c me a g en l rm E n wat p im i v re p o s ng an e g z c t he k nn n v n de n e we N st am IQ n de We c me c me a v n Ne a mo ma r h t w r t n a be o en V nu t r v cy pz ht en et d ze m t od on e v o k ur Da r a s is e ha d g d t er e n f s e e k op p z t m n g v l v n n od e s en va de c me a a t l t n g an O er de n e i AG s ns r i n we m nd r e s r ken D z wi u wa r c uw n z dr e n i b e k r e n r am o d ur r be rt t fo er n no vo r a ze h l ma l wo d n g op nd E n a g r tm be a l d ar j h t v r ch tu en e n v en e ij ke l p op e d ur g en a a m) f h t g b uk an en d e (w l a rm) U t n e e va r ng l k he s s e m i t a t d e en e r uwb ar i h t n bo t en an en i b a kp g ng e i t e r e de n e it G r ge m t g g en nk l bew g ng n d t b a t o h z rg n We r d n in i g va d n o k e rd r en r d t o e e aam s n or an D ar eb en e p s t e e e e v r n en m e Som y One C n l s e B v i g n s am a me p ma b e d n h n ig p i a y c u f e P us e l k a i it r a y mo us n e ou d a a m M n Ge n GHz n e s e n ng %%%% A v e p i s 49 I f h t s / p o ct om y l n / s mf on h ml E z n tw e u vo r n en E n m t 4 GB r im e e an e kg n en en a i e mog g oo ns de e ge i d u rd W nn omg v b wo o r i V D e o d k z e D h us a p z e ov w A m e A d en te a e t r nd s e d z l de r we o de a l re M t t rug M a we d ge j Wa r h ch n b zo t a e n vo r pr s l s meen en 0 0 mah k o e e t e k uk de we n ar op er en H aw i ma k z j An r id s in e e re e e a t e i h e ne z r en t en e z n de p a e s an e z 7 no v l nd m d g z en a de ps g u t e b e d n wa v a e n g h u g nk a t e m ar a kan og t e t g n ve e n ch pe r s P u n l b uw wa t t Ox g no e n b hu z n d e a g we kt s m t d k e r bb r n Ge ko So nd Sq a e en Re t ng e Ge ko So Re t ng e Ge ko So C n l s e S e ge p a e s w a Hu we Y7 C n l s e k e we ad n oo e Y7 e e e e o i pr n de on r m ar e k e o n n om u e d e nl Dat ve dient A s en r du t e z er r i che l k an o ze omp t r d e t s e s oo s a t k j t et e pr d c at omp t r de Aan a e! Beoorde ing D t e ek n n de t r en A n ad r r ma r du t T ov r eg n an e er S l t l ur T t R d l B Vers Getest A R D R Nieuw spul voor u bekeken! Ver Get st G r a d S e t s e n op e f on an en ge kn m ge N d r a d e s a t u d e u n t n de i k l ko pt m a d e u e nt en he d et p a o nem n s a is vo r 7 0 e ro n e ma nd He i ee a r ch r s d t u ge n sm k e d kw t ent vo r g e e g l i s wa e t De o da ks e e e t h t ok da de e ds t oo uw b z t wo dt eg u h t bo n ment op d n s u r u de o t l f on we r e ug H t on e b d j e he f d u za mh d ho g n he v an e s a n On e de n d e s u ga n w rd n os e l os e v ng n B j e r rd S r et o dt o m n mo e jk we ge oo d n z v e moge l k g r c c ed D t u nen e a l en aa t e u c en Doe het z lf He i da oo t ep s e j dat de h a s t a s oe e ze f pa k t n uw us l f U z t de on e d l n z l n e k ar e ku s ns m de l n k s en n de ch pe aa de oo d a d Da k i de e d r e ns u t es i d t h e e nv u ig n e n s h oe e d aa r s n e n d g D or en ue o th a ker an i oo b e d uw s e t bo te e e t g n k nt u m v a w sm r p one op f t nd e u v n en De a pa a t s h bb n w l en n de l om a he b r i va b u t o h b pe k s moe u we o ge é r w t n wa r i t b nt e o en v or e z ek o h k n b g nn n De e T e r c e s h b en wa d t b t e t en r ep e v or p h n s o t en t n Wa t a s e a de e i e g br ke uw H t i d e u t a i we wat amm l De e b n i g t s en e h o db nd n de n h og e e s e b r ) o ku s ns s r g e en e v t e u s n uw or n de an k s i zó un at e p s i on e d l n a n e b n en j e n ee po s e i n k t g n uw r n d uk en V rg l j ing H e k n t et e d r? e m k rs e g l k n d he d et m t en op e f on w ar u o ma t r o n 2 0 e ro oo z u b t l n Vo r et m a db d ag r g u a es ns eg i k e u d e ug w a b j ub e e e a s n de m z ek m o na r o en omen n ov n en em e p j k a se e wa h en e we e n wat o l e s und m t ame n et ag U g ad s i n i h t bo n men nb g e en ma r aa z t n wa h k n en gen an E n oe om t g r a l os m de o v r i met u on er r kk g wo dt we eb en et a ev agd n e ge en l up r de aa v o ge dt n d t e om t e n d u der bo n men T gen en eer r s k n u da ov r ap en G r ar St e t on u ie e go d n i t f m a de i o r ng a be r G ed e u d o r d p i s m i u r e d l k o c pt A w r i g n e a e pg a es nd a d n e r p n A v sp js 7 0 p m n w w g r a d t l e o en o ec p s e rt w r t e o a ie ok c t r a ld ve g ns eh e a on em n z n er a z j r e f en m i g v n k j en n e s z ud n e e mm rs et w e nd mmen an do r un en aan e i e s oed aa de ff c i t it h ng w a v n h t o a e an g b ui k rs oe e l at r n N d r a d p es i n k n de b i a o s no n e ve e l n H oe u r er e sm r p o e h e b t r d co po en n M a da g l t a g n e a i d o r de c u uur u t b go d o e e mo e l n i n we i r e a g op n t d v be e ng n eem e n e we M to C us m t en ap c e t an 000 m h Da r ed en e h t w l w e d gen p v o he t e t l ee a n de a e moe De a en eg a e A d o d v r e e p ook i en he d ge ks eb u k s e e e o n v r er i t e v o s e M de oor e b t e k l k m ge e 2 B e kg h ug n me k n we m t e e ma g h pe n en b v or W he b n de i uw T l P o t e en po t e r be rd ie a e d c t z n e ee ve be e d e e k h bb n o z s g m t r O k z n z l i e dan e d re m d l n i e P o Sp rt e St le o c u i Me d ze l e o t t a k r s a t er et l en o r i h t oe en dv s r s 7 95 n o w w t e l a p om/ lauw op s raat P us-minu traa schoffi M t en n ew ke e n am s de ew N n ndo DS L s e n k r g sc ed n s s e p z n p a s N n en o a ce r e n 2 1 de DS a s p o g r an e N n e do S De h nd e d h d e n pe aa s h rm a s e e s op ch 3D b e d n on o en o de d t d a v or en D b i n d g w s He j ar a r p v l de e 3 S XL e n e s e m t en r t r s h rm n 0 5 wa he de e r aan D ze fde pe l n e e l d an e 3D 2DS am e p e t ez f e g mes f E z n ma r en aar s e en i u d or e b t re n e ne a dw re a e n op e N w N n e do DS 2 S k nt p l n He t du ee van bo e s a nde ha d e ds l d n k nt u e d ar n p i c p b j a en H bt u a n et d n s d New N n en o 2 S XL e e f c e n t pp r oo de a e he n jn r m er an u z nd p l t es vo r d s s em n u ge r c t n g l s va de r p t ee ui e d DS p l n d e er aa n a t ew on o te pe n z n Ook nd u n de ow l a w nk l an et ap a a t og pe en e u u t et ES G me B y n S p r i t nd t dp rk N euw oud e e b uw v n de ew N n e d DS L i oe d g l k D a dw r ze i we wa c t r aa d m t n me Oud en nieuw et c e m a he f s e h s en e o u e v n 4 0 b j 40 i e s e e m l n a er an i oo b e d d mee e sm rt ho es en nd r ad e i d t i s h rm n g a i d rg e ht e s a r s n de on e w j z n r ag a e pe omp t r u t a k o de w g wo d ge r i t e a cu a a i e i oo n et rg oog aa d or e h n he d l a e n p ar ur p en w er an e ad r m et D s n an s un en e h t a p r at met et og p de r t be g a t s s he ame d e e o te p l n i n n e s nd r dan a r d n e er ok e i n d he l c ap e j e p js N w Ni te do 2D XL on u i Be t u og e n 3 S f DS d n h b u a n d n e we DS L a e l ng p e p z er P j kw i i ve h u i g e o m a n od oe e am s H r w re mi d l wa v r u d rd dv s r s V n f 49 n o w w t yc n n d xl A R D R e N w N n en o 3 S oo a s L v r nt e ch ba r E n r c t g r p oc s o be e e D we r a e en en x a a a o e t c vo r en e be e de e t r n maa en d a de l an i Sp e s k nd n h t D e ec a i d l i z t n en am s g wo n n 2D pe n m e k s e op h t c e m e r k en b a h de a r k n in 0 3 d n o k a de i t n o 2DS i Do r at e s he m g en D k n we r e en w s de p l om u er o dk p r n z kom n we i d New i t n o 2D XL u t ie u p wee m n e e ku t e ad r n A s o g vo r e o vo er an e i t n o 2DS f ls o dk p re a ant an e N w i t n o 3DS L Vo g u e no? e b uw v n de ew N n e d e b uw v n de ew N n e d DS L i oe d g l k D DS L i oe d g l k D a dw r ze i we wa a dw r ze i we wa c t r aa d m t n me e ld j e s h t c o en oo o ze a eb ok j i n e wa h dus i t e v el an e b dg t ma ph ne W t o og a e e r f z n de e u a en w s l nd V o de r s k nn n e k e es rm e d or m ar rg c e p z n e n et ls l r a i f s r de o o E4 l s oo z s i n es m er e t u an en m de me n g g o e e c u sn l r sp c i a es n b l n r ke x r s a s en i g r f r k c nn r Z k r e n f eg n wa rd Mo o C P us on u i Aa d g u ge t e el m t r t a cu oo s a e v or e E P us ont dv s r s 18 n o w w mo o o a om w / r d c s mo o c us r s k n u da ov r ap en G r ar St e t on u ie m a de i o r ng a be r G ed e u d o r d p i s m i u r e d l k o c pt A w r i g n e a e pg a es nd a d n e r p n A v sp js n w w g r a d t l Wa t a s e a de e i e n de l om a he b r i va b u t o h b pe k s moe u we o ge é r w t n wa r i t b nt e o en v or e z ek o h k n b g nn n De e T e r c e s h b en wa d t b t e t en r ep e v or p h n s o t en t n Wa t a s e a de e i e g br ke uw n z n er a z j r e f en m i g v n k j en n e s z ud n e e mm rs et w e nd mmen an do r un en aan e i e s oed aa de ff c i t it h ng w a v n h t o a e an g b ui k rs oe e l at r n N d r a d p es i n k n de b i a o s no n e ve e l n ekst p e Smi s Voor Nop K tj l Het zien van ed reen in de mate ez t De dig t revo ut e t echter wel s eeds ma i ker gemaa m gegevens te v sual se en orbee d g g vens d e be n op bepaa de oc an ande Oktoberfeest We vieren gratis software beweg ng kwamen mp eet wie d t v or wie n et er l opt leen et ev Maakbaar Het maken van e voudig maar w kan u te nde j daarvoor n g puzzelg m niet h e Pu l m 24 www o pu r d e l Adresjes W e e be he ov r i es ie en i n t b den ie n e s e ns a t e m s c i n n e h el rg v or e h nd gt m ar i on z t end an a ka kom n w nn er d e i ns p e i s s w t u n d g h bt n omd t et n e n t o mmen g oo s i er oo e ke b ho f e w l en w b i e e v n en We h bb n i n v n d t o rt u er h nd g we s t s oo u op en j je e et He t e karwe t e S e d t u en en o d ge w b i e n d g h bt f e n ogo en l a e v o Fa e ook en e e i g v n e n h nd m t es o en U un he zo g k n e b de k n of r i n m n en o i t rn t ie e vo r u w l n d en D ur We nee o r s ch s v f d l r s e i ma d d e h t l s e v o u wi k a en D t l n t w t o r a i i ch m ar o h s d t et de a h er www i e r om U z e t im e we wat no i he t k e t en a b ed r n b n en en mum an i d eb u wa r m u h bt g v a gd On h ud w l h e ve l k i ek un u n t ur j n et eb b n op e s an i do ar D s t d e u z l k i g n s d r en n e n d z n en ok o o s n p a t s k men it e n g g n i c e v r a r ak n e s i h t v o de nt e pe s ok i t e d en A s u e s m er i t e a en d n k n d t o k F v rr s nm d e s u t e r e d t t en w b i e ie ok 9 W e u i t oe u e s m e m k n f do n F e r e t u u t e r nd 9 M a h t er k n o uw c en s u r a t r et A o mu m r om t A e o i g n l e e u s e n e n o d g f e w b t p a i t f at e a n w v b n ng g ) e oe c i t u h n g d n am t b j ma n c m? J s D e e m h e t h t n w o d Denk aan uw ve lighe d e s es e we n i a i e n em n he en u uk o r t k i e n z e s e i e e aak r j na u l k n g eel m e s es e d t o n en w mo d g n u an ok an m z l op o k e aan e en e d t w u d a b op et a t w en r k en s a u w l an w e g n e l he d m e b j en e k n So mi e i e v r se d t u n gt m t w G og e o ac b ok c o n o me ee a der o i a n t e k Da r s n r n pe e s m s m e ma r o d i de a e wa d ze t s m t u ge e e s d en o g e oo d t u e e n t e t mm n ge t m o aa i g n o uw a eb ok r i l e l a s n en p t j o r e ld e l em ne o o t o r n w t e me uw o g en a r e r p t t e d e A s r e s i t n e h om n Apps ve sus websites n d t t k l c t n w v o a we s es t ie h t e en g ma k i k r u n n ma en M e d r d e s e ( o ls L s as en So Mu mu b e en ok e sm r p o e a p en n om i e g v l n s e z f h l ma l e n w b i e od g H t on d s d mo i e m uw o k o ht n a e n s e i e e d n t o k a g de pp t r v n uw m b e e l t o m e e d n de a s s g ot a u d d e st d a a s og u v n en O k h r i g dt e e e l i gs w a s h w ng i we l e s n i a t e a g v n en m s c i n og e i t me r om a v j e n em nd e a em ne o r a r en e s v n pps ma ph n s b v t n b z nd r e l e e en o e u z a s u l c t e c n a pe on n n o oo t H e e be i v n l Ap e e Go g e p s u v e i t s en s e me r an e s g b u d d t en pp a er f rm i v n z n e r i e s v ko h Du o k a s ee mo i e a p g b u k v o e n d ns b i op w h ede o r l j pp d e ee d i e i k e d nm de h b en Tien websites die uw leven makkelijker maken Voor vrijwel alles is een site Onge wi f ld heb u o uw a res e : de s te van uw k ant ho dt u op de hoog e van he ni uws Bu en adar wa rs huwt voo een nat p k en u te aa d zor t Compu er dee nl e voo dat u b j de t jd b j t op compu e geb ed Maar r z jn nog v él meer h ndi e i es waar u mi sch en ni ts v n we t ig die web i e pla? n e n t t r n en om n l ng i t o e l oo a s p kw g i n aar e e en m ar e b s a n n t u l k og el H t p o l em an ch er a tw e k n en gg n b j u w n e r d ve b n i g me uw p o i er e e ) n e i o de s o b j d we si e i u be o kt md t d ze own s H t s n e a i d en ou i om te n d kk n w t e a n de an is m i r de i de w b i e www l s o in en l n h t e en e oe en Op e e w bs e g e t u e u l p v n d we s t d e u n e k nt e e k n Ve v l e s k i g u d e t n e ld f r e s a n de a d i met e w b i e a n de a d v n me d n en an n e e b z ek r v n d e te Wa n er e oe men e aan e en a er e s an e h nd s e s r e t A l s o ng n d t r e n o i g is an w e u du d t h t i t an u gt D t o r s t s w r t a kz b j r g n v n b zo k rs us e i be ng i k i t l e n t c n u er n He t u en t r ng l k d n p d kn p I he e n p ob e m et ve g ns m k n s e ds m er e r ve ook e r ik an e ap o t g s v n A e to ng n Do r e a p r e en d a g u d s o k b j an en n l ( e) p o s ng U t chr j en bi w bs tes W b i e mak n h t u e a rd r ag N e zo e j s en e u k g z n er i e d e e i t aa do n Zo s e de w b i e www us d l te me at s n f i e en i e t ry an eb t s w a vo r u en c ou t unt m ken m t d e te nk na r e p g na o menu p i s w ar z ch k nt i ch j en Ha d g s d t e w b i e o k d r c t on o de w b i e h t u s h i v n ma k l k he ft g ma k of u s mo i jk Z i u t ch j en i Ad be ee a t g net oa s i A i a a en maz n Uit ch j en i A r nb s b vo r e ld u s he l en o d g Het s us ok e n p ma s e om n é n o go s ag e z e we ke t s g b u ks r n d l k z n en e ke i t Ach er rond elu d S ms w r en r d e s en a ge o d n w a va u n et i t at u e n d g h d Ee l ve s e de de w b i e s A S f Murm r h tp / a o tm rm r c m) a e mi st m ar et s y i c zo n w b i e ie we a va k l k z ge a s e n g ap p g g mmi k ma r nm dd l d ge i k be o k n W t h t s In e e is h t w i ig n e s d n e n s und b a d maa d n we e n je aa b j u d ge u d n on t n ku t a en a s e en n o k me e ka r unt c mb n r n o k nt u i oo b e d a n ev n d t u en e t e eg n e u d wi t e omb n e d me h t g l i va k o s nde o v n vo e s e n k i p r nd h a d uu en o v o t Va e k g l id u t u ot n d t i b pa n ho i t ns et m et z n zo a u e nv ud g e de le c mb n t e an e u de ku t g ne r r n Da v r i t w l w t u p obe r n s mmi e g ui en o g n s m p l eg oo r st e wi an e e u s pe g ma en Da s m s ch en n e zo a d g a s u e we s e g b u kt j en h t we k Wa we f n v n en an e e we s t i de h e l k e nv u i e i t r a e e de o r er uz f e l n e s g s h kt s m ar r i n og t ed me r d n e oe men e d e h n d en en o r v f d l r a n i den U er a ng un en w u me d n d t d t oms e s me d r i n in en o i n o l s ng n sn l o e n r ma e u t a k n l i en Wegwe pm il e de o in i a t k l un u l z n oe ee a i s u l un a nma en o r uw e t an e e m i a r s o n a as un u v i g d l n op o i e me ia M ar oe n n em ok d a i s s og l i d ek p e d an w b s a nde m l c ou t n om wi u oo ge oon v n e n eg e pa r s h bb n b j o r ee d m u t r g s r r n b j en ep a de i n t w nk l nz v o t wa r u e v l en n e mee k mt Da is an e r www ma in t r om om e h ek om k j en De i n t s v n e nv u ig s b i an U u ft a r d we s t en g e t an w k ma l d es wi t e ru k n U un a es i z n zo ng h t m ar nd g i na o c m Z d a he a re h bt e oz n k kt u p o wa r p u i de i b ho e de n ox e a dt U k nt e e ma l d e nu d ec g b u ken D ma l ox s us i t f e ch rm met e r i e sn am n wa h wo rd: de e n d e d na m v n de m il ox e t k n de n oud e i k n e aa i k Ni t c t He i imm rs i t e b do l n da u Ma i a or e r i t v or e a g i k d en t n s P yp l Tu es n ov o t Ma r a r w ar no i me r z l ko en o f u uw e h e ma a r s n e a h e t l t n en o s a t e n w g e pa r s Van inloggegevens lenen tot slim printen Workshop 28 www o pu r d e n Goo le Dr ve B j en oo e a co n ho rt a t ma i c g a i s h j r im e v a oo l Dr v (h p / d i e o le o ) D a me ku t u o r e n e we d cu e t n c e r n be a en de e w g o k k a t n (G o l map ) k nt m k n en r a i e e? H e t e k kt ac t r e vol g ns p N e w M e en G o le My Ma s U b l nd nu p www g o le om map d w a in en e e k a t er ch nt V n i he z ek ak z e t u u na r e g we s e i met oe v e en an a rt D ze c t e c van d na m oz l ag e e t er e B e om d e a n Vi de k op m t d d i pu t e ku t u en b j v o b e d i t a s E a pe 1 ls e s o te u t e t p e en E k r i d g d g art w rd a t ma i ch n de o t ma v n) w oo e Dr e o g s a en N t z a s nd re m u r ol g ns e i k n b we ken e en e z vo rt Goog e S tes Zo u g a g e n ( i e ) G og e k a t e n e n b o of w b a i na n e t u aar g en r a i g me? Me h t g a t d t zo v or l a r De e h s r e se u s h s c m/ n w?u p j t p t si l k h er o e aan r c t en l k v r o g ns n e r o g e ns u i g n in h t ec t r a ee op a r ; n d ze u r ek ef u r uwe s o k n g Yo Tu e e Ag nda a n Er e s h j t en en t r wa r n u en a r ku t e e te r n He t u l e en k a t n s d j G og l Dr v ) o en an et a b ad My Ma s e ge f e g we s e ka r a n Di wo dt u a n uw we pa i a oe e o gd n l at z ch og c a en n v r l a s n Ui e a r ku t u e p g na t l en i e a m nog a p s en n an e e e men e t ev e en V a h t o g i o n k i t u en vo r e l we r a e t z en n me de k op ub c r n k nt u de ag n on e ee e g n n am (h ps / t s g og e om/ v ew <n am ) oe a ke jk ma en Goog e Spr adshe ts U he t e n a r s e be t nd ve z me d n e n d cum n op Go g e S r ad h e s e d e wi t gr a omz t e in en Go g e Ma s k a t e Da kan ee v ud g m t Ma p ng Sh e s e n a d on oo Go g e p e d he t (www i y c / m p he t) ad t u e a d on e t g ï s a ee d k kt u n oo e Sp e d he t a h er e vo en op A d ons M p i g S e ts t rt M p i g n h t op u p ne l un u u r s e t e e i k i el i er n P a t a ng v n i e aat no ma t r v rw z n n ar e i e v n de o om me de am n v n b vo r ee d e e s ne of ed j en n uw p e d he t F t r aa u e en u e v rw j en a r h t ype o t c p r oo of ed jf z a s am l e f B ur L ve a c e of l n ) en a Ad es e w j t u i e a rd a r de d e g ge e s Ve v l ens l t u o de od kn p B uwen n d a na p U t i h : e k a t o dt u g to nd n lu ef ar e r un en o r de e p c e e a r s en V n aar naar fbe ld ng m n l en k a t e an oo le M p in en G o le o ume t f n e n e ma b r c t oa s n Gm l p t nem n ku t u e r ik m k n v n e n on ne oo e Map a be l i g g ne a o zo l d e v n P od aw www t n c / ro r w) of t t c M p Ma er h t : / at mapm ke c m) De e a s e k n o e i en n et l en m t G og e M ps v r eg ma r ok m t de a r en an n er m er i g HERE n M pq e t De w rk i z i b j b i e d en s en ng v er e j ; we o en ko t oe u m t t t c Map Mak r an e s a ga t U v lt e r t h t b o gd ad e in ij Ce t r a i n aa n u v a de c u fk op i Zo m de op ma e z om a t r b p a t De g o t e an d ka r l g u v st i Wi th n He g t w l u e n u t e gr t v r ie an de e de k a t p a t d n e n v nk e i Re na 2 ) Ve d r k e t u n g h t Ma t pe ( o dmap e r in a e i e of y r d) n h t b e d o ma t ( ng g f pg) i Add a ma ke i h t t v ns m g l k b j om nde m r e r un en n de ew ns e l ur n g o t e a n uw k a t oe e v e en O d r de a r t e t u er s h l e de o es an B j H ML v nd u de tm c de e ug m de a rt l e n s a s he a be d ng w er e ev n en ij CSS e t u d c s c de an m de a rt l a h e g on a be l em n Ve d r me kt ook og nk e op a r Go g e Ma s Vo r Gm i is mi s h en og e h nd g t a u d ka r met e h kn p a nk kt n G og e Agenda S nd en g t j we kt ok oo g e Ag nd ne es am n met Go g e Map ( p e n An r id sm r ph ne) l n u e n a sp a k me l c t e n G og e Ag nda an al i l a s e au om t s h o k n Go g e M p ve s h nen D t s r u wen oo he g va wa n er u v a Gma ee be e t g ng an b j oo b e d e n v u ht f ho e r s r e i g o t an t U v n t d g be r en s n met o a e no ma t r ut ma t s h t r g n Go g e Ma s nam l k b j M n P a t en Aan om nd U ho f nu m ar zo n f p a k a n te kk n om he ad e op e k a t e z en ve s h nen w a na u m t e kn p Ro te e een ok e sn l e r u e l a be e e en Ma h Na st o l en e v c s s e o k een a t l og n emd ma h up va Goo e Map web t s d e i f p om i e en n p e en e en o at e g b u ke du d l k r i h k i g op e g zo h e a a Ee go d v o be l h er an s M dw ym e up www m dw ym e up c m) U ku t i r b v or e ld e a r s en an l e e ln me s an en v nem n in u en om o h t m d e pu t an e v r ch l n e oc t s t v nd n U ku t o en i n e n t e wo rd n u l n a s e t u an ve ga e r im e o zw mb d om s el e me s g s hi t l c t e ab da c n r le un te i d n Oo ha d g s Op M p h t s / g bw b ne op i m p) U g e t i r h t v r ek e a t s d e u i t an o n aar a de i n t oo u de f c ënt t r ut be e e t en u g s e w u s n t ps a C cu a e aa u n e ou e b r k e e t R un t o T p) D e k xp r e e a G o le M om e r J g e e ee p e ed me m t r m e t e u ou e a t u pe n e k i D aw ou e an w l i om t ew c t en an h t c on an i en h o t p o ou e G ef e c e e 9 n G o l 9 i e n s a s h m p e e t r o g u a r v r i ng n o k n l e a n w b a i a s n e a s D e s e v o d i s e r u e m t t s e s ps eu l op f t o e o i g s h t lo t W a om u u w G og k a t n i t a u e n w b a na e n? Wi t u een andk art f sa e l et o o s b ki ken een ad es op oeken o een ann n dan ha lt u wa rs hi n i k Goog e M ps van s al Op zi h kan d enst an al es maar n combi at e m t and re t ols o se vi es al an ni t van Goo le z lf maa t u deze d ens nog hand ger n leu er Ext a o l v Google Map Met open kaarten spelen www o pu r d e n mi s h en og e h nd g t a u d ka r met e h kn p a nk kt n ou e G ef e c e e n G o l www o pu r d e n h kn p a nk kt n e e n G o l om u e d e nl Opgeruimd context menu Hand g ie r ch ermui knop in Windows waa mee al e le fun t es en commando s d re t bes hik aar z jn Maar wel amm r a e n- t xtmenu s d e ve sch onov rz ch e i ker wo den C mpu er I ee he pt u ui de brand T k A t d B K i t u n W n ow me e op en e t nd f en m p dan e s h n er e n c n e tm nu h h t o ec wa op u eb g k i t en m nu z n me de m e t v o k me de t nd a d pd a h en z a s n pp n Ko ë en V r m O en n me Wan e r u m t d r c t rm i k op p h t r a ch s a i n D c mp t r k k ve ch n n e co t x me u s m t nd re h bb n d n a v r o r D t omt md t a e e p og am a s d e i s a e rt om h t u m k e j te m k n r h n e g n o d a h en an oe o gen eb u 7 ip e n a l e d d n k nt v a be t n d a p y t n h t on e men oo comm n o s e ug m p l n o a n t e v eg n a be d ng ) En o i n r n g v e me r p o r mma s ie a d n n e o ge r a d a l r i a en an d ze c n e tm nu t e oe en n s mm ge e a l n v r c j en on x men s me e n an e o o e z c t l k l s me op r c t n wa r an u r n de ag i se r k i k m s h en m ar e n p a ge r i t a b e d ng ) H t d u t ok s ed l n er o rd t a men wo d ge o nd D n mo t o h a de s un e? Aan de lag D t o r men an et o t x me u s n g n et z ee v ud g V e p o r mma s e en u j e s et n a e en e em a n et e k u e om e s w l f i t oe e oe en an e co t x me u e ga n e s mp weg d a h en it l d e m g l k e d om h t i h r n e p o r mma g h el e e w j e en e e hu p i del t x me u op e c on n G uk g be t u i t e e i e d e e en i e vel an op en i n r nm d e s a v n h l j s o t i k ld w a mee wé h t c n e tm nu ee i he g r e ku t r gen en an e ma k l k e i h t k i e t o je as Co t x Me u v 6 d t u v a ww t y c ecm unt own ad n a be d ng ) E s Co t x Me u ho t n e e wo d n g ï s a e rd m ar moe we h t ip e t nd a u do n o dt it ak en i v o b e d n a ee map p h t b r a b ad W nn e u h e v r o ge s en i k e e mt z l u wee o pa s gen nd n E Me u e e en cm nu 64 xe A an e j va of ee 32 o 64 t v r e v n W nd ws eb u k s a t u én an e e t ee p We t u n t oe e l i uw v r e v n W nd ws s k k an m t de e h e mu s n p op D z co pu e ( p h t b r a b a ) n k e in e me u da v r c i t v or ge s h pp n B j et o je y eem i t u 2 o 64 b s t an a b e d ng 4 K a r? an u nen e a n de a! ns e len n ack up mak n e t z i n d t h t r g amma n e s a g s He i h nd g m e l r h t m nu O i ns e g a en d a te e en oo L ng a g s K e v r o g ns n d l s v or u ch e h e mu s n p z t n o de be a rd n et e i er V o d t u m t E s Co t x Me u of en n er u p e w z g n en a b en t s h t oe om h e ev n e n e e ve o i v n te ak n D t d et do r n a h t t r me u t ga n r g d t n e t p n en p de n er o ts e r kk n De eg t r e t r v n W n ows o dt n ge a t K es er n et m nu e t nd o r E po e en a b e d ng ) e be a r e n k p e v n h t e i er o ee ve ge l k T p n em t d n da um p n de b s a d n am b v o b e d o ie g od t u a r a i d w e wa n er e k p e g ma k is Co te tmenus pru men M nu d t u Ne e an s a g s U u t i n d t h t j t l o h t p o r mma oo a mo e j h den ed om n g me r ems o te o ge aa de e s h l nde o t x me u s D t s g uk g s e h s en d e wa r Om p te c o en g a u n ar e on e d el B s a d e k e t u oo Co t x Me u O r im r E z l en n uw v n t r w r en eo e d wa r n i o de d el w r t g t o d We d i e en m d t en er w t r t r e ma en o at u en w t e er v r ch k j t He aa n me j de j t i n me i ms d e an w ve s h en e c n e tm nu s i n o ge o gd p u de i eh r n e r g s e l u el et e a g i s e s de o om on e men i r n w r t am l k a n e en n w l o t x me u e n be a l em s o ge om n S a t i r D s t p d n z n d t ems e v r c i n n w nn er u m t e r c t rm s nop p en e e p k op et u e ub d l t D r c o y w l e g n da i c n e tm nu w r t e oo d l u me de e h e mu kn p op en m p k k en i e at ems e e s h ne a s u h s l k op e e t nd t ms un u u t e v r c i e de o t x me u s e wi e en oo mpe w g n d z l de ge h t v k v o a e v rw d r n a be l ng 6) Om e w j g n en oo te o r n d e t u et e s er on e men Op u me t s u en n v r o ge s n h t m nu e t nd e k z n vo r W z g n en o p s en a b e d ng ) U un nu i e t e t n o de o t xt m nu z n v r nd rd oo t r g e g an n a de on e t enu p u mer nk s t r g e z t e en ogm a s l h t t d t l h t t t d d t d k t k h t t W d O d k t d t t d B d t l t t t? V d l d k t h E M k t d l k d t t kk C t M t 32 f 4b W d N t f l f t d t t t h t t t Muiswijzer Slow-slow-klik-klik- low e a g i s e s de o om on e men i r n w r t am l k a n e en n w l o t x me u e n be a l em s o ge om n S a t i r D s t p d n z n d t ems e v r c i n n w nn er u m t e r c t rm s nop p en e e p k op et u e ub d l t D r c o y w l e g n da D r c o y w l e g n da D r c o y i c n e tm nu w r t e oo d l u me de e h e mu kn p op en m p k k en i e at ems e e s h ne a s u h s l k op e e t nd t ms un u u t e v r c i e de o t x me u s e wi e en oo mpe w g n d z l de ge h t v k v o Om e w j g n en oo te o r n d e t u et e s er d t d k t k h t t W d t t d 5 www o pu r d e l o i a n t e k Da r s n r n pe e s m s m e ma r o d i de a e wa d ze t s m t u ge e e s d en o g e oo d t u e e n t e t mm n ge t m o aa i g n o uw a eb ok r i l e l a s n en p t j o r e ld e l em ne o o t o r n w t e me uw o g en a r e r p t t e d e A s r e s i t n e h en n l ( e) p o s ng U t chr j en bi w bs tes W b i e mak n h t u e a rd r ag n e zo a d g a s u e we s e g b u kt j en h t we k Wa we f n v n en an e e we s t i de h e l k e nv u i e i t r a e e de www o pu r d e l i g n o uw a eb ok r i l e l a s n en p t j o r e ld e l em ne o o t o r n w t e me uw o g en a r e r p t t e d e A s r e s i t n e h W b i e mak n h t u e a rd r ag h e l k e nv u i e i t r a e e de c mp t i e nl De be te v rz m ld en ten Beheer(s) uw verzamelwoede Of h t nou om muz ek f lms pos ze g ls kun t of S ar Wa s oppe jes aat v el mensen i den aan ve zame w e de Hebt u g en id e hoe compl et uw v r zame ing momen eel s? Ho g t jd om al es d g ta l te eg s re en Me deze web i es apps en of w re k i gt u dat e nvoud g voor e ka r T k M i l i h i V e l m n en i d n h t eu om h bb ma g b p a de b e t n e v r am en H l a is e r g s a i h e v n v ak en nd r e c ov n k d e Ze e b j r te o e t e i e n on e r en e e z me ng a t g n i t h t s co an ub e ng n op e o r n de w n e o op en eu s s et el o f n w n ee u w et at t u s eb i gen i i a or e en s et m t o Do r en e so n j e d a a e op w sm r p on te p nen on o e r u o u d e mo e e p e f b z nd e po z ge a n uw ez he t We e w bd e st pp f omp e p og amm u d a vo r et es e u t g b u k n l t e ma r n t an w t u e z me t omp t r d e e p u e n ha d e n z t n e e s n e p i s o ee r j A gemene er ame aars D v r am l te an ed r nd i dt u p www a aw i n B j e e w b i n t e t u uw om l e c l c ie a t e ga t u p z ek a r n uwe a e s E n a c un a nm ke i s el e eg d l en u de g s r t e w l e ev s g n v a e n ms c de e de g e t u an f u l r s an ep a d ve ng n w t o t a g n od a u e t ng ogd i s u v or e z me i g b h ud n Ge f er o g ns an nd r w ke a e o ie w e z me ng a t U eb k u e u s n 42 a e o i ën w a o d r an ek s sp d es t pb e en os eg s mod t e n n mu t n en i a e ba d es e t ev e en an b e t n k n op w e ma i r n A er Catawiki Discogs en meer! Expor eren naar Ex el V e v r ame a r ho de hun ol e t e i n Ex e Ca aw k k n u h er i p im van i n t i n n me i k d o de d ab se a r d t r g amma e e po e en V a uw r fie n am i s u vo r M n V r ame ng K k a n d l n e k nt e vo g n op E p r e en n E po e en aa E ce Z dra h t l be t nd oo u k a r t a ont v n t u en e m i me e n dow l ad nk V a h t w r b ad t t t e en ek k u ee v ud g d g sc a te er am lw a de Comme cië e software Wi be e d s m e n e t r n i ee ze g maa te ve z me d t ba e h eft o op eu e Ne m maar e ns en k k e p www c l e t r com U r ft h er s ec fi ke o wa e om fi ms oe en mu i k s r p o ken n g me te r en n wa r i u de da a a e e en u e oo on e weg m e eem De s ftwa e n ap ko en e pe t e e j 49 9 en 14 9 e ro oe t u aa e n o l s i g wa r n u i d re en b re e zam i g ku t e i t e e? Mi s h en s ume t (www ume to om dan i t vo r u D pr g amma o t 9 eu o n b e t on e mee c o do de s e n ng De r n e ont wi k l ar e t ng l t i e v r i s oo Wi dows en m co be c i ba r Z ek u v a oo l na r s ftwa e h rv or an omt a ga w he N der l nd a i e p o r mma Co ec Wa e www i o ec wa e l op et p or D mak r v ag n h e vo r 9 95 u o maa he as s e s ftw re no a v ro de d n i s a i l Om d e e en a t u i o l c Wa e h t e te nk l ge! e s co t o e t u f em nd nd rs et e eff n e v o we p a h e t o g vo gd B i d re a e o e s r e r u h t an od p me k n ( u ) o rt aa n a t eb u t u ve t e l e z e f nc e He t u e j i e v or w r ge o de? A n d r c t r ant an e e ob ct nd u h t ad r D t em Ge f an at he a t e i uw e z me ng w t pn men n b p al e h i i e c n i e t at U e e t gt a rn me To v e en M s c i n s w mod t e n f p s z g l n g i t i C t w k be e d K es an p e c t g r e a i a v or o g i m oe a ca l gus U u t a r a h t om l t f rm l r n me s ec e e n o m t e o e h t o j ct ik e h s o en o uw p o e n am en a rn op M n V r am i g om uw o ec e e b wo de n V i i gen en e a g i k s ec v n C t w ki i n e i g n d e o de n t r e l oe ch s a n De eb i n t ee t h r oo z l s i n t ee o de d v l n me s e s n d n t I d re w ek i n r o n e i g k v l Ko t m en oo e a s om uw e z me ng omp t r e ma en U b k k de e l ge d e v nd ag a o en a k nt oo op e l gca eg r e o k n e t u e h og te b e e dan i g u h t b e t b n en d e we da en h i g s u rd H ud e we r k n ng ee at r eg n p o e t a n v l gk s en j omt H nd g s a u oo au o a i c e b e d n en u t p a s n Be t u v r o d n d n vo t C t w k au o a i ch e n n uw b d in i r o r g b u kt d d en t e k i s mog i k i d t p o da uw m x mum r s s b e kt O e i e s k nt e oo ee i em b s h k a r s l e vo r en e l g d a v n mo t d ge c a e wa r e w l m n m al 5 u o be r g n Ca awi i app? U t r a d w t u w f l e ee de c l c i ook n e weg a d l g n Ho we C t w k me r e e a ps o r An r d en OS e f o tw k e d unt u d a mee et w e g n v r am l g i z n en em te a s wa t p de b u s o in en i g o pw n e i het u t ma e h nd g m ev n e n b k op w hu d e c l c i te e pen Na u r k k nt www c aw k n in e n mo i l b ow e op n n maar d t w r t o h on a d g r d n e n a p On er e n am CW V za e! h e t e n e e ne n w kk aa v or i S i ho e e i a ) e An r id en a e na e e a p u ge r c t w ar mee de o l d g Ca a i i e z me l g n ar w sm r p on do n o dt Ha d g w nt o h b u oo z nd r i e ne v r nd n t eg n! N d t u b nt ge gd t t u p S nc r ni s er n yn h o i e r v za e i g Z k r b j mv n r ke o e t e kan d t r c s e en u en CW e za e! v a gt e es f u r te be d ng n v n de b e t n w t d wn o d n T k op e z me ng m w c l e ie p e v a en A e d t l z n be c kb ar er amel at base an eg en e i r e t u uw o e t e e er i t j e n w bd n t a s a aw i A s t r a i f gt u e v r am i g v st n en gen a a a e He g b u k an x e i n t u l k a m e end aa e be t a h e v or ok p ci e e s f w re en e en vo r e ld e va i he g a s D ta r w ( ww a a r w n t) a we k n Wi d ws ac S en nux i rm e un u de e en b re e z me ng g t al e s r r n V n f ms b e en mu ek n o tw r im o t e t e p og am ma d sg w ns e t a a af n r et O d r a d re n g a ie met o c m s e vo Zo r de N d r a d t l e f e w re op t r ve ch n n e wa t p in be ld e d r k n u b pa de m du l s a t e en od t u i oo b e d gem k e j e mu i k l u bo k n k nt o v eg n Ma k n ar e ge i z c t en e z t d om d da a a e o ee s e n an e i h he p o r mma z ch p h t e i t e e v n me ia co e t s ma r o k v or n e e ve z me n en un u e m e u t e vo t n Ho w l D t C ow r a i f gem k e j in e r i is e t at er a u r j a t d e n k n da de so wa e nv r o pt i t e a t Met GC t r www c t r o g b s a t r ee g a i a t r a ef m e n e g n ve z me a ab s te m k n Fi ms or enen Ve z me a s v n i ms ez n u t ve ch en e g e e op s i g n om hun o e t e n aa t e r ng n W e h e vo r en en o d ge eb en t zo kt r n t e n b z e j aa www b u r y om Na d r g s a i k i t u b j en lm o d r d ho s f e l ng op A d o c l e t n U vo g ev n t ee e n e g n b o r e ng e de be a de r s oe L a o e e s n et l i en o r d n m d we d en t w n na s l gt u ne z gem k e j dv s v st U ku t e f g mes e i r r n Ho d er e d r ek n n mee at e e we d en t an a rd e i e s at T l b t l C t k t d d t l d k t d l E l l h b k t C t k t d t N t h l t lf d t b t l D CW V! d l dt C t k d t b t h I D t C k t f k d l t 16 2 ompu er dee nl ruimd cont xt m n p in ti teeds Computer termui knop an ve schi nt er hanke i k van l kt een menu ardopdra h en ernoemen en muisknop op het enner of op D ze m nu s één d ng s d e al co ex m vers h ne on verz c een pa r steeds a Aan d Dat opru zo eenvo pelweg oge i k- w d ren e g en aan oopt e z m tal ul s o wi d aarm e é h t o t x m u e h g e l n Easy Con ext h e maar u moet w p t Wanneer u h er o g oepass ngen v n A hankel jk van e 2- geb uikt sta t u a d echtermui kno De uter (op het bureaub ad) en ki s n nt voor Eigens happ n Bij het kop e S s 4-b ts staan (a beeld ng e ag! back u ontex amma e hu pje jz g engt is het goed h er e e een r het S ar menu te g a reged t in te type n op d n ers wordt d voor Ex rt ren het eg s e e Conte tm nu mma v ve sch l ende con extmenu s Dat l kk de e waar Om op e schonen g at u en n euw venster worden geopen belang i kste s de ko om Contex menu Hie in wo dt name i k aangeven n we k contex menu een bepaa d i em is opgenomen Staat hier Desk op dan i n d t i ems d e ve schi nen wanneer u met de echte mui knop op een ege plek op het bu eaub ad kl kt D rec ory w l zeggen dat dit con extmenu wordt getoond als u met de rech ermu skno op een map l kt en F evat te s u re h zo la g s dat r U do t er go d r se vekop e te maken v n h t r gi ter an Wind ws Voor E sy Conte t Menu mo t u w ten of u en 32 of 64bi W ndo s hebt N t e p o amma s vran of u wel of dra hten w lt ugz en in het nt xtmenu Slow- -k 4 5 belang i kste s de ko om Contex menu Hie in wo dt name i k aangeven n we k contex menu een bepaa d i em is opgenomen Staat hier Desk op dan i n d t i ems d e ve schi nen wanneer u met de echte mui knop op een ege plek op het bu eaub ad kl kt D rec ory w l zeggen dat D rec ory w l zeggen dat D rec ory dit con extmenu wordt getoond als u met de rech ermu skno op een map l kt en F evat te s u re h U do t er go d r se vekop e te maken v n h t r gi ter an Wind ws 5 Nu nog frisser!

6 Tekst Randolf Bouwma Nieuws Nieuwe producten, gadgets en apps TOP 5 smartwatches Onze collega s van Kieskeurig.nl weten precies welke producten het meest gewild zijn, ook op tech-gebied. Deze keer: 5 van de populairste smartwatches van het moment. Samsung Gear S3 Touchscreen: Ja Batterijduur: 4 dagen Nfc: Ja Apple Watch Series 3 Touchscreen: Ja Batterijduur: 18 uur Nfc: Ja 309,- 369,- Beltoon De intercom maakt langzaam maar zeker plaats voor de slimme deurbel. Dankzij de ingebouwde camera ziet u altijd wie er voor de deur staat zélfs als u niet thuis bent (want: dit gaat via de smartphone!). Ook Nest komt nu met een eigen exemplaar, de Hello-deurbel. Deze heeft alle slimme foefjes die we ook kennen van de beveiligingscamera s van het bedrijf, zoals gezichtsherkenning. Via de speaker kunt u ook een praatje maken met de postbezorger, of juist inbrekers wegjagen. Hello komt wel pas in 2018 uit. Prijs n.n.b. nest-hello Fossil Marshal Q Touchscreen: Ja Batterijduur: 24 uur Nfc: Nee Fitbit Ionic Hartslagmeter: Ja Batterijduur: 4 dagen Nfc: Ja Huawei Watch 2 Touchscreen: Ja Batterijduur: 40 uur Nfc: Ja Meer informatie? 175,- 349,- 345,- Toekomstvisie Belkin legt als eerste fabrikant een hdmi 2.1-kabel in de winkels. Stopwatch Vindt u het ook zo vervelend als video s automatisch geluid afspelen in uw browser? Vanaf begin volgend jaar blokkeert Chrome dergelijke filmpjes automatisch. Daar hebt u alleen nog weinig aan, want apparaten met een hdmi 2.1-aansluiting zijn er nog niet. Televisies met dergelijke poorten worden bijvoorbeeld pas volgend jaar verwacht. Door de nieuwe standaard kan hdmi wel weer een poosje vooruit. Zo kunnen de kabels overweg met 8K-beeldresoluties en worden de beste kleuren voortaan berekend per frame, in plaats van per film. Die techniek heet dynamische hdr. 34,99 Lek-ker dan Het aantal datalekken bij gemeenten in de eerste helft van 2017 ligt al hoger (940) dan het totaal van 2016 (825). De aanpak hiervan kost de overheid miljoenen. 6

7 Nieuws Blikvanger Hardware-makers lanceren de ene na de andere virtualreality-bril, maar de Pimax 8K is wel een heel bijzonder exemplaar. Deze headset biedt namelijk een veel hogere resolutie dan zijn soortgenoten, 4K per oog. Dat is vier maal hoger dan bijvoorbeeld de Oculus Rift en HTC Vive, met scherpere beelden tot gevolg. Ook opmerkelijk is de extra grote kijkhoek van 200º, die twee keer hoger is dan we nu gewend zijn. Dat blikveld komt beter overeen met dat van het menselijk oog, met als resultaat minder misselijkheid. $ 799, Gouwe nieuwe Vond u de nieuwe iphone X met zijn 1159 euro al aan de dure kant? Het kan nog veel prijziger. Het Aziatische Brikk ontwierp deze Lux iphone X Ingot, een toestel van massief goud, dat in de duurste versie dollar kost. Dat is dus ongeveer evenveel als 70 normale iphone X-toestellen. Er zijn ook modellen van rozegoud of platina, afgewerkt met diamantjes. Deze kosten minimaal dollar. Klinkt ineens als een koopje... $ , Klaar voor de start Waar begint u precies als u een slim huishouden wilt opzetten? Devolo verkoopt al een tijdje een Home Control Starter Kit, met daarin een deur/ venstercontact, een slim stopcontact en een hub die u aansluit op uw router. Deze set is uit te breiden met onder andere een bewegingssensor en sinds kort ook een watersensor en alarmsirene. Enkele denkbare toepassingen met deze combinatie: lampen springen automatisch aan zodra u een ruimte betreedt, of de sirene slaat alarm zodra de wasmachine overstroomt. De installatie van de verschillende onderdelen is erg eenvoudig. Bediening vindt plaats via een webinterface of via een app. Als u dat wilt, kunt u ook meldingen krijgen op uw smartphone. 219,99 Hebben? Hebben! Van devolo mogen we een Starter Kit met alle bovenstaande uitbreidingen (totale waarde circa 430 euro) weggeven. Kans maken? Laat dan voor 31 oktober uw gegevens achter op winnen! Kern van de zaak Intel-processors zijn alweer aan de achtste generatie toe. We vonden ze al terug in de nieuwste laptops, maar nu zijn ze ook los te koop. Intel richt zich met de nieuwe cpu s vooral op gamers en videobewerkers. Zij moeten aanzienlijke snelheidswinst ervaren bij grafisch intensieve spellen en het monteren van 4K-beelden. Interessant is verder dat de goedkope i3-serie voor het eerst is uitgerust met vier rekenkernen in plaats van twee. Vanaf $ 117, (i3) / $ 182, (i5) / $ 303, (i7) intel8 Drie-fi In een gemiddeld huishouden worden telkens meer apparaten aangesloten op internet. Vaak draadloos, maar voor een stabiele en snelle verbinding blijft een kabel in veel gevallen een must. De nieuwe dlan 1200 triple+ adapter van devolo heeft daarom maar liefst drie ethernet-aansluitingen. Het betreft een powerline-adapter, wat betekent dat het signaal via uw elektriciteitsnetwerk wordt doorgeloodst. In tegenstelling tot wifi-repeaters gaat er dan ook geen snelheid verloren, en is er geen sprake van HOTLIST storingen door muren of plafonds. Neemt niet weg dat de adapter ook gewoon wireless kan uitzenden, als het moet. 149, Hey Siri De standaard zoekmachine van Apples spraakassistente Siri op iphones is voortaan Google. Eerder was het namelijk Bing vanmicrosoft. Dief-i Uit recent onderzoek blijkt dat 15% van de Nederlanders weleens wifi van de buren gebruikt. Ongeveer de helft doet dat zonder het te vragen. Wacht eens even Prijzen van de nieuwste smartphones stegen sinds 2010 met 33%, berekende Tweakers. Na drie maanden zakt de prijs vaak al meer dan 100 euro. computeridee.nl 7

8 Sel-phone Een goede selfie-camera is met name onder jongeren een belangrijk criterium voor het kiezen van een nieuwe smartphone. ASUS weet dat en lanceert daarom de ZenFone 4 Selfie. Dit toestel heeft twee camera s aan de voorzijde: een 20megapixelexemplaar en een groothoeklens van 120 graden. Op die manier passen er meer mensen op een selfie ASUS noemt dat een wefie (spreek uit: wifi). De camera-app heeft daarnaast een beauty-modus, waardoor u er net even wat stralender op staat dan normaal. Wat betreft de verdere specificaties is het een pure middenmoter, en daar is de prijs dan ook naar. 199, Steentje bijdragen In Lego Worlds kunt u uw fantasie de vrije loop laten, net zoals met echte lego-blokjes. In de game stort u als astronaut neer op een onbekende planeet, waarna u vrij bent om deze helemaal naar eigen hand te zetten. Hele gebouwen worden uit de grond gestampt en de gekste voertuigen zijn te bouwen. U kunt de game alleen spelen, maar ook samen. Wij speelden de versie voor de Nintendo Switch, maar die laat technisch flinke steken vallen. Gelukkig bestaat er ook een variant voor de pc, die een stuk stabieler is. 29,99 Gouden medaille In tegenstelling tot ssd s bestaan hdd s uit bewegende onderdelen, die uiteindelijk slijten. Harde schijven zijn zodoende geen eeuwig leven beschoren. Western Digital lanceert nu een schijf die het extra lang vol moet houden, namelijk 2,5 miljoen uur. Er zit dan ook een extra lange garantie op van vijf jaar. Dit nieuwe 12TB-model is niet bedoeld voor de gemiddelde consument, wel voor bijvoorbeeld het gebruik in servers van bedrijven. Daar draaien de schijven vrijwel constant, dus is het des te belangrijker dat ze lang meegaan. $ 522, Bij reëele kans op boetes! Zou u dan minder torrents downloaden? BRON: COMPUTERIDEE.NL (POLL) Ja 43% Nee 57% Van lotje getikt Of u in een juiste houding achter de computer zit, is van veel factoren afhankelijk. Denk aan de hoogte van uw bureau of de stand van uw stoel. Maar ook aan de vorm van het toetsenbord, vinden de makers van de opvallende X-Bows. De plaatsing van de toetsen volgt de natuurlijke kromming van uw pols. Daardoor krijgt u minder last van uw spieren en neemt de spanning in uw schouders af. We vermoeden dat het vooral wennen is dat de Enter-toets in het midden zit... $ 200, Grote schoonmaak Hebt u tussen 15 augustus en 12 september CCleaner geïnstalleerd? Mogelijk hebt u dan malware binnengehaald. Meer info: cleanhack. 8

9 Lampenk(n)ap Het lijkt op een lamp, maar het is een draadloze oplader. Die zwarte kegel op het bureau is de Pi, een toekomstige gadget die smartphones van stroom voorziet zodra ze erbij in de buurt komen. Dit dankzij een magnetisch veld met een bereik van dertig centimeter. Toestellen kunnen tijdens het laden gewoon gebruikt worden. Dit in tegenstelling tot traditionele draadloze laders, waar een smartphone op moet blijven l i g g e n. Us-jee! Binnenkort verschijnen de eerste apparaten en kabels met usb 3.2. Deze biedt een snelheidsverdubbeling ten opzichte van de huidige standaard. Hoorloge De nieuwste generatie Apple Watches valt op vanwege de ondersteuning van 3G- en 4G-netwerken. Dragers ervan kunnen dus hun smartphone thuislaten en alsnog via hun horloge muziek streamen, berichtjes ontvangen of zelfs bellen. Maar helaas, voorlopig werkt dat in Nederland nog niet. Toch wordt de Apple Watch Series 3 hier wel verkocht. Er zijn dan ook meer verbeteringen doorgevoerd. Denkt u aan ingebouwde gps, wat handig is tijdens het sporten. Ook een hoogtemeter is nieuw, en de horloges zijn nu waterdicht. Daardoor kan er voor het eerst ook mee gezwommen worden. Vanaf 369, Hoofdhulp De QuietComfort 35 II van Bose is de eerste koptelefoon met ingebouwde Google Assistent. Nadat u een speciale knop op de oorschelp hebt ingedrukt, luistert de headset naar spraakcommando s. Zo is het mogelijk om muziek met de stem te bedienen, net zoals slimme apparaten als Philips Hue-verlichting. Chatberichten en s komen tevens binnen op de nieuwe koptelefoon, vervolgens kunt u een berichtje terug dicteren. Omdat de Assistent onze taal nog niet machtig is, zit deze functie helaas niet in de Nederlandse versie. De knop zit er wel op, maar schakelt enkel de ruisonderdrukking in. 379, Bliep-bieb Het CBS meldt dat er vorig jaar meer e-books zijn uitgeleend via de website van de online bibliotheek: 2,8 miljoen in totaal. Web & App Nieuws i OS 11 ondersteunt ARKit. Dit is Apples platform voor het ontwikkelen van augmentedreality-apps, en IKEA is een van de eerste bedrijven die daar bovenop duikt. Hebt u een toestel dat op ios 11 draait, dan kunt u daarvoor de IKEA Place-app downloaden. Daarmee plaatst u virtuele IKEA-meubels in uw eigen huis, door de camera te richten op de plek waar u ze hebben wilt. Stoelen, tafels en kasten worden op ware schaal getoond, zelfs met natuurlijke belichting. Bevalt hetgeen u ziet, dan is er vanuit de app gelijk de optie om de producten te bestellen. ios 11 Gratis H ebt u Super Mario Run al gespeeld? Nu is een mooi moment om deze game eens uit te proberen, want Nintendo heeft een grote update voor de app uitgebracht. Daarmee worden onder andere negen nieuwe levels aan de game toegevoegd. In Super Mario Run rent de besnorde loodgieter automatisch van links naar rechts. Aan u enkel de taak om op tijd te springen, om zo munten te verzamelen en obstakels te vermijden. De update is gratis, maar de game zelf niet. Alleen de eerste paar levels zijn voor nop te spelen, daarna is het de bedoeling dat u de portemonnee trekt. Android, ios 10,99 H et van oorsprong Zweedse Easy- Park is nu ook in Nederland actief en wel in tachtig steden. Waaronder uiteraard de grootste, zoals Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. Met EasyPark betaalt u precies voor de tijd dat u ergens geparkeerd staat. Daarnaast stuurt de app een herinnering zodra het bijna tijd is om te vertrekken. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de applicatie u ook naar de beste parkeergelegenheid kan navigeren. Google Maps biedt die optie sinds kort ook, maar vooralsnog alleen in Amsterdam. Gratis Android, ios S udoku s zijn knap lastige puzzels. Negen vakken dienen gevuld te worden met de getallen 1 t/m 9, waarbij in de horizontale en verticale rijen geen dubbele getallen mogen voorkomen. Daar bent u wel een tijdje zoet mee, maar computers hebben het veel sneller door. Magic Sudoku voor ios 11 lost iedere sudoku binnen een oogwenk op. U richt simpelweg de camera op de puzzel, en klaar. Lekker valsspelen dus. Wij zeggen niets. 1,09 ios 11 computeridee.nl 9

10 Tijd voor een nie Vroeger, ja, toen was het makkelijk. Wie een nieuwe computer wilde, kon kiezen uit twee smaken: desktop of laptop. Tegenwoordig is het aanbod veel uitgebreider. Laptops, desktops, all-in-ones, hybrides, twee-in-één-laptops Wat past het best bij u? Tekst Mark Gamble Dit moet u weten! Mini-pc De laatste jaren is er veel innovatie geweest op het gebied van processors, moederborden en opslag. De snelheid is flink omhoog gegaan, terwijl apparaten steeds kleiner zijn geworden. Al een aantal jaren is de zogeheten mini-pc dan aan een opmars bezig. Dit kleinere apparaat heeft een snelle processor, geïntegreerde opslag in de vorm van een m2-ssd (die via een sleuf op het moederbord wordt vastgezet) en kleinere geheugenmodules die ook worden toegepast in laptops. Het voordeel van een mini-pc is vooral de omvang: sommige apparaten zijn niet veel groter dan een sigarendoosje. De keerzijde is wel dat uitbreiding niet mogelijk is. Gelukkig beschikken pc s over voldoende aansluitingen miniansluitingen zoals de snelle usb3.0-poorten, zodat u de opslagcapaciteit wel eenvoudig kunt uitbreiden met bijvoorbeeld een externe harde schijf. Sommige minipc s kunt u overigens ook helemaal zelf in elkaar zetten, zoals de populaire Intel NUC. Een mini-pc kunt u vanwege het formaat voor allerlei toepassingen inzetten. Een daarvan is bijvoorbeeld als mediacenter, bijvoorbeeld met software als Kodi. Door de mini-pc vervolgens aan te sluiten op uw versterker en televisie, kunt u op groot formaat van films genieten. Mini-pc s zijn er in verschillende configuraties. Voor een mediacenter hebt u bij voorkeur wel een snelle(re) Intel Core i3-processor nodig als u hd-video s wilt bekijken. Een mini pc is klein en handzaam. Ideaal bijvoorbeeld voor een mediacenter, of leuk als knutselproject. 10 Met Kodi tovert u een mini pc zo om tot een mediacenter. In een pc tower kunt u veel extra s kwijt, zoals meerdere harde schijven en een extra videokaart of een geluidskaart. Desktop Een laptop is handig als u vaak onderweg bent, maar heeft wel een nadeel: uitbreiden is moeilijk. Dat is bij een desktopcomputer net andersom: u neemt hem doorgaans nergens mee naartoe, maar u kunt hem wel makkelijk uitbreiden en upgraden. Doordat er in een computerkast over het algemeen extra ruimte is vrijgemaakt, kunt u er bijvoorbeeld makkelijk een extra videokaart of geluidskaart in plaatsen. En dat kan goed van pas komen als u veel werkt met videobestanden, of een fanatiek gamer bent. Een desktop-pc biedt daarnaast ook extra ruimte voor het plaatsen van één of meerdere harde schijven.

11 Koopwijzer uwe computer Kies bij voorkeur voor een computer waarbij u het geheugen in een later stadium eenvoudig kunt uitbreiden. Opslag en geheugen Wat voor soort computer u ook koopt: het is fijn als u er direct goed op kunt werken. Daarom is het van belang dat u in ieder geval voldoende geheugen en opslagcapaciteit hebt. Goedkopere laptops hebben vaak een te krappe ssd aan boord: een capaciteit van 64 of 128 GB is eigenlijk te weinig. Sommige goedkope laptops hebben zelfs nog een klassieke harde schijf aan boord, zo eentje met bewegende onderdelen. Dat is vandaag de dag echt geen verstandige keuze, u moet voor ssd gaan. Kies bij voorkeur voor een computer met minstens 256 GB ssd-opslag. Ook qua geheugen is er veel te kiezen. De meeste laptops hebben 4 GB geheugen aan boord, en dat is op zich prima. Maar als u later mis- schien meer geheugen wilt, vraag dan na of het mogelijk is om er extra geheugenmodules bij te plaatsen; bij sommige laptops is het geheugen op het moederbord gesoldeerd en kan het niet worden geüpgraded. Bij voorkeur kiest u voor een laptop met 8 GB geheugen, daar kunt u zeker de komende jaren mee vooruit. Een ssd is voor een laptop (maar ook voor een desktop pc) de meest logische keuze: snel, stil en compact. All-in-one Hebt u eenmaal een systeemkast, dan gaat deze nagenoeg voor het leven mee: u kunt er bijvoorbeeld later een nieuwer en sneller moederbord met bijbehorende processor en geheugen in plaatsen, zodat u weer jaren vooruit kunt. Desktop-pc s worden nog steeds verkocht, maar in een gemiddelde elektronicazaak ziet u ze wel steeds minder vaak terug. Alleen de gespecialiseerde computerwinkels of -websites verkopen ze nog, maar vaak moet u de specificaties dan zelf samenstellen. Dat is ook meteen een voordeel: u kunt dan helemaal zelf bepalen welke onderdelen erin komen. Een all in one heeft als voordeel dat alle hardware bij elkaar in een enkele behuizing zit, zoals deze Lenovo Think Centre Tiny in One bijvoorbeeld. Als u een desktop-pc koopt, dan hebt u daar ook een apart beeldscherm bij nodig. Bij een all-in-one niet: de computerelektronica is namelijk geïntegreerd in het scherm of in de voet daarvan. Het voordeel is dat alle apparatuur zich bij elkaar bevindt, en u dus geen aparte systeemkast op of onder het bureau hoeft neer te zetten. Daarbij zijn er los van de voeding en eventueel het toetsenbord en de muis geen extra kabels meer nodig. Dat geeft een opgeruimd bureau. Een all-in-one heeft wel zijn beperkingen. Zo is het bijvoorbeeld niet of nauwelijks mogelijk om de hardware uit te breiden, omdat daar geen ruimte voor is vrijgelaten in de behuizing. Wel zou u bijvoorbeeld een grotere ssd kunnen plaatsen of meer geheugen, maar daar houdt het vaak al snel bij op. Over het algemeen zijn all-in-one s ook een stuk prijziger dan reguliere desktoppc s. Dat komt vooral omdat gebruikte onderdelen erg specifiek zijn voor dergelijke machines, waardoor de productiekosten hoger liggen. De prijzen van all-in-ones zijn de laatste jaren gelukkig wel gedaald. Bij all-in-ones loopt de schermdiagonaal uiteen van 23 inch tot wel 27 inch (ruim 58 tot 68 centimeter), waarbij natuurlijk geldt: hoe groter het scherm, des te hoger de prijs. computeridee.nl 11

12 Laptop De gewone laptop is op dit moment verreweg het meest populaire portabele apparaat. De laptop bestaat al zo n 25 jaar, zij het tegenwoordig in een wat afgeslankte, ergonomische vorm. Het principe is hetzelfde gebleven: een toetsenbord met een scherm dat gekanteld kan worden. Laptops zijn er in verschillende formaten, waarbij de schermdiagonaal bepalend is voor de maat. Laptops met een 15,6inch-scherm, ofwel een schermdiagonaal van 39 centimeter, worden het meest verkocht. De meeste gebruikers ervaren het beeld van een laptop vanaf 15,6 inch (39 centimeter) en een resolutie van 1920 bij 1080 als het prettigst. Dergelijke modellen wegen rond de twee kilo. Natuurlijk kunt u kiezen voor een lichter en kleiner formaat, vooral als u de laptop vaak meeneemt. Houd er rekening mee dat het beeldscherm dan ook kleiner is, én dat de resolutie lager is. Wat ons betreft is voor een goede leesbaarheid van het scherm 13 inch echt het minimum. Sommige laptops hebben een aanraakscherm, maar dat biedt eigenlijk weinig toegevoegde waarde als u het apparaat gewoon als laptop gebruikt. Een twee-in-één-apparaat, zie rechts, is wat beter geschikt voor een aanraakscherm. Wat betreft specificaties kunt u het verder zo gek maken als u zelf wilt: het gamma loopt uiteen van laptops met een wat langzamere Intel Celeron- of AMD-processor voor zo n 300 euro tot snelle gaminglaptops met een Intel Core i7-processor, snelle grafische chip en een grote ssd waaraan een prijskaartje kan hangen van een paar duizend euro (!). De mogelijkheden zijn enorm. Bedenk vooraf dus goed waar u de laptop voor wilt gebruiken en wat de minimumeisen zijn. Laptop? Let dan ook hier op! Als u van plan bent om een laptop aan te schaffen, let dan ook op de volgende zaken: Mat of glanzend scherm Er zijn zowel matte als glanzende laptopschermen. Een glanzend scherm geeft doorgaans een helder beeld, maar heeft meer last van reflecties. Probeer in een winkel uit welk scherm uw voorkeur geniet. Gewicht In de specificaties staat ook altijd het gewicht van een laptop vermeld. Natuurlijk hebt u wel een beetje een idee wat het apparaat dan weegt, maar ook hier geldt: probeer het uit in de winkel. Vooral de balans is van belang: heeft de laptop de neiging om snel om te klappen door het gewicht van het scherm? En hoe stabiel voelt het geheel aan? Batterijduur Als u een laptop zoekt waar u vaak mee onderweg bent, dan is de accuduur belangrijk. Hoe zuiniger het apparaat, hoe minder vaak u het hoeft op te laden. Controleer dus vooral vooraf hoelang de batterij in de laptop van uw keuze meegaat. In alle denkbare vormen en maten verkrijgbaar Kies voor een laptop met een langere accuduur, zodat u ook onderweg niet al te vaak op zoek hoeft naar een stopcontact. Hybride laptop Een variant van een twee-in-één-laptop (zie rechts) is een tablet die u in een apart bijbehorend toetsenbord kunt klikken. Zo n apparaat wordt ook wel een detachable laptop genoemd. Zo kunt u de ene keer het apparaat op uw bureau gebruiken als een laptop, en op een ander moment op de bank of in bed gebruikmaken van de tablet-functionaliteit. Hybride laptops met een los toetsenbord zijn in de praktijk vaak iets minder stevig wanneer ze in de toetsenbordmodus worden gebruikt: omdat de aansluiting van het toetsenbord op het scherm wat fragieler is, kan het scherm wat gaan schommelen tijdens het typen. Als u van plan bent om een hybride laptop te kopen, ga dan vooral eerst even kijken in een winkel, u hebt dan de mogelijkheid om het apparaat goed uit te proberen. Met een hybride laptop haalt u zowel een laptop als een tablet in huis. 12

13 Koopwijzer Met een twee inéén kunt u twee kanten op: te gebruiken als laptop of als tablet. Twee-in-één Een twee-in-een-laptop niet te warren met een all-in-one is eigenlijk een combinatie van een tablet en ver- laptop. Dat zit zo: het beeldscherm erm is aanraakgevoelig, dus u kunt de computer bedienen met uw vingers, net zoals u dat doet met een tablet. Bij een twee-in-één-laptop kan het scherm vaak ook helemaal omgeklapt worden, zodat het toetsenbord achter het scherm verdwijnt en u het apparaat als tablet kunt gebruiken. Op het moment dat dat gebeurt, wordt het toetsenbord automatisch uitgeschakeld. Windows 10 is uitstekend geschikt om zowel in tabletmodus als desktopmodus te fungeren, maar niet alle software die op Windows 10 draait, is altijd even goed compatibel met de tabletmodus. Dat geldt niet voor apps die u uit de Windows 10 Store haalt: die zijn juist specifiek gericht op tabletgebruik. Een Chromebook is betaalbaar, licht en heeft doorgaans ook een groot scherm. Maar: u werkt wel grotendeels in de cloud. Van Google. Chromebook Een ietwat vreemde eend in de bijt als het op laptops aankomt, is de Chromebook. Waarom? Een Chromebook is een laptop waarop u alleen maar het besturingssysteem van Google kunt draaien, het zogeheten Chrome OS. Chromebooks zijn licht en handzaam en hebben tegelijkertijd een vrij groot scherm, waardoor u er prettig op kunt werken. De keerzijde is dat u er alleen maar apps van Google op kunt gebruiken, en andere apps die geschikt zijn voor computeridee.nl de browser Chrome. Een Windowsprogramma installeren is er dus niet bij. Voor de rest werkt u op een Chromebook grotendeels in de cloud, want erg veel opslagruimte biedt zo n laptop niet. De integratie met de diensten van Google zoals Drive en Docs is ver doorgevoerd. U hebt dus een Google-account nodig om met een Chromebook te kunnen werken. Het voordeel is de prijs: Chromebooks zijn al te koop vanaf zo n 200 euro. Tot slot U ziet het: er is tegenwoordig genoeg keuze als u op zoek bent naar een nieuwe computer. Wilt u een apparaat dat u vaak meeneemt onderweg, kies dan voor een laptop. Ga wel met het oog op de leesbaarheid voor een scherm van minimaal 13 inch. Bent u juist op zoek naar een vervanger van uw desktop-pc zonder dat u opnieuw een grote systeemkast op of onder uw bureau wilt hebben staan, overweeg dan een all-in-one-computer. Bent u op zoek naar de ideale combinatie tussen een laptop en een tablet, dan is een tweein-één een prima keuze, waarbij onze voorkeur wel uitgaat naar een model met een vast toetsenbord, omdat zo'n apparaat meer stevigheid en stabiliteit bieden. 13

14 Nieuw in Windows 10 Alles over de GROTE e! najaarsupdate! Een nieuwe lente en een nieuw geluid, dichtte Herman Gorter ooit. Voor Microsoft is ook de herfst hét moment voor iets nieuws. Wat zit er allemaal in de Herfst Makers Update, die vanaf 17 oktober wordt uitgerold? Tekst Randolf Bouwma Microsoft zet Windows 10 niet in de markt als een product dat af is, maar als een dienst waar constant aan gewerkt wordt. Een Windows 11 komt er dan ook voorlopig niet, of zelfs nooit. Maandelijks brengt Microsoft veiligheidsupdates en kleine bug-fixes uit, en twee keer in het jaar kunt u een update verwachten waarbij het besturingssysteem flink op de kop gaat, met allerlei nieuwe functies en aanpassingen. Eerst was het de beurt aan de Jubileum-update, gelanceerd tijdens de eerste verjaardag van Windows 10. Een half jaar geleden volgde de Makers Update, wat nu een tweeluik blijkt te zijn. En nu is er dan de Herfst Makers Update in het Engels bekend als de Fall Creators Update. Dit kunt u allemaal verwachten. Strakkere vormgeving Aan Windows 10 wordt dus alsmaar gesleuteld. Er vinden telkens grote en kleine aanpassingen plaats, om het besturingssysteem beter en fijner in gebruik te maken. Maar daar heeft de vormgeving wel onder te lijden. Vergelijk Windows 10 eens met macos. Het besturingssysteem van Apple ziet er erg strak en gelikt uit. Alle onderdelen zijn op elkaar afgestemd en vormen één geheel. Windows 10 is wat dat betreft een zootje, eerlijk is eerlijk. Met de nieuwe update komt daar langzaam maar zeker verandering in. De vormgeving van mappen, menu s, taakbalken en andere elementen sluit voortaan beter op elkaar aan, en software-ontwikkelaars krijgen gereedschap aangeboden om ook hun eigen programma s passend te maken. Microsoft noemt deze stijl Fluent Design voorheen bekend als Project Neon. U hoeft niet bang te zijn dat het hele besturingssysteem straks oneens onherkenbaar is, u kunt wel wél veel subtiele wijzigingen die verwachten die Windows 10 simpelweg mooier moeten maken. Met name transparantie gaat een grotere rol spelen, waardoor meer diepte lijkt te ontstaan. Filmpjes bewerken met Story Remix De eerste Makers Update heette onder meer zo vanwege de toevoeging van Paint 3D. De Herfst Makers Update staat zoals de naam doet vermoeden wederom in het teken van ontwerpen en voegt Story Remix toe aan het besturingssysteem. Eén 14 Het uiterlijk van Windows 10 wordt telkens gestroomlijnder.

15 Up-to-date Story Remix is geen volwaardige opvolger van Windows Movie Maker, maar video s in elkaar zetten was nog nooit zo eenvoudig. Bestanden in de OneDrive map nemen geen ruimte meer in op uw harde schijf. van de belangrijkste functies die sneuvelde per ingang van Windows 10 was Windows Movie Maker. Met Story Remix is een spirituele opvolger van dat videobewerkingsprogramma ontworpen. De mogelijkheden zijn wat beperkter, maar daar is wel over nagedacht: het moet voor iedereen zo eenvoudig mogelijk zijn. Story Remix maakt het heel gemakkelijk om zelf filmpjes te monteren en deze van allerlei leuke effecten te voorzien. Het programma kan ook zelf losse video s tot een gelikt geheel monteren, zodat u met slechts een paar muisklikken een leuke video in elkaar draait. Samenwerken staat daarbij centraal. Stel, u hebt een bruiloft bijgewoond en wilt daarvan een mooie overzichtsvideo maken. U bent natuurlijk niet de enige die gefilmd heeft. Story Remix laat anderen hun eigen beeldmateriaal aandragen, eventueel rechtstreeks vanaf hun smartphone. Ze uploaden het gewoon in uw project, zodat u er direct mee aan de slag kunt. Overigens is Story Remix geen op zichzelf staand programma, maar een nieuw onderdeel binnen de Foto s-app van Windows 10. Ook is het nog even afwachten of alle beloofde functies we de terugzien in een digitale werkelijkheid. Microsoft werkt daarvoor al een tijdje aan de HoloLens, maar die bril is nog niet af en bovendien voor de gemiddelde consument veel te duur. Daarom heeft het bedrijf de afgelopen maanden de samenwerking met allerlei andere tech-firma s gezocht, die rond deze tijd allemaal met een eigen mixed-reality-bril op de proppen komen. Bekende namen als ASUS, Acer, Dell en Lenovo werken daaraan mee. Een frisse wind door Windows 10 Houd rekening met een prijskaartje van rond de 400 à 500 euro. Interessant is dat u in tegenstelling tot de Oculus Rift en de Vive niet heel uw kamer hoeft te verbouwen. Er is namelijk geen sprake van externe sensoren. De Windows Mixed Reality-headsets hebben interne sensoren Met een mixed reality bril op waant u zich in een andere wereld. Lenovo is een van de vele verkopers van ty headsets. mixed reali die nauwkeurig bijhouden waar u staat of zit en welke kant u opkijkt. De meeste fabrikanten werken ook aan bijbehorende bewegingsgevoelige controllers, zodat u uw handen kunt gebruiken in virtual reality. Vlottere integratie met OneDrive Of u er nu om zit te springen of niet: OneDrive is een belangrijk onderdeel van Windows 10. Microsoft koos ervoor om zijn cloudopslagdienst in het besturingssysteem zelf te bouwen, in de hoop dat meer mensen het zouden gebruiken. Maar momenteel werkt synchronisatie met OneDrive nogal omslachtig. Bestanden die u op andere plekken wilt openen, dienen in de OneDrive-map te worden opgeslagen om ze vervolgens te synchroniseren. Daarna pas kunt u ze op een ander apparaat weer downloaden. In de nieuwe update wordt dit proces gestroomlijnd. Microsoft noemt het OneDrive Files On-Demand. Bestanden en documenten die Spelen in mixed reality Microsoft zet met deze update stevig in op mixed reality. Dit is een verzamelterm van virtual- en augmentedreality-toepassingen, die de grens tussen de digitale en onze wereld laten vervagen. Dat werkt twee kanten op: denk zowel aan apps die virtuele figuurtjes in de echte wereld laten opduiken als aan applicaties waarmee we onszelf computeridee.nl 15

16 u in de OneDrive-map plaatst, worden volledig naar de cloud overgeheveld. Dat biedt twee belangrijke voordelen. Ze nemen geen ruimte meer in beslag op uw eigen harde schijf én u hoeft ze naderhand niet meer te downloaden op een andere pc. Feitelijk werkt het dus op dezelfde manier als de webversie van OneDrive, maar dan gewoon vanuit Windows 10 zelf. Toch maar ar eens proberen dan? De grens tussen smartphones en pc s vervaagt verder. Smartphone koppelen Onze smartphones s nemen telkens meer taken van de traditionele pc over en zijn zodoende de niet meer uit onze levens weg te denken. Microsoft wil graag een brug slaan tussen beide platformen. Het is al een poosje mogelijk om notificaties van Android-telefoons op Windows 10 binnen te krijgen, dankzij een koppeling met Cortana. Vanaf de Herfst Update kunt u ook websites die u op uw mobiel bekijkt, doorsturen naar uw pc. Dit werkt vanuit hetzelfde menu waarmee u bijvoorbeeld een foto vanuit de Galerij-app op WhatsApp zou delen. U moet wel eerst uw telefoon koppelen aan Windows 10, wat voortaan mogelijk is vanuit het menu Instellingen. Dit werkt overigens zowel met Android-telefoons als met iphones. Op den duur is het de bedoeling dat u op uw pc verder kunt werken vanaf waar u op uw mobiel gebleven en was. Windows 10 toont dan welke mobiele websites u open hebt staan en welke apps u gebruikt. Op deze manier kunt u bijvoorbeeld thuis gelijk verder werken aan een en Word-document waar u onderweg in de trein aan begonnen bent. Het in chro onololefoon allemaal uitgespookt is. Deze zogeheten Tijdlijn-functie zou ook meegaan in de Fall Creators Update, maar is niet op tijd af. Daarom is deze doorgeschoven naar begin Contacten in uw taakbalk Over uitgestelde functies gesproken: Personen ziet eindelijk het levenslicht in deze update. Het was de bedoeling dat dit al in de vorige Makers Update werd meegenomen, maar dat kwam er op het laatste moment toch niet van. Personen moet Windows 10 een stuk socialer maken. Onder in de taakbalk vindt u een nieuw icoontje Via Instellingen koppelt u uw smartphone aan Windows 10. Chatten met veelgebruikte contacten kan voortaan gewoon vanuit de taakbalk. van twee mannetjes. Door daarop te klikken, opent u een overzicht van uw mail- en Skype-contacten. Althans, zodra u desgewenst uw accounts hebt gekoppeld, verplicht is het zeker niet. Vrienden, familieleden en collega s die u het meest aanspreekt, zijn vervolgens ook aan de taakbalk zelf vast te maken. U hebt ze dan altijd bij de hand, en hoeft voortaan dus niet meer helemaal de mail- of Skype-app op te starten om een berichtje naar ze te sturen. Naar deze personen kunt u ook een tikje op het schouder verzenden. Dat neemt de vorm aan van een geanimeerd plaatje, dat vrij groot uit de taakbalk tevoorschijnkomt. Zo kunt u op een ludieke manier iemands aandacht trekken, bijvoorbeeld met een schaterlachend gezichtje. Omdat Microsoft ook wel weet dat dit nogal irritant kan zijn als u aan het werk bent, is deze functionaliteit in zijn geheel uit te schakelen. Prettig! Zonder handen Microsoft focust zich uiteraard het liefst op functies die voor zoveel mogelijk gebruikers van belang zijn. Toch houdt het bedrijf ook rekening met een aanzienlijke groep mensen die Windows 10 niet op de traditionele manier kan bedienen, namelijk mensen met een lichamelijke beperking. Deze update brengt Eye Control met zich mee. Daarmee is het besturingssysteem zonder muis en toetsenbord te gebruiken. en. Iedere actie is namelijk te voltooien oien door er simpelweg naar te kijken. Daarvoor is wel een camera met Eye Tracking vereist, een technologie die ontworpen is door het bedrijf Tobii. Ook zijn er al enkele beeldschermen en laptops op de markt die deze techniek ingebouwd hebben. Zodra Eye Contol aan staat, komen er virtuele muisknoppen en een virtueel toetsenbord in beeld. Zo is de cursor simpelweg te bewegen door rond te 16

17 Up-to-date Ziet u de sensoren onder het scherm? Deze laptop heeft Eye Tracking reeds ingebouwd. Een van de Eye Control menu s waarmee gehandicapte gebruikers Windows 10 met hun ogen kunnen bedienen. kijken, en worden mappen geopend door kort naar het dubbelklik-pictogram te staren. De camera registreert waar u precies naar kijkt, en hoelang. Zeker interessant voor onder andere Parkinsonpatiënten en gebruikers die (deels) verlamd zijn. Windows Defender tot uw dienst De ingebouwde firewall en antivirus-opties van Windows waren altijd een beetje een lachertje. Daarom was het altijd aan te raden om te investeren in extra beveiligingssoftware, bijvoorbeeld van Kaspersky of McAfee. Maar Microsoft zit niet stil. Het bedrijf wil u niet overlaten aan oplossingen van derden. Windows 10 moet van zichzelf gewoon veilig genoeg zijn. Windows Defender is de afgelopen tijd dan ook aan het uitgroeien tot een volwaardig security-programma waar u écht iets aan hebt. Op dit gebied introduceert ert de herstupdate de nieuwste beveiligings- bestanden helemaal losgekoppeld eld technieken. Een daarvan is Application Guard. Door middel van virtualisatie worden (mogelijk) geïnfecteerdeerde van het besturingssysteem, zodat mogelijke malware zich niet verder kan verspreiden; ook niet over het netwerk. Daarnaast zet Microsoft de mogelijkheden in van de cloud en machine learning om de nieuwste bedreigingen op malware-gebied tijdig te herkennen. Edge wil ook meedoen Net zoals Windows 10 telkens completer wordt, zit men ook niet stil wat betreft de Edge-browser. En dat moet ook wel, want vergeleken met Chrome, Firefox en in sommige gevallen Aantekeningen maken in e boeken: het kan straks in Edge. Windows Defender wordt telkens beter in het herkennen en bestrijden van malware. zelfs Internet Explorer loopt de standaardbrowser van Windows 10 hopeloos achter. Zo was het tot op heden bijvoorbeeld niet eens mogelijk om Edge in een volledig venster te draaien door op F11 te drukken Een vrij standaard functie in andere browsers die nu pas meer dan twee jaar na de introductie van Windows 10 ook in Edge werkt. Ook nieuw is de optie om favoriete sites aan de taakbalk vast te maken. Sinds de vorige update kunt u e-boeken in de vorm van epub-bestanden in de browser lezen. Vanaf de nieuwe update is het mogelijk om aantekeningen op de pagina s te schrijven of te typen, en om teksten te markeren met de hulp van Windows Ink. Tot slot ook niet onbelangrijk: Microsoft heeft aanpassingen gedaan aan de manier waarop websites laden, waardoor de browser sneller zijn werk doet. computeridee.nl 17

18 Vraag de FAQman via WhatsApp alles over de Windows 10 Herfst Update! Bij Computer Idee willen we nog wel eens wat experimenteren. Een paar jaar geleden bijvoorbeeld hielden we een zogeheten Twitter-spreekuur en nu gaan we aan de slag met WhatsApp. Hebt u tussen 16 en 20 oktober een vraag over de Herfst Update van Windows 10? Dan kunt u daarmee rechtstreeks terecht bij de FAQman. Wie Windows 10 heeft draaien krijgt niet alleen elke maand veiligheidspatches, maar ook elk half jaar een grote update met allerlei nieuwe functies en extra's. Nu is het tijd voor de grote Herfst Makers Update, die vanaf 17 oktober wordt uitgerold. Het installeren van die grote updates gaat vaak goed, maar soms ook niet. En wat moet u dan? Microsoft om hulp vragen? Dat is geen optie. Gelukkig leest u Computer Idee... Hebt u een vraag over de Herfst Update van Windows 10? Voeg dan nu toe aan uw contactpersonen. In de week van 16 oktober zit de FAQman dan klaar voor al uw vragen. Vanaf 16 oktober kunt u een (werk-) week lang via WhatsApp bij de FAQman van Computer Idee terecht met problemen en vragen over de Windows 10 Herfst Makers Update. Van s morgens 8 tot s avonds 11 zit de FAQman, geassisteerd door een aantal hulp-faqmannen, klaar om de meest prangende vragen te beantwoorden, maar ook om tips te geven en te waarschuwen voor potentiële problemen. Dit doen we natuurlijk zo snel mogelijk, maar het kan, afhankelijk van de drukte, even duren. Deze extra service van Computer Idee is een ex periment. Na afloop be kijken we of deze extra inzet bij onze lezers en bezoekers is aangeslagen en of het een goede manier is om gericht mensen te helpen. 18

19 Tips & Trucs Tekst Toon van Daele Tips & Trucs Van ram-geheugen tot 78 toeren Audio 78 toeren De plaat met 78 toeren is de oudste grammofoonplaat. Die werd uitgebracht gedurende de eerste helft van vorige eeuw. U hebt dergelijke platen vast wel eens ergens gezien. Maar: hebt u ze ook al gehóórd? Dat kan, ook anno 2017: Internet Archive heeft een fraaie collectie van circa platen gedigitaliseerd (en er volgen er nog ettelijke tienduizenden). U kunt hiervoor terecht op archive.org/details/78rpm. Wij stuitten hier op namen als Caruso, Billy Murray, Al Jolson, Billy Jones, Ernest Hare en talloze anderen. Het gekraak en de nostalgie krijgt u er zomaar bij. Handig: u kunt de nummers ook downloaden, onder meer in mp3, ogg en als m3u. Wintip! Gmail Gekoppelde apps Gebruikt u Gmail, dan weet u wellicht dat er tal van apps en sites zijn die u aan uw Gmail-account kunt koppelen om u op die manier van extra functionaliteit te voorzien. Het risico bestaat dat u na verloop van tijd niet goed meer weet welke externe apps en diensten u allemaal hebt geautoriseerd. Af en toe controleren is dus wel een goed plan. Dat kan heel eenvoudig door, aangemeld bij Google, te surfen naar U krijgt dan een mooi overzicht van alle gekoppelde apps en sites. U hoeft zo n item maar aan te klikken om precies te weten over welke machtigingen de app of service beschikt. Wilt u dat een app of service geen toegang meer heeft tot uw account, dan volstaat een druk op de knop Verwijderen, waarna u bevestigt met OK. Leitz Complete 13.3 Smart Laptoptas t.w.v. 99,95 van lezer Gerrit Huijsen Word Eigen stijl Wanneer u in Microsoft Word het tabblad Start opent, krijgt u in de rubriek Stijlen een reeks stijlsuggesties te zien, zoals Duidelijk citaat, Intensieve verwijzing enzovoort. Dat is handig als u de stijl van een stukje tekst snel wilt omzetten. U hoeft zich echter niet tot de voorgestelde stijlen te beperken. Stel, u hebt een stukje tekst in Word geplakt en u wilt die stijl (lettertype, -grootte, -kleur ) ook elders in uw document gebruiken. Klik dan een van die stijlsuggesties met de rechtermuisknop aan en kies < > bijwerken om met selectie te laten overeenkomen. Of u kiest in dit snelmenu de optie Wijzigen, waarna u die stijlsuggestie geheel zelf vorm kunt geven. Deze lichtgewicht, maar robuuste en waterafstotende laptoptas heeft véél ruimte: achttien vakken in totaal! Het voorste compartiment geeft u snel toegang tot bijvoorbeeld pennen, pasjes en uw agenda. Een fleece stoffering zorgt dat de schermen van uw tablet en/of ultrabook goed beschermd zijn. Ook zit er een uitneembaar tasje in voor uw oplader en kabels én, aan de achterzijde, een geheim vak voor uw telefoon. Meer informatie? Ook winnen? Stuur uw veelbelovende pc-tip of computertruc, met uw naam en (thuis)adres en liefst ook met een verduidelijkende schermafdruk naar tiptruc@ computeridee.nl. Misschien levert uw tip u een prijs op. In dat geval brengen wij u enige tijd na de publicatie via op de hoogte. computeridee.nl 19

20 Android Inzoomen Oogt de inhoud van het scherm van uw Android-smartphone soms wat klein, dan kunt u het vergrotingsgebaar activeren. Ga naar Instellingen en kies Toegankelijkheid. Hier tikt u Vergrotingsgebaar aan en zet u de schakelaar op Aan. Wanneer u vervolgens drie keer snel met één vinger op het scherm tikt kunt u inzoomen door met twee of meer vingers te scrollen. Heel tijdelijk zoomen kan ook: drie keer snel tikken met één vinger en bij de laatste tik houdt u de vinger op het scherm en verplaatst u die naar het gewenste schermdeel. Word Slimme toetsen Microsoft Word heeft een heleboel slimme sneltoetsen. Wat dacht u van de volgende handigheden: F8 en Shift+F8 (met behulp van pijltjestoetsen kunt u een selectie inkrimpen of uitbreiden), Shift+F5 (ga naar de locatie van de laatste wijziging), F2 (verplaats een geselecteerde afbeelding of stukje tekst, bevestig met de Enter-toets), Ctrl+Shift+F5 (creëer of bewerk een bladwijzer). Windows Drivers Hebt u de 64bit-versie van Windows Vista of hoger, dan kunt u bepaalde drivers alleen maar installeren als ze een correcte digitale handtekening hebben. Vervelend als Windows daardoor weigert de driver van bijvoorbeeld een wat ouder randapparaat te installeren. U schakelt deze controle (voor één werksessie) als volgt uit. Houd de Shifttoets ingedrukt terwijl u in het Windows-startmenu de knop Aan/uit indrukt en Opnieuw opstarten selecteert. In het volgende menu kiest u achtereenvolgens: Problemen oplossen, Geavanceerde opties, Opstart-instellingen en dan Opnieuw opstarten. Na de herstart verschijnt een nieuw menu: hier drukt u op F7 om de optie Afdwingen van stuurprogrammahandtekening uitschakelen te activeren, waarna de driver zich (hopelijk) wel laat installeren. Android Tekstmacro s Tekstmacro s kunnen u veel tijd besparen tijdens het intikken van tekst op uw Android-apparaat. Zulke macro s kunt u zelf aanmaken. Ga naar Instellingen en open Talen en invoer. Vervolgens tikt u Persoonlijk woordenboek aan en kiest u desgevraagd de gewenste taal (of Voor alle talen). Rechtsboven tikt u het plusknopje aan waarna u eerst het woord of begrip invult. Daaronder voert u bij Sneltoets: Optionele snelkoppeling de afkorting in die u gaat gebruiken. Bevestig met het vinkje. Wanneer u voortaan die afkorting intikt, zal het achterliggende woord automatisch ook bij de suggesties bovenaan het virtuele toetsenbord verschijnen. Miniworkshop ISODisk & YUMI Installeer Windows vanaf een stick U beschikt over een installatie-dvd van Windows of u hebt een iso-bestand gedownload waarmee u zo n installatie-dvd kunt branden. Mooi, maar wanneer u Windows wel vaker (her) installeert, dan gaat dat een stuk sneller vanaf een usb-stick en hebt u evenmin problemen als blijkt dat die ene laptop geen dvd-speler heeft. Dat kan als volgt. 1 U kunt zo n installatie-stick maken met behulp van de Media Creation Tool van Microsoft (www. microsoft.com/nl-nl/software-download/ windows10), maar dan moet u wel nog de iso binnenhalen. Dat is misschien extra werk, want als u een Windows installatiedvd hebt, dan kunt u daar zelf een isobestand van maken met het gratis ISODisk 1 ( Installeer de tool en start hem. Open het tabblad Create ISO Image from CD-ROM, verwijs naar het station, druk op het diskette-knopje en kies een opslaglocatie. U krijgt een melding over als het iso-bestand klaar is. 2 U hebt nu een geschikt isobestand van een Windows installatie-dvd. U kunt de werking al even testen door dat (in Windows 10) met de rechtermuisknop aan te klikken in de Verkenner en Koppelen te selecteren. Als het goed is, krijgt u dan de bijhorende inhoud te zien. Nu moet u dat bestand nog op de correcte manier naar een opstartbare usb-stick krijgen. Dat doen we met behulp van het gratis YUMI ( yumiboot). Met een dubbelklik start u de tool op. In het bovenste uitklapmenu verwijst u naar de juiste usb-stick. 3 Plaats een vinkje bij Fat32 Format X:, zodat de stick correct wordt geformatteerd. Let op: alle data zal van uw stick verwijderd worden. In het tweede uitklapmenu ziet u onderaan, bij 3 de rubriek Windows to Go/Installers, Single Windows Vista/7/8/10 Installer die moet u hebben. Vervolgens verwijst u met Browse naar uw iso-bestand. 4 Alles staat nu klaar voor de creatie van uw Windows-installatie-stick. Bevestig met de knop Create en met Ja. Na afloop drukt u op Next. Het leuke aan YUMI is dat u eventueel nog andere besturingssystemen (zoals Linux) aan uw Windows-installatie kunt toevoegen: in dat geval kiest u Ja en selecteert u een ander iso-bestand. Wij klikken hier echter op Nee en op Finish. Wanneer u de pc opstart met deze stick krijgt u een opstartmenu waarin u dan achtereenvolgens Windows Installers, Install <windows> selecteert en de verdere instructies volgt. 20

21 Tips & Trucs 5 tips voor 't geheugen van uw pc Mocht u problemen ondervinden met het fysieke ram-geheugen van uw pc, dan kunnen de volgende tips u zeker snel(ler) op weg helpen. TIP 1 Wanneer het ram-geheugen niet meer betrouwbaar functioneert, kunnen de vreemdste dingen gebeuren met uw pc. In veel gevallen leidt dat tot een systeemcrash, waarna normaliter een stopfout volgt. Dat kan aan een slecht functionerende videodriver liggen, maar ook aan defect geheugen. Op basis van de foutmelding kunt u alvast naar een mogelijke oorzaak en oplossing googelen. TIP 2 Windows zelf houdt heel wat informatie over de werking van het systeem in logboeken bij. Wanneer zich dus een probleemsituatie voordoet, kan het zeker geen kwaad die te raadplegen. Druk op Windows-toets+R en voer eventvwr.msc uit. In het middenvenster krijgt u een samenvatting van de systeemgebeurtenissen. Focus hier vooral op de fout-types. Wanneer u op zo n fout dubbelklikt, krijgt u onderaan meer informatie te zien, op het tabblad Algemeen. Googel naar extra feedback, vooral op basis van Bron en Id. TIP 3 Stof en vuil kunnen ervoor zorgen dat een ram-module geen goed contact meer maakt en zo n module kan (vooral bij laptops) ook loskomen. Om deze oorzaak uit te sluiten, haalt u een voor een de ram-modules uit uw computer (op een desktop moet u normaliter eerst de lipjes aan de uiteinden naar buiten duwen), waarna u de slots goed uitblaast en de modules stevig weer terugplaatst. Zo n reseat van het geheugen kan zomaar het probleem oplossen. TIP 4 Ziet de binnenkant van de systeemkast er behoorlijk vuil of stoffig uit, dan zijn (ook) de ram-modules wellicht aan een grondiger schoonmaakoperatie toe. Gebruik een zacht, niet-pluizig doekje dat u even in een isopraponal-oplossing hebt gedrenkt gebruik geen traditionele reinigingsmiddelen op basis van aceton. Zodra de alcohol is verdampt, plaatst u de modules terug. TIP 5 U kunt de werking van het ram ook softwarematig controleren. Open het starrtmenu van Windows en zoek naar geheugencontrole. Start Windows Geheugencontrole op en selecteer de bovenste optie: Nu opnieuw opstarten en zoeken naar problemen. Nadat Windows is herstart, begint de check-up en kunt u de testresultaten volgen. Of u opent naderhand de rubriek Systeem in de Windows-logboeken (zie ook tip 2) en u klikt op de gebeurtenis MemoryDiagnostics-Results. Edge Verborgen opties In vergelijking met Chrome en Firefox is Edge behoorlijk uitgekleed, met relatief weinig instelopties. Wanneer u in de adresbalk het verborgen commando about:flags invoert, krijgt u meer instelmogelijkheden. De meeste opties zijn behoorlijk geavanceerd, maar wellicht vindt u er toch wel een paar tussen waar u mee wilt experimenteren. Geruststellend is in ieder geval de knop bovenaan: Alle vlaggen weer op beginwaarden instellen. PowerPoint Op vorm bijsnijden Wanneer u een afbeelding in PowerPoint importeert en u wilt die bijsnijden, dan kunt u de standaardtool Bijsnijden gebruiken. Selecteer de afbeeldingen en open het tabblad Opmaak, waarna u de knop Bijsnijden aanklikt. Hiermee kunt u echter alleen maar rechthoekige stukken wegknippen. Wat als u bijvoorbeeld een cirkelvormig logo wilt uitknippen? Klik dan eerst op het pijltje onder Bijsnijden en kies Bijsnijden op vorm, waarna u de meest geschikte vorm selecteert. Vervolgens klikt u op de knop Bijsnijden: u zult zien dat u nu kunt bijknippen in de gekozen vorm. PowerPoint Eigen vorm Is het bijsnijden met de standaardvormen niet genoeg, dan kunt u ook de functie SmartArt inzetten. Selecteer het plaatje en open het tabblad Opmaak. Kies bij Afbeeldingsindeling een geschikte indeling: de afbeelding wordt meteen aangepast. Het kan ook nog anders. Importeer uw afbeelding en open vervolgens het tabblad Invoegen. Klik hier op Vormen en teken de gewenste vorm over de afbeelding. Nu moet u die afbeelding nog kunnen bijsnijden tot die vorm. Daartoe selecteert u eerst (!) de afbeelding. Houd de Shift-toets ingedrukt en klik vervolgens de toegevoegde vorm aan. Open het tabblad Opmaak en kies links de optie Vormen samenvoegen, Snijden. computeridee.nl Google Earth Extra's In de nieuwe webversie (Chrome) van Google Earth ( zijn veel leuke dingen mogelijk. Zoals Voyager (te activeren door links het stuurwiel-pictogram aan te klikken), waarmee u virtuele reizen kunt maken. Klik zeker ook het hamburgerknopje linksboven aan en kies Kaartstijl: u bepaalt dan zelf hoe gedetailleerd de informatie moet zijn op de kaart. Bij Instellingen kunt u de functie KML-bestanden importeren inschakelen. Hiermee kunt u kml-bestanden van websites met routes en aanverwanten downloaden en in Google Earth tonen. ios Webpagina delen Wanneer u een webpagina via Mail deelt, dan ziet de ontvanger alleen de link. Het is echter ook mogelijk de pagina met een mooie lay-out door te sturen. Ga naar de beoogde pagina in Safari en tik de knop met de horizontale strepen op de adresbalk aan zodat de reader-functie geactiveerd wordt. Safari maakt de inhoud nu netjes op zonder overtolligheden. Via het deel-icoon (vierkantje met pijl) kunt u nu Mail kiezen en de opgemaakte (!) inhoud delen. 21

22 hacks De beste om Windows te verbeteren Bij hacken denken we vaak aan inbrekers en virussen, maar een hack is ook simpelweg het aanpassen van een bestaand iets zodat het precies doet wat u wilt. In Windows kunt u een boel instellen, maar een heleboel ook niet. Wij laten u tien hacks zien die Windows nog een stukje fijner maken. Tekst Martin Gijzemijter Nu denkt u misschien dat we u allerlei ingewikkelde codetaal gaan leren, maar niets is minder waar. U hoeft niet te begrijpen wat u in dit artikel doet, als u de instructies maar letterlijk volgt. We gaan u niet vragen om pagina s vol code te typen: het aanpassen van een paar kleine waarden is genoeg om een hoop veranderingen teweeg te brengen. Een korte waarschuwing voor u begint: lees eerst het kader Maak een reservekopie. Seconden in taakbalk HACK 1 Hoewel het onderdeel Datum en tijd in Windows aanzienlijk is veranderd door de verschillende versies van Windows heen, is de klok rechtsonder in de taakbalk vrijwel hetzelfde gebleven. Terecht ook, want er valt weinig aan te verbeteren. Alhoewel, soms zouden we het toch wel fijn vinden als er, naast de uren en de minuten, ook seconden werden getoond in de klok. U raadt het al: Windows heeft daar zelf geen instelling voor, maar met een eenvoudige aanpassing in het register krijgen we onze zin alsnog. Klik op Start, typ Regedit en klik op het resultaat dat gevonden wordt om de Registereditor te starten. Navigeer naar HKEY_CURRENT_USER\SOFTWARE\Microsoft\ Windows\CurrentVersion\Explorer\Advanced in het linkerdeelvenster. Rechtsklik vervolgens op een leeg gedeelte in het rechterdeelvenster en kies voor Nieuw, DWORD (32 bits)-waarde. Noem het nieuwe onderdeel ShowSecondsInSystemClock. Dubbelklik nu op het onderdeel dat u zojuist hebt gemaakt, en verander de waarde 0 in 1. Het kan zijn dat u moet herstarten om de wijziging te zien, maar vanaf nu toont de systeemklok uren, minuten én seconden. Laat naast uren en minuten ook seconden weergeven in de klok op de taakbalk. Wilt u de Windows Photo Viewer terug? Het register kan u hierbij helpen. Windows Photo Viewer HACK 2 Wanneer u in Windows 10 op een afbeelding klikt, opent de app Foto s waarin u de afbeelding kunt bekijken. Foto s is een prima app, maar mensen zijn nu eenmaal mensen, dus veel mensen hebben heimwee naar de ouderwetse Windows Photo Viewer. Niet omdat die nu zoveel beter was, maar simpelweg omdat we daar door de jaren heen aan gewend waren geraakt, en we houden er niet van als dat soort dingen ons wordt ontnomen. Gelukkig kunt u de Windows Photo Viewer vrij eenvoudig weer in ere herstellen. Als u Windows 10 hebt geïnstalleerd als upgrade van Windows 7 of 8 dan klikt u zich eenvoudigweg door Start, Instellingen, Systeem en Standaard-apps, waar u bij Fotoviewer kiest voor de ouderwetse viewer. Hebt u de pc echter gekocht met Windows 10 erop of hebt u zelf een schone installatie gedaan, dan is er een aanpassing in Windows Register vereist. Download het bestand dat wij voor u klaar hebben gezet op windows-register/ en dubbelklik daarop. Er wordt nu een waarde toegevoegd aan het register. Wanneer u nu navigeert naar Start, Configuratiescherm, Programma s, Standaardprogramma s en u klikt op Uw standaardprogramma s instellen, dan vindt u Windows Photo Viewer in de lijst. Klik op Dit programma als standaard instellen en de Windows Photo Viewer is in ere hersteld. 22

23 Slimme register-trucs Maak een reservekopie Windows Register is het kloppend hart van Windows. Wanneer u iets verwijdert of verandert in het register dat u niet zou moeten verwijderen of veranderen, dan kan het volledige systeem instabiel worden, of kunnen er allerlei foutmeldingen worden getoond bij het gebruik van Windows. In principe zijn alle stappen die we in dit artikel noemen veilig, zolang u ze maar letterlijk volgt. Maar zelfs áls u dit doet, is het in theorie nog mogelijk dat er iets misgaat. Bijvoorbeeld omdat Windows al niet helemaal in orde is of omdat een programma dat u geïnstalleerd hebt eerder al eens iets heeft gewijzigd in het register. Om die reden is het van essentieel belang dat u een reservekopie maakt van het register. Dat is gelukkig heel eenvoudig. Start de Registereditor, klik op Bestand en vervolgens op Exporteren. Kies een locatie anders dan uw harde schijf, en geef het reg-bestand een duidelijke naam. Als er nu iets misgaat, kunt u dit bestand eenvoudig importeren door erop te dubbelklikken, en alles zal weer zijn hersteld. Windows Paginabestand wissen HACK 4 Wanneer u aan het werk bent met Windows maakt het besturingssysteem niet alleen gebruik van de geheugenchips in uw computer, ook maakt het een bestand aan dat gebruikt kan worden om gegevens in op te slaan, zodat het fysieke geheugen ontlast kan worden. In principe is het de bedoeling dat dit paginabestand (oorspronkelijk wisselbestand genaamd) groeit wanneer er capaciteit nodig is, en daarna weer kleiner wordt als er weer capaciteit beschikbaar is. In werkelijkheid gebeurt dat niet altijd, waardoor het kan zijn dat het paginabestand onnodig ruimte in beslag neemt op uw harde schijf. Dat kan vervelend zijn als die ruimte al schaars is. Via het register kunt u bewerkstelligen dat dit bestand wordt weggegooid wanneer u Windows afsluit. Klik op Start, typ Regedit en klik op het resultaat dat gevonden wordt. In de Registereditor navigeert u in het linkerdeelvenster naar HKEY_ LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\Session Manager\ Memory Management. Vervolgens ziet u in het rechterdeelvenster een optie staan genaamd ClearPageFileAtShutdown. Dubbelklik hierop en verander de waarde 0 in 1. Het paginabestand wordt nu automatisch elke keer gewist. Laat het Windows paginabestand automatisch wissen wanneer u Windows afsluit. HACK 3 Sinds de allereerste versie van Windows is het al mogelijk om het uiterlijk van het besturingssysteem aan te passen. Dat is ook in Windows 10 nog zo, alleen de mogelijkheden zijn iets beperkter. Zo kunt u vrij eenvoudig via het menu Persoonlijke instellingen bepalen dat u de kleur van de titelbalk van vensters in Windows wilt aanpassen. Echter, de kleur die u kiest voor de titelbalk is óók de kleur die vervolgens wordt toegepast op de taakbalk en op het menu Start. Daarmee wil Microsoft uiteraard eenheid en rust forceren, maar rebels als wij zijn willen we lekker zélf bepalen welke kleur onze titelbalk is, terwijl we de kleur van de taakbalk gewoon willen houden zoals hij is. En uiteraard is Windows Register daarbij onze beste vriend. Start de Registereditor en navigeer naar HKEY_CURRENT_USER\SOFTWARE\Microsoft\Windows\DWM. Dubbelklik nu op ColorPrevalence in het rechterdeelvenster en verander de waarde van 0 naar 1. Wanneer u nu rechtsklikt op het bureaublad en kiest voor Aan persoonlijke voorkeur aanpassen, en u kiest een kleur, dan wordt de kleur van de titelbalk aangepast, maar de taakbalk en het menu Start blijven intact. computeridee.nl Kleur titelbalk aanpassen Pas de kleur van de titelbalk afzonderlijk van de rest van Windows aan. 23

24 Nooit meer zoeken naar het laatst actieve venster, dankzij het register. HACK 5 24 Laatst actieve venster Wie veel in Word werkt, heeft soms wel tientallen documenten open staan. Als dat bij u het geval is, dan herkent u ongetwijfeld de situatie waarin u bezig was in een document, afgeleid wordt door een ander programma of mail bijvoorbeeld, en daarna weer verder wilt werken. Wanneer u op dat moment klikt op het pictogram van Word op de taakbalk, worden álle geopende documenten getoond en u mag raden in welk document u ook alweer bezig was. We zouden u nu kunnen aanraden om iets georganiseerder te gaan werken, maar dat is nergens voor nodig, want het is eenvoudig te verhelpen met een aanpassing in het register. Start de Registereditor en navigeer naar HKEY_CURRENT_USER\SOFTWARE\ Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer\Advanced. Klik op een leeg gedeelte in het rechterdeelvenster en kies voor Nieuw, DWORD (32 bits)-waarde. Geef het onderdeel dat u zojuist hebt aangemaakt de naam LastActiveClick, dubbelklik erop en verander de waarde in 1. Herstart de computer. Wanneer u nu een flink aantal Word-documenten open hebt staan, en u bent eventjes bezig in een ander programma, dan hoeft u daarna slechts op het pictogram van Word te klikken. Door uw aanpassing in het register worden niet langer alle geopende vensters getoond, maar wordt u direct naar het laatst actieve venster gebracht. Alle vensters tonen kan overigens wel, door de muisaanwijzer boven het pictogram te houden. Pas op met reg-bestanden Bij Hack 2 (Photo Viewer) bieden we u een reg-bestand aan dat een aantal handelingen voor u uitvoert in het register, zodat u dat zelf niet hoeft te doen. Uiteraard kunt u dat reg-bestand van ons vertrouwen: wij hebben er niets aan om uw computer schade toe te brengen. Wanneer u online zoekt naar handige dingen die u kunt aanpassen in het register, zult u ook regelmatig sites tegenkomen die u dergelijke reg-bestanden aanbieden om een en ander makkelijker te maken. Dat is sympathiek en veel van dit soort sites hebben ook goede bedoelingen, maar onthoud dat dat lang niet altijd het geval is. Zelfs als het bestand geen zichtbare schade aanbrengt, kan het nog altijd zijn dat er via het bestand malware in uw register geïnjecteerd wordt zonder dat u hier iets van merkt. Zonder kennis van zaken is het verschil tussen een goed en slecht reg-bestand nauwelijks te zien, dus raden we u aan aanpassingen waar mogelijk handmatig te doen.

25 Slimme register-trucs Zet Windows helemaal naar uw hand! HACK 6 Sneller opstarten Verwijder de opstartvertraging met behulp van het register. We gaan ervan uit dat Windows zo snel start als mogelijk is, maar in werkelijkheid is dat niet zo. Microsoft heeft een vertraging ingebouwd om apps de gelegenheid te geven samen met Windows te starten. Als u Windows graag iets sneller wilt laten opstarten en het niet erg vindt dat niet alle apps gestart zijn wanneer uw bureaublad in beeld komt, dan kunt u deze vertraging uitschakelen in het register. Om dit te doen start u de Registereditor en navigeert u naar HKEY_CURRENT_USER\Software\ Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer. Rechtsklik nu op Explorer en kies voor Nieuw, Sleutel. Geef deze sleutel de naam Serialize. Het kan zijn dat die sleutel er in uw versie van Windows al is, in welk geval u er gewoon op kunt klikken. Wanneer u op Serialize hebt geklikt, rechtsklikt u op een leeg gedeelte in het rechterdeelvenster en kiest u voor DWORD (32 bits)-waarde. Geef dit onderdeel de naam StartupDelayInMSec, dubbelklik erop en verander de waarde van 0 in 1. De opstartvertraging is nu uitgeschakeld en zou merkbaar moeten zijn wanneer u de volgende keer opstart. HACK 8 Opdrachtvenster in contextmenu Voorheen, wanneer u iets wilde openen in het Opdrachtvenster (door velen nog altijd liefkozend de dos-box genoemd), dan kon u rechtsklikken op dat bestand of de map waarnaar u wilde navigeren met de Shift-toets ingedrukt en vervolgens kiezen voor Opdrachtvenster hier openen. Hebt u echter de Windows 10 Creators Update geïnstalleerd, dan heeft Microsoft deze optie vervangen door PowerShell. Nu is PowerShell een geavanceerde versie van het Opdrachtvenster, maar als u dit Opdrachtvenster alleen maar gebruikt voor eenvoudige commando s, dan zit u waarschijnlijk helemaal niet te wachten op een geavanceerdere versie. U kunt het gelukkig eenvoudig terugdraaien. Start de Registereditor en navigeer naar HKEY_CLASSES_ROOT\Directory\Background\shell\cmd in het linkerdeelvenster. In het rechterdeelvenster ziet u de optie HideBasedOnVelocityId. Dit is de optie die ervoor zorgt dat de optie Opdrachtvenster hier openen niet getoond wordt. U verhelpt dit probleem door dit registeritem te verwijderen (u dient dan Regedit te draaien als Administrator). Hetzelfde dient u te doen in HKEY_CLASSES_ROOT\Directory\shell\cmd en HKEY_CLASSES_ROOT\Drive\shell\cmd. Let op: u krijgt een melding dat deze aanpassing het systeem instabiel kan maken. Deze handeling zou geen problemen moeten opleveren, maar zoals elders genoemd in dit artikel: maak altijd éérst een reservekopie van uw register. Bent u opgezadeld met Power Shell? Via het register herstelt u het Opdrachtvenster in ere. OneDrive verwijderen HACK 7 Microsoft heeft z n opslagdienst OneDrive een nogal prominente plek gegeven in Windows, namelijk op een niet te verwijderen plek in Windows Verkenner. Hoewel we OneDrive echt een heel handige dienst vinden, kunnen we ons voorstellen dat het u stoort om de dienst telkens in Windows Verkenner te zien als u er helemaal geen gebruik van maakt. Microsoft mag ons dan geen gelegenheid geven om het item te verwijderen, het is wel degelijk mogelijk met behulp van het register, waarmee u een indruk begint te krijgen van hoe krachtig en belangrijk dit register is. Start de Registereditor zoals eerder besproken en navigeer naar HKEY_CLASSES_ROOT\CLSID\{018D5C B53-224DE2ED1FE6}. In het rechterdeelvenster ziet u nu een onderdeel staan genaamd System.IsPinnedToNameSpaceTree. Wanneer u hierop dubbelklikt ziet u dat dit item de waarde 1 heeft. Verander de waarde in 0 en klik op OK. Het onderdeel OneDrive zal nu direct uit Windows Verkenner zijn verwijderd. U kunt de dienst overigens nog wel gebruiken als u dat alsnog zou willen, maar u wordt er niet meer voortdurend mee geconfronteerd. U hoeft niet verplicht naar OneDrive te kijken in Windows Verkenner, dankzij het register. computeridee.nl 25

26 Slimme register-trucs De transparante taakbalk is niet heel erg transparant. U kunt dat aanpassen. HACK 9 Snellere menu s Wanneer u in Windows Verkenner rechtsklikt op een map of bestand, dan verschijnt er een contextmenu. Wanneer er in dat menu nog andere opties een niveau dieper liggen, dan kunt u de muisaanwijzer boven het betreffende menu-item houden, waarna de submenu s worden uitgeklapt. Dit gebeurt niet onmiddellijk: er is een vertraging van ongeveer een halve seconde, gevolgd door een animatie van het menu dat openklapt. Deze animaties kunt u uitschakelen via Start, Configuratiescherm, Toegankelijkheid, Toegankelijkheidscentrum onder de optie De computer beter leesbaar maken. Plaats een vinkje bij Alle onnodige animaties uitschakelen. Daarnaast kunt u het register gebruiken om de halve seconde vertraging te reduceren tot nul. Start de Registereditor en navigeer naar HKEY_CURRENT_USER\ Control Panel\Desktop. Dubbelklik nu op de waarde MenuShowDelay in het rechterdeelvenster en verander de waarde van 400 (het is dus iets minder dan een halve seconde) naar 0. Herstart de computer, en u zult zien dat de menu s voor uw ogen over het scherm flitsen. HACK 10 Transparante taakbalk In het menu Instellingen, Persoonlijke instellingen, Kleuren kunt u aangeven of u de taakbalk onderin een solide kleur wilt geven of dat u deze transparant wilt maken. Hoewel die optie fijn is, is de mate van transparantie die de taakbalk krijgt miniem. U kunt er nauwelijks iets doorheen zien. Als u de taakbalk graag iets transparanter zou hebben, dan is daar geen instelling voor, maar het register biedt wederom uitkomst. Start de Registereditor en navigeer naar HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\ Windows\CurrentVersion\Explorer\Advanced. Let op: dit lijkt dezelfde map te zijn als bij Hack 1 (Seconden in taalbalk), maar deze bevindt zich dus in een heel ander gedeelte van het register. Maak nu een nieuwe DWORD-waarde aan en geef deze de naam UseOLEDTaskbarTransparency. Dubbelklik op het onderdeel dat u zojuist hebt aangemaakt en verander de waarde in 1. In dit geval moet u de pc even herstarten om het effect te kunnen zien, maar daarna is de transparantie van de taakbalk een stuk toegenomen. Van snelheidswinst tot OneDrive weg: 'n kwestie van de juiste hack 26 Contextmenu s zijn bijna een halve seconde vertraagd. Hier kunt u iets aan doen.

27

28 Krijgt u zo altijd de optimale foto? Automatische foto Fotobewerkingsprogramma s kunnen steeds beter foto s automatisch corrigeren. Photolemur is zel fs een editor die volledig werkt op basis van zogeheten artificiële intelligentie. Hoe werkt dat? Tekst Dirk Schoofs Rekentijd Deze fotoverbeteraar neemt zijn tijd, vooral wanneer u een groot pakket bestanden naar het venster sleept of wanneer het gaat om raw-beelden. Als we de applicatie vijftig foto s tussen de 2 en de 6 MB automatisch laten verwerken, dan heeft hij meer dan een half uur berekeningstijd nodig. U kunt gerust een kopje koffie drinken of tv kijken, omdat Photolemur alles autonoom uitvoert zonder dat u verder nog op knoppen of keuzemogelijkheden hoeft te klikken. Ze zullen het wellicht niet toegeven, maar volgens Adobe doet 80% van de professionele fotografen beroep op de automatische correctiefuncties van zijn fotobewerkingsprogramma. Deze autonome correctie wordt steeds slimmer. Het gaat zo ver dat de gebruiker eigenlijk gewoon toeschouwer wordt die aan het eind moet oordelen of het resultaat beter is dan het origineel. Hier gaan we aan de slag met Photolemur, een bewerker die zeer sterk is in automatische correctie. Artificieel intelligent Zowat alle populaire programma s om foto s te bewerken zijn voorzien van een functie om de kiekjes automatisch te optimaliseren. Deze automatische functies werken veelal op de volledige afbeelding. Ook Photolemur verbetert uw kiekjes met slechts één muisklik, maar omdat deze ingreep gebeurt op basis van artificiële intelligentie, zal deze tool de zones selectief verbeteren. Het is dus niet zo dat de software een aantal standaard-stappen volgt die bij het gros van de foto s kwaliteitswinst oplevert. Op basis van een analyse tracht de software te herkennen wat er op de foto staat: een gezicht, huid, bomen, horizon Daarna past Photolemur aangepaste optimalisaties toe op het geheel én op afzonderlijke delen van de foto. Installatie Het programma is niet gratis. Op com haalt u de Mac- of Windows-versie waarvan een licentie voor één computer 30 dollar (ca. 25 euro) kost. Een familielicentie voor maximaal vijf apparaten kost u 50 dollar (ca. 42 euro). De Windows-versie is geen moderne Windows Store-app, maar een Win32-toepassing. 1 Sleep de foto s in de app of importeer ze via de knop. De proefversie is volledig functioneel, wel verschijnt er een watermerk over het resultaat. Om geen kat in een zak te kopen, probeert u eerst de gratis testversie. Die heeft twee beperkingen: over het eindresultaat verschijnt een watermerk (afbeelding 1) en hiermee kunt u niet in één batch-opdracht correcties uitvoeren op meerdere foto s. Het downloadpakket voor de installer bedraagt ongeveer 150 MB. Na de installatie komt u in het welkomstschermpje om uw licentiecode in te voeren of om de gratis versie te starten. Hoewel het om een programma gaat dat op de harde schijf geïnstalleerd wordt, vraagt het toch een internetverbinding om foto s te verwerken. 2 Verbeteren versus bewerken Wanneer het programma zich opent, valt eerst vooral de schaarse interface op (afbeelding 2). Er zijn nauwelijks knoppen en geen gereedschappen. Waar een eerdere versie nog beschikte over een crop-tool om de foto uit te snijden, is die functie in deze versie verdwenen. Er is ook geen alternatief voor aanwezig; om een foto uit te snijden, moet u dus een andere applicatie gebruiken. Ook het schuifje om de intensiteit van de correctie in te stellen is weg. Het is wennen aan deze nieuwe generatie intelligente software, die iedere mogelijkheid om handmatig in te grijpen uitsluit. Photolemur is met nadruk geen fotobewerker, maar een fotoverbeteraar. Webafbeeldingen te klein We merken dat het resultaat van de automatische correctie van Photolemur beter is wanneer de foto s een hoge resolutie hebben. Afbeeldingen die kleiner zijn dan 800 x 600 pixels, bijvoorbeeld foto s voor het web, zal deze tool weigeren. Overigens zult u ook weinig verschil merken bij foto s die van meet af aan al goed zijn. Wanneer u een opent die te weinig pixels bevat, krijgt u deze boodschap. 28

29 Workshop piloot Twaalf correctie-algoritmes Wanneer u een foto naar de app sleept, ziet u enkele seconden een soort wachtscherm met Doing Magic, waarin u leest welke algoritmen de afbeelding doorloopt (afbeelding 3). De makers beweren dat er twaalf soorten correcties plaatsvinden: kleurherstel, optimalisatie van de belichting, gelaatscorrecties, raw-conversie, verbetering van de jpg-kwaliteit, ruisonderdrukking, meer expressieve lucht, slimme mistcorrectie en tinten levendiger maken. In onze test is het resultaat nogal uiteenlopend. De meeste foto s waarvan de helderheid en de kleuren niet zo levendig waren, verbeteren opvallend. computeridee.nl Bij het verwerken verschijnt er een soort sterrenstelsel waarbij u leest welke verbeteringen er plaatsvinden. Portretten verliezen door de ingreep soms hun scherpte. Raw Photolemur kan ook het raw-formaat aan waarmee eigenaars van spiegelreflexcamera s graag werken. Omdat het raw-formaat niet universeel is maar afhankelijk blijft van de camerafabrikant, publiceert de ontwikkelaar op de website een lijst camera s die Photolemur ondersteunt. Wanneer de applicatie een foto moet verwerken in een raw-formaat dat hij niet herkent, blijft hij eindeloos rekenen. Hier hadden we toch eigenlijk wel een venstertje verwacht met de waarschuwing dat Photolemur dit bepaalde raw-formaat niet ondersteunt. 3 4 Met behulp van een versleepbare scheidingslijn kunt u voor en na vergelijken. Voor en na In plaats van een foto in het appvenster te slepen, kunt u ook meerdere foto s importeren. Wanneer u op een miniatuur klikt, komt Photolemur in actie. In het hoofdvenster krijgt u een gesplitste weergave zien van voor en na (afbeelding 4). Door de grenslijn te verslepen, vergelijkt u de kwaliteit. Deze grenslijn staat verticaal: het is niet mogelijk om de fotokwaliteit met een horizontale lijn te vergelijken. Het moet echter gezegd dat dit voorvertoningsvenster eigenlijk te klein is om de kwaliteit van de verbeterde foto objectief te beoordelen. Inzoomen is onmogelijk, Photolemur toont de afbeelding op een bepaald formaat en daar moet u het mee doen. Plug-in Wie Adobe Lightroom gebruikt, kan Photolemur als plug-in installeren, zodat deze tool als een soort miniprogramma werkt binnen Lightroom. Let op: dit werkt uitsluitend met de betaalde versie van Photolemur. Zorg dat Lightroom gesloten is. In Windows installeert u de plug-in door in het openingsscherm op Photolemur te klikken; daar kiest u Install Plug-ins. In macos klikt u op Photolemur naast het Apple-logo en kiest u daar de opdracht Install plugins. In Lightroom zult u voortaan, onder het menu Bestand, de opdracht Exporteer naar Photolemur aantreffen. 5 Resultaat Over smaak en kleuren valt niet te twisten. De landschapskiekjes die we Photolemur voorschotelden zagen er na verwerking levendiger uit. Soms was de luchtpartij zelfs iets te geprononceerd en werden de bomen echt diepgroen, soms zelfs bijna fluogroen. Het lijkt dan een beetje op een hdr-effect dat u vaak bij fotobewerkers ziet. Voor het verwerken van portretten hebben de ontwikkelaars echt nog werk te doen (afbeelding 5). Lichtvlekken in het gelaat verschijnen zelfs duidelijker in beeld en de huidskleur komt er soms onnatuurlijk uit. Huidtinten zien er met de standaardaanpassing soms te zacht uit zodat de persoon wel wat gaat lijken op een barbiepop. Lijkt ons niet de bedoeling. Uitvoer Bent u tevreden over het resultaat, dan mag u als gebruiker eindelijk zelf iets doen. Het resultaat kunt u wegschrijven in zes formaten: jpg, png, tiff, jpeg-2000, Photoshop (psd) en pdf. U klikt op de knop Export, zodat u de afbeelding kunt opslaan op de harde schijf of kunt verzenden naar en enkele sociale media als Flickr, Facebook, Twitter. In de macos-versie kunt u ook rechtstreeks exporteren naar Snapheal, een app waarmee u ongewenste objecten uit foto s wegtovert. Als u de foto wegschrijft naar een locatie op de harde schijf, is het niet mogelijk om de bestandsnaam te wijzigen. Ook daar is Photolemur koppig in. En het is precies die compromisloze eigenwijsheid die de gebruiker zal charmeren óf juist niet. 29

30 Tekst Ap de Smits Voor Nop Oktoberfeest We vieren gratis software Bewogen Met Live Photo s bracht Apple beweging in het iphone-fotogebeuren en kwamen stilstaande beelden ineens compleet met geluid tot leven. Mooi voor wie dit graag wilde, maar minder mooi voor wie het ook wilde delen met anderen die niet over ios beschikken. Al snel verschenen er commerciële oplossingen om Live Photo s te converteren, maar ondertussen kan het ook gratis en wel met Googles Motion Stills. Hiermee kunt u een Live Photo bewaren als geanimeerde gif-afbeelding (met minder kleuren dan het origineel, maar handig voor losse beeldjes) of als videobestand met dezelfde hoge resolutie als de afbeelding. Wat: Motion Stills OS: ios, Android Taal: NL Gesloopt Het zit weleens tegen in het leven. Sommige mensen sluiten dan even de ogen en laten in stilte wat denkbeeldige stoom uit hun oren ontsnappen, terwijl anderen dingen beginnen te roepen die we hier niet zullen herhalen. En dan zijn er nog mensen bij wie het lontje zó kort of de stress zó groot is, dat ze de hele boel kort en klein willen slaan een dure liefhebberij. Niet zelden richt die woede zich op de pc, want die kan nogal eens een bron van frustratie vormen. Deze frustratie reageert u af met Stress Reducer Desktop Destroyer, een tip van Ton Koorevaar. Hiermee sloopt u uw pc grondig zónder bijkomende kosten! Wat: Stress Reducer Desktop Destroyer Taal: EN Maakbaar Het maken van je eigen game is niet eenvoudig, maar wie er de nodige tijd in stopt kan uiteindelijk wel met trots iets tonen dat daarvoor nog niet bestond. Wie zelf een puzzelgame wil maken hoeft in elk geval niet helemaal bij nul te beginnen, want PuzzleScript biedt alles wat u nodig hebt om aan de slag te gaan. Met deze online tool maakt u binnen de kortste keren uw eigen html5-puzzelspel dat u ook nog eens met de rest van de wereld kunt delen. Om u op weg te helpen is er een groot aantal tutorials en voorbeeldgames beschikbaar. Geen zin om zelf iets te maken? U kunt er ook de games van anderen spelen. Wat: PuzzleScript Taal: EN Snel binnenhalen? Razzel In de filmwereld is het al jaren mode om genres door elkaar te husselen tot een nieuwe mix en ook bij games zien we die trend al een tijdje. De combinatie racen en schieten kennen we al langer, maar racen door te puzzelen (razzelen) is nieuw voor ons. Toch is dat wat u moet doen in de nieuwste game van het populaire programma Top Gear, genaamd Road Trip. Rijg ketens van gelijk gekleurde blokjes aan elkaar voor meer snelheid en win zo races. Dat levert punten op waarmee u betere wagens koopt en gemene trucs om races te winnen, zoals aardappelen voor in de uitlaat of oververhitte stoelverwarmingen. Wat: Top Gear Road Trip OS: ios, Android Taal: NL 30

31 Verschil Wie klein behuisd is, kan niet al te veel spullen verzamelen; voor je het weet ben je een hoarder, iemand die zichzelf tussen zijn eigen bezittingen heeft ingebouwd. Homo Elektronicus loopt niet zo makkelijk tegen dat probleem aan omdat de opslagruimte waarover we kunnen beschikken nu eenmaal steeds groter wordt. Die luxe brengt nieuwe problemen met zich mee: hoe houd je zicht op al die bestanden en met name verschillende versies? Dat kan met het fraaie WinMerge. Hiermee kunt u moeiteloos mappen met elkaar vergelijken om in detail de verschillen te zien en die door synchronisatie op te heffen. Wat: WinMerge Taal: NL Verbinding Sinds enige tijd kunnen we met ons Nederlandse abonnement vrijelijk mobiel internetten binnen de EU, maar er zijn al volop klachten te horen over de snelheid daarvan. En wat als u zich buiten de EU bevindt? Toegang tot een wifi-netwerk kan dan uitkomst bieden, maar waar vindt u die en als het een beveiligde is, hoe komt u erop? Wifi Map kan helpen. Deze app bevat inloggegevens van miljoenen netwerken over de hele wereld en deze worden uiteraard ook regelmatig bijgewerkt. Hiermee kunt u op de kaart een plek in uw omgeving zoeken waar u verbinding kunt maken. De gratis versie bevat wel erg veel reclame. Wat: Wifi Map OS: ios, Android Taal: EN Kaartje leggen Het zien van verbanden is een talent dat niet iedereen in dezelfde mate bezit. De digitale revolutie heeft het echter wel steeds makkelijker gemaakt om gegevens te visualiseren die anders een ondoordringbare cijferbrij zouden zijn, bijvoorbeeld gegevens die betrekking hebben op bepaalde locaties. Met Carto kan iedereen cijfers uit bijvoorbeeld een spreadsheet koppelen aan landen, plaatsen of coördinaten om ze op die manier meer zeggingskracht te geven. Dat kan variëren van een eenvoudige weergave van de bevolkingsdichtheid van landen tot een gedetailleerde analyse van de snelheid tijdens een reis. Wat: Carto Taal: EN Vlucht Er zijn heel veel dingen veranderd sinds Voor Nop een nopje was maar wat in elk geval gebleven is, is dat kinderen nog steeds papieren vliegtuigjes vouwen. Sterker nog: er zijn zelfs volwassenen die dit doen en er heuse wedstrijden in houden. En zoals bijna alles in het leven tegenwoordig gesimuleerd wordt, kunnen we zelfs digitaal de lucht doorklieven met een gevouwen blaadje in de game Paperplane. Een doel heeft het spel eigenlijk niet u kunt gewoon een beetje rondvliegen en een tuin verkennen maar het is wel erg mooi gemaakt en gaat vergezeld van een rustgevend muziekje. Een leuk speeltje. Wat: Paperplane Taal: EN Getipt! Logitech M590 Multi-Device Silent t.w.v. 49,99 Voor Nop Webstek U kunt uzelf online op allerlei plekken uiten, maar met een eigen site hebt u de meeste vrijheid. Hier zijn verschillende gratis platforms voor. Tot de leukere hiervan hoort het geheel vernieuwde Google Sites, waarover Peter Tilkema ons tipte. Dat u met Google Sites uitgebreide websites kunt maken, bewijst hij met zijn eigen view/klokkenmuseums. Het maken van pagina s kan niet eenvoudiger: u vult elementen met tekst, afbeeldingen, enz. en sleept deze naar de gewenste locatie. Hoe het eruit komt te zien, wordt bepaald door een van de zes thema s die u nog naar wens kunt bijstellen. Wat: Google Sites Taal: NL Met de M590 Multi-Device Silent kunt u stil en efficiënt werken. Stil omdat deze muis wel hetzelfde klikgevoel heeft als een reguliere muis, maar daarbij 90% minder klikgeluid maakt. Efficiënt omdat u, dankzij Logitech FLOW, naadloos tussen twee computers kunt navigeren. Het micro-precisie scrollwiel zorgt er bovendien voor dat u sneller op lange webpagina s kunt scrollen. Meer informatie? Ook winnen? Kent u gratis software die we beslist moeten noemen? Stuur een mailtje met de naam van het programma en het internetadres waar we het kunnen downloaden naar voornop@computeridee.nl. Vergeet niet uw naam en adres, misschien levert uw tip u een prijs op! computeridee.nl 31

32 Back-up zonder Back-uppen vinden veel mensen gedoe totdat ze onvervangbare bestanden kwijt zijn. Met AutoVer hebt u er echter geen omkijken naar, dus geen uitvluchten meer! Tekst Ap de Smits W anneer uw computer crasht, kunt u Windows en uw programma s relatief makkelijk opnieuw installeren. Dat geldt echter niet voor verloren gegane data, zoals uw foto s en documenten. Het back-uppen daarvan is dan ook een absolute must en met AutoVer gaat het letterlijk vanzelf. En AutoVer biedt ook nog eens versiebeheer zodat u onterechte wijzigingen in bestanden altijd ongedaan kunt maken. Waar wacht u nog op? Downloaden en installeren U downloadt AutoVer op Wanneer de installatie bijna voltooid is, kunt u ervoor kiezen AutoVer als Windows-service te laten draaien en deze te starten. Services starten altijd automatisch met Windows, maar wanneer u alleen het onderste vinkje laat staan en AutoVer als gewoon programma draait, dan kunt u dat ook instellen. We klikken dus op Finish met alleen het onderste vakje aangevinkt. Instellingen De gebruikersinterface wordt nu automatisch gestart, maar we gaan eerst even kijken bij de instellingen, te vinden via het tandwielpictogram (Application Settings afbeelding 1). Enkele van de instellingen hier zijn voor ons van belang. De eerste regel (Compare App) verwijst standaard naar het gratis programma WinMerge om bestanden te vergelijken, maar u kunt deze regel ook leegmaken. Met Kladblok als Text Viewer kunnen we goed leven, maar als Image Viewer wilt u wellicht een ander programma opgeven via de puntjes Hier maakt u een nieuwe Watcher aan: een nieuwe bewakingopdracht. U kiest zelf wat er wel en wat er niet geback upt moet worden. U kunt behoorlijk wat instellen bij AutoVer. De locatie van de configuratiebestanden kunnen we laten voor wat het is tenzij u het programma portable wilt gaan gebruiken, in dat geval kiest u Local/Portable. De drie bovenste vinkjes (aan, uit, aan) staan zoals we ze graag willen hebben. Bij de vierde moet u kiezen: wilt u dat gewiste bestanden in de prullenbak terecht komen? Als u dat wilt, vinkt u het vierde vakje aan. Het vijfde hoeft u alleen aan te vinken als u problemen ondervindt, het programma zal dan een uitgebreider logbestand maken. Mapbewaker AutoVer werkt door het continu bewaken van bepaalde mappen. Een bewakingsopdracht heet een Watcher en u kunt er meerdere naast elkaar definiëren. Dat doen we via het pictogram Add New Watcher. We komen nu in het instellingsscherm voor deze nieuwe Watcher (afbeelding 2). Elke taak kunnen we een logische naam geven. Wij gaan bijvoorbeeld alle werk-gerelateerde mappen bewaken en noemen de Watcher dan ook Werk. Op de volgende regel selecteren we de map die we willen bewaken (hoogste niveau) en op de regel daaronder geven we een bestemming op. Dat mag de absolute locatie van een andere map zijn, een relatieve locatie ten opzichte van de eerder genoemde map (alleen zinvol voor versiebeheer) of een ftp-adres. Bij Backup-type kunnen we namelijk kiezen of we naar een map of via ftp willen back-uppen. Dat laatste is bijvoorbeeld interessant voor back-ups die naar de cloud of naar een nas gaan. Zoals u ziet aan het eerste vinkje worden standaard alle submappen meegenomen. Gebruikt u AutoVer als versiebeheerder dan volstaan deze instellingen, maar als u het gebruikt om te back-uppen, dan wilt u een vinkje zetten bij 2 3

33 Workshop zorgen Create initial backup. Daarmee wordt de volledige map in zijn huidige vorm naar de bestemming gekopieerd. Show alert on errors is handig als u het proces wilt bewaken. Een vinkje in het laatste vak informeert u over elke actie van AutoVer en da s misschien wat te druk. Met een klik op OK activeert u de taak, maar wacht daar nog even mee. Meer instellingen Op het tabblad Advanced kunt u aangeven welke bestandstypen er wel of niet moeten worden geback-upt (afbeelding 3). De standaard-instelling *.* is een logische, omdat we op de tweede regel uitzonderingen kunnen opgeven en we doorgaans meer soorten wel dan niet willen kopiëren. Op de derde regel kunnen we ook submappen opgeven om uit te sluiten. Bij Run on Copy kunt u een programma opgeven dat op het origineel en de kopie moet worden losgelaten. Delete backup files kunt u aanvinken om mappen echt synchroon te houden, maar het vinkje weglaten zorgt voor een extra veiligheid. Only copy if content is changed controleert indien aangevinkt of een bestand ook echt is gewijzigd. Eén keer goed instellen en u verliest nooit meer belangrijke bestanden Onze eerste Watcher draait! Versiebeheer Op het tabblad Versioning vinden we de instellingen voor versiebeheer (afbeelding 4). Hier kunnen we aangeven of en hoe we daarvan gebruik willen maken. Onder Mode kunt u None kiezen wanneer u geen versiebeheer wilt. Het verschil tussen de twee andere varianten is gering. U kunt elke opgeslagen wijziging in een bestand back-uppen (All Changes, de standaard) of dit op gezette tijden laten doen. De naamgeving van back-ups spreekt voor zich en behoeft geen wijziging. Wel interessant is de mogelijkheid back-ups te verwijderen of in te pakken. Op het laatste tabblad, FTP, kunt u de ftp-server en de inloggegevens opgeven. De mogelijkheid om ftp te gebruiken is bijvoorbeeld handig wanneer u over een nas beschikt. Zodra alle instellingen naar wens zijn, klikt u op OK en wordt de Watcher actief. 5 6 Dat maakt het programma wel iets trager. Tot slot zorgt Synchronise backup ervoor dat de doelmap automatisch wordt gesynchroniseerd met de bronmap. Als u niet kiest voor Create initial backup bij de vorige stap gebeurt het hier dus alsnog, maar dan in etappes, tenzij u voor Never kiest. In dat geval fungeert AutoVer alleen als versiebeheerder. Voor back-up-doeleinden is Daily een goede keus en kunt u desgewenst een tijd opgeven. computeridee.nl 4 Hier ziet u van uw bestanden welke versies er allemaal geback upt zijn. U kunt ook versiebeheer inschakelen. Watcher-taken In het hoofdscherm van AutoVer (afbeelding 5) is nu uw eerste Watcher verschenen. Deze kunt u aanpassen (Watcher Properties), wissen (Delete Watcher) en pauzeren of hervatten (Pause/Resume via het driehoekje regelt u dit per Watcher als u er meerdere hebt). Met Synchronise Selected Watcher kunt u een complete back-up van de bronmap handmatig starten. Om te weten wat er precies is gekopieerd, kunt u terecht bij Explore Back-ups. Hier kunt u de bronmap opzoeken en per bestand zien welke versies daarvan bestaan (afbeelding 6). Het tweede pictogram leidt u naar de doelmap (Backup Folder) waar u deze versies terugvindt. Met het derde pictogram kunt u de mapinhoud verversen. Herstel De enige reden om back-ups te maken is natuurlijk dat u ze indien nodig kunt terugzetten. Met AutoVer doet u dat via het pictogram Restore Files. Vervolgens kiest u een datum en een tijd. Het terugzetten van álle bestanden is uiteraard niet altijd wenselijk en dus kunt u ook gewoon handmatig bestanden kopiëren vanuit de backup-map. U kunt meerdere Watchers naast elkaar gebruiken, bijvoorbeeld één die uw fotomap in de gaten houdt en deze back-upt naar uw nas en één die uw documentmap backupt naar een veilige usb-stick. Flexibeler wordt het niet! 33

34 FOTO S NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM, ARNHEM 18 meter Toen à la nu Nederlandse geschiedenis 34 Hoe oud zijn de hunebedden in Drenthe en Groningen? Op welk traject reed de eerste stoomtrein van Nederland? Wie is onze beroemdste filosoof? Tekst Jolein de Rooij De antwoorden* op die drie vragen zouden moeten behoren tot uw historische basiskennis. Tenminste, volgens de Commissie Van Oostrum, die in 2006 de Canon van Nederland samenstelde. Diezelfde Canon van Nederland is sinds 23 september te zien in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. En dat op een moderne manier: op een grote interactieve digitale wand van achttien meter lang en drie meter hoog. Als bezoekers meer over een bepaald onderwerp willen weten, kunnen ze op het aanraakscherm tikken. Uw historische kennis bijspijkeren kan overigens ook online. Op staat de hele Canon uitgebreid beschreven. Sites

35 Toen à la nu * RUIM VIJFDUIZEND JAAR OUD, VAN AMSTERDAM NAAR HAARLEM, SPINOZA. computeridee.nl 35

36 Beheer(s) uw v Of het nou om muziek, films, postzegels, kunst of Star Wars-poppetjes gaat, veel mensen lijden aan verzamelwoede. Hebt u geen idee hoe compleet uw ver zameling momenteel is? Hoog tijd om alles digitaal te registreren. Met deze websites, apps en software krijgt u dat eenvoudig voor elkaar. Tekst Maikel Dijkhuizen Veel mensen vinden het leuk om hobbymatig bepaalde objecten te verzamelen. Helaas is de registratie hiervan vaak een ondergeschoven kindje. Zeker bij grote collecties is een ongeordende verzameling lastig en ligt het risico van dubbelingen op de loer. In de winkel of op een beurs is het wel zo fijn wanneer u weet wat u thuis hebt liggen. Digitaal ordenen is het motto! Door een persoonlijke database op uw smartphone te openen, controleert u of u die mooie elpee of bijzondere postzegel al in uw bezit hebt. Welke webdienst, app of computerprogramma u daarvoor het beste kunt gebruiken, ligt er maar net aan wat u verzamelt. Computer Idee helpt u een handje en zet interessante opties op een rij. Algemene verzamelaars Dé verzamelsite van Nederland vindt u op Bij deze webdienst legt u uw complete collectie vast en gaat u op zoek naar nieuwe parels. Een account aanmaken is snel geregeld, al dient u de registratie wel te bevestigen via een sms-code. Verder geeft u aan of u alerts van bepaalde veilingen wilt ontvangen. Zodra u bent ingelogd, kiest u voor Verzameling bijhouden. Geef vervolgens aan onder welke categorie uw verzameling valt. U hebt keuze tussen 42 categorieën, waaronder aanstekers, speldjes, stripboeken, postzegels, modeltreinen, munten en sigarenbandjes. Het toevoegen van objecten kan op twee manieren. Aller- 36 Catawiki, Discogs en meer! Talloze objecten zijn al op Catawiki geregistreerd, zodat u uw verzameling eenvoudig kunt digitaliseren. eerst controleert u of iemand anders het betreffende voorwerp al heeft toegevoegd. Bij iedere categorie sorteert u het aanbod op merk en (sub) soort. Daarnaast gebruikt u eventueel de zoekfunctie. Hebt u het juiste voorwerp gevonden? Aan de rechterkant van ieder object vindt u het kader Dit item. Geef aan dat u het artikel in uw verzameling wilt opnemen en bepaal de huidige conditiestaat. U bevestigt daarna met Toevoegen. Misschien is uw modeltrein of postzegel nog niet bij Catawiki bekend. Kies dan op de categoriepagina voor Voeg item toe aan catalogus. U vult daarna het complete formulier in met specifieke informatie over het object. Klik rechtsboven op uw profielnaam en daarna op Mijn Verzameling om uw collectie te bewonderen. Veilingen Een belangrijk aspect van Catawiki zijn veilingen, die onder notarieel Exporteren naar Excel Veel verzamelaars houden hun collectie bij in Excel. Catawiki kan u hierbij prima van dienst zijn, namelijk door de database naar dit programma te exporteren. Via uw profielnaam kiest u voor Mijn Verzameling. Klik aan de linkerkant vervolgens op Exporteren en Exporteren naar Excel. Zodra het xls-bestand voor u klaarstaat, ontvangt u een met een downloadlink. Via het werkblad Statistieken bekijkt u eenvoudig de geschatte verzamelwaarde. toezicht staan. De webdienst heeft hiervoor zelfs bijna tweehonderd veilingmeesters in dienst. Iedere week zijn er zo n veilingkavels. Kortom, een mooie kans om uw verzameling completer te maken. U bekijkt de veilingen die vandaag aflopen, al kunt u ook op veilingcategorie zoeken. Bent u de hoogste bieder, dan krijgt u het object binnen drie werkdagen thuisgestuurd. Houd er wel rekening mee dat er negen procent aan veilingkosten bijkomt. Handig is dat u ook automatische biedingen kunt plaatsen. Bent u overboden, dan voert Catawiki automatisch een nieuw bod in. Hiervoor gebruikt de dienst de kleinst mogelijk biedstap totdat uw maximumprijs is bereikt. Overigens kunt zelf ook een item beschikbaar stellen voor een veiling; daarvan moet de geschatte waarde wel minimaal 75 euro bedragen. Ook Excel-liefhebber kunnen met Catawiki uit de voeten.

37 De beste verzameldiensten erzamelwoede Commerciële software Wie bereid is om te investeren in een zelfgemaakte verzameldatabase, heeft volop keuze. Neem maar eens een kijkje op U treft hier specifieke software om films, boeken, muziek, stripboeken en games te ordenen, waarbij u de database eventueel ook onderweg meeneemt. De software en app kosten respectievelijk 49,95 en 14,99 euro. Zoekt u naar een oplossing waarin u iedere denkbare verzameling kunt registreren? Misschien is Numento ( dan iets voor u. Dit programma kost 29 euro en biedt onder meer cloudondersteuning. De Franse ontwikkelaar stelt Engelstalige versies voor Windows en macos beschikbaar. Zoekt u via Google naar software hiervoor, dan komt u al gauw het Nederlandstalige programma icollectware (www. icollectware.nl) op het spoor. De makers vragen hiervoor 39,95 euro, maar helaas is de software nogal verouderd en instabiel. Om die reden laat u icollectware het beste links liggen! Verzameldatabase aanleggen Registreert u uw collectie liever niet bij een webdienst als Catawiki? Als alternatief legt u de verzameling vast in een eigen database. Het gebruik van Excel is natuurlijk alom bekend, maar er bestaat hiervoor ook specifieke software. Een bekend voorbeeld hiervan is het gratis Data Crow (www. datacrow.net), dat werkt in Windows, macos en Linux. Hiermee kunt u iedere denkbare verzameling digitaal registreren. Van films, boeken, muziek en software importeert het programma desgewenst extra informatie vanaf internet. Onder andere integratie met Bol.com is hiervoor ingebouwd. Zodra de Nederlandstalige freeware opstart, verschijnen er wat tips in beeld. Verder kunt u bepaalde modules activeren, zodat u bijvoorbeeld gemakkelijker muziekalbums, films of boeken kunt toevoegen. Maak naar eigen inzicht een keuze en neem de tijd om de database op te bouwen. In eerste instantie richt het programma zich op het registreren van mediacollecties, maar ook voor andere verzamelingen kunt u ermee uit de voeten. Hoewel Data Crow relatief gemakkelijk in gebruik is, bestaat er natuurlijk altijd een kans dat de software onverhoopt niet bevalt. Met GCstar ( bestaat er een gratis alternatief om een eigen verzameldatabase te maken. De app CW Verzamel! downloadt uw Catawiki-database naar een smartphone. Catawiki-app? Uiteraard wilt u uw felbegeerde collectie ook onderweg raadplegen. Hoewel Catawiki meerdere apps voor Android en ios heeft ontwikkeld, kunt u daarmee niet uw eigen verzameling inzien. Een gemiste kans, want op de beurs of in een kringloopwinkel is het uitermate handig om even een blik op uw huidige collectie te werpen. Natuurlijk kunt u in een mobiele browser openen, maar dat werkt toch onhandiger dan een app. Onder de naam CW Verzamel! heeft een externe ontwikkelaar voor ios (iphone en ipad) en Android een alternatieve app uitgebracht waarmee u de volledige Catawiki-verzameling naar uw smartphone downloadt. Handig, want zo hebt u ook zonder internetverbinding toegang! Nadat u bent ingelogd, tikt u op Synchroniseer en Synchroniseer verzameling. Zeker bij omvangrijke collecties kan dit proces even duren. CW Verzamel! vraagt netjes of u grote afbeeldingen van de objecten wilt downloaden. Tik op Verzameling om uw collectie op te vragen. Alle details zijn beschikbaar. computeridee.nl Numento helpt u om zelf een mooie verzameldatabase aan te leggen. Films ordenen Verzamelaars van films kiezen uit verschillende goede oplossingen om hun collectie in kaart te brengen. Wie hiervoor een eenvoudige webdienst zoekt, brengt een bezoekje aan www. blu-ray.com. Na de registratie klikt u bij een film onder de hoesafbeelding op Add to collection. U voegt eventueel een eigen beoordeling en de betaalde prijs toe. Laat u overigens niet afleiden door de naam van deze webdienst, want naast blu-rays legt u net zo gemakkelijk dvd s vast. U kunt zelfs games registreren! Houd er verder rekening mee dat deze webdienst standaard de titels laat In Data Crow kunt u specifieke modules activeren. 37

38 U gebruikt Blu-ray.com ook om Nederlandse titels te registreren. Gebruik het isbn-nummer om fysieke boeken in Calibre te registreren. zien die in Amerika verschijnen. Klik achter het zoekveld daarom op de Amerikaanse vlag en selecteer Holland of Belgium. Via de app My Movies by Blu-ray.com werpt u altijd en overal een blik op uw indrukwekkende filmverzameling. Deze app is zowel voor ios als Android beschikbaar. Handig is dat u films ook via de ingebouwde barcodescanner kunt opzoeken. Verder stelt u desgewenst een wensenlijst samen. Als alternatief voor een webdienst als Blu-ray.com kunt u natuurlijk ook een lokale database creëren met al uw blu-rays en dvd s. All My Movies ( com) is hiervoor een veelgebruikte oplossing. Na een gratis testperiode betaalt u voor deze software 39,95 dollar (ca. 33 euro). Voor een gratis alternatief gebruikt u Eric s Movie DataBase ( Voor boekenwurmen Lijkt uw woning meer op een veredelde bibliotheek omdat u zo veel boeken hebt? Hoog tijd om alles netjes digitaal te registreren, zodat u exact weet welke titels u in bezit hebt. Het blijkt in de praktijk best lastig om hiervoor een universele oplossing te vinden waarbij u Nederlandse titels kunt invoeren. Calibre ( is een prima gratis oplossing wanneer u de database lokaal opslaat. Dit programma is weliswaar oorspronkelijk bedoeld om e-books te beheren, maar gelukkig registreert u ook gemakkelijk fysieke boeken. Via het menu kiest u dan voor de opties Boeken toevoegen en Aan de hand van ISBN toevoegen. Vervolgens voert u meerdere nummers onder elkaar in, waarna Calibre de bijbehorende data en boekomslagen ophaalt vanaf het web. In een enkel geval 38 De app My Movies by Blu-ray. com helpt u om gekochte films vlot met de barcodescanner toe te voegen. Goodreads werkt prima voor het scannen en registreren van Nederlandstalige boeken. Media verzamelen De website Libib ( is geschikt om zowel uw boeken, films, muziek als games in een database vast te leggen. Nuttig, want zo hoeft u niet bij meerdere diensten aan te kloppen. Het betreft een Engelstalige website met mobiele apps voor Android en ios. Met een gratis abonnement legt u maximaal items vast. Net als bij Calibre en Goodreads voegt u eenvoudig boeken toe aan de hand van het isbn-nummer. Praktisch alle muziek die ooit is uitgebracht, vindt u probleemloos op Discogs. herkent de software het boek niet, dan zult u de gegevens handmatig moeten invoeren. Verder ontbreekt er vaak een omslag, maar die kunt u ook zelf toevoegen. Naast reguliere leesboeken registreert u aan de hand van het isbn-nummer ook eenvoudig studieboeken. Als alternatief kunt u Goodreads ( overwegen. Dit is een sociaal netwerk voor boekenwurmen waarin u al uw boeken registreert. De webdienst schotelt u daarnaast suggesties van nieuwe titels voor en u kunt zien wat vrienden lezen. Verder gebruikt u Goodreads ook onderweg, want er zijn apps voor Android en ios beschikbaar. Het toevoegen van boeken werkt eenvoudig dankzij de ingebouwde barcodescanner. Muziekdragers ordenen Of u nou cd s, vinyl, muziek-dvd s of cassettebandjes verzamelt, Discogs ( is dé webdienst voor muziekfanaten. U voegt relatief eenvoudig uw volledige audiocollectie toe en snuffelt door de databases van andere luisteraars. Discogs vervult verder de functie van online handelsplaats. Zoekt u een specifiek album, dan laat de webdienst zien bij welke verkoper die felbegeerde cd of lp het goedkoopst is. Hierbij vindt u ook specifieke informatie over de kwaliteit. Vooral bij een kwetsbare geluidsdrager als vinyl is dat belangrijk. Uiteraard staat het u zelf ook vrij om digitaal te leuren met uw afgedankte albums. Een groot voordeel is dat dit muzikale platform wereldwijd op grote schaal wordt gebruikt, dus er is bijna altijd wel een koper te vinden. Op de volgende pagina volgt u een miniworkshop over Discogs.

39 De beste verzameldiensten Miniworkshop Discogs Lijkt Discogs u wel wat? Het Engelstalige muziekplatform is behoorlijk uitgebreid en kent allerlei functies. Aan de hand van deze miniworkshop helpt Computer Idee u een eindje op weg. 2 1 Eerste begin Ga naar com. Zoals u van alle webdiensten gewend bent, maakt u eerst een account aan. U vult hiervoor rechtsboven het formulier in, al kunt u ook via uw Facebook- of Google-account inloggen. U komt nu op het dashboard terecht met een overzicht van allerlei (persoonsgebonden) gegevens. Zoals u ziet, is het dashboard nog relatief leeg. Goed om te weten is dat u eigen modules aan deze profielpagina kunt toevoegen, zoals een overzicht van muzikale aanbevelingen en nieuwe toevoegingen van vrienden. Klik op Add a module om een nieuwe module aan het dashboard vast te maken. U verplaatst een module naar een andere plek door het blok via de grijze balk te verslepen. Met de bar of cataloguscode haalt u het juiste muziekalbum boven water. 1 is. Daarentegen kunnen er ook meerdere versies van bijvoorbeeld een cd onder dezelfde barcode vallen. Neem dan de overige specificaties even onder de loep. Bekijk bijvoorbeeld of het label(nummer) klopt en controleer het jaar van uitgifte. Vooral oude lp s hebben geen barcode en die zult u dus handmatig moeten opsnorren in de enorme database van Discogs. Kenners gebruiken als alternatief meestal de cataloguscode die bijvoorbeeld op de rug van de lp-hoes is te vinden. Als u eenmaal de juiste versie te pakken hebt, klikt u aan de rechterkant op Add to Collection. 3 3 Mobiele app U gebruikt Discogs ook vanaf een smartphone of tablet, want u kunt een app voor Android of ios downloaden. Vooral voor het toevoegen van muziek is deze app onmisbaar. Er is namelijk een barcodescanner aanwezig. Installeer deze toepassing vanuit Google Play of de App Store en log in met uw gebruikersgegevens. Open vervolgens de zoekfunctie, waarna u op het pictogram met de barcode tikt. U geeft Discogs nu toestemming om de camera te gebruiken. Zodra u een barcode van een muziekalbum scant, verschijnen de resultaten direct in beeld. Met de app kunt u verder een wensenlijst opstellen en uiteraard uw collectie bekijken. Leuk is bovendien dat in uw profiel de geschatte waarde van uw collectie staat vermeld. 2 Muziek toevoegen Vanzelfsprekend is uw collectie nog leeg. Daar gaan we iets aan doen, namelijk door al uw albums één voor één toe te voegen. Zeker bij omvangrijke muziekcollecties is dat een tijdrovende bezigheid. Met name internationale artiesten brengen van hun albums meerdere versies uit, waardoor het een hele kunst is om de juiste editie te registreren. De gemakkelijkste methode is om de barcode van een cd, dvd, blu-ray of lp in te voeren. Gebruik hiervoor het zoekveld boven aan de site. Vaak is er maar één zoekresultaat, waardoor de keuze eenvoudig Het dashboard van Discogs bestaat uit meerdere verplaatsbare modules. De barcodescanner van de mobiele app werkt ideaal voor het toevoegen van grote collecties. 4 Shoppen Of u nou de site of de app gebruikt, Discogs is prima geschikt om uw collectie met muziek uit te breiden. Het is namelijk een populai- re handelsplaats. Dankzij het wereldwijde karakter kunt u er vaak prima terecht voor zeldzame uitgaves, al betaalt u daar doorgaans wel een hoge prijs voor. Binnen de app staat bij ieder album de goedkoopste aanbieder al standaard vermeld. Op de website klikt u eerst op Buy Vinyl of Buy CD om een lijst met aanbieders te openen. Let bij met name vinyl wel even op de conditie, want zeker bij oude platen is dat altijd een risico. Afrekenen gaat meestal via PayPal. Veel koopplezier! computeridee.nl 39

40 Bescherm uzelf tegen ransomware Verdedigingswerk Afgelopen zomer doken vreemde namen op in alle nieuwsmedia: WannaCry en NotPetya. Het waren de nieuwste, wereldwijde aanvallen van ransomware: kwaadaardige software die uw data versleutelt en (misschien) weer vrijgeeft als u losgeld hebt betaald. Hoe kunt u het beste anticiperen op dergelijke bedreigingen? Tekst Toon van Daele Ransomware is een vorm van malware, kort voor malicious (kwaadaardige) software. Er zijn verschillende types malware, waaronder adware (die u heimelijk traceert en/of u op ongewenste advertenties trakteert), virussen (software die zich vaak aan andere programma s of documenten vasthecht om zo ook andere computers te kunnen besmetten), Trojaanse paarden (ogenschijnlijk bonafide programma s met een verborgen agenda) en rootkits (software die zich die in uw systeem nestelt om van daaruit schade te berokkenen). De laatste jaren steekt vooral ransomware de kop op. Het wordt ook wel cryptomalware genoemd omdat deze software zoveel mogelijk gegevensbestanden versleutelt, die zonder sleutel niet langer toegankelijk zijn. U krijgt de sleutel pas in handen na het betalen van een dwangsom (via bitcoin). Het is echter geen goed idee op die eis in te gaan: op die manier motiveert u de makers door te gaan met hun perfide werk en het is ook lang niet zeker dat u na betaling de beloofde sleutel ontvangt. De beste houding is proactief: proberen te vermijden dat u het volgende slachtoffer wordt! Gezond wantrouwen De meest gebruikelijke aanvalsvectoren van ransomware zijn phishing-mails: e-maiberichten die afkomstig lijken van een betrouwbare instantie, zoals een populaire webdienst, uw bank of een ander bedrijf, en die u trachten te 40 1 Een score van 100%: voor minder doen we het niet. Dit lijkt een legitiem bericht van Apple, maar dat is het getuige de achterliggende url helemaal niet! overhalen een bijlage te openen of een link aan te klikken (afbeelding 1). Gezond wantrouwen is hier dus op zijn plaats: bij twijfel neemt u contact op met de supportdienst of verwijdert u het bericht direct. Uiteraard hebt u ook een up-to-date antivirusprogramma draaien, dat onder meer ook (bijlagen in) s en url s kan checken. Als het goed is, weet die tool u dan ook te melden dat de bijlage niet koosjer is. Up-to-date WannaCry maakte wereldwijd wel slachtoffers: allemaal compu- ters die de nieuwste Windows-updates (nog) niet hadden geïnstalleerd. Micro- soft had de bewuste update (MS17-010) toch al in maart beschikbaar gesteld. De moraal van dit verhaal: zorg dat de automatische update- functie van Windows (en Office) is ingeschakeld. In Windows 10 wordt het trouwens (technisch) steeds moeilijker om die zelf op non-actief te zetten. Makers van ransomware misbruiken echter ook zwaktes in andere veelgebruikte software, zoals Java RE, Adobe Reader of uw browser. Laat dus ook de automatische update-functie voor dit trio geactiveerd. Een regelmatige extra check-up met bijvoorbeeld Personal Software Inspector (afbeelding 2) kan zeker geen kwaad ( cc/psins). Extra beveiliging U hebt dus een up-to-date antivirustool draaien, maar volstaat dat om ook de nieuwste ransomware buiten te houden? Waterdichte garanties hebt u nooit, zelfs niet met betaalde en complete beveiligingssuites. Zomaar een tweede antivirusprogramma installeren is meestal geen optie, want zulke tools kunnen elkaar in de haren vliegen. Het is echter wel mogelijk een van de volgende tools te installeren, naast uw reguliere antivirusprogramma. Een echte noodzaak is dat niet, maar het maakt uw systeem weer net iets veiliger en hopelijk ook niet merkbaar trager. 2

41 Workshop AppCheck Anti-Ransomware ( richt zich specifiek op óók onbekende ransomware (afbeelding 3). Het voorziet in twee beveiligingslagen: Ransom shelter (realtime back-up van bestanden) en Ransom Guard (blokkeert ransomware en herstelt back-ups vanuit uw shelter ). Verder is er nog SecureAPlus ( één jaar gratis). De initiële scan kan erg lang duren: tijdens deze scanronde worden alle geïnstalleerde en vertrouwde programma s aan een whitelist toegevoegd. Alle daaropvolgende scans nemen nauwelijks nog tijd in beslag. Stuit de tool op een onbekend of verdacht programma, dan kunt u dat met een muisklik door diverse cloudengines laten scannen. Domme back-ups Heel wat gebruikers voelen zich veilig tegen ransomware, want ik maak regelmatig back-ups. Back-ups blijven Slachtofferhulp Bent u ondanks alle voorzorgen onverhoopt toch het slachtoffer geworden van ransomware? Zodra u dat beseft, zet u het best meteen de computer uit, of u zorgt er in elk geval voor dat die niet langer met uw netwerk of het internet is verbonden. Via een live opstartmedium, zoals een Ubuntu-bootcd, kunt u dan eerst alle bestanden veiligstellen die nog intact zijn. Verder kunt u, vanaf een andere pc, de site raadplegen. Hier treft u onder meer de rubriek Decryptie Tools aan, met allerlei tools om versleutelde bestanden alsnog te decrypteren. Betaal in elk geval nooit uw gijzelnemers! 3 Een synctool voor cloudopslag: handig, maar niet ransomwarebestendig! Eventueel installeert u een extra beveiligingslaag die niet conflicteert met uw antivirus-oplossing. Back-uppen naar een nas mag, maar dan wel via een afzonderlijk (ftp-)account. inderdaad de beste remedie tegen schade door ran somware, maar die moeten dan wel goed gebeuren. Een kleine test maakt dat meteen duidelijk: kunt u, aangemeld bij Windows en zonder een bijkomend wachtwoord in te voeren, probleemloos bij uw back-upbestanden? Dan kan ransomware dat net zo goed en zijn uw back-ups dus niet veilig! Dat geldt ook voor back-ups die u via de synchronisatietool van een cloudopslagservice als Google Drive of OneDrive (afbeelding 4) maakt: ook die online back-ups zijn bereikbaar voor ransomware! Slimme back-ups Ransomwarebestendige back-ups zijn back-ups waar ransomware niet bij kan, hetzij omdat het back-upmedium ontkoppeld is, hetzij omdat er een specifiek wachtwoord (account) voor vereist is. We bekijken kort beide mogelijkheden. Wellicht de veiligste manier is back-uppen naar een externe harde schijf die u na de gedane arbeid fysiek loskoppelt van uw pc. Zo n back-up kan met een gratis synchronisatietool als SyncBack free ( com/freeware), maar u hebt meer mogelijkheden met een gratis programma als Duplicati ( com) of Veeam Agent for Microsoft Windows (www. tiny.cc/veeamag; registratie vereist bij Company kunt u iets als home invullen). Met Veeam kunt u niet alleen bestandsback-ups maken, maar ook incrementele backups van uw complete systeem. Het is bovendien mogelijk uw usb-schijf of -stick na de back-up automatisch te laten uitwerpen. U kunt uw back-ups weliswaar ook naar een nas maken, maar dan moet u via het ingebouwde gebruikersbeheer van de nas wel een afzonderlijk account voorzien voor toegang tot die map, zodat u (of ransomware) niet zomaar bij uw back-uplocatie kan (afbeelding 5). U zorgt er tevens voor dat die map (alleen) via ftp toegankelijk is. Raadpleeg hiervoor de (online) handleidingen van uw nas en uw back-uptool. 4 5 Met wat geluk treft u hier een decryptietool aan voor uw versleutelde data. computeridee.nl 41

42 Tekst Randolf Bouwma Vers Getest Nieuw spul, voor u bekeken! Oud en nieuw AANRADER et een ingewikkelde naam M als de New Nintendo 2DS XL is een kort geschiedenislesje op zijn plaats. Nintendo lanceerde in 2011 de 3DS als opvolger van de Nintendo DS. De handheld had een speciaal scherm, dat stereoscopische 3D-beelden kon tonen zonder dat daarvoor een 3D-bril nodig was. Het jaar daarop volgde de 3DS XL, een versie met een groter scherm. In 2015 was het de beurt aan de New Nintendo 3DS, ook als XL-variant beschikbaar. Een krachtigere processor, betere 3D-weergave en een extra analoge stick voor een verbeterde besturing maakten daar deel van uit. Spelers konden het 3D-effect altijd al uitzetten en games gewoon in 2D spelen. Om de kosten op het scherm te drukken, bracht de fabrikant in 2013 dan ook al de Nintendo 2DS uit. Doordat het scherm geen 3D kon weergeven, was de spelcomputer goedkoper. En zo komen we bij de New Nintendo 2DS XL uit, die u op twee manieren kunt benaderen. Als opgevoerde opvolger van de Nintendo 2DS, of als goedkopere variant van de New Nintendo 3DS XL. Volgt u het nog? AANRADER Dat verdient Als een product de zeer kritische blik van onze Computer Idee-testers doorstaat, krijgt het het predicaat Computer Idee Aanrader! Beoordeling Dit betekenen de sterren: Aanrader Prima product Te overwegen Kan beter Stelt teleur Blauw op straat D oor een bluetooth-tracker aan bijvoorbeeld uw sleutelbos te bevestigen, kunt u m via uw smartphone op afstand terugvinden. De apparaatjes hebben wel een nadeel: omdat het bereik van bluetooth beperkt is, moet u wel ongevéér ér weten waar u iets bent verloren, voor de zoektocht kan beginnen. Deze Tile-trackers hebben wat dat betreft een streepje voor op hun soortgenoten. Want als een andere Tileuw gebruiker verloren object passeert, wordt de locatie ook achterhaald. Overigens geheel anoniem en zonder dat zij er zelf een melding van krijgen anders zouden ze er immers met uw eigendommen van- door kunnen gaan. Het idee is goed, maar de effectiviteit hangt wel af van het totale aantal gebrui- kers. Hoeveel dat er in Nederland precies zijn, kan de fabrikant ons nog niet vertellen. We hebben de nieuwe Tile Pro Style en Sport geprobeerd, die waterdicht zijn en een verbeterd bereik hebben tot zestig meter. Ook zijn ze luider dan eerdere modellen. Tile Pro Sport- en Style Conclusie Met deze bluetooth-trackers staat u er niet alleen voor bij het zoeken. Adviesprijs 37,95 Info Plus-minus oe duurder de smart phone, H hoe beter de componenten. Maar dat geldt lang niet altijd voor de accuduur. Juist bij goedkopere modellen zien we hier de afgelopen tijd verbeteringen. Neem de nieuwe Moto C Plus, met een capaciteit van 4000 mah. Daar redden we het wel twee dagen op voor het toestel weer aan de lader moet. De nagenoeg kale Android-versie helpt ook. Tijdens het dagelijks gebruik is de telefoon verder niet de vlotste. Mede door de betrekkelijk magere 2 GB werkgeheugen merken we met regelmatig haperingen, bijvoor- 42

43 Vers Getest Dezelfde spellen Ieder lid van de 3DS/2DS-familie speelt dezelfde games af. Er zijn maar een paar spellen die u door de betere interne hardware alleen op de New Nintendo 3DS/2DS kunt spelen. Hebt u dus een van bovenstaande handhelds al, dan kunt u het daar in principe bij laten. Hebt u dat niet, dan is de New Nintendo 2DS XL de perfecte instapper. Door de jaren heen zijn er meer dan duizend spelletjes voor de systemen uitgebracht, nog los van de krap tweeduizend DS-spellen die er daarnaast gewoon op te spelen zijn. Ook vindt u in de downloadwinkel van het apparaat nog spellen terug uit het NES-, Game Boy- en Super Nintendo-tijdperk. Nieuw oudje De bouw van de New Nintendo 2DS XL is oerdegelijk. De hardware zelf is wel wat achterhaald, met name beeld tijdens het scrollen door onze Facebook-tijdlijn. Verwacht dus niet te veel van de budgetsmartphone. Wat fotografie betreft zijn de resultaten wisselend. Voor de prijs kunnen de kiekjes ermee door, maar erg scherp zijn ze niet. Als alternatief is er de Moto E4 Plus. Voor zes tientjes meer hebt u dan een model met nóg grotere accu, snellere specificaties en belangrijke extra s als een vingerafdrukscanner. Zeker een afweging waard. het scherm. Dat heeft slechts een resolutie van 400 bij 240 pixels vele malen lager dan bijvoorbeeld de meeste smartphones. Een ander nadeel is dat dit scherm nog altijd erg slecht leesbaar is in de zon, terwijl zo n draagbare spelcomputer juist vaak onderweg wordt gebruikt. De accucapaciteit is ook niet erg hoog, waardoor de handheld al na een paar uur spelen weer aan de lader moet. Desondanks kunnen we het apparaat met het oog op de grote berg fantastische games die erop te spelen zijn niets anders dan aanraden, zeker ook gezien de heel schappelijke prijs. New Nintendo 2DS XL Conclusie Bezit u nog geen 3DS of 2DS, dan hebt u aan de nieuwe 2DS XL jarenlang speelplezier. Prijs-kwaliteitsverhouding, enorm aanbod goede games Hardware inmiddels wat verouderd Adviesprijs Vanaf 149, Info Moto C Plus Conclusie Aardig budget-toestel met grote accu, doorsparen voor de E4 Plus loont. Adviesprijs 118, Info products/moto-c-plus Straatschoffie errard Street is een G koptelefoon van een gelijknamige Nederlandse start-up die u niet in de winkel koopt, maar die u leent. Een headset op abonnementsbasis, voor 7,50 euro in de maand. Het idee daarachter is dat u geen smak geld kwijt bent voor goede geluidskwaliteit. Desondanks betekent het ook dat de headset nooit uw bezit wordt. Zegt u het abonnement op, dan stuurt u de koptelefoon weer terug. Het jonge bedrijfje heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan. Onderdelen die stuk gaan worden kosteloos vervangen. Bij Gerrard Street wordt zo min mogelijk weggegooid en zoveel mogelijk gerecycled. Dat kunnen we alleen maar toejuichen. Doe-het-zelf Het is dan ook toepasselijk dat de headset als doe-het-zelfpakket in uw bus ploft. U zet de onderdelen zelf in elkaar: de kussens om de klankkasten en de schelpen aan de hoofdband. Dankzij de helderde instructies is dit heel eenvoudig en een schroevendraaier is niet nodig. Het eindresultaat is wel wat gammel. De verbinding tussen de hoofdband en de (in hoogte verstelbare) oorkussens is fragiel en het viltje tussen uw oor en de klankkast is zó dun dat de plastic onderdelen aan de binnenzijde na een poosje pijnlijk tegen uw oren drukken. Vergelijking Hoe klinkt het verder? De makers vergelijken de headset met een koptelefoon waar u normaliter zo n 250 euro voor zou betalen. Voor het maandbedrag krijgt u alleszins degelijk geluid terug, waarbij subtiele details in de muziek mooi naar voren komen. In bovengenoemde prijsklasse verwachten we wel een wat vollere sound, met name in het laag. Upgrades zijn bij het abonnement inbegrepen, maar daar zitten wat haken en ogen aan. Een toekomstig draadloos model of versie met ruisonderdrukking wordt we hebben het nagevraagd níet gezien als upgrade; daarvoor geldt in de toekomst een duurder abonnement. Tegen een meer- prijs kunt u dan overstappen. Gerrard Street Conclusie Een goed initiatief, maar de uitvoering kan beter. Goed geluid voor de prijs, milieuvriendelijk concept Afwerking, niet alle upgrades standaard inbegrepen Adviesprijs 7,50 p/m Info computeridee.nl 43

44 Gedeelde pc, gedeelde bestanden Efficiënt en veilig delen! Deelt u een pc met andere gebruikers, of deelt u bestanden via het thuisnetwerk? Zorg en dan voor dat die anderen niet bij data kunnen die u liever privé houdt. Tekst Toon van Daele Sommige bestanden zijn niet bestemd voor andermans ogen. En u wilt natuurlijk ook niet dat andere gebruikers van uw computer of thuisnetwerk uw Windows-configuratie kunnen ontregelen. Met enkele (ook geavanceerde) technieken stellen we ons Windows-systeem zo in dat andere gebruikers alleen bij díe data kunnen waarvoor wij, als beheerder van het systeem, toestemming geven. We zorgen eerst dat uw computer over de juiste gebruikersaccounts beschikt. Daarna stellen we het delen binnen één computer op een goede manier in en tot slot gaan we aan de slag met bestanden delen binnen het thuisnetwerk. Gebruikersaccounts Z org allereerst dat u de gebruikersaccounts op uw computer op orde hebt. Eén administratoraccount volstaat en u bent de enige die het wachtwoord daarvan kent. Voor alle andere gebruikers maakt u een standaard-account (afbeelding 1). Dat zorgt ervoor dat andere gebruikers niet per ongeluk dingen aan uw gebruikersaccount kunnen veranderen. Ook voor uzelf maakt u trouwens een standaard-account aan, want om veiligheidsredenen is het niet zo n goed idee om u dagelijks met uw administrator-account aan te melden. Het is beter om de computer standaard te gebruiken met een gewoon account, en alleen op het admin-account in te loggen als u dingen wilt aanpassen, Wilt u het accounttype van een gebruiker wijzigen, dan gaat dat als volgt: klik met de rechtermuisknop op Start, kies Configuratiescherm en klik bij Gebruikersaccounts op Accounttype wijzigen. Gelijk handig om te weten: standaard-accounts kunnen niet zonder meer in de profielmappen van andere gebruikers komen. Gebruikersbeheer Het gebruikersbeheer in Windows 10 Home is niet heel uitgebreid, Via de opdrachtprompt hebt u aardig wat mogelijkheden voor gebruikersbeheer. Voor het dagelijkse gebruik volstaat een standaardaccount. 1 maar met wat relatief eenvoudige commando s kunt u aardig wat bereiken (afbeelding 2). Rechtsklik op de startknop en kies Opdrachtprompt (administrator). Het volgende commando zorgt ervoor dat een gebruiker zijn wachtwoord niet meer kan aanpassen: net user <gebruikersnaam> /passwordchg:no. Om dat weer ongedaan te maken, vervangt u gewoon no door yes. Een groep creëren en een gebruiker aan die groep toevoegen doet u met de twee volgende opdrachten: net localgroup <groepsnaam> /add net localgroup <groepsnaam> <gebruikersnaam> /add En voor wie het nuttig vindt dat een gebruiker zich alleen op bepaalde tijdstippen bij Windows kan aanmelden, dat gaat zo: net user <gebruikersnaam> /times:ma-vr,5pm-7pm;zazo,11am-7pm. Let wel, vergeet de slash (/) niet bij elk van de bovenstaande commando s! Met de commando s net user <gebruikersnaam> en net localgroup <groepsnaam> controleert u alle instellingen. 2 44

45 Deeltijd Lokaal delen N u iedereen op uw computer een eigen gebruikersnaam met wachtwoord heeft, kunt u direct aan de slag om bestanden of mappen selectief te delen. Stel dat u een map met muziek hebt die u wilt delen met uw partner maar niet met uw kinderen. Ga in Windows Verkenner naar die map, rechtsklik erop en kies Eigenschappen. Open het tabblad Beveiliging en druk op Bewerken en vervolgens Toevoegen. Zitten u en uw partner in een gebruikersgroep (bijvoorbeeld genaamd ouders), dan vult u die in bij Geef de objectnamen op. Geen groep? Vul hier dan de gebruikersnaam in. Check die nog even met de knop Namen controleren en bevestig met OK (afbeelding 3). Selecteer de groep (of de gebruiker) in het lijstje en plaats in de kolom Toestaan een vinkje bij de gewenste machtigingen. Kies hier Volledig beheer als u de gebruiker(s) de volledige toegang tot deze map wilt geven. Selecteer daarna de groep Gebruikers en druk op de knop Verwijderen, zodat andere gebruikers van deze computer niet meer bij deze map kunnen. Eventueel doet u dat ook met de groep Geverifieerde gebruikers. De items SYSTEM en Administrators laat u echter ongemoeid! Geeft Windows aan dat u een groep of gebruiker niet kunt verwijderen, lees dan het kader Gebruikers(groepen) verwijderen. 3 Netwerklocatie Lukt het niet om een thuisgroep te creëren omdat Windows klaagt dat uw pc geen verbinding met een thuisgroep kan maken, klik dan in het onderdeel Thuisgroep op Andere netwerklocatie. Rechts op uw scherm verschijnt nu een balk met de vraag of u uw pc door andere pc s en apparaten wilt laten vinden. Beantwoord deze vraag met Ja. Wel even opletten: doe dat alleen als het om uw eigen netwerk gaat, met vertrouwde computers. Wanneer u vervolgens het netwerkpictogram in het systeemvak met de rechtermuisknop aanklikt en Netwerkcentrum openen selecteert, zult u zien dat uw systeem nu met een Particulier netwerk is verbonden en niet langer met een Openbaar netwerk, en precies dát is een vereiste voor een thuisgroep. In een Openbaar netwerk kunt u geen thuisgroep creëren. Gebruikers(groepen) verwijderen Mag u een groep of gebruiker met de bijhorende machtigingen op een map niet verwijderen? Roep dan het eigenschappenvenster van deze map in Windows Verkenner op en open het tabblad Beveiliging. Klik op Geavanceerd en op Overname uitschakelen. Selecteer de bovenste optie en bevestig met OK. Nu moet het wel lukken om ongewenste groepen of gebruikers weg te halen. Het is ook mogelijk toegangsrechten per map te regelen. U bepaalt zelf welke mappen (en media types) u wilt delen. Delen in thuisgroep Deelt u niet één computer, maar wilt u bestanden binnen het thuisnetwerk beschikbaar maken voor andere gebruikers, dan kunt u gebruikmaken van Thuisgroepen. We gaan er wel vanuit dat u Windows 7, 8 of 10 gebruikt dat mag zelfs een mix zijn. Zo n thuisgroep creëert u als volgt (in Windows 10). Open Start, Instellingen en kies Netwerk en internet. Ga naar de rubriek Status en klik op Thuisgroep. Druk op de knop Een thuisgroep maken en op Volgende. Geef aan wat u precies wilt delen, 4 Doet Windows lastig over het weghalen van gebruikers? Eerst de overname uitschakelen dan! computeridee.nl 45

46 dat kunnen de mappen Afbeeldingen, Video s, Muziek, Documenten zijn, en/of Printers & apparaten (afbeelding 4). Bevestig met Volgende en noteer ergens het bijhorende wachtwoord. Rond af met Voltooien. Vergeet u ooit het wachtwoord, open dan nogmaals het onderdeel Thuisgroep en klik op Het wachtwoord voor de thuisgroep weergeven en afdrukken. Weigert Windows een thuisgroep te creëren? Lees dan het kader Netwerklocatie. Thuisgroep gebruiken Over nu naar een andere pc in uw thuisnetwerk. Open ook daar de rubriek Thuisgroep. Als het goed is, krijgt u meteen te zien welke gebruiker op welke pc een thuisgroep heeft gemaakt. Druk op de knop Nu lid worden (afbeelding 5), klik op Volgende en vul het bijhorende wachtwoord in. Bevestig met Volgende en met Voltooien. Wanneer u nu de verkenner opent, ziet u onder aan het navigatievenster het item Thuisgroep. Open dat om naar de gewenste pc te navigeren en daar de gedeelde mappen te zien. U zult merken: standaard kunt u daar wel bestanden benaderen, maar niet wijzigen of verwijderen. We kunnen ons voorstellen dat er mappen zijn waarop medegebruikers via het netwerk bijvoorbeeld ook schrijfrechten mogen hebben. Dat gaan we regelen. Wizard Delen gebruiken Lukt het om een of andere reden niet met een thuisgroep (omdat u nog met Vista werkt bijvoorbeeld) of hebt u behoefte aan meer mogelijkheden, dan kan het altijd nog op de goeie ouwe manier. Rechtsklik in Verkenner op de map die u wilt delen en kies Delen met. Er verschijnt een keuzemenu met onder meer de volgende mogelijke opties: Delen beëindigen, Thuisgroep (openen), Thuisgroep (openen en bewerken) en Specifieke 5 Lid worden van een thuisgroep hebt u zo geregeld. personen. Verschijnt hier alleen de optie Geavanceerd delen (zie verderop in dit artikel) en houdt u het liever wat eenvoudiger, open in Verkenner dan eerst het tabblad Delen, klik op Opties, open het tabblad Weergave en plaats een vinkje bij Wizard Delen gebruiken (aanbevolen). Selecteer hier Specifieke personen. In het uitklapvenster kiest u Iedereen, waarna u bevestigt met Toevoegen. Wilt u dat de andere netwerkgebruikers ook bestanden kunnen bewerken, klik dan het pijltje aan U bepaalt makkelijk zelf met welke gebruiker u welke bestanden delen wilt Via de wizard Delen kent u eenvoudig de gewenste machtigingen toe. Deelproblemen 6 bij Iedereen en kies Lezen/schrijven (afbeelding 6). Bevestig met Delen. U krijgt nu een netwerkpad te zien; via dat pad kunnen andere gebruikers uw gedeelde map (share) benaderen: \\<naam_delende_pc>\<naam_gedeeldemap>. Als het goed is, is de share op een andere netwerk-pc even later ook zichtbaar via het navigatievenster van Verkenner in de rubriek Netwerk. Lukt het niet, lees dan het kader Deelproblemen. Geavanceerd delen Schakelt u de Wizard Delen uit (zie vorige stap), dan leidt de optie Delen met u automatisch naar Geavanceerd delen. U komt hier overigens ook wanneer u in het contextmenu van een map de optie Eigenschappen kiest en het tabblad Delen opent. Zodra u Geavanceerd Krijgt u via het netwerk toch geen toegang tot de gedeelde map, controleer dan eerst of de netwerk-pc van waaruit u toegang zoekt wel tot dezelfde werkgroep behoort als de pc met de gedeelde map. Klik met de rechtermuisknop op Start, open Configuratiescherm en kies Systeem en beveiliging en dan Systeem. U leest de naam bij Werkgroep af. Standaard is dat iets als WORKGROUP (of MSHOME). Om de naam aan te passen, klikt u op Instellingen wijzigen en vervolgens op Wijzigen. Pas de computernaam aan, bevestig met OK (2x) en herstart uw pc. Lukt het nog altijd niet, ga dan na of alle instellingen voor het delen wel correct zijn. Klik het netwerkpictogram in het systeemvak met de rechtermuisknop aan en kies Netwerkcentrum openen. Klik in het linkervenster op Geavanceerde instellingen voor delen wijzigen en zorg dat bij Particulier netwerk (huidig profiel) de opties Netwerkdetectie inschakelen en Bestand- en printerdeling inschakelen zijn aangevinkt. Krijgt u bij het openen van een share op een andere pc steeds de vraag om een account-id, dan is waarschijnlijk de functie Met wachtwoord beveiligd delen ingeschakeld. Die zorgt ervoor dat alleen personen die een gebruikersaccount en wachtwoord op de delende pc hebben, toegang krijgen tot shares. U schakelt die functie als volgt uit (of in): klik weer op Geavanceerde instellingen voor delen wijzigen, vouw Alle netwerken uit en plaats een vinkje bij Met wachtwoord beveiligd delen uitschakelen (of inschakelen). Bevestig met Wijzigingen opslaan. 46

47 Deeltijd U bepaalt zelf welke gebruikers welke machtigingen krijgen op een share. delen start en een vinkje plaatst bij Deze map delen, vult u eerst een naam voor de gedeelde map in. Eventueel kunt u hier ook het aantal gebruikers beperken dat gelijktijdig toegang krijgt tot de share. Belangrijk evenwel is de knop Machtigingen. Hier stelt u namelijk in welke gebruikers welke machtigingen krijgen (afbeelding 7). Druk op de knop Toevoegen, vul de naam in en klik op Namen controleren. Zodra de correcte naam verschijnt, bevestigt u met OK. Vervolgens plaatst u in de kolom Toestaan een vinkje bij Wijzigen en/ of Lezen. De kolom Weigeren laat u bij voorkeur ongemoeid! Bevestig met OK (2x) en test het. 7 Het kan gebeuren dat Windows om uw netwerkreferenties vraagt bij het benaderen van een share. Gebruikersaccounts We bespreken nog wat ingewikkeldere deel-situaties. Stel, u hebt op pc A een (lokale) gebruiker machtigingen gegeven op een gedeelde map. Wilt u met die gebruiker vanaf pc B via het netwerk ook bij die share kunnen, dan moet u dat gebruikersaccount ook op pc B aanmaken en u daar met dat account aanmelden. Gebruik hiervoor bij voorkeur hetzelfde wachtwoord als op pc A. U kunt dan normaliter probleemloos bij die gedeelde map. Hebt u op pc B een ander wachtwoord voor die gebruiker ingesteld en wilt u de share alsnog benaderen, dan verschijnt een venster waarin om de correcte netwerkreferenties wordt gevraagd (afbeelding 8). U moet daar de gebruikersnaam met het wachtwoord van pc A invullen om toegang te krijgen! Machtigingen-mix Het kan ook gebeuren dat u een gebruiker lees- én schrijfrechten hebt gegeven op een share, maar dat die gebruiker via het netwerk toch niet bij de share kan of dat hij daar alleen maar over leesmachtigingen blijkt te beschikken. Daar is een wat vreemde verklaring voor: u moet die gebruiker ook op lokaal ntfs-niveau van de gewenste machtigingen voorzien. Om dat geregeld te krijgen, opent u het eigenschappenvenster van de gedeelde map en gaat u naar het tabblad Beveiliging. Voeg via de knoppen Bewerken en Toevoegen die gebruiker toe en ken ook op dit 8 Handige weetjes Wilt u een map delen zodat u die vanaf een andere pc kunt benaderen, maar hebt u liever niet dat die sharenaam zomaar verschijnt bij de netwerkverkenning, laat de naam van die share dan eindigen op een $-teken (sharenaam$ bijvoorbeeld). Die share is dan alleen nog bereikbaar via het pad \\<naam_delende_pc>\sharenaam$. Wilt u dat ook de naam van de delende computer niet verschijnt in het netwerk-overzicht van Verkenner, open op die pc dan de opdrachtprompt als administrator en voer het volgende commando uit: net config server /hidden:yes (vervang yes door no als u de pc toch weer zichtbaar wilt maken). Let wel, deze truc blijkt niet altijd goed te werken. Benadert u een bepaalde share zeer frequent vanaf een andere pc, dan kunt u op die pc een (permanente) netwerkverbinding maken. Open Verkenner en klik in het navigatievenster op Deze pc. Klik bovenaan op Computer en vervolgens op Netwerkverbinding maken. Selecteer een stationsletter waarmee u voortaan de gedeelde map wilt openen (bijvoorbeeld Z:) en vul bij Map het pad naar de share in (\\<naam_delende_pc>\<sharenaam>) of navigeer naar die share via de knop Bladeren (zie afbeelding). Laat het vinkje staan bij Opnieuw verbinding maken bij aanmelden als u die netwerkverbinding ook bij een volgende sessie paraat wilt hebben en rond af met Voltooien. De stationsletter verschijnt nu in Verkenner. Een permanente netwerkverbinding: handig voor shares die u frequent nodig hebt. niveau de nodige machtigingen toe. Iets om in het achterhoofd te houden: Windows evalueert de gecombineerde machtigingen op ntfs-niveau en share-niveau altijd op de meest beperkende manier (afbeelding 9)! 9 Controleer of de werkgroepnaam van uw pc s wel identiek is. computeridee.nl Links: royale sharemachtigingen, rechts: beperkte ntfs machtigingen. De strengste wint altijd! 47

48 Een abonnement dat precies bij uw wensen past

49 Bij Computer Idee kunt u nu zélf bepalen hoe u uw abonnement wilt hebben. Betaalt u liever in één keer voor het hele jaar, per halfjaar of doet u dit liever maandelijks? We hebben drie abonnementsvormen. Kies zelf de voor u ideale variant. 1 EEN JAAR 26 edities Computer Idee VOOR MAAR ( 2,81 PER EDITIE) 73, GRATIS LEZEN op pc, tablet en smartphone 2 3 EEN HALFJAAR 13 edities Computer Idee VOOR MAAR ( 3,07 PER EDITIE) VOOR MAAR ( 3,25 PER EDITIE) 3 9, 95 IEDERE MAAND (MAANDELIJKS 2 edities Computer Idee 6, 5 0 Meest flexibele keuze OPZEGBAAR) GA NAAR

50 Muiswijzer Opgeruimd context Handig, die rechtermuisknop in Windows waarmee allerlei functies en commando s direct beschikbaar zijn. Maar wel jammer dat de contextmenu s die verschijnen steeds onoverzichtelijker worden. Computer Idee helpt u uit de brand. Tekst Art den Boer Met Easy Context Menu kunt u redelijk eenvoudig uw contextmenu s aanpakken. 3 Klikt u in Windows met de rechtermuisknop op een bestand of een map, dan verschijnt er een contextmenu. Het laat, afhankelijk van het object waarop u hebt geklikt, een menu zien met de meest voorkomende standaardopdrachten, zoals Knippen, Kopiëren, Verwijderen, Hernoemen en Openen met. Wanneer u met de rechtermuisknop op het bureaublad, een schijfstation in de verkenner of op Deze computer klikt, verschijnen er contextmenu s met andere commando s. Toch hebben die contextmenu s één ding gemeen: ze worden na verloop van tijd langer en langer. Dat komt omdat allerlei programma s die u installeert om het u makkelijk te maken er hun eigen opdrachten aan toevoegen. Hebt u 7-Zip geïnstalleerd, dan kunt u via het contextmenu ook bestanden in- of juist uitpakken en gebruikt u VLC media player, dan vindt u in het contextmenu ook commando s terug om bestanden af te spelen of aan een afspeellijst toe te voegen (afbeelding 1). En zo zijn er nog veel meer programma s die, al dan niet ongevraagd, allerlei zaken aan deze contextmenu s toevoegen. In sommige gevallen verschijnen contextmenu s met een lange onoverzichtelijke lijst met opdrachten waarvan u er in de dagelijkse praktijk misschien maar een paar gebruikt (afbeelding 2). Het duurt ook steeds langer voordat dat menu wordt getoond. Dan moet toch anders kunnen? Aan de slag Dat opruimen van het contextmenu is nog niet zo eenvoudig. Veel programma s geven u tijdens 50 1 Voor Easy Context Menu moet u weten of u een 32 of 64bit Windows hebt. Als het menu zo lang is dat er pijltjes worden getoond om te scrollen, is het écht tijd voor actie! 2 Nette programma s vragen of u wel of geen extra opdrachten wilt terugzien in het contextmenu. het installeren helemaal niet de keuze om iets wel of niet toe te voegen aan het contextmenu en gaan er simpelweg van uit dat u het wel handig vindt. Wilt u opdrachten uit het contextmenu verwijderen, dan lijkt de enige mogelijkheid om het bijhorende programma geheel te verwijderen. Windows beschikt namelijk niet zelf over een hulpmiddel om het contextmenu op te schonen. Gelukkig bent u niet de enige die tegen dit euvel aanloopt en zijn er inmiddels tal van hulpjes ontwikkeld waarmee u wél het contextmenu weer in het gareel kunt krijgen. Een van de makkelijkste is het kleine tooltje Easy Context Menu v1.6 dat u via kunt downloaden (afbeelding 3). Slow-slow-klik-klik-slow Easy Context Menu hoeft niet te worden geïnstalleerd, maar u moet wel het zip-bestand dat u downloadt uitpakken, bijvoorbeeld naar een map op het bureaublad. Wanneer u hier vervolgens een kijkje neemt, zult u twee toepassingen vinden: EcMenu.exe en EcMenu_x64.exe. Afhankelijk van of u een 32- of 64bit-versie van Windows gebruikt, start u één van deze twee op. Weet u niet hoeveel bit uw versie van Windows is, klik dan met de rechtermuisknop op Deze computer (op het bureaublad) en kies in het menu dat verschijnt voor Eigenschappen. Bij het kopje Systeem ziet u 32- of 64-bits staan (afbeelding 4). Klaar? Dan kunnen we aan de slag! 4

51 Workshop menu Instellen en back-up maken Wanneer u Easy Context Menu voor het eerst start, zult u zien dat het programma Engelstalig is. Het is handig om hier Nederlands als taal in te stellen. Dat doet u door naar het menu Options te gaan en daar te kiezen voor Languages. Kies vervolgens in de lijst voor Dutch. De instellingen van de menu s die in Windows onder de rechtermuisknop zitten, worden bewaard in het register. Op deze manier kunt u de wijzigingen aan de verschillende contextmenu s doorvoeren en direct testen. 5 7 Voordat u met Easy Context Menu of een ander hulpje wijzigingen aanbrengt, is het goed om hier even een reservekopie van te maken. Dat doet u door naar het Startmenu te gaan, regedit in te typen en op de Entertoets te drukken. De Register-editor van Windows wordt nu gestart. Kies hier in het menu Bestand voor Exporteren (afbeelding 5) en bewaar een kopie van het register op een veilige plek. Tip: neem tijd en datum op in de bestandsnaam bijvoorbeeld _2256_kopie.reg zodat u later altijd weet wanneer de kopie gemaakt is. Contextmenu s opruimen Terug naar Easy Context Menu, dat nu Nederlandstalig is. U zult zien dat het lijkt alsof het programma vooral mogelijkheden biedt om nog meer items toe te voegen aan de verschillende contextmenu s. Dat is gelukkig slechts ten dele waar. Om op te schonen, gaat u naar het onderdeel Bestand en kiest u voor ContextMenu Opruimer. Er zal een nieuw venster worden geopend waarin dit onderdeel wordt getoond. We adviseren om dit venster wat groter te maken, zodat u een wat beter overzicht krijgt. Het laat namelijk de lijst zien met items die aan uw verschillende contextmenu s zijn toegevoegd, plus de bijbehorende registersleutel. Het 6 U doet er goed aan om een reservekopie te maken van het register van Windows. Bepaalde items liever niet in een contextmenu? Verwijder simpelweg de vinkjes om op te schonen. belangrijkste is de kolom Contextmenu. Hierin wordt namelijk aangeven in welk contextmenu een bepaald item is opgenomen. Staat hier Desktop, dan zijn dit items die verschijnen wanneer u met de rechtermuisknop op een lege plek op het bureaublad klikt. Directory wil zeggen dat dit contextmenu wordt getoond als u met de rechtermuisknop op een map klikt en File bevat items die verschijnen als u rechtskli chtskliktt op een bestand. Items kunt u uit de verschillende contextmenu s verwijderen en door simpelweg in dezelfde regel het vinkje voor Ja te verwijderen (afbeelding 6). Om de wijzigingen door te voeren, dient u het venster Contextmenu Opruimer te sluiten en vervolgens in het menu Bestand te kiezen voor Wijzigingen toepassen. (afbeelding 7). U kunt nu direct testen of de contextmenu s zijn veranderd. Door terug te gaan naar de Contextmenu Opruimer, vinkjes terug te zetten en nogmaals computeridee.nl 51

52 Workshop de wijzigingen door te voeren, maakt u eventuele foutjes snel ongedaan. Let op: Er zijn items die in meerdere contextmenu s worden getoond. Om ze helemaal te laten verdwijnen, zult u dan ook de vinkjes voor Ja in verschillende contextmenu s moeten verwijderen. Veel zaken onder File zult u ook terugvinden onder Directory, en andersom. Alle wijzigingen doorgevoerd? U zult zien dat het contextmenu dan een stuk opgeruimder oogt (afbeelding 8). Eigen items toevoegen In het hoofdvenster van Easy Context Menu ziet u een hele lijst met handige commando s en andere zaken die u door het plaatsen van vinkjes kunt toevoegen aan de verschillende contextmenu s binnen Windows. Easy Context Menu biedt u ook nog de mogelijkheid om eigen zaken toe te voegen. Ga hiervoor naar Bestand en kies Lijst Editor. Sleep vervolgens een programma vanuit Windows Verkenner Register & aanpassingen Experts passen de verschillende contextmenu s van Windows aan door in het register handmatig de bijhorende sleutels aan te passen of te verwijderen. Dit biedt veel meer mogelijkheden, maar is helaas niet zonder risico s. Wilt u dit toch doen, dan komt de Contextmenu Opruimer van Easy Context Menu u toch nog goed van pas. Het laat namelijk van alle items in de verschillende contextmenu s ook de bijbehorende registersleutels zien. Met de knop Ga naar registersleutel aan de linkerkant wordt direct de Register-editor gestart en de bijbehorende sleutel getoond, zodat deze direct kan worden veranderd. 8 Het contextmenu (File) na onze schoonmaakactie: alle overbodige toeters en bellen zijn verwijderd. Liever ook uw eigen zaken in de contextmenu s? Gebruik de Lijst Editor om deze toe te voegen. Gebruik submenu s om wat meer orde aan te brengen of om een eigen snelstartmenu te maken waarmee veelgebruikte apps altijd binnen handbereik zijn. naar één van de contextmenu s of gebruik de knop Nieuw toevoegen. Pas eventueel de parameters aan de rechterzijde aan. Hier kunt u onder andere aangeven op welke plek een nieuw item in een menu moet worden getoond en of het ook in het zogeheten uitgebreide contextmenu (Shift+Rechtermuisknop) zichtbaar moet zijn (afbeelding 9). Druk daarna op de knop Wijzingen opslaan. Door nu terug te gaan naar het hoofdvenster van Easy Context Menu, er in de lijst een vinkje voor te zetten en de wijzigingen toe te passen, kunt u deze items actief maken. Op deze manier kunt u ervoor zorgen dat programma s die u veel gebruikt of opdrachten die u veel uitvoert met een enkele klik binnen handbereik komen. N.B. Wilt u een item toevoegen aan het contextmenu van Mijn computer en gebruikt u Windows 10? Vergeet dan niet om ook een vinkje te zetten voor Mijn Computer (voor Windows 10-bug). Meer hierover kunt u lezen op de website van Easy Context Menu. Submenu s maken In de Lijst Editor vindt u onderin ook de knop Submenu toevoegen die ervoor zorgt dat u een map in een van de contextmenu s creëert. Dat is vooral handig als u wat meer overzicht wilt aanbrengen in contextmenu s die anders toch wat aan de lange kant worden. Houd er wel rekening mee dat de mogelijkheid om hier bestaande items in op te nemen binnen Easy Context Menu beperkt zijn. Een submenu is vooral handig als u er bijvoorbeeld voor wilt zorgen dat een klik met de rechtermuisknop op het bureaublad direct toegang geeft tot uw favoriete programma s en apps (afbeelding 10)

53 Apps & Downs Tekst Gertjan Groen Apps & Downs Multimedia nplayer Video s bekijken met beeld én geluid lukt alleen als alle gebruikte coderingen voor audio en video worden ondersteund. Bij nplayer voor Android de app is er al even voor ios is die ondersteuning erg goed. Vrij uniek is dat zelfs dts en dts-hd worden ondersteund. Helaas ontbreken ac3 en e-ac3 nog in de Android-versie. In nplayer voor ios ( 5,49) zijn die al wel opgenomen. Heel praktisch is de ingebouwde bestandsbrowser zodat u direct vanuit nplayer door bijvoorbeeld mappen op het netwerk kunt bladeren. Afspelen kan zonder video s eerst te downloaden én ondertitels worden ondersteund. Android, iphone, ipad Vanaf 4,99 Libre Music Er is een enorm aanbod van muziekspelers voor Android. Aardig aan Libre Music is dat de app niet alleen volledig gratis en advertenties-vrij is, maar ook nog opensource. De broncode is dus vrijelijk beschikbaar op internet. Met LibreOffice hebben de makers overigens niets te Mixlr Mixlr is een platform waar bands, muzikanten, dj s enzovoort live audioshows kunnen uitzenden vanaf bijvoorbeeld pc of smartphone. Er zijn zo n veertigduizend bronnen te beluisteren en met ruim zes miljoen unieke luisteraars is er ook genoeg publiek. Dat publiek kan zelfs chatten bij liveshows. U kunt uw favorieten volgen en de app geeft een melding bij een nieuwe live uitzending. Zelf uitzenden? Er is een gratis proef-periode, daarna moet u een abonnement nemen. Bij het goedkoopste abonnement krijgt u drie uur per dag aan zendtijd. Android, iphone, ipad, Windows, Mac Vanaf 8,35 per maand Bewegende foto s Deze app Bewegende foto's, in het Engels bekend onder de naam Motion Stills, helpt bij het maken van korte videoclips van maximaal drie seconden. Omdat het zo n korte video is, heeft het de illusie van een bewegende foto. Technisch is het geen foto: u kunt de opname als geanimeerde gif exporteren of als video. Een leuke toevoeging is dat u met een swipe op het opnamescherm, ook een langere clip van een minuut kunt opnemen die daarna wordt versneld. Een sterk punt is de goede beeldstabilisatie, handig als u actie in een korte video wilt vangen. Android, iphone Gratis computeridee.nl maken. Libre Music is puur een losstaande muziekspeler, die wat features betreft niet uitblinkt. Wel is het uiterlijk verzorgd en modern met enkele thema s om de kleurstelling te veranderen. De navigatie is helder, met extra grote knoppen voor de bediening van muziek. Bovendien zitten er nog wat updates aan te komen. Android Gratis Plex Plex is uitgebreide mediacentersoftware die met name op een Linux-server en op diverse nas-systemen goed tot zijn recht komt. Na de installatie van Plex kunt u via een browser of met de diverse apps op smartphone, tablet en smart-tv uw video s, muziek en foto s benaderen. Het bedrijf komt regelmatig met interessante nieuwe features, zoals dit jaar een koppeling met de cloud en live televisie (maar helaas nog geen Nederlandse zenders). De Android-app kan sinds kort ook mediabestanden afspelen die op het toestel zelf staan, zodat het kan concurreren met andere mediaspelers. Android, iphone, ipad Gratis 53

54 Foto s plakken met Microsoft ICE Panorama Wilt u wel mooie panorama s maken of foto s naadloos aan elkaar monteren, maar hebt u geen hogere Photoshop-skills? Geen probleem: met twee linkerhanden en Image Composite Editor lukt het ook! Tekst Art den Boer H ebt u een wat luxere digitale camera of smartphone? Dan zal deze vaak over een functie beschikken waarmee panoramafoto s te maken zijn. In de meeste gevallen kunt u hiermee vanaf een uitkijkpunt eenvoudig een 360graden-kiekje maken. Het resultaat heeft vaak een lagere resolutie dan wanneer u zelf losse foto s aan elkaar zou monteren, maar daar staat wel weer een enorme tijdsbesparing tegenover. Een ander nadeel is dat het blikveld voor wat betreft de hoogte beperkt is. Dit heeft tot gevolg dat van een wat hoger gebouw het bovenste deel niet zichtbaar is en dat ook objecten die zich dichtbij en laag bij de grond bevinden, buiten beeld vallen. Sommige camera s kunnen trouwens ook in staande positie een panorama schieten, waarbij u dit laatste nadeel al minder hebt. Image Composite Editor Wie erg handig is met Photoshop, kan natuurlijk zelf wat foto s maken en die nauwkeurig aan elkaar plakken. Maar helaas beschikken we niet allemaal over deze vaardigheden en bijbehorend geduld. En dat hoeft eigenlijk ook helemaal niet, want Microsoft heeft een handig en gratis hulpje ontwikkeld dat u uit de brand helpt: Image Composite Editor, afgekort ICE. ICE is een zeer geavanceerd programma dat automatisch overlappende foto s voor u aan elkaar monteert. Niet alleen wanneer de foto s elkaar horizontaal overlappen, maar ook verticaal. Op die manier kunt u bijvoorbeeld een gevel van een groot gebouw in delen fotograferen en er achteraf één grote foto van maken. ICE kan ook panoramafoto s maken van video met stop-motion. En het eindresultaat kan in diverse bestandsformaten worden bewaard waaronder Photoshop (psd) zodat u desgewenst in een ander programma nog nabewerkingen kunt uitvoeren. Zelf proberen? De 32- en 64bit-versie van Microsoft Image Composite Editor kunt u downloaden via www. tiny.cc/msice. Met behulp van een aantal voorbeelden laten we u kennismaken met dit fraaie programma. Panorama van foto s Wanneer u ICE start, hebt u eigenlijk twee keuzes: New Panorama from Images of New Panorama from Video. In dit voorbeeld hebben we met een smartphone een aantal foto s van een uitzicht geschoten en kiezen we de eerste optie. Er opent zich direct een venster waarmee u de door u gemaakte foto s kunt importeren; zelfs het raw-formaat wordt ondersteund. De beelden worden in ICE onder 1 Import getoond, waarbij helemaal rechts Simple panorama in blauw is geselecteerd. Dat houdt in ICE zelf bepaalt welke foto s naast of juist onder elkaar horen en meestal gaat dit goed. Zo niet, dan kunt u op een later moment altijd terug en hier kiezen voor Structured panorama en handmatig allerlei zaken aanpassen. Klik nu rechtsboven op Next. ICE gaat rekenen en de foto s op de juiste plek zetten en aan elkaar plakken. Dit kan een paar minuten duren, waarna het onderdeel 2 Stitch verschijnt en u het resultaat kunt zien. Compositie Met behulp van het raster dat over de foto heen wordt getoond, kunt u het voorbeeld schuiven, draaien of kantelen. Helemaal rechts staan onder Projection een aantal verschillende Gebruik eventueel de optie Structured panorama bij moeilijke projecten om handmatig allerlei zaken aan te passen. Het eindresultaat van een bewerkte video is een grappige fotomontage met een resolutie van zo n 17,5 megapixel. 54

55 Plakplaatjes beeeeeld Na wat rekenwerk zijn onze dertien foto s perfect aan elkaar geplakt. Met behulp van de gereedschappen kunnen we het perspectief aanpassen. projecties waaruit u kunt kiezen. Afhankelijk van de gebruikte lens en hoe u de foto s hebt geschoten, kunt u op die manier allerlei correcties uitvoeren. Experimenteer met de verschillende instellingen om te zien wat bij u voor het beste resultaat zorgt. Tevreden? Klik wederom op Next om naar de volgende stap, 3 Crop, te gaan. Na wat berekeningen verschijnt hier het voorlopige resultaat, in dit geval een foto van zo n pixels breed en pixels hoog! Is er iets misgegaan bij het monteren? Lees dan het kader Help, ICE slaat de plank mis!. Omdat deze compositie uit misschien wel tientallen foto s is opgebouwd, heeft deze door alle correcties geen rechte randen. De stap heet voor niets Crop, u hebt hier dus de mogelijkheid om de panoramafoto bij te snijden. Dat doet u door met de muis te slepen aan de zijden van de rechthoek die over uw compositie wordt getoond. Versleep de lijnen om de lelijke delen van de compositie weg te snijden Help, ICE slaat de plank mis! Image Composite Editor gaat bij het monteren van foto s soms de mist in, met als gevolg dat in het eindresultaat gebieden zijn waar de ene foto absoluut niet vloeiend in de andere overgaat. Helaas beschikt het programma niet over mogelijkheden om foto s handmatig te schuiven om deze lelijke naden weg te werken. In veel gevallen worden lelijke overgangen veroorzaakt doordat een van de gebruikte foto s wat schuiner is genomen. De handigste manier om dit op lossen is door terug te gaan naar het onderdeel 1 Import, te kijken welke foto de boosdoener is, deze te selecteren en vervolgens met de knop Remove selected deze te verwijderen. Klik daarna op 2 Stitch en kijk of het resultaat beter is. Op soortgelijke wijze is het ook mogelijk om nieuwe foto s aan uw panorama toe te voegen (knop: Add images). Een goede reden om de volgende keer wat extra beeldmateriaal te schieten wanneer u overweegt om foto s naderhand aan elkaar te monteren. In deze montage zit een deur met een rare knik. Verwijder de betreffende foto en/of vervang deze door een ander kiekje. computeridee.nl 55

56 Plakplaatjes Opslaan Klaar? Klik dan weer op Next om naar het onderdeel 4 Export te gaan. U krijgt nu de uiteindelijke en bijgesneden foto te zien. Druk onder Image aan de rechterkant op de knop Export to disk en bewaar de foto liefst in formaat zonder lossy compression, zoals psd, tiff of png. Gebruik eventueel een ander programma om indien nodig nog kleurcorrecties of andere wijzigingen aan te brengen. Het resultaat: een prachtig en naadloos panorama met een resolutie van 42 (!) megapixel. Geef, voor een beter stop-motioneffect, aan wanneer u uw onderwerp wel of niet wilt terugzien in de compositie. nu de knoppen onderin om het begin (Set start) en einde (Set end) aan te geven van het materiaal dat u wilt gebruiken. Is er een bewegend object of persoon in de video aanwezig? ICE kan deze zelf detecteren, maar u behaalt een beter resultaat door het programma een handje te helpen. Speel telkens een paar seconden video af, zet het afspelen op pauze en teken vervolgens een vierkant om het object of de persoon in uw filmpje en wel zo dat u zeker weet dat deze zich op een plek bevindt die níet overlapt met de vorige. Van video naar foto Klik op Next om naar 2 Stitch te gaan. Bij video is er sprake van veel meer beeldmateriaal dan bij de meeste fotocomposities. Houd dus rekening met het feit dat het enkele minuten kan duren voordat de compositie wordt getoond. Omdat de video nu overgezet is naar een foto, hebt u vanaf deze stap dezelfde gereedschappen tot uw beschikking als wanneer u een panorama maakt van verschillende foto s. Gebruik ook hier weer het raster en de verschillende projecties om het resultaat te verbeteren voordat u uw foto gaat bijsnijden en exporteren. Smokkelen met Image completion Een van handigste functies van ICE is Image completion dat is terug te vinden bij stap 3, Crop. Wanneer uw foto s aan elkaar zijn geplakt en u een uitsnede wilt maken, komt het soms voor dat deze eigenlijk kleiner wordt dan u in gedachten had, bijvoorbeeld omdat één van de gebruikte beelden net even te laag is geschoten, waardoor een stuk lucht is weggevallen. Image Completion is in veel gevallen in staat om aan de hand van andere foto s en de omliggende gebieden het missende deel van de foto kunstmatig voor u in te vullen. Een ontbrekend stukje hemel, gras, rotsen of zee zorgt er op die manier niet voor dat uw panorama of montage mislukt. Dit werkt ook wanneer u een stop-motionfoto maakt van een video. Panorama van video Met ICE is het ook mogelijk om bijvoorbeeld een panoramafoto te maken van een video en als daar bijvoorbeeld een persoon in voorkomt een stop-motioneffect toe te passen. In dit geval heeft de cameraman iemand gefilmd die een rondje om hem heen liep. Het filmpje laden we via New Panorama from Video in ICE in, waarna het direct is af te spelen in de ingebouwde videoplayer. Gebruik Na flink wat rekenwerk verschijnt de voorlopige montage. Nu is het een kwestie van bijsnijden en eventueel ontbrekende delen met Image completion invullen. Even een vinkje voor Use auto completion en een slim algoritme zorgt dat ontbrekende delen onopvallend worden opgevuld. 56

57 Meer dan alleen zoeken en vinden Even googelen Onontgonnen -gebied Google Maps, Gmail, YouTube, dat zijn diensten die u uiteraard kent. Maar internetgigant Google heeft nog veel meer dan alleen deze grote namen. We laten u zien waar Google nog meer mee bezig is! Tekst Richard Veenstra Google-medewerkers worden aangemoedigd om in hun vrije tijd actief bezig te zijn met nieuwe experimenten en dit resulteert in een wildgroei aan projecten. Op de website ziet u welke apps en diensten het bedrijf allemaal aanbiedt. Apps en diensten als Allo, Gboard en Google Fit komen u wellicht nog bekend voor, maar veel van de namen hebt u waarschijnlijk nog nooit gezien. En dit is alleen het topje van de ijsberg: Google heeft nog veel meer experimenten, websites en apps die onbekend zijn bij het grote publiek. Wij hebben er een aantal voor u geselecteerd die wij de moeite waard vinden. Tilt Brush Met Tilt Brush kunt u 3D-tekeningen maken in uw eigen ruimte als u een vr-bril opzet. Op dit moment werkt de app met de virtualreality-brillen Oculus Rift en HTC Vive. U kunt kiezen uit een heleboel verschillende brushes, variërend van sterren tot lijnen en graffiti-achtige penselen. U kunt nu door uw kunstwerk heen lopen als u zichzelf door de ruimte beweegt. Hebt u geen vr-bril, dan kunt u wel kunstwerken van andere gebruikers bekijken in uw browser. Ga naar en klik op een van de opties onder Aanbevolen. U kunt er nu doorheen navigeren met de pijltjestoetsen onder het kunstwerk of door over het kunstwerk te scrollen. Om zelf kunstwerken maken, hebt u een vr bril nodig. Zonder kunt u wel kunstwerken van anderen bekijken. De grote bekende namen van Google zijn maar het topje van de ijsberg van wat de internetgigant te bieden heeft. computeridee.nl Smarty Pins Zin in een leuk spelletje? Doe dan eens Smarty Pins, een soort Triviant voor Google Maps. Ga naar de website en klik op Start a new game of kies eerst een categorie door op Select a category te klikken. U krijgt een vraag te zien in de linkerbovenhoek, waarna u de pin op de juiste locatie op de kaart moet laten vallen. U begint met een paar honderd kilometers en hoe dichterbij u de pin Het spelletje Smarty Pins is erg leuk en werkt verslavend. plaatst, des te meer kilometers houdt u over. Het spelletje is erg verslavend en doet een beetje denken aan het spelletje Topo Europa op de Commodore 64, kent iemand dat nog? De vragen zijn allemaal in het Engels, maar de meeste zijn eenvoudig geformuleerd zodat u ook zonder al te veel Engels-kennis de vragen prima kunt beantwoorden. 57

58 Even googelen Bezoek virtueel een museum met Google Arts & Culture. Arts & Culture Dit flinke project van Google heeft veel leuke functies. U kunt het vanuit uw browser bekijken of in de gelijknamige smartphone-app. U kunt virtueel een museum, archeologische plek of bouwwerk bezoeken door op de drie streepjes te drukken en voor Partners te kiezen. Klik op Kaart en u ziet dat u er honderden plekken zijn. In Nederland vindt u bijvoorbeeld het Rijksmuseum, het Bonnefantenmuseum en het Kröller-Müller Museum. Klik op een locatie en op de hoofdpagina van de locatie klikt u op het Street View-poppetje rechts; u kunt nu door het museum heen wandelen. Onderaan ziet u hoogtepunten, klik erop om er meteen heen te gaan. Ook interessant: Projecten. Klik weer op de drie streepjes en kies Projecten. Hier vindt u collecties als Made in Japan, Black History and Culture en British Fashion. Elke collectie bevat foto s, video s, verhalen en koppelingen naar interessante websites. Overigens: de meeste collecties zijn alleen in het Engels beschikbaar. beta Google Trends Wilt u weten waarover op het moment wordt gepraat, dan kunt u onder andere terecht bijgoogle Trends. Bovenin vindt u uitgelichte informatie, bijvoorbeeld over de kabinetsformatie. Eronder ziet u onderwerpen die nu trending zijn op internet. De selectie wordt gemaakt uit een combinatie van populaire zoektermen in Google s zoekmachine en termen waar door andere websites over geschreven wordt. Klik op een onderwerp en u ziet een grafiek van hoe de zoekinteresse is gestegen in de laatste 24 uur (blauwe lijn). De grijze balkjes geven aan hoeveel nieuwsberichten er in de laatste uren aan dit onderwerp zijn gewijd. Wilt u weten waar in een bepaalde periode het meest naar is gezocht, dan kunt u op de drie streepjes klikken en voor Populairste items kiezen. Kies bovenin een land en een jaartal en u ziet bijvoorbeeld de populairste zoektermen en naar welke mannen en vrouwen het meest werd gegoogeld. De blauwe lijn geeft aan hoe de zoekinteresse is geëvolueerd in de laatste 24 uur. Zorg dat u een joystick aan uw pc hangt om de beste beleving in de vluchtsimulator te hebben. Google Public Data Google verzamelt enorm veel data en daar kunt ook u een kijkje in nemen. Wilt u weten hoe werkloosheid in Europa zich ontwikkelt of de brandstofprijzen, dan vindt u dit op de website van Public Data. Standaard worden alleen de resultaten met Nederlandse data weergegeven. Klik bijvoorbeeld op Staatsschuld in Europa om de data van Eurostat in te zien. Kiest u Engels als taal rechtsbovenin, dan vindt u veel meer resultaten. In Public Data vindt u andere data van de WHO, Wereldbank en het IMF. Vluchtsimulator Hebt u Google Earth eenmaal geïnstalleerd, dan kunt u natuurlijk ook de aarde in 3D verkennen. En als u fan bent van vluchtsimulators, dan kunt u in Google Earth over de aarde vliegen met de ingebouwde vluchtsimulator. Klik op Extra, Vluchtsimulator openen. Kies of u met een F-16 of met een SR22 wilt vliegen en kies achter Vliegveld een vliegveld om op te stijgen. Klik op Help om te zien hoe 58 u de vluchtsimulator bestuurt, kies voor Vlucht starten als u wilt beginnen. U kunt het vliegtuig met uw toetsenbord en muis besturen, maar een joystick werkt een stuk beter. Voor hulp over de bediening gaat u naar Het is handig om dit even te bestuderen, anders krijgt u steeds de melding dat uw vliegtuig is neergestort. Google indexeert heel veel gegevens en met Public Data kunt u die overzichtelijk terugvinden.

59 Even googelen Evolution of the Web Het internet lijkt al eeuwen te bestaan, html is er natuurlijk al vanaf 1970 en flash werd toch ook al in 1985 gebruikt? Het lijkt misschien zo, maar de meeste internet-toepassingen bestaan nog niet zo heel lang. Wilt u precies weten wanneer bepaalde ontwikkelingen plaatsvonden op het gebied van browsers en internet, neem dan eens een kijkje bij Evolution of the Web. Kies voor Nederlands en klik op Verkennen. U ziet welke browsers wanneer voor het eerst uitkwamen en wanneer opeenvolgende versies uitgebracht werden. Klik op een bolletje en zie hoe een bepaalde versie van een browser eruitzag, of ga met de muis over een technologie om meer informatie te krijgen. Google Moon en Mars Via de website van Google Sky kunt u ook de maan en de planeet Mars ontdekken. Klik bovenin op Moon of Mars en u wordt naar de desbetreffende website geleid. Google Mars laat u het oppervlak van een gedeelte van Mars in 2D zien. U kunt inzoomen op plekken; de kleuren geven het hoogteverschil aan. U kunt ook op Visible of Infrared klikken voor een ander beeld. Bovenin kunt u bijvoorbeeld op Mountains of Dunes klikken om opnames van bepaalde plekken op Mars te zien. Google Moon laat u zien waar de bekende Apollo-foto s zijn genomen en u kunt in- en uitzoomen op locaties die in beeld zijn gebracht door satellieten. Nog leuker is het om de maan en Mars te ontdekken in 3D. Hiervoor moet u Google Earth downloaden vanaf earth. In de app klikt u bovenin op het planeten-icoontje en selecteert u Mars, Hemel of Maan. Vanuit Google Earth bekijkt u mooie 3D opnames van Mars. Evolution of the Web is een informatieve site met veel informatie over browsers en internettechnologie. Experimenten Google heeft een speciale pagina waar u allerlei experimenten van Google kunt bekijken. Wat dacht u van het spelen van Space Invaders op uw Android-homescreen? Of bekijk wat er mogelijk is met virtual reality op het web. Vanaf de hoofdpagina kunt u kiezen voor bijvoorbeeld Android experiments, Chrome experiments of WebVR experiments. Vooral de Chrome experiments zijn leuk, omdat u deze al direct vanuit uw Chrome-browser kunt proberen. Een bekend voorbeeld is Autodraw. Dit artificial-intelligence-project heeft het tot echte website gehaald en is tegenwoordig op te bekijken. Ook de app Paper Planes, waarbij u virtueel papieren vliegtuigjes naar anderen op de wereld gooit, is ooit als Chrome-experiment begonnen. Autodraw is een van de meest bekende Chrome experimenten. computeridee.nl Google Sky Google Maps en Google Earth kent u al, maar wist u dat u ook de ruimte kunt ontdekken met Google? U kunt planeet Aarde verlaten vanuit de browser, of hiervoor de app Google Sky Map voor Android of ios downloaden. U kunt de hemel op verschillende manieren bekijken. Standaard ziet u een mozaïek van verschillende opnames van de Hubble-telescoop en andere bronnen. Bovenin kunt u echter ook voor Infrarood, Microgolven of Historisch kiezen. Microgolven laat zien hoe de ruimte 380 duizend jaar na de oerknal eruitzag. Historisch is ook interessant, dit is een digitale 3D-versie van de kaarten van Giovanni Maria Cassini uit Onderin vindt u onder andere Lunar XPRIZE Google is niet alleen bezig met computer- of internet-gerelateerde projecten, het bedrijf is al jaren bezig met zelfrijdende auto s en wil binnenkort de ruimte in. Google stelt 30 miljoen dollar beschikbaar voor een team van onderzoekers, wetenschappers en entrepreneurs om het voorgeschreven doel te behalen. Het doel luist als volgt: het team een ruimtevaartuig op de maan laten landen, het vaartuig moet minstens 500 meter over de oppervlakte kunnen rijden en het moet video s en foto s in hd-kwaliteit naar de aarde terug kunnen sturen. Denkt u dat u nog een paar fraaie opnames van de Hubble-telescoop. Klik op een optie en u leest informatie over wanneer de opnames zijn gemaakt en hoe deze tot stand zijn gekomen. Bekijk de mooiste opnames van de Hubble telescoop in Google Sky. het winnende idee hebt? Stuur dan een ansichtkaartje naar Google! Het Lunar XPRIZE project stelt geld beschikbaar voor ruimteonderzoek. 59

60 Tekst John Vanderaart FAQman Vragen? Oplossingen! Usb versus ransomware Mijn pc met Windows 10 is verbonden met twee externe harde schijven. Omdat het nogal lastig is de usb-stekkers aan de achterkant van de pc na gebruik los te koppelen, laat ik deze zitten. De stekkers van de stroomtoevoer koppel ik wel los. Heeft deze manier gevolgen bij een aanval met een ransomware-virus? Wim Oplossing Als de harde schijven op die manier echt (!) worden uitgezet, dan hoeft u niet bang te zijn voor ransomware. Controleert u dat héél goed, want als de usb-poorten wél voldoende stroom kunnen leveren, dan zijn die externe harde schijven zonder dat u daar erg in hebt nog steeds zichtbaar voor en benaderbaar door het besturingssysteem! Misschien een idee: er bestaan usb-switches en usb-kabels die keihard aan en uit kunnen worden gezet (afbeelding 1)! Installatie zonder muis Ik heb een opstartbare usb-stick gemaakt om Windows 7 te installeren. De computer waarmee ik nu werk heeft Windows 10 en ik gebruik een draadloos toetsenbord en een draadloze muis. Als ik deze computer opnieuw opstart met de usb-stick dan kan ik Windows 7 installeren, maar: het toetsenbord en de muis worden niet herkend, dus ik kan niet verder. Bekabeld met usb werkt het eveneens niet! Peter Hendrix Oplossing Het moet wel werken om de bios-setup te kunnen bereiken, want anders houdt alles op en hebt u (tijdelijk) een ps/2-toetsenbord nodig om 60 1 Windows 7 te installeren. Zonder muis gaat prima... En als u het bios kunt bereiken, dan moet u de optie USB Legacy op Enabled zetten. Het is ook mogelijk dat u een optie te zien krijgt die iets vertelt over het usb-toetsenbord en ook dan geldt: op Enabled zetten! 2 Helaas! Een ideetje? Een usb-switch met aan-uitschakelaars. Dan weet u zeker dat u goed bent beschermd! Herhaaldelijke spam Hoe kom ik van de vervelende en herhaaldelijke spam af? G. Zijlstra Oplossing Neem dan (als u zich dat kunt veroorloven qua bestaande contacten) een compleet nieuw adres en schakel het oude adres uit. U begint dan voor de spammers letterlijk met een schone lei, omdat men nog niet op de hoogte is van uw bestaan. Een andere oplossing is een zwaar spamfilter. Probeer het eventueel met behulp van de tool SPAMfighter ( com). Wij krijgen erg veel FAQman-vragen. Tot onze spijt kunnen wij dan ook niet alle vragen beantwoorden. Blijf uw FAQman-vragen wel sturen naar: faqman@computeridee.nl Dit is een all-inone computer. Mogen we zeggen een laptop zonder accu? Laptop zonder accu Mijn laptop zit voor 98% van de tijd vast aan een draadje op de computertafel. Waarom zijn er geen laptops te koop met een losse accu? Bij elke nieuwe laptop moet ik ook altijd de accu erbij kopen... Jack van Hoorn Oplossing Als u eigenlijk altijd aan een draadje werkt, dan moet u geen laptop kopen, maar een all-in-one computer. Dan betaalt u alleen voor wat u nodig hebt en u werkt ook nog eens met een beter en groter beeldscherm (afbeelding 2)! Twee keer documenten Na het vervangen van het moederbord heb ik Windows 10 opnieuw moeten installeren. Alles draait nu weer ongeveer zoals gewenst. Er is één probleem dat ik niet opgelost krijg. Het besturingssysteem Windows 10 staat op een ssd, de data op een tweede harde schijf. De systeemmappen Muziek en Video lieten zich zonder probleem omleiden naar de respectievelijke locaties op de tweede harde schijf. De mappen Afbeeldingen en Documenten bleken ongevraagd te zijn gekoppeld aan OneDrive. Na veel gedoe is het me gelukt om Afbeeldingen hiervan los te koppelen en, zoals gewenst, om te leiden naar de locatie op de D-partitie. Voor de map Documenten lukt dat maar niet... Op dit moment heb ik twee mappen met de naam Documenten, allebei aangeduid als systeemmap. Hoe krijg ik dit weer op orde? Dick Leeuwenkamp Oplossing Neem de Register-editor erbij en ga eens naar

61 3 FAQman Privé Jans, vervolg FAQman Hoe zit dat met al die mappen? Welnu, dat is op de hier getoonde plek in het Register van Windows 10 te vinden. de volgende locatie: HKEY_CUR- RENT_USER\Software\Microsoft\ Windows\CurrentVersion\ Explorer\User Shell Folders (afbeelding 3). Op die plek ziet u meteen wat er aan de hand is met de mappen van de gebruiker en welke rol OneDrive daarbij speelt. Ook kunt u hier eventueel wat handmatige modificaties doorvoeren. Pc en nas onzichtbaar Waarom krijg ik onder Windows 10 in Windows Verkenner onder Netwerk de andere pc en de nas niet meer te zien? E P.J. Loesberg Oplossing Dan is de Netwerkdetectie niet ingeschakeld, om begrijpelijke veiligheidsredenen overigens. Het zou opeens (...) kunnen zijn gebeurd na een grote update van Windows 10. Ga naar het Netwerkcentrum en Geavanceerde instellingen voor delen wijzigen. Op die plek 4 computeridee.nl gaat u naar de sectie Particulier netwerk, daar kunt u ervoor zorgen dat Windows Verkenner alle netwerkonderdelen wél kan laten zien (afbeelding 4). Wel opgemerkt dat die andere netwerkonderdelen uw pc ook kunnen zien! Windows 10 schoon Hoe plaats je Windows 10 schóón (!) op je computer? Er staat al Windows 10 op. Kitty Feles Oplossing Neem een Windows 10-installatiemedium en boot de computer daarmee. Kies voor een nieuwe installatie, dus niet voor een upgradeinstallatie. Op het moment dat de installatie-procedure de harddisk-partities laat zien, gaat u die harddisk-partities weggooien. Als u Windows 10 daarna daadwerkelijk laat installeren, dan wordt de harde schijf opnieuw geformatteerd. Aan de slag met de instellingen van het Particulier netwerk. Op die manier maakt u alle netwerkonderdelen zichtbaar binnen Windows Verkenner. J ans dus, ons nieuwe hondje dat we aanvankelijk even van de social media hebben geweerd. Als verrassing. Dat is inderdaad gelukt, totdat mijn zoon en zijn vriendin haar in de gaten kregen, want toen gingen de beren genaamd WhatsApp, Twitter, Instagram en Facebook ook meteen helemaal los. Jans op het TGV-station, Jans op het terras van het restaurant, Jans bij de speeltjes in de dierenwinkel, Jans langs het meer, Jans in de boodschappentas, Jans, Jans, Jans... Alsof het hele leven om Jans draait! En lief dat Jans is. Oh, wat is Jans toch lief. Er is niets zo lief als Jans. Toegegeven, een Franse buldog-puppy is ernstig aandoenlijk. Wie al smelt bij de aanblik van een mopshond, die valt onder de bijl als onze Jans zich laat zien. Dat geldt niet alleen voor de gebruikelijke softies, maar ook voor de snackbarhouder, voor de cafébaas en voor de vervaarlijk getatoeëerde biker van die Harley-Davidson even verderop in de straat: door de knieën en knuffelen maar. Steevast met de smartphone in de aanslag. En andermaal een enkele reis social media voor Jans. De eerste paar dagen hebben mijn vrouw met Jans en ik met Gaston samen de avond-uitlaat-etappe gelopen. Daar ben ik snel mee gestopt, want het schoot maar niet op. Jans met de buurtkinderen mee op de trampoline, Jans op het trapveldje e achter de bal aan, Jans bij het verzorgingstehuis op schoot bij opa Van der Veen. En maar selfies, s, nee, Jansjes maken. Sorry, maar het moet wel een geintje blijven. Jans intussen, geniet met volle teugen van alle aandacht. Ikzelf heb andere ideeën bij het socialiseren van honden, maar aan de andere kant moet je een hondje goed op z n toekomst voorbereiden. Jans wordt een straatmadelief, dat is inmiddels wel duidelijk. Jans mee naar Frank van de pianowinkel, Jans oekhandel, Jans mee naar Jimmy van de keukenboer. En allemaal hebben die gasten smartphones. Nu het gekke Toen ik wat later op Facebook ging zoeken, was het uiteindelijk nog een hele toer om Jans zo af en toe te kunnen vinden. Jans heeft (nog) geen eigen Facebook-pagina, dus waar moet je beginnen? Als je voor de vuist weg zoekt op Jans, dan vind je van alles en iedereen, maar nergens onze (!) Jans. Op Franse buldog zoeken heeft evenzo weinig zin. Eigenlijk heb ik Jans alleen maar kunnen terugvinden op de Facebook-pagina van onze buurvrouw. Op zich is dat logisch, want alleen bij je eigen contacten kun je direct binnenkijken. Maar intussen vraag ik me wel af waar Jans zoals is gebleven op de social media? Er zwerven tientallen, mogelijk honderden, leuke foto s van Jans op internet die ik nooit te zien zal krijgen. Dat is eigenlijk best een onheilspellend idee, vindt u ook niet? 61

62 Accu zonder stroom Ik heb voor mijn laptop een nieuwe accu gekocht, de andere voldeed niet meer. Als de laptop altijd aan de stroom hangt, is het dan beter om de accu eruit te halen en alleen te gebruiken als ik de laptop zonder stroom gebruik? Poenske Oplossing Wat uw FAQman betreft laat u die accu gewoon zitten. De hedendaagse moderne laptops zijn voorzien van prima oplaadtechnieken. Echter! Het verwijderen van de accu als deze toch niet nodig is zal resulteren in een wat koelere laptop. En als u de accu circa 70% opgeladen verwijdert en deze op een droge plek opbergt, dan zal dat de levensduur van die accu verlengen (afbeelding 5). in Word Hoe stel ik in dat ik kan verzenden vanuit Word? Willem Schaaij Oplossing Word is geen client, maar een tekstverwerker. Word is daarom niet geschikt om in te stellen als standaard client. En als u tekstverwerkingsfuncties nodig hebt, dan kunt u daarvoor Outlook gebruiken. Outlook maakt, net als Word, onderdeel uit van Office. Wat wel mogelijk is, is een tekst in Word maken, waarna u deze via Bestand en Delen per kunt verzenden. s niet verstuurd Mijn berichten worden niet verstuurd. Ze blijven in Postvak UIT staan. Elke drie minuten wordt er opnieuw verzonden. Jaap Gouverneur FAQman's keus Dubbele bestanden niet goed Ik verwijder mijn dubbele bestanden met behulp van CCleaner. Je krijgt dan een lijst met dubbele bestanden te zien. Dan zet ik een vinkje bij één van die bestanden. Nu heb ik echter het idee dat het hele bestand verdwenen is... Wat doe ik niet goed? H.A. Sprong-Doeland Oplossing De optie van CCleaner ( waarmee u dubbele bestanden zoekt, kan op de hele (!) harde schijf kijken: dus ook op plekken waar u zelf niet zo één-twee-drie terecht kunt komen. En als de doublure eenmaal is weggegooid, dan is dat andere nu enkele en alleenstaande bestand niet zo snel teruggevonden. En al helemaal niet als u de bestandsnaam en de bestandslocatie niet meer in uw hoofd hebt zitten! Verder is het mogelijk dat u let op nét het verkeerde bestand weggooit. Toegegeven, er is sprake van een doublure, maar één van de dubbele bestanden is mogelijk nodig om een programma correct te kunnen laten draaien. En als u dan zoals gezegd het verkeerde bestand weggooit, dan werkt dat programma opeens niet meer... Zo moet u altijd afblijven van dubbele bestanden die in de mappen C:\Program Files, C:\Program Files (x86) en C:\Windows staan! Een voorbeeld van een laptop-accu. Als u zo n accu weer nieuw moet kopen, dan is dat altijd best prijzig. WimMessageCallback Ik heb een pc en ik ben begonnen met fabrieksinstellingen. Nu krijg ik de volgende melding: WimMessageCallback 1117 fout I/O apparaat. Wat nu? Marco Krol Oplossing Ga eens aan de slag met de zogeheten Reimage PC Repair Tool, die u kunt vinden op (afbeelding 6). En anders moet u die nieuwe Windows 10-installatie eens direct vanaf een los Windows 10-installatiemedium laten uitvoeren. 6 Oplossing Dan zijn de instellingen voor de uitgaande mailserver niet goed ingesteld. Zeer waarschijnlijk heeft uw internetprovider de securityeisen voor het verzenden van berichten extra aangescherpt. Mogelijk moet u zich ook autoriseren bij de smtp-server en het kan ook zijn dat er van ssl/tsl op een andere tcp-poort gebruikgemaakt wordt. Checkt u dat eens op de faq- pagina s van uw internetprovider en wijzig daarna de smtp-instellingen van uw client. 5 Van Windows 8.1 naar 10 Ik heb nog een pc met Windows 8.1. Zonder geldige productcode... Nu lees ik dat je Windows 10 over Windows 8.1 kunt zetten met behoud van al je gegevens. Is dit nog geldig? Monique Vermaire Oplossing U kunt het eens proberen via deze link: accessibility/windows10upgrade (afbeelding 7). Succes is niet verzekerd, maar een poging is zeker de moeite waard. In het ergste geval zult u een Windows 10-licentie moeten aanschaffen. Maar dat upgraden en dat is uw doel gaat zeker lukken! Spotify harder Met een abonnement op Spotify heb ik een flinke hoeveelheid 7 muziek op het sd-kaartje van smartphone gezet. Via bluetooth speel ik deze muziek af op de autoradio. Daarbij moet ik echter de volumeknop van de autoradio bijna vol openzetten om de muziek enigszins redelijk te kunnen horen! Ligt dit probleem aan de autoradio, aan de telefoon of aan de Spotify-software? En wat kan ik hieraan doen? Jan Kolman Oplossing U moet ervoor zorgen dat de autoradio het geluid sterker binnenkrijgt. Verhoog het afspeelvolume van de telefoon maar eens terwijl u de muziek over bluetooth aan het afspelen bent. U zult zien: dat werkt! Feitelijk hebt u twee volumeknoppen: een op de smartphone én een op de autoradio. De Reimage PC Repair Tool is aan het werk gezet. Zo dadelijk weten we meer over de gesteldheid van deze pc! Iets om nog altijd te proberen: gratis overstappen naar Windows 10! 62

63 FAQman 8 10 Dit is die Medion Hot-Swap wisselslede voor SATA harde schijven. Dat gaat beslist niet met alle computers werken, maar wie weet, hebt u geluk! Dit is het resolutiefilter van Monitorstore.nl. Ja, dan is het opeens snel gevonden! Hot-swaplade Ik ontdekte op de Medion-site voor slechts 7,95 euro een hot-swaplade, waarin zowel een 2.5inch- als een 3.5inch-hardeschijf past! Het ziet er degelijk uit, maar: Medion geeft aan dat de lade niet met iedere pc werken zal. Mijn vraag: hoe kom je erachter of zo n ding compatibel is met je pc? Frits Schouten Oplossing Als u goed kijkt, dan praten we over een zogeheten Medion Hot-Swap wisselslede voor SATA harde schijven (afbeelding 8). Op zich een reuze handig kastje... Als u verder kijkt op de webpagina, dan komt u te weten dat dit een extra (!) wisselslede is voor bezitters van een Medion-computer waarin (1) reeds een gelijksoortig kastje zit of waarin (2) de juiste uitsparing is te vinden. Het is de bedoeling dat u met meerdere van die wisselsledes ook van meerdere extra harde schijven gebruik kunt maken. Overigens worden de typenummers genoemd van de Medion-computers waarmee het gaat werken. Netwerkverbinding intact houden? Als na gebruik de pc in Slaapstand is gegaan, dan blijkt ook de (vaste) netwerkverbinding te worden verbroken. Wanneer de pc vervolgens wakker wordt gemaakt, blijft de netwerkverbinding veelal uitgeschakeld. Is er een optie dat de netwerkverbinding intact blijft? Cor Kooy Op deze manier wordt aangegeven dat de netwerkkaart altijd actief moet blijven. Is dus een energiebeheerdingetje. Oplossing Als de netwerkverbinding echt wordt uitgeschakeld, dan is dat een hardware-eigenschap die betrekking heeft op het energiebeheer van die netwerkkaart zelf. Ga naar het Configuratiescherm en dan naar Apparaatbeheer. Vraag de eigenschappen van de netwerkkaart op en klik op het tabblad Energiebeheer (afbeelding 9). Op die plek kunt u vervolgens aangeven dat de netwerkkaart niet mag worden uitgeschakeld door de computer om energie te besparen. Fabrieksnaam verwijderen Ik ben vrijwilliger voor Vluchtelingenwerk. Ik probeer pc s en laptops op te knappen. Nu hebben we van een bedrijf een aantal wat oudere laptops gekregen. Als we die opstarten, dan staat boven de fabrieksnaam van de laptop de naam van het bedrijf. Hoe krijgen we dat eruit? Piet van den Brand Oplossing Ga op zoek naar originele firmware voor die laptops. Dat wil zeggen, de bios-firmware die normaal gesproken wordt gebruikt voor laten we zeggen anonieme laptops van gewone klanten. Upload die generieke bios-firmware naar de laptop en klaar bent u weer! Monitor en kvm-switch Ik heb een kvm-switch gekocht, maar die heeft een resolutie nodig van 1920x1440. Welke monitor is dan geschikt? Jaap Havelaar Oplossing De resolutie die u noemt, is de maximale resolutie die door de kvmswitch wordt ondersteund. Dat werkt dan sowieso met alle full-hd-beeldschermen, want die hebben een resolutie van 1920x1080. Als u het precies wilt weten, dan maakt u handig Dit is Outlook voor Android. Sowieso een aanrader als mobiele client. 9 gebruik van het resolutiefilter op www. kieskeurig.nl/monitor (afbeelding 10). Werk en privé samenvoegen Ik heb via mijn werk in Outlook. Op mijn smartphone heb ik privé mijn agenda in Gmail. Is het mogelijk om mijn eigen Google Agenda te laten synchroniseren met de Outlook-agenda? Han Reiling Oplossing Dan zult u op uw smartphone een account moeten aanmaken dat bij de zakelijke server (met daarop onder andere ook de Agenda en de Contactpersonen) kan komen. Als u dat doet, dan is alles in één keer op uw smartphone geregeld. Daarbij kunt u zelfs gebruikmaken van een Outlook-versie voor die smartphone, waardoor alles nóg beter is geregeld (afbeelding 11). 11 computeridee.nl 63

64 Verwarring bij gebruik hdd-tools Ik heb twee pc s met daarop geïnstalleerd Ashampoo HDD Control, slechts bedoeld om externe hdd s te defragmenteren. In de beide pc s zitten identieke ssd s. Op een van de pc s geeft Ashampoo HDD Control een waarschuwing: Deze hdd meldt één of meer nog niet kritieke fouten. Twee (defecte) sectoren zijn opnieuw toegewezen. Andere tools geven niets aan. Wat moet ik nu geloven? Frits Schouten Oplossing Dat Ashampoo HDD Control ( com) is een alom bekend programma waarmee harde schijven kunnen worden gecontroleerd en geoptimaliseerd. Ook is er veel tijd besteed aan het stellen van de juiste diagnoses, waarbij verder wordt gekeken dan de standaard SMARTneus lang is. Dat SMART (= Self Monitoring, Analysis, and Reporting Technology) wordt namelijk door de harde schijf zelf uitgevoerd en dit is de diagnosetechniek die door de meeste hardeschijfprogrammatuur klakkeloos wordt overgenomen! In uw geval mag u aannemen dat Ashampoo HDD Control wel degelijk iets heeft gevonden, maar u geeft al aan dat het geen kritieke fouten zijn. Of het ernstige fouten zijn, dat 12 Te vinden in de Store van Windows 10: Microsoft Phone Companion, oftewel Microsoft Telefoon Assistent! En daarna is het niet moeilijk meer om de mobiele telefoon in contact te brengen met Windows 10! 64 wordt echter niet benadrukt. Belangrijker: de fouten zijn opgelost! Foto s automatisch uploaden Ik kon in Windows 7 mijn foto s automatisch uploaden van mijn smartphone naar mijn computer. In Windows 10 lukt dat niet meer. T. Bakker Oplossing Geen probleem! Wat u nodig hebt is de app Microsoft Phone Companion oftewel de Microsoft Telefoon Assistent (afbeelding 12). Deze app is in de Store te vinden. En daarna is het niet moeilijk om verschillende typen smartphones handig in contact te brengen met Windows 10 (afbeelding 13). Dat werkt echt héél goed! Iptv kijken Wat denkt de FAQman van iptv? En wat heb ik daar voor nodig? Rien van Meer Oplossing Dat iptv is de afkorting van Internet Protocol TeleVision en dat betekent zoveel als dat u niet langer een tv-signaal uit de ether haalt, maar dat u contact maakt met een server ergens op internet, waarbij die server u op ieder moment van het gewenste kijkmateriaal kan voorzien. In geval van de ether komt het signaal maar één keer en voortdurend langs. In geval van iptv is er opeens van alles mogelijk: De instellingen die hier worden getoond zijn dus niet de standaard-instellingen voor imap en smtp. Nee, hier zijn wat extra security-schroefjes aangedraaid! van pauzeren tot terugkijken enzovoort. Iptv is zonder meer de toekomst, want we willen kunnen kijken naar wat we willen, op het moment waarop we dat willen. Voor iptv hebt u (voor full hd) een modale internetverbinding nodig in combinatie met een laten we zeggen iptv-account. Dat laatste loopt meestal via de internetprovider waarmee u zaken doet. 14 Nieuw van Ziggo: de fraai vormgegeven Connect Box. Misstaat niet in de huiskamer naast de smart-tv! Eén router, twee keer wifi Ik beschik over het nieuwste modem van Ziggo, de Connect Box. Aan dit modem heb ik twee verschillende wifi-routers gekoppeld met verschillende ssid s en verschillende wachtwoorden. Ik maak draadloos verbinding met mijn notebook, mijn tablets en mijn smartphones. Regelmatig merk ik dat mijn apparaten geen internet hebben, terwijl ze wel verbonden zijn met een van mijn wifi-routers. Guus Degenaar Oplossing U zegt wifi-routers dat betekent dat er met de tcp/ip-adressen wordt gespeeld, want dat gebeurt tijdens het routen. In dat geval hebben de Connect Box (afbeelding 14), de ene wifi-router en de andere wifi-router hun eigen ip-segment. Een paardenmiddel is het zodanig inschakelen van de wifi-routers dat het geen routers meer zijn, maar accesspoints oftewel basisstations. In dat geval wordt er van één gezamenlijk ip-segment gebruikgemaakt. De dhcp-servers in de beide wifi-routers moeten dan wel worden uitgeschakeld. Opgemerkt dat de wifi-accesspoints dan een eigen vast (!) ip-adres krijgen, dat binnen het ip-bereik van de Connect Box valt. En die vaste ip-adressen mogen niet door de dhcp-server van de Connect Box kunnen worden uitgedeeld! Verouderde Ik heb twee verschillende adressen bij twee verschillende accounts. Ze geven aan allebei aan verouderd te zijn. Bert Hollander Oplossing Die adressen zijn niet verouderd. Nee, het zijn de instellingen (!) van de client die zorgen voor het contact maken met de mailserver van dienst. Ja, die instellingen zijn dus verouderd! Het gaat hier om de manier waarop de pop3/imap-server en de smtp-server zijn ingeregeld. Ga naar de how-to-pagina s van de provider van dienst om te weten te komen hoe de instellingen tegenwoordig (!) moeten zijn (afbeelding 15). U zult zien dat er sprake is van andere tcp-poorten, encryptie en mogelijk authenticatie op de smtp-server. Dat alles om uw berichtgeving beter te beveiligen en spam tegen te gaan.

65 FAQman Microsoft Research AutoCollage Touch Met Windows 7 heb ik regelmatig het programma Microsoft Research AutoCollage Touch gebruikt. Daarmee heb ik heel mooie collages gemaakt, waarbij de foto s in elkaar overvloeiden en niet (zoals tegenwoordig) scherp afgesneden zijn. Helaas werkt dit programma niet onder Windows 10 en ik heb het trouwens ook niet meer... Bert Kamerman Oplossing Ga maar eens naar informer.com. Daar vindt u een download die toch akelig lijkt op de software die u bedoelt (afbeelding 16). Uw FAQman heeft dat geïnstalleerd onder Windows 10 en het werkt als een zonnetje. En u hebt helemaal gelijk dat je daarmee mooie collages kunt maken! Knoppen reageren niet meer Mijn programma werkt niet goed meer. Ik kan de laatste dagen totaal niet meer via ingevoegde betrouwbare links en knoppen op berichten reageren. Ik kan klikken wat ik wil, maar er gebeurt niets! W. Mulder Oplossing Dan is er geen webbrowser-koppeling voor die links en knoppen aanwezig. Dat is op te lossen door de standaard-webbrowser in te stellen. Ga daarvoor naar Configuratiescherm en dan naar Standaardprogramma s. Kijk eventueel ook bij de veiligheidsinstellingen van de client, want het kunnen doorklikken kan mogelijk zijn uitgeschakeld uw FAQman verwacht dat weliswaar niet, maar toch maar even checken. syswow64 Vanaf maart 2017 zie ik op m'n schijf de map C:\ WINDOWS\ syswow64. Heeft dit iets met Windows 10 zelf te maken? Jan Heil Oplossing Binnen een 64bit-versie van Windows 10 dient de map system32 (hoe gek computeridee.nl Als een automatische update niet wordt geïnstalleerd, dan kunt u die installatie ook eens handmatig proberen. In de meeste gevallen werkt het dan wel! dat ook klinkt) voor 64bit-systeembestanden. De map sys- WOW64 echter is bedoeld voor 32bit-systeembestanden. Dat kan afhankelijk van alles dat er op uw systeem is geïnstalleerd soms wat door elkaar heen lopen. Kennelijk is dat nodig, dus: laten staan! Verkeerde nummerinhoudsopgave Ik krijg een rare en verkeerde nummerinhoudsopgave van een audio-cd in Windows Media Player. In VLC media player staat het wel goed! Wouter Hendriks Oplossing Dan raadplegen de beide programma s ieder een andere audio-cd-database (= cddb oftewel Compact Disc DataBase) op internet Windows Media Player maakt gebruik van een Microsoft-cddb Dit is zo n Lima. Beslist een leuke toevoeging aan uw netwerk! 18 waarin (dat is bekend) nogal wat fouten zitten. Office-update installeert maar niet Ik krijg al een hele tijd een foutmelding dat een update voor Microsoft Office 2010 niet kan worden geïnstalleerd. En elke FAQman's archief Niet gevonden wat u zocht? Onder Windows 10 geïnstalleerd. Zoals u ziet een keurig werkende versie van de tool die u bedoelt. De FAQman beantwoordt meer vragen dan we in deze rubriek kunnen plaatsen. Kijk voor alle vragen en antwoorden op Of hij uw vraag beantwoord heeft, kunt u controleren op via de zoek functie rechts boven. Tik daar uw achter naam in en u ziet of uw vraag ertussen staat. dag wordt er weer een poging gedaan. Het gaat om de update Servicepack 2 voor Microsoft Office 2010 (KB ) 32bit-versie. R.C. van Riel Oplossing Gebruik dat KB eens in de zoekmachine van Google. U komt dan op een Microsoft-webpagina terecht waar de gewenste update los kan worden gedownload en evenzo los door u! kan worden geïnstalleerd (afbeelding 17). Doe dat maar eens! Zeer waarschijnlijk werkt het (rechts aangeklikt en uitgevoerd als Administrator) dan wel. En als het niet werkt, dan krijgt u beter te zien wat er aan de hand is. Mogelijk moet de virusscanner worden uitgeschakeld. Mogelijk draait er iets van Office dat eerst moet worden beëindigd. Even zelf aan de slag dus Iets met Lima Via Facebook werd ik geattendeerd op hardware waarmee een externe harde schijf op het netwerk is aan te sluiten. Iets met Lima... Kent de FAQman dit apparaat? Ed de Vries Oplossing Ja, dat apparaat is bekend bij uw FAQman (afbeelding 18). De Lima ( meetlima.com) is een soort van brug tussen het netwerk/internet en een usbharde schijf. De Lima maakt op die manier als het ware een nas van een gewone usb-harde schijf. Vervolgens kunnen al uw apparaten (computer, tablet en smartphone) met die Lima communiceren: op elk moment en vanaf iedere locatie! 65

66 Uitsmijter Tekst Jolein de Rooij Uitsmijter Privétolk op zak De Rotterdamse oprichters van Travis Translator willen alle taalbarrières overbruggen. Wie de online vertaalmachine Google Translate weleens heeft gebruikt, weet dat daarbij veel mis kan gaan. Want als u woord na woord letterlijk vertaalt, dan hebt u nog lang geen mooi lopende zin. Vaak is zo n vertaling zelfs een tikje onbegrijpelijk. Stelt u zich nu voor dat u Google Translate en nog een paar andere vertaal-engines in een doosje stopt. En dat doosje oren geeft een microfoon zodat het kan verstaan wat u zegt. En de vertaling ook weer uit kan spreken, dankzij een speaker. Dan hebt u dus uw eigen vertaalrobot. Een tolk in een doosje, zoals de Rotterdamse makers van Travis zeggen. 66 Hoe goed is Travis als tolk? Travis vertaalt nog niet perfect. Maar we vinden het een gemiste kans om te wachten tot vertaaltechnologie perfect is. Er zijn zo veel mensen op de wereld die elkaar niet kunnen verstaan. Travis kan nu al het verschil maken tussen begrip en onbegrip. Bedenk maar eens dat je op vakantie in Turkije aan de dokter wilt vertellen dat je al drie dagen kramp in je buik hebt En zo zijn er veel meer situaties waarin je dolblij kunt zijn met een geautomatiseerde tolk, hoe basaal die ook is. Travis kan bijvoorbeeld ook gebruikt worden in vluchtelingenkampen. Wij willen iedereen het recht geven om begrepen te worden. Wie Lennart van der Ziel Waar Rotterdam Wat Travis Waarom Contact Oproep Wat zit er in dat doosje? Een quadcore-processor, 3G, wifi, een geavanceerde microfoon en luidspreker, harde schijf en een digitale signaalprocessor. Die laatste zorgt voor ruisonderdrukking, waardoor gesproken teksten beter kunnen worden omgezet in geschreven tekst. We maken gebruik van acht verschillende opensource-vertaalengines. Die zijn van onder meer Google, IBM en Microsoft. Travis kiest voor elke taal de beste engine. Voor Aziatische talen geven we bijvoorbeeld de voorkeur aan lokale engines. Travis spreekt tachtig talen, tenminste wanneer er een 3G- of wifi-verbinding beschikbaar is. Anders gaat het om 23 talen. Je kunt Travis overal gebruiken: op straat, op kantoor of thuis. Je kunt ook oortjes Doet u iets bijzonders met uw pc? Of hebt u een handige softwareoplossing voor uw hobby bedacht? Stuur dan een met als onderwerp Creatief met de computer naar redactie@computeridee.nl Wie weet komt u ermee in Computer Idee. aansluiten. Dat is bijvoorbeeld handig voor vergaderingen. Travis vertaalt dan realtime wat er gezegd wordt. Hoe zijn de reacties? In april 2017 haalden we meer dan zeshonderdduizend dollar op tijdens een internationale crowdfunding-campagne. Onder de backers zitten immigrantenorganisaties, maar bijvoorbeeld ook een universiteit in Sevilla die internationale studenten beter wil ondersteunen. Verschillende Nederlandse logistieke organisaties zijn van plan om Travis aan hun chauffeurs geven, zodat die in Oost-Europa gemakkelijker kunnen overleggen met toeleveranciers. En ook vanuit de medische sector is er veel belangstelling. Elke week krijgen we wel een aanvraag of vier van ziekenhuizen of artsen. Sites

67 Volgend Nummer Colofon Hoofdredacteur: Dick van de Schraaf Eindredactie: Annemarie Korevaar, José Pauty, Theske Slijkerman Online: Randolf Bouwma, Daan Doedens Coördinators Vormgeving: Ilona Moerland, Bert Sluyter Vormgeving: Dian Geerts Uitgever: Remco de Graaf Marketing: Marjolein Sturk, Joep Preijde, Leontien Boere Redactieassistentie: Irene Roos Drukkerij: Roto Smeets Weert Redactie Computer Idee Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem Algemeen: FAQman: Mailbus: Voor Nop: Vers Getest: Tips & Trucs: Artikelideeën: Pers: facebook.com/computerideenl twitter.com/computeridee Medewerkers René van Asselt, Art den Boer, Randolf Bouwma, Toon van Daele, Maikel Dijkhuizen, Mark Gamble, Martin Gijzemijter, Gertjan Groen, Sjoerd van der Linden, Jolein de Rooij, Dirk Schoofs, Emke Slijkerman, Ap de Smits, Erwin Suvaal, John Vanderaart, Richard Veenstra Advertenties Accountmanagers: Jerry Moi-Thuk- Shung, Marcel Ott, Raymond Ullers / sales@reshift.nl Advertentie-aanlevering: Marco Verhoog, mverhoog@reshift.nl Telefoon: Als u boven een artikel het Partner-logo ziet staan, is dit artikel gemaakt door de Partner-redactie van uitgeverij Reshift. Deze redactie werkt apart van de reguliere redacties. Zowel de onderwerpkeuze als de inhoud van artikelen met dit logo komen tot stand in overleg met commerciële partners. ALLE ONDERWERPEN ONDER VOORBEHOUD Mensen opsporen op internet Ook zo benieuwd hoe het met uw eerste liefde/beste vriendje van de lagere school/oude collega's is? Wij laten u zien hoe u via internet mensen kunt terug vinden die u uit het oog verloren bent. Een plaatje zegt meer U hebt vast al eens een schermafbeelding gemaakt met uw smartphone, maar wat als u tekst wilt toevoegen, een gedeelte wilt veranderen of twee schermafbeelding wilt combineren? Ook dat kan! Koekje d'r bij? Zin en onzin over cookies: we doen een duik in de digitale koekjestrommel. De nieuwe Computer Idee is vanaf 31 oktober te koop! Bitcoins Het lijkt de laatste tijd het nieuwe toverwoord: bitcoins. Maar wat zijn dat eigenlijk? Hoe koopt u deze digi-munten en waar bewaart u ze? De Mac dient de mens Wilt u wel eens een keer wat anders dan Windows? We laten u kennismaken met de Mac in al zijn vormen én met Apple-tegenhangers van Windows-software. Disclamer Hoewel uiterste zorg is besteed aan Computer Idee, aanvaardt de redactie noch de uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in het blad, online of enig andere digitale versie van Computer Idee. Alle in Computer Idee genoemde prijzen zijn onder voorbehoud (van wijzigingen en typfouten). Auteursrechten: 2017 by Reshift Digital, Haarlem. Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. computeridee.nl Computer Idee is een uitgave van Reshift Digital. Klantenservice Computer Idee verschijnt 26 x per jaar. Een jaarabonnement kost 73, en een halfjaarabonnement 39,95. Maandabonnementen: 6,50 per twee nummers. Een los nummer kost in de winkel 3,50. Equrion Services B.V. verzorgt de finan ciële afhandeling voor Reshift Digital B.V. Een nieuw abonnement wordt gestart met de eerst mogelijke editie voor een bepaalde duur. Na de eerste abonnementsperiode wordt het abonnement stilzwijgend voortgezet voor onbepaalde tijd en betaalt u de reguliere abonnementsprijs. Vanaf dat moment is het abonnement opzegbaar met inachtneming van een opzegtermijn van 1 maand. Een abonnement is alleen mogelijk in Nederland en België. Abonnementsvormen Kosten per jaar Beëindiging abonnement Na de omzetting voor onbepaalde duur kan op ieder moment per wettelijk voorgeschreven termijn van 1 maand worden opgezegd. Uw opzegging ontvangen wij bij voorkeur telefonisch. U kunt de Klantenservice op werkdagen tussen 10 en 14 uur bereiken via Verhuizing, bezorgklachten en vragen Ga hiervoor naar de digitale klantenservice van Reshift Digital, de uitgever van Computer Idee. Nadat u zich hebt geregistreerd, kunt u voortaan inloggen met uw -adres en wachtwoord. Kosten per periode Edities Per editie Betaling per Jaarabonnement* 73, 73, 26 2,81 jaar Halfjaarabonnement* 79,90 39, ,07 half jaar Maandabonnement* 84,50 6,50 2 3,25 4 weken Losse verkoop 91, 3,50 1 3,50 editie * Deze prijzen gelden bij automatische incasso. Abonneren kan via Persoonsgegevens Wij nemen uw gegevens, zo-als naam, adres en telefoonnummer op in een gegevensbestand. De verwerking van uw gegevens is aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens in Den Haag door Reshift Digital, de verantwoordelijke voor uw gegevens. De ge gevens worden gebruikt voor de uitvoering van met u gesloten overeenkomsten, zoals de abonnementen-administratie. Daarnaast kunnen wij uw gegevens gebruiken om u op de hoogte te houden van interessante informatie en/of aanbiedingen. Uw gegevens kunnen aan door ons zorgvuldig geselecteerde partijen ter beschikking worden gesteld. De gegevens kunnen, samen met hun informatie over u, worden geanalyseerd om de aanbiedingen en/of informatie zoveel mogelijk op uw interesses af te stemmen. U kunt bij het opgeven van uw gegevens bezwaar maken tegen beschikbaarheidstelling van uw gegevens aan derden. Ook kunt u uw eigen ge gevens opvragen en verzoeken ze te corrigeren of te verwijderen. Stuur hiertoe een kaartje aan Klantenservice Reshift Digital, Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem. 67

68 DE P2H GETTOBLASTER IS TERUG Met een nog langere speelduur, DAB+ radio, powerbank functie, een krachtige downfire subwoofer en heldere display is de BOOMSTER in de 2e generatie de onbetwiste king of the streets. NIEUW BOOMSTER