DE MEERWAARDE VAN DRONES BIJ BRANDBESTRIJDING

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DE MEERWAARDE VAN DRONES BIJ BRANDBESTRIJDING"

Transcriptie

1 DE MEERWAARDE VAN DRONES BIJ BRANDBESTRIJDING PROF. DR. VERSTOCKT STEVEN EN VANDECASTEELE FLORIAN ONDERZOEKSVRAAG UITGEVOERD DOOR VERKAEMER SANDER VOOR HET BEHALEN VAN DE GRAAD VAN BACHELOR IN DE NEW MEDIA AND COMMUNICATION TECHNOLOGY HOWEST

2

3 DE MEERWAARDE VAN DRONES BIJ BRANDBESTRIJDING PROF. DR. VERSTOCKT STEVEN EN VANDECASTEELE FLORIAN ONDERZOEKSVRAAG UITGEVOERD DOOR VERKAEMER SANDER VOOR HET BEHALEN VAN DE GRAAD VAN BACHELOR IN DE NEW MEDIA AND COMMUNICATION TECHNOLOGY HOWEST

4 VOORWOORD Mijn n a a m i s S a n d e r V e r k a e m e r, l a a t s t e j a a r s s t u d e n t N e w M e d i a a n d C o m m u n i c a t i o n T e c h n o l o g y ( N M C T ) a a n H o w e s t K o r t r i j k. I k b e n, n a a s t m i j n s t u d i e s, a c t i e f a l s v rijwillig b r a n d w e e r m a n b i j h u l p v e r l e n i n g s z o n e F l u v i a, po s t B e v e r e n - L e i e. V o o r m i j n b a c h e l o r proef b e n i k o p z o e k g e g a a n n a a r e e n th e m a d a t i k k o n k o p p e l e n a a n m i j n t w e e g r o o t ste p a s s i e s : b r a n d w e e r e n i n f o r m a t i c a. D o o r m i j n i n t e r e s s e i n i n f o r m a t i c a, m e e r b e p a a l d h o e a l l e s d i g i t a a l m e t e l k a a r v e r b o n d e n k a n w o r d e n v i a h e t I n t e r n e t o f T h i n g s b e n i k o n d e r z o e k g a a n d o e n n a a r m o g e l i j k h e d e n d i e d e t a a k v a n een h u l p v e r l e n e r k o n v e r e e n v o u d i g e n. D a a r o m h e b i k o n d e r z o e k g e d a a n n a a r d e m e e r w a a r d e v a n e e n d r o n e b i j b r a n d b e s t r i j d i n g. O m d e z e b a c h e l o r p ro e f t o t e e n go e d r es u l t a a t t e b r e n g e n h e b i k v e e l h u l p g e k r e g e n v a n v e r s c h i l l e n d e m e n s e n. I k b e n h e n d a a r d a n ook heel e r g d a n k b a a r v o o r. E e n o p r e c h t w o o r d v a n d a n k a a n prof. dr. S t e v e n V e r s t o c k t e n F l o r i a n V a n d e c a s t e e l e. A l s e x t e r n e p r o m o t o r e n v e r b o n d e n m e t d e un i v e r s i t e i t G e n t h e b b e n z i j m i j b i j g e s t a a n i n h e t s c h r i j v e n v a n d e z e b a c h e l o r p roef e n h u n k e n n i s m e t m i j g e d e e l d. D a a r n a a s t h e b ik o o k veel hulp gekregen v a n W o u t e r Gevaert, interne promotor. I k w i l h e m d a n o o k b e d a n k e n v o o r z i j n h u l p b i j h e t o p t i m a l i s e r e n v a n d i t o n d e r z o e k. I k w i l o o k m i j n c o l l e g a s b r a n d w e e r m a n n e n v a n h u l p v e r l e n i n g s z o n e F l u v i a b e d a n k e n o m m e e t e w e r k e n a a n e e n u i t g e b r e i d m a r k t o n d e r z o e k. N i e t e n k e l b i j h e t s c h r i j v e n v a n d i t o nd e r z o e k m a a r t i j d e n s m i j n v o l l e d i g e o p l e i d i n g h e b i k a l t i j d k u n n e n r e k e n e n o p d e s t e u n e n h e t v e r t r o u w e n v a n m i j n o u d e r s. A l s l a a t s t e w i l i k ook m i j n v r i e n d i n, M a r t h e B o l, b e d a n k e n v oor haar s t e u n e n h e t k r i t i s c h n a l e z e n v a n d e z e b a c h e l o r p r o e f.

5 ABSTRACT V o o r d e b r a n d w e e r i s h e t s o m s h e e l m o e i l i j k o m o p e e n s n e l l e e n v l o t t e m a n i e r e e n o v e r z i c h t t e k r i j g e n v a n d e p l a a t s v a n i n t e r v e n t i e. H e t i s o o k n i e t a l t i j d m o g e l i j k o m a l l e p l a a t s e n t e b e r e i k e n d o o r e e n t e g r o o t r i s i c o v o o r d e b r a n d w e e r m a n n e n. D e z e r i s i c o s z i j n o n d e r m e e r h o g e t e m p e r a t u r e n, i n s t o r t i n g s g e v a a r, e t c. D o o r d e b r a n d h a ar d e n s n e l l e r e n a c c u r a t e r i n k a a r t t e b r e n g e n k r i j g t d e o f ficier o f l e i d i n g g e v e nd e e e n c o r r e c t e r o v er z i c h t. H i e r d oor k a n d e b r a n d s n e l l e r o m s c h r e v e n w o r d e n e n v e r l a a g t m e n d e r i s i c o ' s v e r b o n d e n a a n d e b r a n d b e s t r i j d i n g. I n d e z e s c r i p t i e h e b i k o n d e r z o e k g e d a a n n a a r d e m o g e l i j k h e d e n van e e n d r o n e i n h e t k a d e r v a n b r a n d b e s t r i j d i n g. D i t h e b i k o p g e s p l i t s t i n d r i e grote pijlers: H e t d r o n e t o e s t e l ( d e h a r d w a r e ) D e v i s u a l i s a t i e v a n d e m e e t w a a r d e n D a t a c o n n e c t i e t u s s e n d r o n e e n v i s u a l i s a t i e s e r v e r V e r v o l g e n s w e r d o o k e e n a n a l y s e g e d a a n h o e m e n e e n d r o n e i n d o o r k a n i n z e t t e n. A l l e r e e r s t h e b i k e e n o n l i n e e n q u ê t e g e d a a n b i j 7 3 b r a n d w e e r m a n n e n v a n v e r s c h i l l e n d e h u l p v e r l e n i n g s z o n e s o m e e n b e t e r b e e l d t e k r i j g e n v a n w a t h u n n o d e n e n w e n s e n z i j n. D a a r n a h e b i k e e n m a r k t o n d e r z o e k g e d a a n n a a r w e l k e m o g e l i j k h e d e n o p v an d a a g a l b e s c h i k b a a r z i j n. F i n a a l m a a k t e i k e e n c a s e s t u d y o p t w e e r e ë l e i n t e r v e n t i e s d i e a f g e l o p e n j a a r g e b e u r d z i j n. U i t m i j n o n d e r z o e k ka n b e s l o t e n w o r d e n d a t e e n d r o n e e e n m e e r w a a r d e h e e f t m a a r d a t d e z e n o g n i e t v o l l e d i g b e n u t w o r d t. E e n d r o n e i s e e n i d e a a l t o e s t e l v o o r e e n v o g e l p e r s p e c t i e f o v e r d e p l a a t s v a n i n t e r v e n t i e. E c h t e r d o o r d e b e p e r k t e v l i e g d u u r e n d e b e p e r k i n g v a n t e m p e r a t u u r r e s i s t e n t i e i s d e d r o n e n o g g e e n i d e a a l t o e s t e l om b i n n e n i n g e z e t t e w o r d e n. D e z e s c r i p t i e i s v o o r a l b e d o e l d a l s n a s l a g w e r k v o o r h u l p v e r l e n i n g s o r g a n i s a t i e s d i e e e n d r o n e w i l l e n a a n k o p e n. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 1

6 INHOUD V o o r wo o r d... 0 A b s t r a c t... 1 I n h o u d... 2 I n l e i d i n g P r o b l e e m s t e l l i n g O n d e r z o e k b i j h e t w er k v e l d Welke gegevens zijn belangrijk? Welke gegevens zijn prioritair Hoe snel moet data beschikbaar zijn? Wanneer zou de drone ingezet moeten worden? Hoe moet deze data gevisualiseerd worden? Operationele oplossingen D r o n e a l s m o g e l i j k e o p l o s s i n g D e d r o n e De Verschillende uitvoeringen van een drone Voeding en vliegduur Welke Sensoren zijn nuttig op een drone? Drone Bescherming Is een drone beschermd tegen hoge Temperaturen? V i s u a l i s a t i e v a n g e m e t e n d a t a De Verschillende SDK s Het weergeven van Nuttige data Visualisatie toestellen C o n n e c t i e t u s s e n d r o n e e n v i s u a l i s a t i e De Dataverbinding De Plaats van Dataverwerking Verwerking op plaats van interventie B r a n d w e e r d r o n e s, e e n u i t z o n d e r i n g o p d e W e t g e v i n g E e n V o o r b e e l d v a n mo g e l i j k e C o n f i g u r a t i e De Drone De Visualisatie op de plaats van interventie Een hybride oplossing voor de dataverbinding Kostenraming C a s e s t u d y B r a n d i n U n i l i n W i e l s b e k e 6 s e p t e m b e r V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 2

7 3. 2 B r a n d b i j s l a g e r i j i n A v e l g e m 2 3 s e p t e m b e r B e s l u i t G r a f i e k e n l i j s t F i g u r e n l i j s t T a b e l l e n l i j s t V e r k l a r e n d e w o o r d e n l i j s t A f k o r t i n g e n R e f e r e n t i e l i j s t W e b p a g i n a A f b e e l d i n g e n B i j l a g e n B i j l a g e 1 M o c k u p van visualisatie (optie 1) B i j l a g e 2 M o c k u p van visualisatie (optie 2) B i j l a g e 3 M o c k u p van visualisatie (optie 3) B i j l a g e 4 D a t a c h a i n v a n v e r w e r k i n g i n dispatch B i j l a g e 5 D a t a c h a i n v a n v e r w e r k i n g o p p l a a t s v a n i n t e r v e n t i e V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 3

8 INLEIDING D e d r o n e i s r e e d s e n i g e t i j d g e k e n d a l s e e n r e c r e a t i e f t o e s t e l m a a r d e z e w o r d t m e e r e n m e e r ingezet voor professionele doeleinden. Zo gebruikt DHL al drones o m p a k j e s t e l e v e r e n. O o k l a n d b o u w e r s k un n e n d e d r o n e g e b r uiken om e e n t a l v a n p r o b l e m e n o p t e l o s s e n. H i e r b i j d e n k e n w e a a n h e t d e t e c t e r e n v a n o n k r u i d, o p s p o r e n v a n z i e k t e s b i j d e g e w a s s e n e n h e t a f w e r e n v a n v o g e l s [ 1 ]. De d r o n e d o e t n i e t a l l e e n z i j n i n t r e d e i n d e i n d u s t r i e, ma a r o o k b i j d e h u l p v e r l e n i n g. Z o g e b r u i k t d e w e g p o l i t i e d e d r o n e om o n g e v a l l e n s n e l l e r i n k a a r t t e b r e n g e n [ 2 ]. D e r e d d i n g s d i e n s t e n a a n d e k u s t h e b b e n a l g e o e f e n d m e t d e r g e l i j k e t e c h n i e k [ 3 ]. D e b r a n d w e e r v a n Gent h e e f t e v e n e e n s a l d r o n e s i n g ez e t t i j d e n s d e D e G e n t s e f e e s t e n [ 4 ]. E e n d r o n e k a n v o o r veel meer i n g e z e t w o r d e n. M e t e e n b e e t j e o p t i m a l i s a t i e k a n h i j z e l f t o e g e p a s t w o r d e n i n e e n t o t a a l n i e u w s e g m e n t. D a a r o m w i l i k o n derzoeken h o e groot de meerwaarde kan z i j n v a n e e n d r o n e t i j d e n s b r a n d b e s t r i j d i n g s o p d r a c h t e n. Z o k a n e e n d r o n e s n e l o p p l a a t s e n k o m e n w a a r d e F i g u u r 1 P o l i t i e d r o n e ( M a r n i k A e r t s, ) b r a n d w e e r n i e t k a n k o m e n. H e t i s o o k m o g e l i j k o m s n e l e e n g r a d e n v e r k e n n i n g u i t t e v o e r e n. E r z i j n e c h t e r o o k nadelen. D e i n z e t t i j d v a n e e n d r o n e z a l g r o t e r z i j n d a n d e i n z e t t i j d v a n e e n g e w o n e b r a n d w e e r m a n. E r z i j n e e n h o o p k o s t e n a a n v e r b o n d e n. D e n k e n w e m a a r a a n a a n k o o p p r i j s, o n d e r h o u d s -, o p l e i d i n g s - en v e r z e k e r i n g s k o s t e n. O m e e n d u i d e l i j k b e e l d t e k u n n e n v o r m e n van d i t n i e u w t o e p a s s i n g s g e b i e d w o r d t e r e e n v e r g e l i j k e n d e s t u d i e u i t g e v o e r d o m d e v o o r - e n n a d e l e n d u i d e l i j k e r i n k a a r t t e b r e n g e n. O m t o t e e n d u i d e l i j k b es l u i t t e k o m e n m o g e n w e e c h t e r n i e t v e r g e t e n o m o n d e r z oek te doen op het werkveld. F i g u u r 2 D r o n e m e t i n s e c t i c i d e v o o r g e w a s b e s p r o e i i n g ( G o n z a l o P e r e z, ) F i g u u r 3 D r o n e v a n D H L v o o r p a k k e t l e v e r i n g ( A n d r e a s R e n t z ) V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 4

9 Probleemstelling V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 5

10 1 PROBLEEMSTELLING T i j d e n s e e n i n t e r v e n t i e i s h e t z e e r m o e i l i j k o m s n e l e e n d u i d e l i j k o v e r z i c h t t e h e b b e n o v e r d e e r n s t v a n d e s i t u a t i e. H e t o p s p o r e n v a n d e b r a n d h a a r d, k i j k e n o f s l a c h t o f f e r s a a n w e z i g z i j n, g e v a a r l i j k e p r o ducten o f e x p l o s i e v e s t o f f e n o p s p o r e n z i j n e n k e l e p r o b l e m e n w a a r m e e d e b r a n d w e e r g e c o n f r o n t e e r d w o r d t. W a n n e e r de brandweer aankomt z i j n d e m e n s e n i n p a n i e k. D a a r d o o r i s h e t m o e i l i j k o m c o r r e c t e i n f o t e v e r k r i j g e n. O o k b i j g r o t e in t e r v e n t i e s z o a l s i n d u s t r i e b r a n d e n i s h e t z e e r m o e i l i j k o m e e n o v e r z i c h t t e h e bben w a a r d e b r a n d h aa r d z i c h b e v i n d t e n h o e s n e l d i e k a n u i t b r e i d e n. E e n v a n d e g r o o t s t e p ro b l e m e n i s d a t e r v a a k g e e n m o g e l i j k h e i d i s o m o p e e n e e n v o u d i g e e n v l o t t e m a n i e r e e n graden v e r k e n n i n g t e d o e n. D i t i s e e n s t a n d a a r d t e c h n i e k d i e d e b r a n d w e e r g e b r u i k t o m e e n o v e r z i c h t te krijge n v a n de plaats van interventie die wordt u i t g e v o e r d door d e b e v e l v o e r d e r t e r p l a a t s e. 1.1 ONDERZOEK BIJ HET WERKVELD O m e e n b e e l d t e k r i j g e n o v e r w e l k e g e g e v e n s d e b e v e l v o e r d e r t i j d e n s z i j n g r a d e n v e r k e n n i n g b e l a n g r i j k v i n d t e n o m e e n d u i d e l i j k z i c h t t e k r i j g e n o p d e n o d e n v a n d e b r a n d w e e r h e b i k e e n e n q u ê t e o p g e s t e l d m e t 2 1 v r a g e n. D i e w e r d v e r s t u u r d n a a r d e v e r s c h i l l e n d e b r a n d w e e r z o n e s i n V laanderen. O m e e n z o b r e e d m o g e l i j k e m e n i n g t e k r i j g e n h e b i k m i j n v r a g e n l i j s t n i e t b e p e r k t t o t m e n s e n v a n h e t h o g e r k a d e r. Z o h e b i k a n t w o o r d g e k r e g e n v a n b i j n a a l l e g r a d e n b i n n e n d e b r a n d w e e r. O p die m a n i e r v e r k r e e g i k e e n g o e d e v e r d e l i n g t u s s e n h e t b a s i s k a d e r ( 3 0, 2 % ), h e t m i d d e n k a d e r ( 3 8, 4 % ) e n h e t h o g e r k a d e r ( 3 1, 2 % ). I e d e r k a d e r z a l z i j n e i g e n b e l a n g r i j k e f u n c t i e h e b b e n o m een dron e efficiënt t e k u n n e n g e b r u i k e n. I k d e n k m a a r Zone 1 7% Vlaams Brabant West 4% Zuid-Oost 14% Vlaamse Ardennen 1% a a n h e t b a s i s k a d e r d i e i n z a l s t a a n v o or h e t b e s t u r e n v a n d e d r o n e e n h e t m i d d e n k a d e r e n h o g er k a d e r d i e o p b a s i s van d e r e s u l t a t e n e n m e t i n g e n d e j u i s t e b e s l i s s i n g z u l l e n m o e t e n n e m e n. B i j d e d e e l n e m e n d e p e r s o n e n w a s e r t e v e n s e e n m o o i e v e r d e l i n g t u s s e n b e r o e p s - e n v r i j w i l l i g p e r s o n e e l. D i t v e r t a a l t z i c h i n 48% v r i j w i l l i g e r s, 4 2 % b e r o e p s b r a n d w e e r m a n n e n e n 1 0 % d i e z o w e l b e r o e p s a l s v r i jw i l l i g o p e r a t i o n e e l z ij n. Midwest 28% Noord Limburg 1% V a n a l l e o n d e r v r a a g de p e r s o n e n z i j n e r m a a r e e n h a n d v o l d i e e r v a r i n g h e b b e n m e t d r o n e s. D e m e e s t e h a a l d e n h u n e r v a r i n g u i t d e g r o t e in t e r v e n t i e o p h e t a u t o t r a n s p o r t s c h i p S i l v e r S k y o p 20 oktober 2016 in Antwerpen [ 5 ]. Fluvia 15% Taxandria 4% G r a f i e k 1 O v e r z i c h t v a n d e b e v r a a g d e z o n e s I k m o c h t i n t o t a a l 73 a n t w o o r d e n v e r w e r k e n d i e m i j w e r d e n d o o r g e s t u u r d. Rivierenland 1% Antwerpe n 25% V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 6

11 1.1.1 WELKE GEGEVENS ZIJN BELANGRIJK? E e n d r o n e k a n u i t g e r u s t w o r d e n m e t d i v e r s e t o e p a s s i n g e n. Z o k u n n e n e r a l l e r h a n d e s e n s o r e n o p v oorzien worden die telken s i n s t a a n v o o r e e n s p e c i f i e k e t o e p a s s i n g. D a a r o m h e b i k d e v r a a g g e st e l d w e l k e d a t a e r z e k e r b e s c h i k b a a r m o e t z i j n bij e e n i n t e r v e n t i e. Warmtebeeld Explosiemeter Camerabeelden Plaatsbepaling Omgevingstemperatuur Procent aardgas aanwezig Giftige delen in de rooklaag Andere chemische stoffen Ioniserende straling Procent zuurstof aanwezig Procent CO aanwezig Overig 30,1% 28,8% 28,8% 27,4% 21,9% 23,3% 12,3% 47,9% 53,4% 65,8% 65,8% 95,9% G r a f i e k 2 W e l k e d a t a m o e t b e s c h i k b a a r z i j n t i j d e n s e e n i n t e r v e n t i e? O p g r a f i e k 2 i s t e z i e n w e l k e d a t a z e k e r b e s c h i k b a a r m o e t z i j n t i j d e n s e e n i n t e r v e n t i e. B i j n a i e d e r e e n i s e r v a n o v e r t u i g d d a t d e w a r m t e b e e l d c a m e r a e e n m u s t i s. O o k d e e x p l o s i e m e t e r e n d e g e w o n e c a m e r a b e e l d e n z i j n v e r e i s t e n. D e c a m e r a b e e l d e n d i e n e n o m e e n s n e l l e graden v e r k e n n i n g t e d o e n. D it g e k o p p e l d a a n d e w a r m t e b e e l d c a m e r a k a n e r v o or z o r g e n d a t h e t m o g e l i j k i s o m v e e l s n e l l e r d e vuurha a r d t e v i n d e n. H e t g r o t e v e r s c h i l m e t d e h u i d i g e w a r m t e b e e l d c a m e r a i s d a t e r m e t d e d r o n e o o k v a n u i t t e lu c h t e e n b e e l d k a n g e m a a k t w o r d e n. O o k e e n b e l a n g r i j k e f a c t o r i s d e p l a a t s b e p a l i n g. D o o r d e d r o n e t e v i s u a l i s e r e n m e t d e a f s t a n d t o t d e F i g u u r 4 W a r m t e b e e l d g e m a a k t d o o r e e n d r o n e ( D J I ) o m r i n g e n d e mur e n k a n dit z o r g e n voor een betere interpret a t i e v a n de gemeten w a a r d e n. De g e m e t e n t e m p e r a t u u r z a l v e r s c h i l l e n d z i j n n a a r g e l a n g d e d r o n e h o o g o f l a a g v l i e g t. O o k d e a f s t a n d t o t m u r e n e n r a m e n h e e f t e e n g r o o t v e r s c h i l. D i t k a n o o k h a n d i g z i j n o m e e n b e e l d t e k r i j g e n v a n d e g r ote v a n b e p a a l d e r u i m t e s. G e g e v e n s o m t r e n t d e a a n w e z i g h e i d v a n a a r d g a s, z u u r s t o f, C O o f c h e m i s c h e s t o f f e n z i j n g e e n v e r e i s t e m a a r w e l e e n m e e r w a a r d e. D i t k o m t o m d a t d e z e V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 7

12 g e g e v e n s v a n d a a g o o k n i e t g e k e n d z i j n o f g e e n p r i oriteit h e b b e n i n h e t k a d e r v a n d e b r a n d b e s t r i j d i n g. D e z e g e g e v e n s k u n n e n w e l g e b r u i k t w o r d e n o m d e o v e r l e v i n g s k a n s v a n e e n s l a c h t o f f e r t e b e p a l e n. O v e r é é n i e t s z i j n a l l e o n d e r v r a a g d e h e t e e n s : h o e m e e r i n f o r m a t i e e r b e s c h i k b a a r i s, h o e b e t e r. Z o k a n d e l e id i n g g e v e n d e z i j n m a n s c h a p p e n b e t e r a a n s t u r e n. D i t k a n e e n g r o o t vo o r d e e l z i j n o p h e t v l a k v a n d e veiligheid van het a a n w e z i g e p e r s o n e e l. Z o k a n e e n d r o n e op p l a a t s e n k o m e n w a a r h e t v o o r d e b r a n d w e e r m a n t e g e v a a r l i j k i s. D e z e d a t a k a n g e k o p p e l d w orden a a n a n d e r e i n f o r m a t iebronnen d i e d e b r a n d w e e r nu al ter beschikking heeft. D i t kan gaan v a n een koppeling naar het h y d r a n t e n n e t w e r k o m d e d i c h t s t b i j z i j n d e h y d r a n t e n t e v i n d e n t o t e e n k o p p e l i n g n a a r b e s t a a n d e i n t e r v e n t i e p l a n n e n. D e z e i n t e r v e n t i e p l a n n e n b e v a t t e n i n f o r m a t i e die n u t t i g k a n z i j n v o o r d e b r a n d w e e r ti j d e n s d e i n t e r v e n t i e. D i t g a a t o v e r w a t e r w i n p l a a t s e n, l o c a t i e s v a n g e v a a r l i j k e s t o f f e n o f d i v e r s e g e g e v e n s v a n c o n t a c t p e r s o n e n WELKE GEGEVENS ZIJN PRIORITAIR B e p a a l d e g e g e v e n s z i j n b e l a n g r i j k e r d a n a n d e r e. O m i n s it u a t i e s m e t e e n b e p e r k t e v e r b i n d i n g t o c h d e j u i s t e d a t a t e v e r z a m e l e n m o e t e n w e e e n d u i d e l i j k o n d e r s c h e i d m a k e n t u s s e n d e d a t a d i e p r i o r i t a i r i s e n w e l k e n i e t. Prioritair Geen mening Niet prioritair G r a f i e k 3 D e p r i o r i t e i t v a n d e g e m e t e n d a t a G e b a s e e r d o p d e o nline e n q uête k a n j e d u i d e l i j k z i e n w a t h e t w e r k v e l d a l s p r i o r i t a i r e r v a a r t. E f f e c t i e v e t e s t e n m o e t e n d e z e s t a t e m e n t s b e v e s t i g e n. D e c a m e r a b e e l d e n, d e w a r m t e b e e l d e n e n d e o m g e v i n g s t e m p e r a t u u r g e n i e t e n d u i d e l i j k d e v o o r k e u r. D e r e s t v a n d e d a t a i s m i n d e r p r i o r i t a i r. D i t z o u k u n n e n v e r k l a a r d w o r d e n d oor h e t f e i t d a t v e e l v a n d e z e e x t r a d a t a o p d e d a g v a n v a n d a a g n i e t b e s c h i k b a a r i s v o o r d e brandweer o f o p e e n a n d e r e m a n i e r b e s c h i k b a a r i s. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 8

13 V e e l h a n g t a f v a n d e a a r d v a n d e i n t e r v e n t i e. Z o z a l d e k a n s o p r ad i o a c t i v i t e i t b i j e e n b r a n d i n e e n w o n i n g e e r d e r k l e i n z i j n. B i j e e n b r a n d i n e e n k e r n c e n t r a l e o f c h e m i s c h b e d r i j f k a n d i t d a n w e l w e e r d e h o o g s t e p r i o r i t e i t h eb b e n HOE SNEL MOET DATA BESCHIKBAAR ZIJN? E e n b e l a n g r i j k e f a c t o r i s d e o p s t a r t t i j d v a n e e n d r o n e. U i t h e t o n d e r z o e k b l i j k t d a t de maximu m o p s t a r t t i j d maximu m 10 minuten m a g bedragen. Dit is gemet e n v a n a f h e t m o m e n t d e d r o n e a a n w e z i g i s o p d e p l a a t s v a n i nterventie t o t h e t m o m e n t d a t d e e e r s t e d a t a b e s c h i k b a a r i s v o o r d e l e i d i n g g e v e n d e. D i t k a n v e r k l a a r d w o r d e n w a n t d e gegevens z i j n v o o r a l b e l a n g r i j k o m de c o r r e c t e a a n v a l s p r o c e d u r e t e k i e z e n, h e t b r a n d v e rloop ( i n w e l k 10 tot 15min. 7% 15 tot 20min. 3% Meer dan 20min. 1% s t a d i u m d e b r a n d z i c h b e v i n d t : b e g i n b r a n d, v o l o n t w ikkelde b r a n d, d o o f f a s e ) t e s c h e t s e n e n d a a r u i t v o l g e n d e e n i n s c h a t t i n g t e m a k e n o f h e t n o g v e i l i g i s om z i c h i n e e n 5 tot 10min. 30% 0 tot 5min. 59% b e p a a l d e r u i m t e t e b e g e v e n. G r a f i e k 4 D e m a x i m a l e o p s t a r t t i j d v a n e e n d r o n e I n g r a f i e k 4 l a t e n w e d e a a n r i j t i j d b u i t e n b e s c h o u w i n g. u i t d e o n d e r v r a g i n g e n de g e v i s u a l i s e e r d e r e s u l t a t e n i n g r a f i e k 4 l e i d e n w e a f d a t de a a n r i j t i j d, ( = d e t i j d d i e t u s s e n h e t b e l l e n n a a r h e t n o o d c e n t r u m e n d e a a n k o m s t t i j d v a n d e b r a n d w e e r o p d e i n t e r v e n t i e ) m a x i m aal 3 0 m i n u t e n m a g z i j n. D i t i s w e l e n k e l t o e p a s b a a r b i j g r o t e i n t e r v e n t i e s, z o a l s : g r o t e u i t s l a a n d e b r a n d en, i n d u s t r i e b r a n d, b o s b rand, enz. H e t i s t e v e n s v a n b e l a n g h o e s n e l d e z e d a t a v e r n i e u w d z a l w o r d e n e n w e l k e v e r t r a g i n g e r op d e g e g e v e n s z i t. D e m e e r d e r h e i d ( % ) k i es t v o o r e e n r e a l - t i m e v e r b i n d i n g. D e r e s t b e s l u i t d a t d e v e r t r a g i n g m a x i m a a l m a g l i g g e n t u s s e n d e 10 seconden en d e 1 minuut. Het i s vooral belangrijk dat het niet veel l a n g e r d u u r t d a n 1 m i n u u t. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 9

14 1.1.4 WANNEER ZOU DE DRONE INGEZET MOETEN WORDEN? T i j d e n s m i j n o n d e r z o e k b e n i k e r v a n u i t g e g a a n d a t d e i n z e t t i j d v a n e e n d r o n e o n g e v e e r 3 0 m i n. i s. Di t i s g e m e t e n v a n a f het m o m e n t w a a r o p d e a u t o d e k a z e r n e u i t r i j d t t o t h e t m o m e n t w a a r b ij d e e e r s t e d a t a b i n n e n k o m t. O p d e v r a a g o f m e n beroep z o u d o e n o p e en d r o n e i n d i e n d e i n z e t t i j d e e n h a l f u u r b e d r a a g t w a s d e m e e r d e r h e i d p o s i t i e f. D e m e e s t e o n d e r v r a a g d e n z o u d e n e e n d r o n e b i j v r a g e n m a a r e n k e l b i j g r o t e i n t e r v e n t i e s. E e n e n k e l i n g k i e s t e r v o o r o m g e e n d r o n e b i j t e v r ag e n. D i t o m d a t d e beginfase v a n e e n b r a n d a a n t o o n t ho e d e b r a n d z a l e v o l u e r en. O p d e v r a a g o f d e d ro n e e e n i d e a a l m e d i u m i s o m i n f o r m a t i e t e v e r z a m e l e n a n t w o o r d d e % m e t j a. D e % d i e h i e r v a n n i e t o v e r t u i g d i s h a d d e n v o o r a l h u n b e d e n k i n g e n o v e r h e t f e i t d a t e e n d r o n e a l d a n n i e t b e s t a n d i s t e g e n d e h i t t e. Z i j gaven o o k a a n d a t h e t i n z e t t e n v a n e e n d r o ne i n e e n b i n n e n r u i m t e g e v a a r l i j k k a n z i j n d o o r e e n s p o n t a n e o n t s t e k i n g v a n e e n e x p l o s i e f g a s d oor v o n k v o r m i n g. Ja, maar enkel bij grote interventies 88% Ja 11%Nee 1% G r a f i e k 5 Z o u u b e r o e p d o e n o p e e n d r o n e m o c h t d e i n z e t t i j d 3 0 m i n. z i j n? HOE MOET DEZE DATA GEVISUALISEERD WORDEN? O v e r h e t t o e s t e l w a a r o p d e s e n s o r d a t a m o e t g e v i s u a l i s e e r d w o r d e n i s e r e e n c o n s e n s u s. B i j n a 7 8 % k i e s t v o o r e e n t a b l e t o m d a t h i j c o m p a c t i s, n i e t v e e l w e e g t e n t o c h e e n r e l a t i e f g r o o t s c h e r m h e e f t. E e n a n d e r e o p t i e i s d e l a p t o p. ( 2 0 % v a n d e o n d e r v r a a g d e n z o u den h i e r v o o r k i e z e n ). 2 % k i e s t d a n v o o r e e n s m a r t p h o n e o f t o t a a l g e e n v i s u a l i s a t i e o p d e p l a a t s v a n i n t e r v e n t i e. V e r d e r i n d i t o n d e rz o e k w e r d o n d e r z o ch t w e l k e v i s u a l i s a t i e b e s t z o u z i j n. W e t e n d e d a t d i t e e n s u b j e c t i e f is, w i l i k t o c h o n d e r z o e k e n w e l k e m o g e l i j k e w e e r g a v e d e v o o r k e u r g e n i e t. T i j d e n s d e e n q u ê t e k r e g e n d e d e e l n e m e r s d r i e m o g e l i j k e o p t i e s o m t e k i e z e n. O p t i e 1 : E e n e e n v o ud i g overzicht m e t e e n g r a f i e k, l i v e c a m e r a b e e l d e n w a r m t e b e e l d. O o k w a r e n e r i c o n e n o m d e g r a f i e k a a n t e p a s s e n n a a r b v. z u u r s t o f p e r c e n t a g e, g e m e t e n t e m p e r a t u u r e n a n d e r e g e m e t e n w a a r d e n. ( B i j l a g e 1 ) O p t i e 2 : E e n a a n p a s s i n g o p o p t i e 1. M et h e t e n i g e a a n p a s s i n g d a t d e g r a f i e k g r o t e r w e r d w e e r g e v e n m e t a l l e w a a r d e n o p. Z o h a d j e e e n t o t a a l b e e l d v a n a l l e g e m e t e n w a a r d e n. ( b i j l a g e 2 ). ( m. a. w. e e n o v e r z i c h t s w e e r g a v e ) V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 10

15 O p t i e 3 : H i e r w a r e n e r v e r s c h i l l e n d e t a b b l a d e n m e t e l k h u n f u n c t i e. C a m e r a b e e l d, w a r m t e b e e l d, g e m e t e n t e m p e r a t u u r e t c e t e r a. ( b i j l a g e 3 ) Optie 3 18% Optie 2 42% Optie 1 40% G r a f i e k 6 M o g e l i j k e i n d e l i n g v a n d e v i s u a l i s a t i e D e m e n i n g e n w a r e n v e r d e e l d o v e r o p t i e 1 e n 2. H e t v a l t o p d a t d e m e e r d e r h e i d k i e s t v o o r e e n o p l o s s i n g w a a r e r e e n g l o b a a l o v e r z i c h t i s z o n d er t a b b l a d e n. D a a r n a z i j n d e m e n i n g e n v e r d e e l d o v e r w e l k e w a a r d e n e r o p d e g r a f i e k g e t o o n d z u l l e n w o r d e n. Iedereen i s h e t e r w e l o v e r e e n s, d a t d e d a t a s n e l e n e e n v o u d i g z i c h t b a a r m o e t z i j n. D e o n d e r v r a a g d e n geven aan dat er z oveel mogelijk informatie moet te z i e n z i j n m a a r evenzeer geven ze aan dat dit niet ten koste mag z i j n van d e leesbaarheid. H e t u i t s c h a k e l e n o f o n z i c h t b a a r m a k e n v a n n i e t r e l e v a n t e d a t a k a n h i e r e e n o p l o s s i n g b i e d e n OPERATIONELE OPLOSSINGEN O m m i j n i e t e n k e l t e f o c u s s e n o p h e t a n tw o o r d v a n h e t w e r k v e l d, h e b ik o o k o n d e r z o c h t o f e r a l g e l i j k a a r d i g e t o e p a s s i n g e n o p d e m a r k t z i j n e n o f e r a l b r a n d w e e r p o s t e n z i j n d i e e e n d r o n e i n z e t t e n CIVIELE BESCHERMING D e c i v i e l e b e s c h e r m i n g o n t v i n g i n j u l i e e n drone. D i t w a s o p d i t m o m e n t e e n z e e r v o o r u i t s t r e v e n d e i n v e s t e r i n g. S a m e n m e t a n d e r e i n s t a n t i e s b e k e k e n z e d e m o g e l i j k h e d e n o m d e d r o n e z o o p t i ma a l m o g e l i j k t e k u n n e n g e b r u i k e n. B i j d i v e r s e i n t e r v e n t i e s. E n k e l e v a n d e z e p a r t n e r s z i j n d e k a t h o l i e k e h o g e s c h o o l V i v e s, d e K o n i n k l i j k e m i l i t a i r e s c h o o l B r u s s e l e n d e p o l i t i e [6]. O p 21 a pril h e b b e n U SA R - s p e c i a l i s t e n, R E D - s p e c i a l i s t e n e n h o n d e n beg e l e i d e r s e e n g r o t e o e f e n i n g g e d a a n t e M a r c h e - en- F a m e n n e [7]. T i j d e n s d i e o e f e n i n g w e r d e n d e o p e r a t i o n e l e c a p a c i t e i t e n g e t e s t. D e b e e l d e n v a n d e o e f e n i n g w e r d e n l i v e d o o rgestuurd n a a r d e F O D b i n n e n l a n d s e z a k e n. H e t i s d e b e d o e l i n g d a t in d e t o e k o m s t g e z a m e n l i j k e i n t e r v e n t i e s o v e r w o g e n k u n n e n w o r d e n. O p d ie m a n i e r k u n n e n d e m e n s e n v a n d e c i v i e l e b e s c h e r m i n g o n d e r s t e u n i n g b i e d e n a a n a n d e r e h u l p t e a m s. D i t d o o r h e t s n e l l e r o p s p o r e n v a n s l a c h t o f f e r s, h e t a n a l y s e r e n v a n m o g e l i j k e g e v a r e n, F i g u u r 5 D e d r o n e v a n d e C i v i e l e B e s c h e r m i n g ( G w e n n C o r b i s i e r, ) V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 11

16 O m d e b e e l d e n l i v e t e k u n n e n d o o r s t u r e n w o r d t e r g e b r u i k g e m a a k t v a n d e m o b i l e n e t w e r k s e r v i c e v a n A s t r i d, B l u e L ig h t M o b i l e. A s t r i d i s h e t r a d i o n e t w e r k w a a r d e h u l p d i e n s t e n i n B e l g i ë g e b r u i k v a n m a k e n. D e d r o n e s z i j n o p e r a t i o n e e l i n d e e e n h e d e n v a n B r a s s c h a a t e n C r i s n é e FDNY FIRE DEPARTMENT NEW YORK O p 6 m a a r t 2017 h ee f t d e b r a n d w e e r v an N e w Y ork vo o r h e t e e r s t e e n d r o n e i n g e z e t b i j e e n b r a n d. H e t g i n g o v e r e e n b r a n d i n e e n a p p a r t e m e n t m e t 6 v e r d i e p i n g e n. D e d r o n e d i e m e n i n z e t t e w a s v a n h e t t y p e t e t h e r e d d r o n e. D i t w i l z e g g e n d a t d e d r o n e v i a e e n k a b e l verbonden is met ee n b a t t e r i j. H e t g r o t e v o o r d e e l i s d a t d e d r o n e z o l a n g e r s t room t o e v o e r i s i n d e l u c h t k a n b l i j v e n. H e t n a d e e l i s d a t d e d r o n e m i n d e r w e n d baar i s e n n i e t b i n n e n i n z e t b a a r. N i e t e n k e l d e s t r o o m m a a r ook d e b e s t u r i n g e n d e v i d e o b e e l d e n w e r d e n v i a d i e k a b e l v e rstuurd. H e t g ro t e F i g u u r 6 D r o n e v a n F D N Y ( C o u r t e s y ) v o o r d e e l v a n e e n b e k a b e l d t o e s t e l i s d a t e r g e e n t o t w e i n i g s t o r i n g m o g e l i j k i s d o o r a n d e r e d r a a d l o z e t o e s t e l l e n. D e d r o n e w e e g t o n g e v e e r 3, 5 K g e n k o s t d o l lar. H i j i s e n k e l u i t g e r u s t m e t e e n H D c a m e r a e n i n f r a r o o d camera [8]. D e d r o n e w e r d g e b r u i k t o m e e n v i s u e e l b e e l d t e k r i j g e n v a n h e t d a k. Z o k o n d e b e v e l v o e r d e r n a a s t d e i n f o r m a t i e v i a d e r ad i o ook e e n v i s u e e l beeld k r i j g e n v a n d e w e r k z a a m h e d e n o p h e t d a k e n z i j n t e a m a a n s t u r e n WEST HAVEN FIRE DEPARTMENT D e b r a n d w e e r v a n W e s t H a v e n ( V S ) h e e f t o o k d r o n e s a a n g e s c h a f t. D e d r o n e s w o r d en v o o r a l g e b r u ikt b i j s e a r c h & r e s c u e o p e r a t i e s, d i t o m e e n b e e l d t e k r i j g e n v a n d e i n t e r ventie. D a a r n a a s t k u n n e n z e ook g e b r u i k t w o r d e n v oor e e n s n e l o v e r z i c h t v a n e e n c h e m i s c h e i n t e r v e n t i e o f e e n v e r k e e r s o n g e v a l. D e b r a n d w e e r p o s t k o c h t d r i e d ro n e s a a n, go e d v o or e e n i n v e s t e r i n g v a n d o l l a r SKYFIRE CONSULTING S k y f i r e c o n s u l t i n g i s e e n b e d r i j f d a t z i c h s p e c i a l i s e e r t i n d r o n e s d i e i n z e t b a a r z i j n b i j b r a n d b e s t r i j ding. Z e b e s c h i k k e n o v e r d i v e r s e m o d e l l e n : d e P h a n t o m 3 e n d e u i t g e b r e i d e r e v e r s i e, d e I n s p i r e 1. D e z e t o e s t e l l e n z i j n g e m a a k t m e t h e t o o g o p h e t v o o rz i e n v a n e e n o v e r z i c h t. D e t o e s t e l l e n z i j n s t a n d a a r d u i t g e r u s t m e t e e n c a m e r a. D e z e k a n v e r v a n g e n w o r d e n d o o r e e n w a r m t e b e e l d c a m e r a. D e p r i j s v a n de P h a n t o m l i g t t u s s e n d e $ e n $ D e b a s i s p r i j s v a n d e I n s p i r e - d r o n e s t a r t v a n a f $ e n l oopt op n a a r g e l a n g d e o p t i e s. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 12

17 E e n a n d e r e t o e s t e l, d e m a t r i c e 1 0 0, i s e e n t o e s t e l d i e g e f o c u st is o m n a a s t c a m e r a b e e l d e n o o k an d e r e d a t a t e c a p t e r e n. D e b i j k o m e n d e d a t a h a n g t a f v a n d e s e n s o r e n w a a r m e e t e d r o n e i s u i t g e r u s t. H e t t o e s t e l i s n i e t s t a n d a a r d u i t g e r u s t m e t e e n c a m e r a m a a r i s w e l v o o r z i e n v a n e e n m o d u l a i r s y s t e e m. D i t z o r g t e r v oor d a t d e d r o n e s p e c i f i e k kan a a n g e p a s t w o r d e n n a a r g e l a n g t e n o d e n v a n d e i n t e r v e n t i e. D i t i s e e n i e t s d u u r d e r m o d e l m a a r i s w e l v o l l e d i g p r o gramme e r b a a r. E r i s o o k e e n o p t i e o m e e n e x t r a b a t t e r i j t e v o o rz i e n, z o k a n d e d r o n e t o t 4 0 m i n. i n d e l u c h t b l i j v e n. D e p r i j s v o o r d i t t o e s t e l b e g i n t b i j $ A l d e z e m o d e l l e n z i jn d r o n e s v a n h e t m e r k D J I. S k y f i r e c o n s u l t i n g b i e d t t o t a a l o p lo ss i n g e n v o o r b r a n d b e s t r i j d i n g e n s e a r c h & r e s c u e. F i g u u r 7 S k y f i r e b r a n d w e e r d r o n e ( s k y f i r e ) V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 13

18 Drone als mogelijke oplossing V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 14

19 2 DRONE ALS MOGELIJKE OPLOSSING E e n d r o n e z o u e e n m o g e l i j k e o p l o s s i n g z i jn o m o p e e n s n e l l e m a n i e r t o c h e e n c o r r e c t o v e r z i c h t t e h e b b e n v a n d e b r a n d. O p d i e m a n i e r k a n d e b r a n d b e s t r i j d i n g b e t e r e n f u n c t i o n e l e r g e o r g a n i s e e r d w o r d e n. O m e e n d r o n e o p t i m a a l t e k u n n e n g e b r u i k e n m o e t e n w e e n k e l e v e r s c h i l l e n d e o p t i e s b e k i j k e n. E r z i j n u i t e r a a r d e n k e l e t e c h n i s c h e b e p e r k i n g e n w a a r we z e k e r r e k e n i n g m o e t e n m e e h o u d e n. D it g a a t o v e r f a c t o r e n z o a l s t e m p e r a t u u r e n v l i e g d u u r. E r m o e t vo l d o e n d e a a n d a c h t b e s t e e d w o r d e n aan het v e r s t u r e n e n v e r w e r k e n v a n d e d a t a. O o k d e v i s u a l i s a t i e s p e e l t e e n b e l a n g r i j k e r o l. H e t i s n i e t d e b e d o e l i n g d a t h e t g e b r u i k v a n e e n d r o n e d e b e v e l v o e r i n g c o m p l e x e r m a a k t. H e t i s d e b e d o e l i n g d a t d e d r o n e v o or een duidelijk en correct overzicht zorgt. 2.1 DE DRONE DE VERSCHILLENDE UITVOERINGEN VAN EEN DRONE E r z i j n v e r s c h i l l e n d e s o o r t e n d r o n e s m e t e l k h u n v o o r - e n n a d e l e n. D e m e e s t b e k e n d e i s d e q u a d c o p t e r, d e d ro n e m e t v i e r p r opellers. I n d i t ho o f d s t u k b e s t e d e n w e w a t e x t r a a a n d a c h t a a n d e v e r s c h i l l e n d e c a t e g o r i e ë n TRICOPTER, QUADCOPTER, HEXACOPTER EN OCTOPCOPTER. DE MULTIROTOR E e n m u l t i r o t o r i s e e n d r o n e m e t m i n s t e n s t w e e p r o p e l l e r s. D i e propellers m o e t e n w e l i n h e t z e l f d e v l a k b e w e g e n. D e m e e s t e m u l t i r o t o r s k u n j e o n d e r v e r d e l e n i n v i e r c a t e g o r i e ë n : t r i c o p t e r s, q u a d c o p t e r s, h e x a c o p t e r s e n o c t o c o p t e r s. D i e h e b b e n r e s p e c t i e v e l i j k d r i e, v i e r, z e s o f a c h t p r o p e l l e r s. m o g e l i j k h e i d o m c o a x i a l e p r o p e l l e r s t e g e b r u i k e n. D i t z i j n t w e e p r o p e l l e r s d i e r o n d d e z e l f d e a s d r a a i e n m a a r i n t e g e n g e s t e l d e z i n. H e t grote v o o r d e e l van de verschillende propellers i s de verhoogde stabiliteit. Het nadeel is h o e meer p r o p e l l e r s d e d r o n e h e e f t h o e t r a g e r h i j e e n b e p a a l d m a n e u v e r k a n u i t v o e r e n. D e d r o nes m e t 3 o f 4 propellers d i e n e n m e e s t a l o m w e n d b a a r d e r t e z i j n. D e d r o n e s m e t m e e r p r o p e l l e r s h e b b e n e e n E r i s ook e e n F i g u u r 8 C o a x i a l e p r o p e l l e r s ( M i c h a e l F r e y, ) g r o t e r e s t u w k r a c h t e n w o r d e n d a a r o m m e e r g e b r u i k t v o o r t o ep a s s i n g w a a r d e d r o n e z w a a r d e r g e l a d e n i s. D e z e d r o n e s w o r d e n d a n o o k m e e s t a l i n g e z e t b i j h e t b e z o r g e n v a n p a k k e t t e n. D a a r n a a s t i s h e t zo o o k m o g e l i j k o m d e d r o n e u i t t e r u s t e n m e t e x t r a s e n s o r e n. G r o t e s t u w k r a c h t S t a b i e l K a n g e e n g e b r u i k m a k e n v a n a u t o r o t a t i e b i j m o t o r f a l e n V o e r t b e w e g i n g e n t r a g e r u i t V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 15

20 VLIEGTUIG MET VASTE VLEUGELS D i t z i j n d r o n e s d i e wo r d e n a a n g e d r e v e n d o o r e e n s t u w e n d e m o t o r e n u i t g e r u s t z i j n m e t v l e u g e l s. H e t g r o t e v oordeel van deze t o e s t e l l e n i s d a t z e z e e r l a n g i n d e l u c h t k u n n e n b l i j v e n. D i t k o m t d o o r d at j e m e t d e l u c h t s t r o o m e e n o p w a a r t s e l i f t k a n c r e ë r e n. H e t n a d e e l i s d a t d e z e d r o n e c o n s t a n t i n b e w e g i n g m o e t z i j n e n d a a r o m n i e t g e s c h i k t i s v o o r o n z e t o e p a s s i n g. K l e i n e n e r g i e v e r b r u i k K a n v e i l i g l a n d e n b i j m o t o r f a l e n K a n n i e t t e r p l a a t s e b l i j v e n h a n g e n K a n n i e t v l i e g e n i n k l e i n e r u i m t e s DE HELIKOPTERDRONE D e h e l i k o p t e r d r o n e i s n e t z o a l s e e n g e w o ne h e l i k o p t e r u i t g e r u s t m e t e e n h o o f d - e n s t a a r t s c h r o e f. D e h o o f d s c h r o e f z o r g t vo o r h e t s t i j g e n e n d a l e n v a n d e d r o n e. D e s t a a r t s c h r o e f z o r g t e r v o o r d a t d e drone n i e t o n g e c o n t r o l e e r d r o n d z i j n e i g e n a s d r a a i t. D e b e i d e s c h r o e v e n w o r d e n d oor d e z e l f d e m o t o r a a n g e s t u u r d. D i t z o rgt v o o r m e e r m e c h a n i s c h e o n d e r d e l e n. D i e o n d e r d e l e n z i j n z e e r g e v o e l i g v o o r h a r d e l a n d i n g e n e n h e b b e n m e e r o n d e r h o u d n o d i g. E e n g r o o t v oordeel van d e h e l i k o p t e r i s dat b i j e e n m o t o r f a l en h i j n i e t d i r e c t n e e r s t o r t. E e n g e o e f e n d e b e s t u u r d e r k a n h e t t o e s t e l v e i l i g a a n d e g r o n d brengen d o o r g e b r u i k t e m a k e n v a n d e a u t o r o t a t i e van de hoofdschroef. A u t o r o t a t i e b i j m o t o r f a l e n Z e e r w e n d b a ar C o m p l e x e m e c h a n i s c h e u i t v o e r i n g D e h o o f d p r o p e l l e r z orgt trillingen VOEDING EN VLIEGDUUR E é n v a n d e b e l a n g r i j k s t e a s p e c t e n v a n e e n d r o n e i s z i j n v li e g d u u r. H e t i s b e l a n g r i j k d a t d e drone l a n g g e n o e g k a n v li e g e n o m d e f t i g e e n nu t t i g e m e t i n g e n t e k u n n e n d o e n. D e v l i e g d u u r w o r d t ook v o o r e e n g r oot d e e l b e p a a l d d o o r d e s e n s o r e n d i e z i c h o p d e d r o n e b e v i n d e n. Het i s b e l a n g r i j k o m d a a r o m e e n g o e d e b a l a n s t e v i n d e n t u s s e n h e t a a n t a l s e n s o r e n d i e g e b r u i k t k u n n e n w o r d e n e n d e l e v e n s d u u r v a n d e b a t t e r i j. H e t i s n a m e l i j k n u t t e l o o s o m e e n d r one t e m a k e n m e t v e e l s e n s o r e n d i e a m p e r 5 m i n u t e n d e l u c h t i n b l i j f t. O m g ek e e r d i s h e t o o k n u t t e l o o s o m e e n d r o n e t e m a k e n d i e l a n g k a n v l i e g e n m a a r w a a r o p g e e n s e n s o r e n s t a a n. E r z i j n t w e e c a t e g o r i e ë n o p h e t v l a k v an v o e d i n g. D e e e r s t e o p t i e e n d e b e k e n d s t e i s d e b a t t e r i j. D e a n d e r e o p t i e i s e e n t e t h e r e d d r o n e. D i t i s d e d r o n e d i e v e r b onden i s m e t e e n e x t e r n e v o e d i n g v ia e e n k a b e l, e e n v o o rb e e l d i s t e z i e n o p f i g u u r 8. F i g u u r 9 E e n v o o r b e e l d v a n e e n t e t h e r e d d r o n e ( E l i s t a i r ) V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 16

21 B e i d e t o e s t e l l e n h e b b e n v o o r - e n n a d e l e n. D e m e e s t v o o r d e h a n d l i g g e n d e i s d e m o b i l i t e i t v a n d e d rone. H e t i s n a m e l i j k n i e t m o g e l i j k o m m e t e e n t e t h e r e d d r o n e ( = b e k a b e l d t o e s t e l ) b i n n e n a a n d e s l a g t e g a a n. V o o r d e t o e p a s s i n g v a n b i n n e n b r a n d b e s t r i j d i n g i s t e t h e r e d d u s n i e t d e b e s t e o p l o s s i n g. I n h e t k a d e r v a n e e n b u i t e n v e r k e n n i n g e n overzicht i s e e n t e t h e r e d d r o n e dan w e l w e e r e e n g o e d e o p l o s s i n g d oor zijn o n e i n d i g e v l i e g d u u r. B a t t e r i j T e t h e r e d M o b i e l K a n o p m o e i l i j k b e r e i k b a r e p l a a t s e n k o m e n G r o o t i nz e t g e b i e d B e p e r k t e v l i e g d u u r O n g e l i m i t e e r d e v l i e g d u u r M i n d e r g e w i c h t M i n d e r m o b i e l G r o t e r e k a n s o p v e r s t r i k k i n g WELKE SENSOREN ZIJN NUTTIG OP EEN DRONE? A l s w e z o v e e l m o g e l i j k t e w e t e n w i l l e n k o m e n o v e r e e n b r a n d h a a r d o f o v e r d e p l a a t s w a a r d e b r a n dhaard z i c h t b e v i n d t m o e t e n w e d e d r o n e u i t r u s t e n m e t e e n a a n t a l s e n s o r e n. D i t m a g w e l n i e t t e n k o s t e g a a n v a n d e v l i e g d u u r. H o e m e e r s e n s o r e n e r a a n d e d r o n e g e k o p p e l d w orden h o e m i n d e r l a n g d e d r o n e k a n v l i e g e n. U i t d e e n q u ê t e b l e e k d a t o n d e r s t a a n d e s e n s o r e n d e m e e s t g e v r a a g d e s e n s o r e n z i j n d o o r h e t w e r k v e l d CAMERA U i t d e e n q u ê t e b l i j k t d a t e e n w a r m t e b e e l d c a m e r a e n een g e w o n e c a m e r a a l s m i n i m u m v e r e i s t e n w o r d e n g e s t e l d. D i t i s h a n d i g v o o r b i n n e nb r a n d b e s t r i j d i n g en v o o r e e n overzicht. E e n w a r m t e b e e l d c a m e r a i s e e n m u s t. D i t z o r g t e r v o o r d a t d e b r a n d h a a r d z e e r s n e l g e l o k a l i s e e r d k a n w o r d e n. D i t k a n o o k g e b r u i k t w o r d e n v o o r h e t o p s p o r e n v an s l a c h t o f f e r s. E r z i j n t w e e g r o t e m e r k e n d i e w a r m t e b e e l d c a m e r a s v e r k o p e n : F L I R e n D J I. D J I h e e f t m o d e l l e n d i e q u a k o s t p r i j s v a r i ë r e n t u s s e n e n D e p r i j s h e e f t n a t u u r l i j k t e m a k e n m e t d e k w a l i t e i t. A l l e m o d e l l e n v a n D J I z i j n v o l g e n s h e t g i m b a l - p r i n c i p e. H e t g i m b a l - p r i n c i p e o f c a r d a n i s c h e o p h a n g i n g z o r g t e r v o or d a t d e camera o n a f h a n k e l i j k kan bewegen ten o p z i c h t e v a n d e d r o ne. F i g u u r 10 V o o r b e e l d v a n e e n g i m b a l c a m e r a ( c o p t e r l a b. c o m ) F L I R h e e f t g e e n c a m e r a s g e b a s s e e r d o p gimbal-principe. D e c a m e r a s v a n F L I R v a r i ë r e n t u s s e n en H e t g ro t e v oordeel v a n F L I R i s d a t z i j e e n D U O m o d e l h e b b e n. D i t i s e e n c a m e r a m o d u l e m e t z o w e l e e n w a r m t e b e e l d c a m e r a a l s e e n g e w o n e c a m e r a. D i t z o r g t voor e e n l i c h t e n e n e r g i e z u i n i g t o e s t e l. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 17

22 TEMPERATUUR SENSOR M e t e e n w a r m t e b e e l d c a m e r a i s h e t n i e t m o g e l i j k o m d e o m g e v i n g s t e m p e r a t u u r t e m e t e n. D i t k a n w e l m e t e e n t e m p e r a t u u r s e n s o r. O m t e m p e r a t u r e n t e k u n n e n m e t e n v a n 6 50 C, d i e r e ë e l z i j n v o o r e e n b i n n e n b r a n d, m o e t a l s n e l o v e r g e s t a p t w o r d e n n a a r e e n i n d u s t r i e e l t y p e. V o o r s e n s o r e n m e t e e n m e e t b e r e i k v a n o n g e veer C t o t C b e t a a l j e t u s s e n 3 0 e n D e prijs h a n g t m e e s t a l a f v a n d e k w a l i t e i t e n d e n a u w k e u r i g h e i d v a n d e s e n s o r. H e t e n e r g i e v e r b r u i k v a n d e z e s e n s o r e n i s t e v e r w a a r l o z e n i n v e r g e l i j k i n g m e t h e t v e r b r u i k v a n e e n c a m e r a e n d e m o t o r e n v an e e n d r o n e. D i t i s d u s z e k e r e e n m e e r w a a r d e v o o r e e n d r one EXPLOSIEMETER D e e x p l o s i e m e t e r i s e e n t o e s t e l d a t a l e e n g e r u i m e t i j d g e b r u i k t w o r d t d oor d e b r a n d w e e r. M e t d i t t o e s t e l k a n d e a a n w e z i g h e i d v a n e x p l o s i e v e g a s s e n g e m e t e n w o r d e n. D i t w o r d t m e e s t a l w e e r g e v e n t e n o p z i c h t e v a n d e o n d e r s t e e x p l o s i e g r e n s. D e o n d e r s t e e x p l o s i e g r e n s i s d e h o e v e e l h e i d g a s d i e i n e e n r u i m t e m o e t a a n w e z i g z i j n vo o r d e z e e x p l o s i e f i s. H i e r z i j n e r v e e l v e r s c h i l l e n d e o p t i e s m a a r a a n g e z i e n d e b r a n d w e e r a l o v e r d e r g e l i j k e t o e s t e l l e n b e s c h i k t i s h e t a a n t e r a d e n o m d e z e l f d e t o e s t e l l e n t e g e b r u i k e n. D i t b e v o r d e r t h e t c o m f o r t v o o r d e m e n s e n d i e h i e r m e e m o e t e n w e r k e n. O p t i m a a l m o e t d e e x p l o s i e m e t e r u i t g e r u s t z i j n o m z i j n d a t a d o or t e s t u r e n, d i t o f w e l rechtstreeks o f v i a d e d r o n e PLAATSBEPALING I n d i e n e e n d r o n e b i n n e n i n g e z e t w o r d t d a n z a l d e z i c h t b a a r h e i d v a n e e n g e w o n e c a m e r a m e e s t a l n i e t v o l d o e n d e z i j n. D o or de d i k k e z w a r t e r ook die g e p a a r d g a a t m e t e e n b i n n e n b r a n d z a l e r e e n a n d e r e o p l o s s i n g m o e t e n g e z o c h t w o r d e n. O o k d e a f s t a n d t o t e e n m u u r o f h e t p l a f o n d k a n z o r g e n vo o r e e n a f w i j k i n g o p d e g e m e t e n w a a r d e n. H e t s p r e e k t v o o r z i c h d a t d e w a r m t e a a n e e n p l a f o n d m e r k e l i j k h o g e r i s d a n o p e e n l a g e r n i v e a u. O m e e n b e e l d t e k r i j g e n v a n d e p l a a t s v a n e e n d r o n e i n e e n r u i m t e k u n n e n i n f r a r o o d sensoren gebruikt worden. Door gebruik te maken va n terugkaatsende i n f r a r o o d s i g n a l e n k u n n e n d e s e n s o r e n d e a a n w e z i g h e i d v a n objecten i n k a a r t b r e n g e n. E e n a n d e r e v e e l g e b r u i k t e m a n i e r i s h e t g e b r u i k v a n g e l u i d. D o o r u l t r a s o n e g e l u i d e n k a n d e s e n s o r e e n o b j e c t i n e e n r u i m t e v i n d e n. D o o r v e r s c h i l l e n d e s e n s o r e n r o n d o m d e d r o n e t e p l a a t s e n k a n e r b e r e k e n d w o r d e n h o e d i c h t e e n d r o n e z i c h bij muren of het p l a fo n d b e v i n d t DRONE BESCHERMING I n d i e n w e d e d r o n e b in n e n w i l l e n g e b r u i k e n m o e t e r v o l do e n d e a a n d a c h t w o r d e n b e s t e e d a a n d e b e s c h e r m i n g v a n d e d r o n e. D i t v o o r a l v oor d e pro p e l l e r s. B i n n e n i s d e k a n s z e e r r e ë e l d a t d e d r o n e i n a a n r a k i n g k o m t m e t o b s t a k e l s. O m t e v o o r k o m e n d a t b i j ee n b o t s i n g é é n o f me e r d e r e p r o p e l l e r s b reken i s h e t s t e r k a a n t e r a d e n o m e x t r a b e v e i l i g i n g t e v o o rz i e n. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 18

23 PROPELLERBESCHERMING E e n e e n v o u d i g e o p l ossing i s h e t g e b r u i k m a k e n v a n p r opellerbescher m e r s. D i t z i j n h u l p s t u k k e n d i e o p d e d r o n e g e m o n t e e r d w o r d e n. H i e r m e e z i j n d e p r o p e l l e r s b e s c h e r m d t e g e n a a n r a k i n g e n m e t e x t e r n e z a k e n. B i j d e m e e s t e p r o p e l l e r b e s c h e r m e r s i s e r m i n d e r a a n d a c h t b e s t e e d a a n d e b o v e n k a n t. D e z e p r o p e l l e r b e s c h e r m i n g is w e l e e n z e e r g o e d k o p e o p l o s s i n g. D e p r i j s v a r i e e r t t u s s e n d e 4 e n 20 e u r o. E r b e s t a a n o o k d i v e rse m o g e l i j k h e d e n. J e h e b t a f z o n d e r l ij k e b e s c h e r m e r s. D i t i s é é n b e s c h e r m e r p e r p r o p e l l e r. D e a n d e r e m o g e l i j k h e i d i s h e t g e b r u i k m a k e n v a n é é n g r o t e b e s c h e r m e r v o or d e h e l e d r o n e w a a r b ij a l l e p r opellers i n éé n k e e r w o r d e n b e s c h e r m d. ( a f b e e l d i n g f i g u u r 10.) F i g u u r 11 H u b s a n X 4 L p r o p e l l e r b e s c h e r m e r ( E i g e n d r o n e. n l ) PROPELLER KOOI E e n a n d e r e o p l o s s i n g i s e e n p r o p e l l e r k o o i. D e p r o p e l l e r s b e v i nd e n z i c h i n e e n k o o i d i e z o w e l v a n b o v e n a l s v a n o n d e r i s a f g e s l o t e n. D i t i s wel e e n i e t s d u u r d e r e o p l o s s i n g. V o o r v i e r k ooien b e t a a l j e a l g a u w 146. V o o r lo p i g z i j n e r e n k e l p r o p e l l e r k o o i e n o p d e m a r k t v o o r d e t o e s t e l l e n v a n D J I. D e z e k o o i e n z i j n d a n o o k a a n g e p a s t a a n d e m o d e l l e n v a n d ez e f i r m a e n n i e t c o m p a t i b e l m e t a n d e r e t o e s t e l l e n. H e t g r o t e n a d e e l v a n d e z e k o o i e n i s d a t d e v l i e g d u u r d r a s t i s c h d a a l t do o r h e t g e w i c h t. D e v l i e g d u u r w o r d t gereduceerd m e t 1 2 m i n u t e n. F i g u u r 12 M a v i c p r o p e l l e r k o o i ( W i e b e d e J a g e r ) ELIOS E l i o s i s e e n d r o n e v an h e t m e r k F l y a b i l i t y. Z i j g e b r u i k e n e e n z e e r r e v o l u t i o n a i r e m a n i e r v a n b e s c h e r m e n. D e d r o n e z i t n a m e l i j k v o l l e d i g i n e e n b e s c h e r m e n d e k o o i. D e o n t w i k k e l a a r s v a n d e d r o n e z i j n g e s t a r t v a n u i t e e n a n d e r e i n v a l s h o e k. I n p l a a t s v a n d e d r o ne u i t t e r u s t e n m e t s e n s o r e n d i e o b s t a k e l s o n t w i j k e n h e b b e n z e e r v o or gezorgd dat de drone tegen het obstakel kan aanvli e g e n. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 19

24 D e kooi maakt het mogelijk dat de dro n e o n g est o o r d k a n verder v l i e g e n n a a a n r a k i n g m e t e e n a n d e r v oorwerp. M e t d e k o o i d r o n e i s h e t m o g e l i j k o m p r o b l e e m l o o s v e r d e r t e v l i e g e n n a e e n b o t s i n g. D i t m e t e e n s n e l h e i d v a n 1 5 k m / u. H e t voo r d ee l i s d a t d e k o o i o n g e a c h t d e v l i e g r i c h t i n g k a n b e w e g e n. H e t i s d a a r o m o o k m o g e l i j k o m e e n r o l l e n d e b e w e g i n g t e m a k e n o v e r d e g r o n d. D e g a t e n i n d e k o o i z i j n w e l z o d a n i g g e m a a k t d a t h e t m o g e l i j k b l i j f t F i g u u r 13 E l i o s c a g e p r o t e c t e d d r o n e ( F l y a b i l i t y ) o m o p e e n r e l a t i e f s n e l l e m a n i e r d e b a t t e r i j o f a n d e r e o n d e r d e l e n t e v e r v a n g e n IS EEN DRONE BESCHERMD TEGEN HOGE TEMPERATUREN? A a n g e z i e n h e t d e b e d o e l i n g i s o m d e d r o n e b i n n e n t e k u n n e n i n z e t t e n m o e t e r o o k g e d a c h t w o r d en a a n d e m a x i m u m t e m p e r a t u u r w a a r e e n d r o n e k a n i n f u n c t i o n e r e n. V o o r de m e e s t e d r o n e s l i g g e n d i e m a x i m u m w a a r d e n o p o n g e v e e r C. B i j e e n b i nnenbrand z i j n d e r u imtes e e r d e r b e p e r k t i n v o l u m e e n z i j n s t e r k g e ï s o l e e r d. D i t z o r g t e r vo o r d a t d e t e m p e r a t u u r a l s n e l o p l o o p t to t 6 00 C. T o t o p v a n d a a g i s e r n o g g e e n m o g e l i j k h e i d o p d e t o e g e s t a n e m a x i m u m t e m p e r a t u r e n v a n e e n d r o n e t e v e r h o g e n. E e n m o g e l i j k e o p l o s s i n g z o u e e n b e s c h e r m e n d e c o a t i n g k u n n e n z i j n o f e e n s p e c i a l e g e ï s o l e e r d e c a s e d i e d e w a r m t e t e g e n h o u d t. 2.2 VISUALISATIE VAN GEMETEN DATA N a a s t d e d r o n e z e l f i s v i s u a l i s a t i e o o k e e n b e l a n g r i j k e p i j l e r i n h e t k a d e r v a n m i j n o n d e r z o e k. D i t m o e t e r v o o r z o r g e n d a t e r i n é é n o o go pslag e e n c o r r e c t b e e l d k a n g e t o o n d w o r d e n. A a n g e z i e n e r i n d e e n q u ê t e t w e e d e s i g n s d u i d e l i j k n a a r v o o r k w a m e n z a l i k m i j v e r d e r b a s e r e n o p d ez e m o d e l l e n. H e t i s t e v e n s d e b e d o e l i n g d a t d e i n deling v a n d e a p p l i c a t ie m i n i e m w i j z i g t z o d at j e v oortdurend o v e r r e l e v a n t e d a t a b e s c h i k t DE VERSCHILLENDE SDK S M e t d e z e s o f t w a r e d e v e l o p m e n t k i t s k a n j e j e e i g e n m o b il e a p p m a k e n. Z o kan je d e a p p l i c a t i e volledig naar eigen wens programmeren. Er z i j n heel wat v e r s c h i l l e n d e S D K s d i e m e e s t a l d r o n e - g e b o n d e n z i j n. H e t m o b i l e a p p g e d e e l t e i s m e e s t a l m a a r e e n o n d e r d e e l v a n d e v o l l e d i g e S D K. D e k e u z e v o o r e e n bepaalde S D K i s d u s st e r k a f h a n k e l i j k v a n d a t g e n e w a a r v o o r j e d e d r o n e i n s c h a k e l t. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 20

25 DRONEKIT D e d r o n e k i t S D K i s e e n k i t g e m a a k t v o o r d r o n e s d i e g e b r u i k m a k e n v a n d e o p e n - s o u r c e A r d u P i l o t f l i g h t c o n t r o l s o f t w a r e. D e d r o n e k i t S D K b e s t a a t u i t d r i e g r o t e o n d e r d e l e n : H e t c l oud o n d e r d e e l, h e t on - b o a r d c o m p u t i n g o n d e r d e e l e n h e t m o b i l e c o n t r o l o n d e rdeel. H e t i s m o g e l i j k o m a l l e d r i e d e o n d e r d e l e n s a m e n t e g e b r u i k e n o f e n k e l t w e e o n d e r d e l e n a f z o n d e r l i j k t e g e b r u i k e n. H e t c l o u d o n d e r d e e l m a a k t h e t m o g e l i j k o m v i d e o e n a n d e r e data r e c h t s t r e e k s n a a r h e t i n t e r n e t t e s t u r e n. M e t d e o n - b o a r d c o m p u t i n g p r o g r a m m e e r j e extra l o g i c a o p d e d r o n e. Z o k a n d e d r o n e z e l f a n t i c i p e r e n o p v ooraf i n g e s t e l d e p a t r o n e n, b i j v o o r b ee l d a u t o m a t i s c h l a n d e n o p e e n r o d e s t i p. H e t m o b i l e c o n t r o l o n d e r d e e l m a a k t h e t m o g e l i j k o m z e l f a p p l i c a t i e s t e s c h r i j v e n o m j e d r o n e t e b e s tu r e n. H e t i s m o g e l ij k o m a p p l i c a t i e s t e s c h r i j v e n vo o r A n d r o i d, l a p t o p s, e m b e d d e d c o m p u t e r s e n w e b t o e p a s s i n g e n. H i e r v o o r m a a k j e g e b r u i k v a n P y t h o n bibliotheek DJI DJI h e e f t d r i e v e r s c h i l l e n d e S D K s : d e M o b i l e S D K, d e O n -b o a r d S D K e n d e G u i d a n c e S D K. D e m o b i l e S D K m a a k t h e t m o g e l i j k o m a p p s te s c h r i j v e n v oor Android e n I O S. M e t e e n o n - b o a r d S K D programmeer j e r e c h t s t r e e k s d e d r o n e z o d a t d e z e r e c h t s t r e e k s g e s t u u r d k a n w o r d e n. D e G u i d a n c e S D K z o r g t e r v o o r d a t j e h e t G u i d a n c e s y s t e e m v a n D J I k u n t p r o g r a m m e r e n. M e t d i t s y s t e e m k a n j e d e drone u i t r u s t e n m e t 5 s e n s o r e n d i e d e a f s t a n d m e t e n t o t e e n b e p a a l d o b j e c t. Z o i s h e t m o g e l i j k o m b o t s i n g e n t e v e r m i j d e n m a a r o o k e e n f o l l o w - m e f u n c t i e t e p r o g r a m m e r e n PARROT SDK 3 D e z e S D K z o r g t e r v oor dat je a p p l i c a t i e s k a n p r o g r a m m e r e n v o o r A n droid, IO S e n U n i x s y s t e m e n. D e P a r r o t S D K i s c o m p a t i b e l m e t e e n a a n t a l d r o n e s. D e z e S D K h e e f t w e l m i n d e r f u n c t i e s d a n d e v o r ig e t w e e S D K s. H e t i s u i t e r a a r d w e l m o g e l i j k o m d e d r o n e t e b e s t u r e n e n v i d e o b e e l d e n t e s t r e a m e n HET WEERGEVEN VAN NUTTIGE DATA O m d a t d a t a o o k v a a k i n t e r v e n t i e g e b o n d e n i s m o e t e r z e k e r e e n m o g e l i j k h e i d b e s t a a n o m t e k i e z e n w e l k e d a t a e r w e e r g e v e n w o r d t. Z o i s e r me e r p l a a t s o m d e n u t t i g e d a t a t e t o n en. D i t k a n g a a n over b i j vo o r b e e l d n u c l ea i r e s t r a l i n g d i e v o o r a l a a n w e z i g i s b i j e e n i n t e r v e n t i e i n e e n k e r n c e n t r a l e o f e e n c h e m i s c h b e d r i j f. H e t s p r e e k t v o o r z ich d a t d e z e d a t a m i n d e r r e l e v a n t i s b i j e e n s t a n d a a r d b i n n e n b r a n d. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 21

26 D e v i s u e l e w e e r g a v e v a n d a t a b e v o r d e r t d e l e e s b a a r h e i d e n z o r g t e r v o o r d a t e r s n e l e e n c o n c l u s i e k a n g e n o m e n w o r d e n u i t d e v e r z a m e l d e d a t a. E e n e e n v o u d i g e m a n i e r o m d a t a w e e r t e g e v e n i s h e t g e b r u i k m a k e n v a n g r a f i e k e n. I n d i e n e r t e v e e l d a t a i n e e n g r a f i e k s t a a t w o r d t d e l e e s b a a r h e i d a l h e e l w a t m i n d e r. D a a r o m m o e t e r g e k o z e n w o r d e n v o o r e e n g u l d e n m i d d e n w e g. D e m o g e l i j k h e i d o m d e g e b r u i k e r z e l f t e l a t e n k i e z e n w e l k e d a t a h i j w i l v i s u a l i s e r e n k a n e r v o o r z o r g e n d a t e n k e l n u t t i g e e n r e l e v a n t e d a t a w e e r g e v e n w o r d t e n dat d e g e b r u i k e r b i j g e v o l g t e v r e d e n i s o v e r d a t g e n e w a t h i j v e r z a m e l t VISUALISATIE TOESTELLEN Z o a l s i n h oofdstuk w e r d a a n g e h a a l d b l i j k t u i t d e e n q u ê t e d a t d e t a b l e t v e r k o z e n w o r d t a l s m e e s t g e s c h i k t e o p l ossing. U i t e r a a r d m o e t d e z e t a b l e t w e l b e s t a n d z i j n t e g e n s c h o k k e n e n w a t e r s p a t t e n. D e n i e u w e m o d e r n e a u t o p o m p e n e n c o m m a n d o w a g e n s z u l l e n vo o r t a a n ook u i t g e r u s t w o r d e n me t g e l i j k a a r d i g e t a b l e t s. I n d i e n w e v o o r d e v i s u a l i s a t i e d e z e l f d e t a b l e t s g e b r u i k e n i s d i t e e n g r o o t v o o r d e e l o p h e t v l a k van opleiding. Z o k a n d e o n d e r o f f i c i e r d i e d e l e i d i n g h e e f t o v e r e e n a u t o p o m p ook de drone - b e e l d e n o p v r a g e n. D e t a b l e t m o e t i n d i t k a d e r d a n o o k n i e t a a n g e p a s t w o r d e n. D e e n i g e v e r e i s t e d i e d e z e t a b l e t m o e t h e b b e n i s d e m o g e l i j k o m m e t W i f i o f e e n m o b i e l n e t w e r k v e r b o n d e n t e w o r d e n. 2.3 CONNECTIE TUSSEN DRONE EN VISUALISATIE DE DATAVERBINDING H e t i s n a t u u r l i j k o ok b e l a n g r i j k d a t d e d r o n e s n e l e n c o r r ec t z i j n d a t a k a n v e r s t u r e n. Ook i n d i e n h e t n e t w e r k f a a l t d o o r o v e r b e l a s t i n g m o e t d e d r o n e n o g i n z e t b a a r b l i j v e n. H e t k a n e v e n t u e e l n u t t i g z i j n d a t n i e t e n k e l d e o f f i c i e r e n t e r p l a a t s e d e d a t a k u n n e n r a a d p l e g e n m a a r o o k d e d i s p a t c h o f e e n C P - O p s TETHERED DRONE I n d i e n j e g e b r u i k m a a k t v a n e e n t e t h e r e d d r o n e k a n j e d e b e k a b e l i n g g e b r u i k e n v o o r h e t v e r s t u r e n v an d a t a e n b e s t u r i n g. D i t z o r g t vo o r e e n s t a b i e l e e n g o e d e v e r b i n d i n g. E e n g r o ot v o o r d e e l i s d a t d e i n v l o e d v a n a n d e r e s i g n a l e n m i n i m a a l b l i j f t b l i j f t e n d a t h e t t o e s t e l o n g e s t o o r d z i j n w e r k k a n v e r r i c h t e n. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 22

27 Z o h e b j e v e r s c h i l l e n d e m o g e l i j k h e d e n. E e n g o e d e o p l o s s i n g v i n d i k d e S a f e - T v a n E l i s t a i r. D e z e b o x i s v o o rz i e n v a n e e n v o l l e d i g e g e a u t o m a t i s e e r d e l i e r z o d a t d e k a b e l n i e t v e r s t r i k t g e r a a k t. Z i j n e e n v oudige m a a r s t e v i g e u i t v o e r i n g i s e e n p l u s p u n t. D e s a f e - T i s c o m p a t i b e l m e t v e r s c h i l l e n d e d r o n e s. F i g u u r 14 S a f e - T v a n E l i s t a i r ( E l i s t a i r ) EEN DRAADLOZE VERBINDING I n v o l g e n d e t a b e l s t a a n e n k e l e v a n d e m e e s t g e b r u i k t e d r a a d l o z e p r o t o c o l l e n. A f s t a n d D a t a t h r o u g h p u t K o s t p r i j s n e t w e r k o p e n l u c h t ( m ) ( M b p s ) p e r m a a n d ( ) B l u e t o o t h ( B L E ) G r a t i s M o b i e l n e t w e r k / 3-15 M o b i l e V i k i n g s : 12 P r o x i m u s : 1 5 O r a n g e : 15 B l u e L i g h t M o b i l e / Wifi ( b ), 2 5 ( g ), 1 50(n) G r a t i s R a d i o f r e q u e n t i e G r a t i s T a b e l 1 O v e r z i c h t v a n d r a a d l o z e p r o t o c o l l e n v o o r h e t v e r s t u r e n v a n d a t a I n b o v e n s t a a n d e t a b e l h e b i k g e e n a a n d a c h t b e s t e e d a a n p r o t o c o l l e n d i e n i e t g e s c h i k t z i j n v o o r g r o t e a f s t a n d e n o f h e t v e r s t u r e n v a n v id e o b e e l d e n. P r o t o c o l l e n a l s L o R a e n S i g f o x z i j n d u s n i e t g e s c h i k t v o o r d e z e t o e p a s s i n g. D i t v o oral d o or de l a g e s n e l h e i d e n k l e i n e b a n d b r e e d t e. R a d i o f r e q u e n t i e i s o o k n i e t g e s c h i k t v o o r h e t v e r s t u r e n v a n d a t a m a a r i s w e l e e n g o e d e t e c h n o l o g i e v o o r h e t a a n s t u r e n v a n d e d r o n e. B l u e L i g h t M o b i l e i s h e t m o b i e l n e t w e r k v a n A s t r i d. A s t r i d i s h e t r a d i o c o m m u n i c a t i e n e t w e r k v a n d e h u l p d i e n s ten i n B e l g i ë. H e t v o o r d e e l v a n d i t m o b i e l n e t w e r k i s d a t h e t n i e t g e b o n d e n i s a a n é é n m a a r v e r d e e l d i s o v e r d r i e p r o v i d e r s. Z o k a n A s tr i d e e n g o e d e d e k k i n g v oorzien e n e e n z e k e r h e i d b i e d e n b i j g r o t e r a m p e n. H e t n e t w e r k i s b e v e i l i g d e n k r i j g t v o o r r a n g o p a n d e r m o b i e l v e r k e e r. D e p r i j z e n vo o r het m o b i e l n e t w e r k e n B l u e L i g h t M o b i l e z i j n b e i d e n v o o r e e n d a ta- o n l y s i m k a a r t en met e e n t o e g e l a t e n v e r b r u i k v a n 2 G B. M o m e n t e e l l i j k t B l u e L i g h t M o b i l e w e l d e beste o p l o s s i n g. D e a nd e r e p r o t o c o l l e n s c h i e t e n t e k o r t o p a fstand, zoals wifi e n bluetooth, e n o p s n e l heid. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 23

28 DJI LIGHTBRIDGE E e n a n d e r e o p t i e i s g e b r u i k m a k e n v a n d e D J I L i g h t b r i d g e. D i t i s de c o m b i n a t i e v a n e e n a f s t a n d s b e d i e n i n g e n e e n t o e s t e l o m o p de d r o n e te plaatsen. Dit toestel z o r g t voor het v e r s t u r e n v a n d e b e e l d e n d i e d e d r o n e m a a k t. V o l g e n s d e w e b s i t e i s h e t m o g e l i j k o m e e n a f s t a n d t e h a l e n v a n 3. 5 k m i n o p en g e b i e d e n z o n d e r s t oring. D e v i d e o o u t p u t i s b e s c h i k b a a r v i a v i e r v e r s c h i l l e n d e a a n s l u i t i n g e n : H D M I, m i n i - H D M I, 3 G - S D I e n U SB. H e t i s m o g e l i j k om F i g u u r 15 D J I L i g h t b r i d g e 2 ( D J I ) m e e r d e r e a f s t a n d s b e d i e n i n g e n i n m a s t e r - s l a v e m o d u s t e z e t t e n z o d a t d e v i d e o b e e l d e n n a a r m e e r d e r e m e n s e n g e s t r e a m d k a n w o r d e n. S i m u l t a a n s t u r e n m e t t w e e c a m e r a s b e h o o r t o o k t o t de m o g e l i j k h e d e n. Z o k a n d e p i lo o t z i c h f o c ussen o p h e t b e e l d v an d e F P V - c a m e r a t e r w i j l z i j n c o l l e g a h e t b e e l d v a n d e h o o f d c a m e r a o n d e r c o n t r o l e h o u d t. D e z e s a m e n w e r k i n g z o r g t e r v oor d a t d e officier o n a f h a n k e l i j k d e c a m e r a b e w e e g t t e r w i j l d e p i l o o t z i c h focust op de vliegrich t i n g. D e L i g h t B r i d g e i s c o m p a t i b e l m e t d e D J I S D K. H e t b e e l d e n d e b e s t u r i n g i n e e n e i g e n o n t w i k k e l d e a p p g e b r u i k e n b e s t a a t t o t d e m o g e l i j k h e d e n. D i t i s w e l e e n d ur e o p l o s s i n g. E e n c o m b i n a t i e v a n a f s t a n d s b e d i e n i n g e n a i r - system k o s t o n g e v e e r e u r o. H i e r b i j ho u d e n w e d a n n o g geen r e k e n i n g m e t d e e x t r a a f s t a n d s b e d i e n i n g v o o r de leidinggevende. Z o n d e r s c h e r m e n b e t a a l j e a l g a u w eu r o. N a d e l i g i s d a t d i t t o e s t e l e n k e l d e c a m e r a b e e l d e n v e r s t u u r t. B i j k o m e n d e d a t a d i e v e r z a m e l d w o r d t d o o r a n d e r e s e n s o r e n w o r d t n i e t v e r s t u u r d DE GOPRO HEROCAST D e H e r o C a s t i s d e b r o a d c a s t o p l o s s i n g v a n GoPro. I k d e n k e c h t e r n i e t d a t d i t e e n w a a r d i g e c o n c u r r e n t i s v o o r h i e r b o v e n v o o r g e s t e l d e o p l o s s i n g e n. D e H e r o C a s t h e e f t e e n k o s t e n p l a a t j e v a n o n g e v e e r e u r o ( z o n d e r c a m e r a ) e D i t t o e s t e l m a a k t g e b r u i k v a n e e n H c o d e r i n g, D i t m a a k t h e t b r o a d c a s t e n v a n d e HD-beelden m o g e l i j k. N a a s t d i e e u r o m o e t e r o o k n og e e n o n t v a n g e r a a n g e k o c h t w o r d e n v a n e u r o. D e o n t v a n g e r v oorzien v a n e e n d i s p l a y v r a a g t d a n o o k w e e r e e n m e e r p r i j s. H e t i s d u s e e n z e e r d u r e o p l o s s i n g. E e n v o o r d e e l i s w e l d a t d e G o P r o e n H e r o C a s t i n e e n w a t e r d i c h t e b e h u i z i n g k a n g e p l a a t s t w o r d e n. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 24

29 2.3.2 DE PLAATS VAN DATAVERWERKING H e t i s d e b e d o e l i n g om de v e r k r e g e n d a t a t e v e r w e r k e n z o d a t d e s e n s o r m e t i n g e n o p t i m a a l g e b r u i k t k u n n e n w o r d e n. O o k d e o p s l a g v a n d e z e d a t a i s b e l a n g r i j k. D e d a t a k a n a c h t e r a f g e b r u i k t w o r d e n v oor ev a l u a t i e e n t i j d e n s l e s m o m e n t e n. D e t w e e m o g e l i j k e o p l o s s i n g e n d i e i k i n d i t ho o f d s t u k b e h a n d e l s t a a n s c h e m a t i s c h a f g e b e e l d a l s b i j l a g e v i e r e n v i j f VERWERKING IN DE ZONALE DISPATCHING D e d i s p a t c h i n g, ( p l a a t s w a a r u i t a l l e i n t e r v e n t i e s v a n e e n b r a n d w e e r p o s t o f z o n e a a n g e s t u u r d w o r d e n ) is u i t g e r u s t m e t e e n s e r v e r. Deze w o r d t g e b r u i k t v o o r h u n a l a r m e r i n g s t e r m i n a l, h e t b i j h o u d e n v a n i n t e r v e n t i e v e r s l a g e n e n z o v e r d e r. D e z e s e r v e r k a n d u s p e r f e c t g e b r u i k t w o r d e n v o o r d e v e r w e r k i n g v a n d e d a t a v e r k r e g e n d o o r drones. D i t i s een financiël e m e e v a l l e r. H e t g r o t e n a d e e l i s e c h t e r d a t d e d a t a v a n d e d r o n e e e r s t n a a r d e s e r v e r m o e t g e s t u u r d w o r d e n o m d a a r n a t e r u g n a a r d e p l a a t s v a n i n t e r v e n t i e g e s t u u r d t e w o r d e n ( t w e e r i c h t i n g s v e r k e e r ). D i t i s n a t u u r l i j k n i e t o p t i m a a l. D e g r o o t s t e b o t t l e n e c k b i j h e t v e r w e r k e n v a n d e d a t a i s h e t v e r s t u r e n. D e v o o r e n n a d e l e n : V e e l r e k e n k r a c h t F i n a n c i e e l v o o r d e l i g W e i n i g b e p e r k i n g b i j o p s l a g D a t a m o e t t e r u g v e r s t u u r d w o r d e n n a a r d e b e v e l v o e r d e r VERWERKING OP DE PLAATS VAN INTERVENTIE D o o r een deel van d e verwerking o p de plaats van interventi e te doen moet niet a l l e s v e r s t u u r d w o r d en n a a r d e s e r v e r i n d e d i s p a t c h. H e t i s e c h t e r n i e t n o d i g o m e e n z w a r e s e r v e r t e r p l a a t s e t e h e b b e n. M e t e e n d e s k t o p o f e e n s i n g l e b o a r d p c k u n n e n a l h e e l w a t b e r e k e n i n g e n g e d a a n w o r d e n. H e t g r o t e v oordeel i s d a t d e b e v e l v o e r d e r d e g e g e v e n s a l k a n b e k i j k e n z o n d e r z e e x t e r n t e m o e t e n g a a n r a a d p l e g e n. D a t a b l i j f t t e r p l a a t s e b e s c h i k b a a r I n d i e n d a t a n i e t e x t e r n n o d i g i s k a n d i t a c h t e r w e g e w o r d e n g e l a t e n U i t g e b r e i d e r e i n f r a s t r u c t u u r E x t r a k o s t D i t z o r g t w e l vo o r e e n u i t g e b r e i d e r e i n f r a s t r u c t u u r. H e t g r o t e v o o rdeel i s d a t p e r o n d e r d e e l i n d e k e t t i n g d e j u i s t e e n m e e s t g e s c h i k t e t e c h n o l o g i e g e b r u i k t k a n w o r d e n. Z o m o e t e r n i e t g e k o z e n w o rden v o o r e e n g l o b a l e t e c h n o l o g i e. O m e e n v o o r b e e l d t e k r i jg e n v a n d e z e i n fr a s t r u c t u u r v e r w i j z e n w e g r a a g n a a r h e t h o o f d s t u k V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 25

30 2.3.3 VERWERKING OP PLAATS VAN INTERVENTIE I n d i e n e r v o o r g e k oz e n w o r d t o m d e v er w e r k i n g t e d o e n o p d e p l a a t s v a n i n t e r v e n t i e m o e t e r e e n k l e i n e s e r v e r a a n w e z i g z i j n. D i t k a n u it g e v o e r d w o r d e n d o o r e e n s i n g l e - b o a r d p c o f e e n k l e i n e d e s k t o p p c. E r z i j n w e l e n k e l e v e r e i s t e n, z o m o e t e n d e p c e e n v i d e o i n g a n g h e bben, n e t w e r k t o e g a n g e n d e p c m o e t k r a c h t i g g e n o e g z i j n o m e e n w e b s e r v e r o p t e d r a a i e n DESKTOP PC H e t v o o r d e e l v a n e e n d e s k t o p pc i s d a t h i j v o l l e d i g o p m a a t k a n g e m a a k t w o r d e n. D a a r d o o r k a n j e d e pc p r e c i e s a f s t e l l e n o p d e n o d e n v a n h e t w er k v e l d. Z o z i j n e r g e e n b e p e r k i n g e n o p v l a k v a n p r o c e s s o r e n R A M. O o k v i d e o i np u t i s g e e n e n k e l p r o b l e e m. Een nadeel is dat de desktop pc m e e r plaats in neemt dan een single - b o a r d p c RASPBERRY PI 3 D i t i s w a a r s c h i j n l i j k d e m e e s t g e k e n d e e n p o p u l a i r e s i n g l e - b o a r d p c. O o k e e n g r o o t v o ordeel i s d e e n o r m e c o m m u n i t y v a n d e R a s p b e r r y P i. D e m e e s t r e c e n t e v e r s i e o p d i t m o m e n t i s h e t m o d e l 3 b. D i t m o d e l i s u i t g e r u s t m e t e e n b i t q u a d - c o r e A R M v 8 p ro c e s s o r. D e z e i s g o e d v o o r e e n s n e l h e i d v a n 1, 2 G H z. H i j h e e f t o o k e e n i n g e b ouwde w i f i m o d u l e e n e e n b l u e t o o t h 4.1 m o dule. D e b l u e t o o t h k a n o o k g e b r u i k t w o rden in Low energy mode. D a a r n a a s t i s d e R a s p b e r r y P i o o k u i t g e r u s t m e t 1 G B R A M, 4 USB-poorten, 4 0 G P I O p i n n e n, H D M I - p o o r t e n e e n E t h e r n e t p o o r t. D o o r d e v e r s c h i l l e n d e USB-poorten en d e 4 0 G P I O - p i n n e n i s d e R a s p b e r r y P i u i t e r m a t e g e s c h i k t v o o r h e t t o e v o e g e n v a n e x t r a m o d u l e s. H e t i s n i e t m o g e l i j k o m d e H D M I - p o o r t t e g e b r u i k e n a l s i n p u t. D i t k a n w e l o p g e l o s t w o r d e n m e t e e n H D M I n a a r USB-omvormer. D i t g a a t w e l t e n k o s t e v a n d e b e e l d k w a l i t e i t. H e t i s n i e t m o g e l i j k om naast een SD kaart een extra harde schijf t o e t e v o e g e n. D a a r d o o r b l i j f t d e o pslagcapacite i t e e r d e r b e p e r k t VENTANA GW5400 D i t i s s i n g l e - b o a r d pc d i e u i t s t e k e n d i s v oor h e t v e r w e r k e n v a n v i d e o - o p n a m e s. H i j i s u i t g e r u s t m e t z o w e l e e n i n g a n g e n u i t g a n g v o o r H D M I - v i d e o e n c o m p o s i e t v i d e o. D e p r o c e s s o r i s e e n 1 G H z q u a d - c o r e p r o c e s s o r. S t a n d a a r d i s h i j u i t g e r u s t m e t 1 G B RA M, m a a r d i t k a n u it g e b r e i d w o r d e n to t 4 G B. H e t i s ook m o g e l i j k o m v i a één v a n d e z e s m i n i - P C I e s o c k e t s e x t r a o p s l a g c a p a c i t e i t t o e t e v o e g e n. E r i s ook een RTC voorz i e n m e t e e n b a c k - u p b a t t e r i j. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 26

31 2.4 BRANDWEERDRONES, EEN UITZONDERING OP DE WETGEVING N a a s t h e t t o e s t e l e n d e v i s u a l i s a t i e i s o o k w e t g e v i n g e e n b e l a n g r i j k p u n t. I n B e l g i ë z i j n d r o n e s i n g e d e e l d i n d r i e v e r s c h i l l e n d e c a t e g o r i e ë n. D e c a t e g o r i e ë n z i j n r e c r e a t i e f, k l a s s e 2 e n k l a s s e 1. D ro nes d i e i n d e r e c r e a t i e v e k l a s s e v a l l e n m o g e n n i e t m e e r d a n 1 k g w e g e n e n e r m a g n i e t h o g e r d a n 1 0 m g e v l o g e n w o r d e n. K l a s s e 2 d r o n e s z i j n d r o n e s d i e m a x i m a a l 5 k g o p s t i j g m a s s a m o g e n h e b b e n e n t o t o p 45m h o o g t e m o g e n v l i e g e n. K l a s s e 1 d r o n e s m o g e n v l i e g e n t o t o p 9 0 m e n t o t k g w e g e n. K l a s s e 1 i s o n d e r v e r d e e l d i n t w e e s u b k l a s s e n, k l a s s e 1 a e n 1 b r e s p e c t i e v e l i j k v o o r ho o g r i s i c o v l u c h t e n e n m a t i g e r i s i c o v l u c h t e n. I n a r t i k e l 3 v a n h e t K o n i n k l i j k b e s l u i t m e t b e t r e k k i n g t o t h e t g e b r u i k v a n op a f s t a n d b e s t u u r d e l u c h t v a a r t u i g e n i n h e t B e l g i s c h l u c h t r u i m s t a a t d a t e r e e n u i t z o n d e r i n g g e m a a k t w o r d t v o o r p o l i t i e, b r a n d w e e r d i e n s t e n e n d e f e n s i e. D i t w i l z e g g e n d a t d e b r a n d w e e r e e n d r o n e m a g g e b r u i k e n b i j b r a n d b e s t r i j d i n g e n d i t z o n d e r e n i g e w e t g e v i n g. E r i s w e l e e n b e p e r k i n g : d e d r o n e m a g n i e t m e e r w e g e n d a n k g e n m o e t b e s t u u r d w o r d e n v a n a f e e n g r o n d c o n t r o l e s t a t i o n. D i t l a a t s t e i s u i t e r a a r d g e e n p r o b l e e m. D i t K B w a s e e n z e e r s l u i t e n d s y s t e e m v o o r d e l u c h t v a a r t, m a a r d o o r d e k o m s t v a n d e d r o n e i s d i t v e r an d e r d. V ro e g e r b e s c h i k t e n e n k e l d e f e n s i e e n p o l i t i e o v e r h e l i k o p t e r s e n w a r e n h e t e n k e l z i j d i e o nd e r h e v i g w a r e n a a n d i e u i t z o n d e r i n g. D o o r d e k o m s t v a n d r o n e s i s e r e e n g r i j z e z o n e o n t s t a a n. Z o m o e t e e n p e r s o o n d i e c o m m e r c i e e l m e t e e n k l a s s e A drone w i l v l i e g e n aa n e e n h e l e b o e l v o o r w a a r d e n v o l do e n. I n d i e n d i e z e l f d e p e r s o o n i n h e t k a d e r van d e b r a n d w e e r m e t e e n g e l i j k e d r o n e w i l v l i e g e n k a n d i t z o n d e r e n i g e r e g e l g e v i n g. D a a r o m z o u e r g e w e r k t w o r d e n a a n e e n n i e u w K B d i e e r v o o r z o r g t d a t d e z e g r i j z e z o n e o o k d u i d e l i j k e r b e s c h r e v e n s t a a t. 2.5 EEN VOORBEELD VAN MOGELIJKE CONFIGURATIE A a n g e z i e n h e t n i e t h a a l b a a r w a s o m z e l f e e n d r o n e s a m e n t e s t e l l e n h e b i k e r v o o r g e k o z e n o m e e n t h e o r e t i s c h o n t w e r p t e m a k e n. D i t o n t w e r p i s e e n v a n d e m o g e l i j k e o p l o s s i n g e n, e n z e k e r n i e t d e en i g e o p t i e. D i t h a n g t v ooral a f v a n d e s p e c i f i e k e n o d e n v a n d e g e b r u i k e r. I k h e b ook d e e x t r a k o s t e n o p g e s o m d om e e n t o t a a l b e e l d t e k r i j g e n v a n d e m o g e l i j k e k o s t e n d i e v e r b o n d e n z i j n a a n h e t g e b r u i k e n e n i n z e t t e n v a n e e n d r o n e. D i t g a a t o v e r geld v o o r o p l e i d i n g e n, a a n s c h a f f e n v a n e e n t a b l e t e n a n d e r e k o s t e n. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 27

32 2.5.1 DE DRONE P e r s o o n l i j k v i n d i k d e d r o n e s v a n h e t m e r k D J I z e e r g o e d e t o e s t e l l e n, z o w e l o p v l a k v a n h a r d w a r e a l s s o f t w a r e. H e t g ro t e v o o r d e e l v a n d i t m e r k i s d a t z e z o w e l e e n o p l o s s i n g h e b b e n v o o r d e h a r d w a r e, de communic a t i e e n d e s o f t w a r e. O p b a s i s v a n d e r e s u l t a t e n u i t d e e n q u ê t e z o u i k o p t e r e n o m t w e e v e r s c h i l l e n d e d r o n e s a a n t e s c h a f f e n. E e n k l e i n e r e e n k e l u i t g e r u s t m e t e n k e l e e n c a m e r a e n e e n g r o t e r m o d e l d i e u i t g e r u s t i s m e t m e e r d e r e s e n s o r e n. D e k l e i n e d r o n e z o u b i n n e n i n g e z e t k u n n e n w o r d e n. D e t w e e d e, g r o t e r e drone, z o u uitgerust z i j n m e t o n d e r a n d e r e e e n w a r m t e b e e l d c a m e r a. V o o r b e i d e v e r k i e s i k d r o n e s v a n h e t m e r k D J I. I k v e r k i e s d e z e d r o n e s o m d a t e r e e n b r e e d g a m m a i s aan v e r s c h i l l e n d e d r o n e s e n a c c e s s o i r e s d i e c o m p a t i b e l z i j n m e t d e v e r s c h i l l e n d e d r o n e s i n h u n g a m m a. M o m e n t e e l z o u i k n o g g e e n e x t r a s e n s o r e n a a n d e d r o n e h a n g e n, m e t u i t z o n d e r i n g v a n d e c a m e r a s. D e v l i e g d u u r v e r m i n d e r t e n o r m i n d i e n e r e x t r a t o e s t e l l e n g e k o p p e l d w o r d e n. D o o r d a t d e v l i e g d u u r o p vandaag n o g n i e t o p t i m a a l i s z o u d e d ro n e t e v a a k m o e t e n l a n d e n o m d e b a t t e r i j t e v e r v a n g e n INDOOR VERSIE D e d r o n e d i e i k v e r k ies v o o r h e t w e r k e n b in n e n i s d e P h a n t o m 4 p ro v a n D J I. M e t z i j n a f m e t i n g v a n 3 5 c m i s h i j u i t er s t g e s c h i k t v o o r i nd o o r a c t i v i t e i t e n. D e drone is o o k uitgerust met een i n f r a r o o d c o l l i s i o n a v o i d a n c e s y s t e e m. Z o v e r m i n d e r t d e k a n s o p bo t s i n g e n d r a s t i s c h. D o o r g e b r u i k t e m a k e n v a n d i t i n f r a r o o d systeem i s d e d r o n e h o r i z o n t a a l o p 30cm n a u w k e u r i g e n v e r t i c a a l o p 1 0 c m. H e t i s o o k F i g u u r 16 D J I P h a n t o m 4 P R O ( D J I ) m o g e l i j k o m p r o p el l e r b e s c h e r m e r s a a n t e k o p e n. S t a n d a a r d i s d e z e d r o n e u i t g e r u s t m e t d e D J I L i g h t b r i dge. D e d r o n e z o u i n o p t i m a l e o m s t a n d i g h e d e n b e s t u u r b a a r z i j n t o t o p 7 k m a f s t a n d. D i t i s e c h t e r i n o p e n v e l d e n z o n der s t o r i n g. I nd i e n d e d r o n e b i n n e n i n g e z e t z a l wo r d e n z a l d i e a f s t a n d s e r i e u s v e r m i n d e r e n. D e c a m e r a i s e e n 2 0 m e g a p i x e l c a m e r a d i e i n s t a a t i s o m 4 K video b e e l d e n t e m a k e n. D e z e d r o n e i s n i e t g e schikt v o o r i n d oor g e b r u i k b i j h o g e t e m p e r a t u r e n. E e n m o g e l i j k h e i d z o u z i j n om d e z e d r o n e t e g e b r u i k e n o m e e n gerichtere n a b l u s s i n g t e do e n, z o k u n n e n w a r m e p l a a t s e n e e n v o u d i g o n t d e k t w o r d e n. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 28

33 OUTDOOR VERSIE I k zou kiezen vo o r d e M a t r i c e 100 v a n DJI. D i t is wat z i j noemen de ideale drone v o o r d e v e l o p e r s. D e z e d r o n e k a n u i t g e r u s t w o r d e n m e t v e r s c h i l l e n d e s e n s o r e n. H e t i s o o k m o g e l i j k o m t w e e v e r s c h i l l e n d e c a m e r a s t e m o n t e r e n. D i t i s e e n g r o o t v o o r d e e l, z o h e e f t d e p i l o o t e e n c a m e r a w a a r h i j d e d r o n e m e e k a n b e s t u r e n i n d i e n h i j n i e t z i c h t b a a r i s. D e b e v e l v o e r d e r k a n d e a n d e r e ( w a r m t e b e e l d ) c a m e r a g e b r u i k e n v o o r d e v e r k e n n i n g. D e z e d r o n e z o u u i t g e r u s t z i j n me t d e Z e n m u s e X T w a r m t e b e e l d c a m e r a. D e m a t r i c e k a n 3 5 m i n u t e n i n d e l u c h t b l i j v e n h o v e r e n i n d i e n e n k e l d e w a r m t e b e e l d c a m e r a g e c o n n e c t e e r d i s e n i n d i e n h i j u i t g e r u s t i s m e t t w e e b a t t e r i j e n. I n d i e n d e o m g e v i n g h e t t o e l a a t k a n e r o o k g e k e k e n w o r d e n o m g e b r u i k t e m a k e n v a n e e n e x t e r n e b a t t e r i j, z o c r e ë e r j e e e n t e t h e r e d d r o n e d i e o n e i n d i g l a n g i n d e l u c h t k a n b l i j v e n. D e d r o n e z o u n e t a l s d e i n d o o r d r o n e i n o p t i m a l e o m s t a n d i g h e d e n b e s t u u r b a a r z i j n t o t o p 7 k m a f s t a n d DE VISUALISATIE OP DE PLAATS VAN INTERVENTIE D e v i s u a l i s a t i e z a l g e b e u r e n o p e e n i n d u s t r i ë l e t a b l e t. E n k e l e m i n i m u m v e r e i s t e n z i j n d a t d e c a m e r a b e e l d e n v a n d e b e i d e d r o n e s o p h e t z e l f d e m o m e n t k u n n e n g e v i s u a l i s e e r d w o r d e n. H e t o nz i c h t b a a r m a k e n v a n o n n u t t i g e in f o r m a t i e i s e e n b e l a n g r i j k e v e r e i s t e. D o o r d e g e b r u i k e r z e l f t e l a t e n b e s l i s s e n w e l k e d a t a e r w e e r g e g e v e n w o r d t o p d e g r a f i e k k a n d i t e e n v o u d i g a a n g e p a s t w o r d e n t i j d e n s d e i n t e r v e n t i e. D i t k a n g e d a a n w o r d e n d o o r d e w a a r d e n r e a l - t i m e t e t o n e n. D o o r h e t a a n k l i k k e n v a n e e n b e p a a l d e w a a r d e k a n d e z e g e v i s u a l i s e e r d w o r d e n o p d e g r a f i e k. D e D J I M o b i l e S D K m a a k t h e t m o g e l i j k o m e e n m o b i e l e a p p l i c a t i e t e p r o g r a m m e r e n d i e h e t m o g e l i j k m a a k t d e d r o n e t e b e s t u r e n, v i d e o b e e l d e n t e t o n e n e n a n d e r e gegevens t e g e b r u i k e n. H e t i s ook m ogelijk o m t w e e v e r s c h i l l e n d e a p p l i c a t i e s t e m a k e n. E e n a p p l i c a t i e v o o r d e p i lo o t w a a r m e e h i j z i c h t h e e f t o p d e v i deobeelden, d e b a t t e r i j s t a t u s e n e v t. a n d e re i n f o r m a t i e. D e a n d e r e applicati e is v o o r de bevelvoerder die g e e n a a n d a c h t m o e t besteden aan d e b a t t e r i j s t a t u s m a a r z i c h zo m e e r k a n f o c u s s e n o p d e v e r k r e g e n d a t a. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 29

34 2.5.3 EEN HYBRIDE OPLOSSING VOOR DE DATAVERBINDING E e n v o o r s t e l v a n e e n m o g e l i j k e i n f r a s t r u c t u u r w o r d t v i s u e e l v oorgesteld i n f i g u u r 1 6. F i g u u r 17 M o g e l i j k e c o m m u n i c a t i e o p s t e l l i n g D i t z o u e e n m o g e l i j k e o p l o s s i n g z i j n. D e s e r v e r v e r w e r k t d e d a t a d i e h i j r e c h t s t r e e k s v a n d e d r o n e k r i j g t. H i j b e waart d e z e d a t a op e e n b e p e r k t e h a r d e s c h i j f. D i e d a t a m a a k t h i j b e s c h i k b a a r v i a W i f i n a a r d e b e v e l v o e r d e r. V i a e e n m o b i e l n e t w e r k, b i j v o o r b e e l d B l u e L i g h t M o b i l e, g a a t d e i n f o n a a r d e e x t e r n e d i s p a t c h. E é n v a n d e g r o o t s t e k n e l p u n t e n i s h e t m o b i e l n e t w e r k. H i e r h e b j e g e e n c o n t r o l e o v e r. D a a r o m i s d e z e o p s t e l l i n g u i t e r m a t e g e s c h i k t. I n d i e n h e t m o b i e l n e t w e r k w e g v a l t d a n b l i j f t d e v e rb i n d i n g m e t d e b e v e l v o e r d e r o p e r a t i o n e e l. I n d i e n h e t o v e r e e n b e p e r k t e i n t e r v e n t i e g a a t k a n h e t m o b i e l n e t w e r k e v e n t u e e l u i t g e s c h a k e l d w o r d e n. D e d a t a k a n d a n n a d e i n t e r v e n t i e o v e r g e z e t w o r d e n o p d e s e r v e r v a n d e d i s p a t c h i n g. I n o n d e r s t a a n d e o p s o m m i n g g e b r u i k i k d e z e l f d e t e c h n o l o g i e v o o r d e c o n n e c t i e t u s s e n d e p i l o o t e n d e d r o n e a l s v o o r d e c o n n e c t i e t u s s e n d e d r o n e e n d e s e r v e r. O p d i e m a n i e r k u n n e n w e d e d r o n e u i t r u s t e n m e t é é n c o m m u n i c a t i e m i d d e l e n b e p e r k e n w e o p d i e m a n i e r h e t e n e r g i e v e r b r u i k. A l s s e r v e r z o u i k k i e z e n v o o r e e n d e s k t o p p c. D i t o m d a t e r g e e n p l a a t s b e p e r k i n g i s. Z o i s h e t m o g e l i j k o m d i e p c u i t te r u s t e n m e t g e n o e g g e h e u g e n e n o p s l a g c a p a c i t e i t. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 30

35 2.5.4 KOSTENRAMING D i t i s e e n r u w e k o s t e n r a m i n g g e b a s e e r d o p b ovenstaande c o n f i g u r a t i e. D e p r i j z e n z i j n g e b a s e e r d o p d e p r i j z e n v a n v e r d e l e r s o f d e p r o ducent. E r i s g e e n r e k e n i n g g e h o u d e n m e t e v e n t u e l e o p l e i d i n g e n e n a b o n n e m e n t s k o s t e n v o o r d e d a t a v e r b i n d i n g. Drone Indoor drone P h a n t o m 4 P r o 1412 Outdoor drone M a t r i c e T B 4 8 D b a t t e r i j 4 x 187 B a t t e r i j c o m p a r t i m e n t 130 Z e n m u s e Z 3 C a m e r a 846 Z e n m u s e Z 3 c o n n e c t o r 46 Z e n m u s e X T H Z 7405 P r o p e l l e r b e s c h e r m i n g 36 H e r a e u s t e m p e r a t u u r s e n s o r 30 Visualisatie A d v a n t e c h ( P W S S6G6E5F0E ) 4010 Communicatie Maandelijks D e s k t o p P C 1500 E x t r a L i g h t b r i d g e c o ntroller 2 x 509 D r a a d l o z e r o u t e r 7 0 B l u e L i g h t M o b i l e (2 GB ) d a t a E e n m a l i g e a c t i v e r i n g : 1 0 a b o n n e m e n t M a a n d e l i j k s e k o s t : T a b e l 2 K o s t e n r a m i n g v a n v o o r b e e l d c o n f i g u r a t i e D i t k o m t o p e e n t o taal b e d r a g v a n H i e r b i j h o u d e n w e g e e n r e k e n i n g m e t h e r s t e l l i n g e n e n o n d e r h o u d s k o s t e n. D e a a n k o o p v a n e e n d r o n e i s d u s z e k e r e e n g r o t e i n v e s t e r i n g. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 31

36 Case study V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 32

37 3 CASE STUDY O m e e n c o n c r e t e r b e e l d t e k u n n e n v o r m e n v a n h o e e e n d r o n e kan ingezet w o r d e n e n h o e g r oot de meerwaarde is, onderzoek ik dit op r e ë l e i n t e r v e n t i e s. O n d e r s t a a n d e i n t e r v e n t i e s z i j n r e c e n t g e b e u r d e i n t e r v e n t i e s. D e g e g e v e n s z i j n v e r k r e g e n v i a h u l p v e r l e n i n g s z o n e F l u v i a. 3.1 BRAND IN UNILIN WIELSBEKE 6 SEPTEMBER 2016 D e e e r s t e i n t e r v e n t i e is e e n i n d u s t r i e b r a n d i n d e B o s p a n - f a b r iek v a n U n i l i n t e W i e l s b e k e. D i t i s e e n f i r m a d i e z o w e l v e r s h o u t, r e c y c l a g e h o u t a l s s p a a n p l a a t p r o d u c t e n v e r w e r k t. D e s i t e b e v a t d u s h e e l v e e l b r a n d g e v o e l i g m a t e r i a a l. D o o r v o n ken in de s p a a n d e r a f d e l i n g i s e r e e n k e t t i n g r e a c t i e o n t s t a a n d i e u i t e i n d e l i j k g e z o r g d h e e f t v o o r e e n o ntploffing in een schakelkast. D e o p r o e p k w a m b i n n e n o p d i n s d a g 6 s e p t e m b e r o m 1 9u53 i n d e c e n t r a l e i n B r u g g e. O m 1 9 u 5 6 w e r d e n d e e e r s t e b r a n d w e e r m a n n e n g e a l a r m e e r d. D e p o s t e n W a r e g e m e n B e v e r e n - L e i e k w a m e n a l s e e r s t e a a n o p d e p l a a t s v a n i n t e r v e n t i e. D i t w a s o m s t r e e k s 2 0 u 0 6. D o o r d e v e l e b r a n d h a a r d e n e n h e t n i e t b e s c h i k b a a r z i j n v a n water w e r d e n er om 2 0 u 3 4 e x t r a m a n s c h a p p e n o p g e r o e p e n. E e n e x t r a a u t o p o m p e n v i e r t a n k w a g e n s v e r v o e g d e n d e i n t e r v e n t i e. D e b r a n d w a s p a s o n d e r c o n tro l e o m s t r e e k s 2 3 u 3 0. D i t k w a m o m d a t e r m e e r d e r e g r o t e b r a n d e n e n v e r s c h e i d e n e k l e i n e r e b r a n d h a a r d e n o n t s t a a n w a r e n o p d e s i t e. D e i n t e r v e n t i e w e r d o v e r g e l a t e n a a n d e b e d r i j f s b r a n d w e e r o m s t r e e k s 1 u 3 0. De m o e i l i j k h e i d b i j d e z e i n t e r v e n t i e w a s d e a a n w e z i g h e i d van v e l e k l e i n e r e b r a n d h a a r d e n. H e t w a s z e e r m o e i l i j k o m d e z e o p e e n s n e l l e e n e e n v o u d i g e m a n i e r o p t e s p o r e n. D i t omdat z e z e e r v e r s p r e i d w a r e n o v e r h e t f ab r i e k s g e b o u w e n e v e n e e n s o m d a t d e b r a n d h a a r d e n z i c h b in n e n b e v o n d e n. Z o had h e t g e e n n u t o m e e n l a d d e r w a g e n m e t w a r m t e b e e l d c a m e r a o p t e s t e l l e n. E e n d r o n e m e t w a r m t e b e e l d c a m e r a z o u w e l e e n m o g e l i j k e o p l o s s i n g g e w e e s t z i j n. D i t o m d a t d e z e w e l b i n n e n i n g e z e t k a n w o r d e n i n d e grote fabriekshallen. V o o r d e z e c a s e g a i k e r v a n u i t d a t e r g e ko z e n w ordt o m e e n d r o n e op z o n a a l n i v e a u a a n t e k o p e n e n d a t d e d r o n e g e s t a t i o n e e r d i s i n p o s t K o r t r i j k. I n d i e n e r t i j d e n s h e t o p s c h a l e n, o m s t r e e k s 2 0 u 3 4, e e n d r o n e t e r p l a a t s e w e r d g e v r a a g d z o u d e z e t e r p l a a t s e g e w e e s t z i j n o m 2 1 u 0 1. D i t i s g e b a s e e r d o p d e a a n r i j t i j d e n v a n d e t a n k w a g e n van K o r t r i j k d i e o o k o p d e z e i n t e r v e n t ie a a n w e z i g w a s. R e k e n i n g h o u d e n d m e t d e o p s t a r t t i j d v a n e e n d r o n e, d i e o n g e veer 5 à 1 0 m i n u t e n b e d r a a g t, i s d e d r o n e o p e r a t i o n e e l 2 1 u 1 1. Dit is 37 minuten na de oproep. B i j d i t vo o r b e e l d i s dit w e l n o g e e n r u i m e t i j d v o o rdat d e b r a n d o n d e r c o n t r o l e w a s. D o o r h e t g e b r u i k v a n e e n d r o n e z o u e r e e n b e t e r ( e n s n e l l e r ) b e e l d g e v o r m d k u n n e n w o r d e n v a n d e v e r s c h i l l e n d e b r a n d h a a r d e n d i e v e r s p r e i d l a g e n o v e r h e t t e r r e i n. Z o z o u d e n d e b r a n d w e e r m a n n e n s n e l l e r d e v u u r h a a r d e n k u n n e n o p s p o r e n e n b l u s s e n. D o o r d e e x p l o s i e v an d e m e t e r k a s t w a s e r o o k e e n d e e l i n s t a b i l i t e i t. D o o r gebruik te maken van een drone kon gecontro l e e r d worden o f h e t g e b o u w n o g v o ld o e n d e s t a b i e l w a s o m b r a n d w e e r m a n n e n n a a r b i n n e n t e V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 33

38 s t u r e n. B i j d e z e so o r t i n t e r v e n t i e s z o u e e n d r o n e d u s e f f e c t i e f e e n m e e r w a a r d e z i j n. 3.2 BRAND BIJ SLAGERIJ IN AVELGEM 23 SEPTEMBER 2016 O p v r i j d a g 2 3 s e p t e m b e r b r a k e r b r a n d u i t i n d e w e r k p l a a t s v a n e e n k e u r s l a g e r i n A v e l g e m. E r w a s v an a f h e t b e g i n e e n f e l l e b r a n d t e r h o ogte v an d e k o e l c e l l e n. D e z e w e r d t e g e n g e h o u d e n d o o r d e v e r b in d i n g s r u i m t e n a a r d e w i n k e l. D e b r a n d g i n g t e g e l i j k e r t i j d g e p a a r d m e t g r o t e r o o k o n t w i k k e l i n g. V e r s c h e i d e n e buurtbewoners w e r d e n g e ë v a c u e e r d. N a a s t d e w e r k p l a a t s b e v i n d e n z i c h s t a l l i n g e n m e t s t r o d i e z o r g e n vo o r e e n v er h o o g d risico. D e m e l d i n g w e r d o m 1 2 u 3 6 d o o r g e g e v e n aa n d e b r a n d w e e r. D e e e r s t e v o e r t u i g e n v a n p o s t A v e l g e m w a r e n t e r p l a a t s e o m 1 2 u 4 1. H e t f e i t d a t d e b randweerkazerne g e l e g e n i s i n d e s t r a a t v a n d e s l a g e r i j z o r gt n a t u u r l i j k v o o r d e z e k o r t e a a n r i j t i j d.. O m 1 3 u 0 9 w e r d e e n e x t r a o f f i c i e r g e v r aa g d. E r w e r d e n e x t ra m a n s c h a p p e n o p g e r o e p e n o m d e z e i n t e r v e n t i e v l o t t e laten v e r l o p e n. D e b rand w a s o n d e r c o n t r o l e o m s t r e e k s 1 3 u 5 2. E e n v a n d e g r o o t s t e p r o b l e m e n w a s d a t h e t z e e r m o e i l i j k w a s v o o r d e b e v e l v o e r d e r s o m d e g r o o t t e v a n d e w e r k p l a a t s i n t e s c h a t t e n. O m t o c h e e n c o r r e c t b e e l d t e k r i j g e n v a n d e s i t u a t i e w e r d e r g e o p t e e r d o m d e o f f i c i e r e n v i a e e n l a d d e r w a g e n t o c h e e n t i j d e l i j k b e e l d v a n u i t d e l u c h t t e g e v e n. D a a r o n t d e k t e n z e d a t d e werkplaats k l e i n e r w a s d a n g e d a c h t. I n d i e n d i t g e w e t e n w a s a a n h e t b e g i n v a n d e i n t e r v e n t i e k o n d e b e v e l v o e r d e r e v e n t u e e l z i j n b r a n d b e s t r i j d i n g a n d e r s s t a r t e n. I n d i e n w e e r n e t a l s i n h e t v o r i g e v o o r b e e l d v a n u i t g a a n d a t d e d r o n e g e s t a t i o n e e r d i s i n K o r t r i j k d a n d u u r t h e t 2 2 m i n u t e n v o or a l e e r d e d r o n e a a n w e z i g i s. I n d i e n de d r o n e g e v r a a g d w ordt o p h e t z e l f d e m oment a l s d e e x t r a o f f i c i e r k o m t d e z e a an o m 13u31. V e r vo l gens i s h i j o p e r a t i o n e e l o m 1 3 u4 1. D it i s b i j n a 1 u u r n a d e oproep. B i j d e z e i n t e r v e n t i e z o u d e d r o n e e n k e l e e n m e e r w a a r d e z i j n i n d i e n d e z e s n e l t e r p l a a t s t e k o n k o m e n o f d i r e c t m e e g e s t u u r d w a s b i j d e e e r s t e oproep. D e drone z o u e e n m e e r w a a r d e g e w e e s t z i j n o m e e n o v e r z i c h t t e k r i j g e n van d e w e r k p l a a t s. H e t i s e c h t e r n i e t f i n a n c i e e l h a a l b a a r o m b i j i e d e r e b r a n d i n t e r v e n t i e e e n d r o n e m e e t e s t u r e n. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 34

39 4 BESLUIT N a d i t o n d e rz o e k ku n n e n w e b e s l u i t e n d a t h e t g e b r u i k v a n e e n d r o n e e e n m e e r w a a r d e i s b i j b r a n d b e s t r i j d i n g. A l l e e n i s d e z e m e e r w a a r d e e e r d e r b e p e r k t t o t h e t b i e d e n v a n e e n v o g e l p e r s p e c t i e f. A a n g e z i e n e r v e r s c h i l l e n d e b r a n d w e e r p o s t e n o f z o n e s een drone h e b b e n aang e k o c h t o f plannen hebben o m e e n d r o n e a a n t e k o p e n i s d i t z e k e r e e n p i s t e d i e s t e r k z a l e v o l u e r e n. H e t w e r k v e l d i s e r v a n o v e r t u i g d d a t d e d r o n e z e k e r e e n m e e r w a a r d e k a n z i j n. V o o r a l b i j g r o t e i n t e r v e n t i e s z o a l s i n d u s t r i e b r a n d, b o s b r a n d, h e i d e b r a n d, k a n e e n d r o n e z i j n n u t b e w i j z e n. D e d r o n e i s u i t e r s t g e s c h i k t v o o r h e t b i e d e n v a n e e n o v e r z i c h t. D i t k a n z o w e l m e t e e n g e w o n e c a m e r a a l s m e t e e n w a r m t e b e e l d c a m e r a. H e t v o o r d e e l v a n e e n w a r m t e b e e l d c a m e r a i s d a t d e b r a n d h a a r d ev e n t u e e l a l v a n b u i t e n a f g e l o k a l i s e e r d k a n w o r d e n. H e t i n ka a r t b r e n g e n v a n d e o m v a n g v a n d e p l a a ts v a n i n t e r v e n t i e i s e e n z e e r g r o o t v oordeel, z e k e r v o o r de p l a a t s e n w a a r g e e n i n t e r v e n t i e p l a n a a n w e z i g i s. D e n a d e l e n z i j n d e b e p e r k t e v l i e g d u u r d i e a l s m a a r k l e i n e r w o r d t n a a r m a t e e r m e e r s e n s o r e n o p b e v e s t i g d w o r d e n. Z o i s h e t n o g n i e t o p t i m a a l o m d e d r o n e u i t t e r usten m e t e x t r a s e n s o r e n z o a l s e e n C O - m e t e r o f e e n e x p l o s i e m e t e r. O o k d e m a x i m a l e w e r k i n g s t e m p e r a t u u r i s b e p e r k t. O p v a n d a a g z i j n e r g e e n d r o n es d i e b e s t a n d z i j n t e g e n t e m p e r a t u r e n v a n C, d e t e m p e r a t u r e n d i e g a n g b a a r z i j n b i j e e n b i n n e n b r a n d. D o o r d e z e b e p e r k i n g i s h e t d a n o o k n i e t m o g e l i j k o m e e n d r o n e b i n n e n i n t e z e t t e n. D i t i s z e k e r e e n f a c t o r w a a r d o o r d e m e e r w a a r d e v e r k l e i n t. O p h e t v l a k v a n v i s u a l i s a t i e w e r d d e t a b l e t a l s b e s t e o p t i e g e k o z e n. Z i j n c o m p a c t e o m v a n g m a a r t o c h vo l d o e n d e v i s u a l i s a t i e z i j n d o o r s l a g g e v e nd b i j d e k e u z e. E e n a n d e r e v o o r d e e l v a n d e t a b l e t i s d a t d e m o d e r n e a u t o p o m p e n e n c o m m a n d o w a g e n s a l z u l l e n u i t g e r u s t z i j n m e t z o n t o e s t e l. D o o r d e d r o n e b e e l d e n te koppelen a a n deze terminal h e e f t i e d e r e bevelvoerder toegang tot deze data. V o o r c o m m u n i c a t i e z i j n e r v e r s c h i l l e n d e o p s t e l l i n g e n m e t e l k h u n v o o r - e n n a d e l e n. V e e l h a n g t a f v a n d e p e r s o o n l i j ke keuze en voorkeuren. O o k e n k e l e e x t e r n e f a c t o r e n s p e l e n e e n r o l i n d e z e k e u z e. H ierbij d e n k e n w e a a n d e m o g e l i j k h e i d v a n d a t a v e r w e r k i n g i n d i s p a t c h e n d e k o s t p r i j s. V o o r d e c o n n e c t i e m e t d e d r o n e b e s t a a n e r o o k v e r s c h i l l e n d e o p t i e s. J e k a n k i e z e n u i t d e m e r k g e b o n d e n o p t i e, b i j v o o r b e e l d L i g h t b r i d g e 2 v a n D J I o f v o or e e n o n a f h a n k e l i j k e t e c h n o l o g i e z o a l s b l u e t o o t h, w i f i o f m o b i e l n e t w e r k. O o k d i t i s a f h a n k e l i j k v a n e x t e r n e f a c t o r e n. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 35

40 5 GRAFIEKENLIJST G r a f i e k 1 O v e r z i c h t van de bevraagde zones... 6 G r a f i e k 2 W e l k e d a t a m o e t b e s c h i k b a a r z i j n t i j d e n s e e n i n t e r v e n t i e?... 7 G r a f i e k 3 D e p r i o r i t e i t v a n d e g e m e t e n d a t a... 8 G r a f i e k 4 D e m a x i m a l e o p s t a r t t i j d v a n e e n d r o n e... 9 G r a f i e k 5 Z o u u b e r oep doen op een drone mocht de inzettijd 30min. zijn? G r a f i e k 6 M o g e l i j k e i n d e l i n g v a n d e v i s u a l i s a t i e FIGURENLIJST F i g u u r 1 Politiedrone (Marnik Aerts, 2015)... 4 F i g u u r 2 Drone met insecticid e v o o r g e w a s b e s p r o e i i n g ( G o n z a lo P e r e z, ). 4 F i g u u r 3 Drone van DH L v o o r p a k k e t l e v e r i n g ( A n d r e a s R e n t z )... 4 F i g u u r 4 Warmtebeel d g e m a a k t d o o r e e n d r o n e ( D J I )... 7 F i g u u r 5 De drone van d e C i v i e l e B e s c h e r m i n g ( G w e n n C o r b i s i e r, ) F i g u u r 6 Drone van FDNY (Courtesy) F i g u u r 7 Skyfire brandweer drone (skyfire) F i g u u r 8 Coaxiale propellers (Michael Frey, ) F i g u u r 9 Een voorbeeld van een tethered drone (Elistair) F i g u u r 10 Voorbeeld van een gimbal ca m e r a ( c o p t e r l a b. c o m ) F i g u u r 11 Hubsan X4L p r o p e l l e r b e s c h e r m e r ( E i g e n d r o n e. n l ) F i g u u r 12 Mavic propeller kooi (Wiebe de Jager) F i g u u r 13 Elios cage protected drone (Flyability) F i g u u r 14 Safe-T van Elistair (Elistair) F i g u u r 15 DJI Lightbrid g e 2 ( D J I ) F i g u u r 16 DJI Phantom 4 PRO (DJI) F i g u u r 17 Mogelijke communica t i e o p s t e l l i n g TABELLENLIJST T a b e l 1 O v e r z i c h t v a n d r a a d l o z e p ro t o c o l l e n v o o r h e t v e r s t u r e n v a n d a t a T a b e l 2 K o s t e n r a m i n g v a n v oorbeeld config u r a t i e V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 36

41 8 VERKLARENDE WOORDENLIJST B a s i s k a d e r M i d d e n k a d e r D i t z i j n d e m e n s e n b i n n e n d e b r a n d w e e r m e t d e g r a a d b r a n d w e e r m a n e n k o r p o r a a l. D i t i s e e n v e r z a m e l n a a m v o o r d e o n d e r o f f icieren b i n n e n d e b r a n d w e e r : S e r g e a n t e n A d j u d a n t. H o g e r k a d e r O f f i c i e r e n b i n n e n d e b r a n d w e e r : L u i t e n a n t, K a p i t e i n, M a j o o r e n K o lo n e l. CP- O p s H y d r a n t T e t h e r e d d r o n e RED- S p e c i a l i s t e n O p e r a t i o n e l e c o m m a n d o p o s t w a a r d e a ct i v i t e i t e n v a n d e h u l p d i e n s t e n w o r d e n g e c o ö r d i n e e r d. H y d r a n t o f b r a n d k r a an i s e e n p u n t w a a r d e b r a n d w e e r w a t e r k a n a f t a p p e n v a n h e t w a t e r n e t. D i t i s e e n d r o n e d i e v i a e e n k a b e l v e r bonden i s m e t e e n b a s i s s t a t i o n o p d e grond. V i a d i e k a b e l w o r d t d e drone v o o rz i e n v a n v o e d i n g. D i t i s e e n t e a m v a n d e b r a n d w e e r d i e i n s t a a t v o o r r e d d i n g e n o p h oogte of o p m o e i l i j k b e r e i k b a r e p l a a t s e n. 9 AFKORTINGEN U S A R U r b a n S e a r c h & R e s c u e. D i t i s e e n t e a m d i e i n s t a a t v o o r r e d d i n g s a c t i e s b i j i n g e s t o r t e g e b o u w e n. D i t t e a m w o r d t w e r e l d w i j d i n g e z e t b i j o n d e r a n d e r e a a r d b e v i n g e n, o n t p l o f f i n g e n e n d e rgelijke. F O D F e d e r a l e o v e r h e i d s d i e n s t F D N Y D J I HD R T C S D K H D M I S D I F P V F L IR F i r e D e p a r t m e n t N e w Y o r k. D e b r a n d w e e r van New Y o r k ( V e r e n i g d e S t a t e n ) Dà- J i ā n g I n n o v a t i o n s Science and Technolo g y C o., E e n c h i n e e s t e c h n o l o g i e b e d r i j f. H i g h D e f i n i t i o n, v i d e o b e e l d v a n h o g e k waliteit R e a l T i m e C l o c k S o f t ware Deve l o p m e n t K it H i g h - D e f i n i t i o n M u l t i m e d i a I n t e r f a c e S e r i a l d i g i t a l i n t e r f a c e F i r s t - p e rs o n v i e w F L I R I n t e l l i g e n t T r a n s p o r t a t i o n S ys t e m s i s d e m ark l e i d e r i n warm t e b e e l d c am e ra s. FLIR staat voor Forward Look i n g I n f r a r e d. V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 37

42 10 REFERENTIELIJST 10.1 WEBPAGINA [ 1 ] A g r i c u l t u r a l D r o nes: What Farmers Need to Know Agribotix. ( z. d. ). G e r a a d p l e e g d 3 m a a r t van s / f a r m e r s - n e e d - k n o w - a g r i c u l t u r a l - d r o n e s / [ 2 ] W e g p o l i t i e k r i j g t drones om ongevallen in kaart te brengen: Snel l e, s c h e r p e v a s t s t e l l i n g e n e n k o r t e r e f i l e s. ( , j a n u a r i 18). Geraa d p l e e g d 3 m a a r t , v a n h t t p : / / w w w. h l n. b e / h l n / n l / / B i n n e n l a n d / a r t i c l e / d e t a i l / / / 0 1 / 1 8 / W e g p o l i t i e - k r i j g t - d r o n e s - om-ongevallen-in-kaart-te-brengen-snelle-scherpe- v a s t s t e l l i n g e n - en-kortere-files. d h t m l [ 3 ] M a r i ë n, M. ( , septe m b e r 2 6 ). E e r s t e r e d d i n g s o e f e n i n g a a n k u s t m e t d r o n e s g o e d v e r l o p en. G e r a a d p l e e g d 3 m a a r t , van h t t p : / / w w w. h l n. b e / h l n / n l / / B i n n e n l a n d / a r t i c l e / d e t a i l / / / 0 9 / 2 6 / E e r s t e - r e d d i n g s o e f e n i n g - aan-kust-met-drones-goed-verlopen. d h t m l [ 4 ] G e n t s e b r a n d w e e r t e s t d r o n e b o v e n F e e s t e n z o n e. ( , j u l i 1 9 ). G e r a a d p l e e g d 3 m a a r t , v a n h t t p : / / w w w. h l n. b e / h l n / n l / 2 / R e i z e n / a r t i c l e / d e t a i l / / /07/19/Gentse - b r a n d w e e r - t e s t - d r o n e - b o v e n - F e e s t e n z o n e. d h t m l [ 5 ] i l. ( n. d. ). Z w a r e b rand op vrachtschip in A n t w e r p e n. G e r a a d p l e e g d o p 7 m e i , v a n h t t p : / / w w w. s t a n d a a r d. b e / c n t / d m f _ [6] C i v i e l e B e s c h e r m i n g o n t v a n g t d r o n e o m b e t e r z i c h t t e h e b b e n o p z w a r e i n c i d e n t e n C i v i e l e V e i l i g h e i d. ( z. d. ). G e r a a d p l e e g d 1 5 m a a r t , v a n h t t p s : / / w w w. c i v i e l e v e i l i g h e i d. b e / n l / n e w s / p r o t e c t i o n - c i v i l e / c i v i e l e - b e s c h e r m i n g - o n t v a n g t - d r o n e - om-beter-zicht-te-hebben-op-zware-incident [7] D r o n e l i v e s t r e a m : d e U S A R - s p e c i a l i s t e n g e z i e n v a n u i t d e l ucht Civiele V e i l i g h e i d. ( z. d. ). G e raadpleegd 15 maart 2017, van h t t p s : / / w w w. c i v i e l e v e i l i g h e i d. b e / n l / n e w s / p r o t e c t i o n - c i v i l e / d r o n e - l i v e - s t r e a m - de-usar-specialisten-gezien-vanuit-de-lucht [8] F D N Y L a u n c h e s D r o n e F o r T h e F i r s t T i m e T o R e s p o n d t o F i r e In The Bronx. ( , m a a r t 7 ). G e r aa d p l e e g d 9 m a a r t , v a n h t t p : / / w w w 1. n y c. g o v / s i t e / f d n y / n e w s / f a / f d n y - l a u n c h e s - d r o n e - t h e - f i r s t - t i m e - r e s p o n d - f i r e - t h e - b r o n x # / 0 V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 38

43 10.2 AFBEELDINGEN A n d r e a s R e n t z. D ro ne van DHL voor p a k k e t l e v e r i n g. G e r a a d p l e e g d o p 1 5 m a a r t , v a n h t t p :// c o m / n 3 / a n o t h e r - e u r o p e a n - c o u n t r y - is-experimenting-with-drone-delivery / c o p t e r l a b. c o m ( ). P i c t u r e o f S t u d i o F X B l a c k M a g i c C i n e m a C a m e r a G i m b a l. G e r a a d p l e e g d o p 7 m e i , van h t t p s : / / w w w. p i n t e r e s t. c o m / p i n / / C o u r t e s y. D r o n e v a n F D N Y. G e r a a d p l e e g d o p 8 m a a r t , van h t t p s : / / w w w. g a n n e t t - c d n. c o m / - mm- / c 8 c b 3 b e f d c 2 4 d f 5519cc0e2dc7310facb2321/c= & r = x & c = x4 0 1 / l o c a l / - / m e d i a / / 0 3 / 0 8 / U S A T O D A Y / U S A T O D A Y / f d n y - d r o n e. j p g D J I. D J I L i g h t b r i d g e 2, Geraadpleegd op 4 april 2017, v a n h t t p : / / a s s e t 1. d j i c d n. c o m / u p l o a d s / p r o d u c t _ s t o r e _ p h o t o / i m a g e / / m e d i u m _ p 1. j p g D J I. D J I P h a n t o m 4 P R O. G e r a a d p l e e g d o p 1 5 a p r i l , van h t t p : / / w w w 1. d j i c d n. c o m / a s s e t s / i m a g e s / p r o d u c t s / p h a n t o m p r o / s 1 / e a b e c 9 d a 5 8 e e d 5 e 2 f a 8 f f e c c. p ng D J I. W a r m t e b e e l d g e m a a k t d o o r d r o n e. Geraadpleegd op 15 maart 2017, van h t t p : / / w w w. m i c r o c o n t r o l s. o r g / d j i - z e n m u s e - xt-drone-camera-with-temperature- s e n s o r / E i g e n d r o n e. n l. H u b s a n X 4 L p ro p e l l e r b e s c h e r m e r. G e r a a d p l e e g d o p 1 7 maart , van - h c - propeller- b e s c h e r m i n g E l i s t a i r. E e n v o o rb e e l d v a n e e n t e t h e r e d d r o n e. G e r a a d p l e e g d o p 2 3 m a a r t , van - c o n t e n t / u p l o a d s / / 0 4 / H i g ht - t e t h e r e d - s t a t i o n - d r o n e - f o r - s u r v e i l l a n c e. p n g E l i s t a i r. S a f e - T v a n E l i s t a i r. G e r a a d p l e e g d o p 4 a pril 2017, van h t t p : / / e l i s t a i r. c o m / w p - c o n t e n t / u p l o a d s / / 0 5 / S A F E - T - E l i s t a i r j p g F l y a b i l i t y. E l i o s c a g e p r o t e c t e d d r o n e. G e r a a d p l e e g d o p 1 7 m a a r t , van h t t p s : / / w w w. z w o m p. d e / w p - c o n t e n t / u p l o a d s / / 1 0 / F l y a b i l i t y - E l i o s - 7. p n g G o n z a l o P e r e z ( 2 016). D r o n e m e t i n s e c t i c i d e v o o r gewas besproeiing. G e r a a d p l e e g d o p 1 5 maart 2017, van h t t p :// - c o n t e n t / u p l o a d s / / 0 1 / d r o n - u s o s - a g r i c u l t u r a. j p g G w e n n C o r b i s i e r ( ). De drone van de Ci v i e l e B e s c h e r m i n g. G e r a a d p l e e g d o p 1 7 m a a r t , v a n h t t p s : / / w w w. c i v i e l e v e i l i g h e i d. b e / s i t e s / d e f a u l t / f i l e s / s t y l e s / g a l l e r y f o r m a t t e r _ s l i d e / p u b l i c / g c o _ 0. j p g? i t o k = p H F P z y - 7 V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 39

44 M a r n i k A e r t s ( ). Politiedrone. Geraad p l e e g d o p 1 5 m a a r t 2017, van h t t p s : / / p b s. t w i m g. c o m / m e d i a / C W 6 A j C b U k A A k W _ k. j p g M i c h a e l F r e y ( ). Coaxiale propellers. Geraadpleegd op 8 april 2017, van h t t p s : / / e n. w i k i p e d i a. o r g / w i k i / C o a x i a l _ r o t o r s # / m e d i a / F i l e : C o a x i a l _ r o t o r s. g i f S k y F i r e C o n s u l t i n g. S k y f i r e b r a n d w e e r d r o n e. G e r a a d p l e e g d o p 2 5 m e i , van h t t p s : / / s t a t i c 1. s q u a r e s p a c e. c o m / s t a t i c / e 2 0 c a e a f 0 e9 3 0 / t / 5 8 a d e 6 d a f 0 e 6 4 f8 f / /dro n e + program+purchase?format=750w W i e b e d e J a g e r ( ). Mavic propeller k o o i. G e r a a d p l e e g d o p 17 maart 2017, v a n h t t p s : / / w w w. d r o n e w a t c h. n l / w p - c o n t e n t / u p l o a d s / / 0 2 / D J I - M a v i c - P r o - p r o p e l l e r - c a g e x j p g V e r k a e m e r S a n d e r D e m e e r w a a r d e v a n dron e s b i j d e b r a n d w e e r P a g i n a 40

45 11 BIJLAGEN 11.1 BIJLAGE 1 MOCKUP VAN VISUALISATIE (OPTIE 1)

46 11.2 BIJLAGE 2 MOCKUP VAN VISUALISATIE (OPTIE 2)

47 11.3 BIJLAGE 3 MOCKUP VAN VISUALISATIE (OPTIE 3)

48 11.4 BIJLAGE 4 DATA CHAIN VAN VERWERKING IN DISPATCH

49 11.5 BIJLAGE 5 DATA CHAIN VAN VERWERKING OP PLAATS VAN INTERVENTIE

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Stein F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, juni 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k S t e i

Nadere informatie

H O E D U U R I S L I M B U R G?

H O E D U U R I S L I M B U R G? H O E D U U R I S L I M B U R G? N AD E R E I N F O R M A T I E S T A T E N C O M M I S S I E S OV E R O N D E R AN D E R E A F V A L S T O F F E N H E F F I N G E N I N L I M B U R G 1 6 a u g u s t u

Nadere informatie

L i mb u r g s e L a n d m a r k s

L i mb u r g s e L a n d m a r k s L i mb u r g s e L a n d m a r k s P r o g r a m m a I n v e s t e r e n i n S t ed e n e n D o r p e n, l i j n 2 ; D e L i m b u r g s e I d e n t i t e i t v e r s i e 1. 0 D o c u m e n t h i s t o

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Venray F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k V e n

Nadere informatie

S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e

S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e P r o v i n c i e L i m b u r g 23 april 2 0 0 7 D e f i n i t i ef r a p p

Nadere informatie

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M +

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + A a n l e i d i n g I n d e St a t e nc o m m i s si e v o or R ui m t e e n G r o e n ( n u g e n o em d d e St at e n c

Nadere informatie

B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n

B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n I n é é n d a g k a n r e l i g i e u s e r f g o e d v a n m e e r d e r e g e n e r a t i e

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Meerlo-Wanssum F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k Provincie L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k M e e

Nadere informatie

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n M w. d r s. E. L. J. E n g e l s ( P r o v i n c i e L i m b u r g ) M w. d r s.

Nadere informatie

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s O p le i d i n g: M a s t e r P u b l i c M a n a g e m e n

Nadere informatie

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W +

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + D o e l m a t i g h e i d s t o e t s v o o r g e b i e d e n w a a r v o o r g e e n b o d e m b e h e e r p l a n i s v a s t g e s

Nadere informatie

R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t. G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e

R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t. G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e 4 o k t o b e r 2 0 0 6 P r o j e c t n r. 2 9 5 7. 7 2 B o

Nadere informatie

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN AT ELIERRUIMT E KANT O O R 8 8 0 0 R O E S E L AR E a d re s o p a a n vra a g P R I J S O P AAN VR AAG re f. P 0 2 3 8 AL G E M E E N R e fe re n ti e P

Nadere informatie

Antwerpen januari 2016 Antwerpen februari 2016

Antwerpen januari 2016 Antwerpen februari 2016 Vlaamse overheid Antwerpen januari 2016 Antwerpen februari 2016 01 vr 08:07 5.06 01:53 0.21 16 za 08:07 5.32 02:30-0.03 01 ma 08:50 4.82 02:45 0.17 16 di 09:42 5.05 03:47 0.03 20:34 4.98 14:44 0.04 20:38

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Simpelveld F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, j u n i 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k

Nadere informatie

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R 8 8 0 0 R O E S E L AR E a d re s o p a a n vra a g P R I J S O P AAN VR AAG re f. P 0 2 3 8 AL G E M E E N R e fe re n ti

Nadere informatie

Stimuleringsplan Robuuste verbinding Schinveld-Mook

Stimuleringsplan Robuuste verbinding Schinveld-Mook Stimuleringsplan Robuuste verbinding Schinveld-Mook Natuur, Bos en Landschap Tevens Natuurgebieds-, Landschaps- en Beheersgebiedsplan Ontwerp Vastgesteld door Gedeputeerde Staten Maastricht, 1 mei 2007

Nadere informatie

AUT HENT IEKE HERENWO NING MET 5 À 6 SLPK EN ZUIDGER. ST ADST UIN!

AUT HENT IEKE HERENWO NING MET 5 À 6 SLPK EN ZUIDGER. ST ADST UIN! AUT HENT IEKE HERENWO NING MET 5 À 6 SLPK EN ZUIDGER. ST ADST UIN! 8 3 7 0 B L AN KE N B E R G E a d re s o p a a n vra a g 4 2 9. 9 0 0, - re f. A10 3 0 AL G E M E E N R e fe re n ti e A10 3 0 B e s ch

Nadere informatie

I N H O U D. K a d e r 9

I N H O U D. K a d e r 9 C O N C E P T S t e d e n b o u w k u n d i g e u i t g a n g s p u n t e n D e D o g g e r z u i d w e s t 2 S t e d e n b o u w k u n d i g e U i t g a n g s p u n t e n D e D o g g e r Z u i d w e s

Nadere informatie

ANTWERPEN januari 2017 ANTWERPEN februari 2017

ANTWERPEN januari 2017 ANTWERPEN februari 2017 ANTWERPEN januari 2017 ANTWERPEN februari 2017 01 zo 05:33 5,52 - - 16 ma 06:15 5,64 00:41-0,15 01 wo 06:31 5,54 01:05-0,15 16 do 07:08 5,47 01:28-0,10 17:49 5,62 12:28-0,24 18:35 5,75 13:15-0,45 18:51

Nadere informatie

TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT

TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT Dit is een vereenvoudigde lijst met spijkerschrifttekens uit Mesopotamië. Deze lijst maakt het mogelijk de tijdens de workshop Graven om te Weten bestudeerde tablet te vertalen.

Nadere informatie

We werken met Gentle Teaching; met warmte en respect voor elkaar. Ieder mens wil zich veilig voelen en wil verbonden zijn met anderen.

We werken met Gentle Teaching; met warmte en respect voor elkaar. Ieder mens wil zich veilig voelen en wil verbonden zijn met anderen. Het p e ra r n e p w.zi s. kwaliteit bij cliëntversie en Samenvatting van het kwaliteitsrapport 2018 Zorg bij zideris Als je een verstandelijke beperking hebt, kun je bij Zideris wonen of meedoen aan dagactiviteiten.

Nadere informatie

KERN-EIGENSCHAPPEN P R I J S O P AAN VR AAG - 0 / 0. a d re s o p a a n vra a g. re f. O R e fe re n ti e O E P C /

KERN-EIGENSCHAPPEN P R I J S O P AAN VR AAG - 0 / 0. a d re s o p a a n vra a g. re f. O R e fe re n ti e O E P C / VO LLEDIG NIEUWE PLUG & PLAY KANT O O RRUIMT E (4 PERSO NEN), BEMEUBELD EN VO O RZIEN VAN RANDACCO MO DAT IE (VERGADERZALEN, SANIT AIR, KEUKEN, PRINT ERS, T ELEFO O NT O EST ELLEN,...) EN SERVICE (RECEPT

Nadere informatie

Oostende januari 2013 Oostende februari 2013

Oostende januari 2013 Oostende februari 2013 Vlaamse overheid Oostende januari 2013 Oostende februari 2013 01 di 03:06 4.51 09:46 0.22 16 wo 03:52 4.75 10:39-0.17 01 vr 04:03 4.73 10:54 0.04 16 za 04:59 4.49 11:40 0.23 15:27 4.61 21:57 0.47 16:22

Nadere informatie

Oostende januari 2016 Oostende februari 2016

Oostende januari 2016 Oostende februari 2016 Vlaamse overheid Oostende januari 2016 Oostende februari 2016 01 vr 05:39 4.14 - - 16 za 05:21 4.47 - - 01 ma 06:23 3.95 00:26 0.92 16 di 07:05 4.20 01:06 0.64 18:11 4.09 12:23 0.55 17:59 4.47 12:13 0.17

Nadere informatie

PRACHT IG KARAKT ERVO L T RIPLEX APPART EMENT (CA. 160M2 ) MET RUIM ZO NNET ERRAS O P 50M VAN DE ZEE

PRACHT IG KARAKT ERVO L T RIPLEX APPART EMENT (CA. 160M2 ) MET RUIM ZO NNET ERRAS O P 50M VAN DE ZEE PRACHT IG KARAKT ERVO L T RIPLEX APPART EMENT (CA. 160M2 ) MET RUIM ZO NNET ERRAS O P 50M VAN DE ZEE 8 3 0 1 H E I S T -AAN -Z E E a d re s o p a a n vra a g 4 4 9. 0 0 0, - re f. A13 0 7 a AL G E M E

Nadere informatie

RUILVERKAVELING REKKEN Grondwaterstandgegevens en pf-waarden in tijd-stijghoogtediagrammen en tabellen

RUILVERKAVELING REKKEN Grondwaterstandgegevens en pf-waarden in tijd-stijghoogtediagrammen en tabellen NN31396,576,2 STICHTING VOOR BODEMKARTERING BEN NEK OM BIBLIOTHEEK C-? RUILVERKAVELING REKKEN Grondwaterstandgegevens en pf-waarden in tijd-stijghoogtediagrammen en tabellen Rapport nr 576 Bij Lage 9 Q

Nadere informatie

Al g e m e e n : O p a l o n z e a a n b i ed i n g en, a a n v a a r d i n g en, m ed ed el i n g en en o v er een k o m s t en v o o r o n d er s t a a n d e v er r i c h t i n g en z i j n u i t s l

Nadere informatie

R e g i o n a a l Pr o g r a m m a L u c h t k w a l i t e i t

R e g i o n a a l Pr o g r a m m a L u c h t k w a l i t e i t Limburgs Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit R e g i o n a a l Pr o g r a m m a L u c h t k w a l i t e i t T e n b e h o e v e v a n h e t: K a b i n e t s s t a n d p u n t Nationaal Samenwerkingsprogramma

Nadere informatie

MINISTERIE VAN LANDBOUW. Bestuur voor Landbouwkundig Onderzoek. Rijkscentrum voor Landbouwkundig Onderzoek - Gent

MINISTERIE VAN LANDBOUW. Bestuur voor Landbouwkundig Onderzoek. Rijkscentrum voor Landbouwkundig Onderzoek - Gent MINISTERIE VAN LANDBOUW Bestuur voor Landbouwkundig Onderzoek Rijkscentrum voor Landbouwkundig Onderzoek - Gent RIJKSSTATION VOOR ZEEVISSERIJ Oostende Directeur : P. HOVART OZONATED WASHING WATER : NO

Nadere informatie

Zomerschool. Samen10+ Juli 2017, Den Haag

Zomerschool. Samen10+ Juli 2017, Den Haag Zc S10+ J 2017, D H V Zc 10+ D zc S10+ c b j. E c bj z f b c x b. D z c, S10+ Zc. D zc c. D z z, S10+ Zc, c, j. Zj j c, f, z z. SASKIA BRUINES (HAAGSE WETHOUDER KENNIS ECONOMIE, INTERNATIONAAL, JEUGD EN

Nadere informatie

_ FONDAMENTSTEENEN / SPEL-ENLEESBOEK, VOOR. De Afrikaansche Jet1gd. JliiJN J3oEK MET JwAALF J--ETTEf\S. VlcJFfdE ldi{uk.

_ FONDAMENTSTEENEN / SPEL-ENLEESBOEK, VOOR. De Afrikaansche Jet1gd. JliiJN J3oEK MET JwAALF J--ETTEf\S. VlcJFfdE ldi{uk. _ FONDAMENTSTEENEN. ---- / SPEL-ENLEESBOEK, VOOR De Afrikaansche Jet1gd. JliiJN J3oEK MET JwAALF J--ETTEf\S. VlcJFfdE ldi{uk. De Serie Spel~ en Leesboekjcs die ik mij voorstel onder den titcl van " Fonda.ruentst

Nadere informatie

19 september Vragenlijst op vraag van de BC van 4 juli 2018 Begeleidingscommissie 19/09/2018

19 september Vragenlijst op vraag van de BC van 4 juli 2018 Begeleidingscommissie 19/09/2018 19 september 2018 Vragenlijst op vraag van de BC van 4 juli 2018 Begeleidingscommissie 19/09/2018 Inleiding 28 zones hebben binnen de termijn geantwoord. 4 zones hebben met vertraging geantwoord. 2 zones

Nadere informatie

OOSTENDE januari 2017 OOSTENDE februari 2017

OOSTENDE januari 2017 OOSTENDE februari 2017 OOSTENDE januari 2017 OOSTENDE februari 2017 01 zo 02:40 4,53 09:18 0,24 16 ma 03:25 4,71 10:10-0,10 01 wo 03:39 4,72 10:31 0,01 16 do 04:28 4,57 11:11 0,10 14:59 4,65 21:31 0,43 15:51 4,75 22:27 0,36

Nadere informatie

E-Power Besparings Technologie van Audit tot Training

E-Power Besparings Technologie van Audit tot Training E-Power Besparings Technologie van Audit tot Training Vandaag is energie efficiëntie een oplossing in het overbruggen van de groeiende vraag naar energie en het slinkende aanbod. Sanel s energie efficiënte

Nadere informatie

harold hamersma & esmee langereis de grote hamersma

harold hamersma & esmee langereis de grote hamersma 2018 & VOORWOORD 2 3293 AUSTRALIË ROOD R H! I NU, C?! M,?. M é,. S,. B. D. H. D D H. O, E L, D H. Eé, :. E -. H,. O Cè C, S-É. D, -. E! N D H, H H E L AUSTRALIË ROOD ë; R;A W C S 2014 C V : : 14% : 12,95

Nadere informatie

VOORWOORD. Harold Hamersma

VOORWOORD. Harold Hamersma 1 VOORWOORD V W?. E - -. H 1973, C- 7-U. E? J. A F - ID ; -. E,. E. H N : 8,89 10,37. S : 20. E. M. Z. (L. D : D? W! ). E :. A,. V D G H 2017. E. E Z. H. H H 3 DUITSLAND ROOD ZV E ZV --- P Z. N 12 I, 2008.

Nadere informatie

PANDID T E KOOP LIGGING PAND VRAAGPRIJS. Appartement m² Le opold de Wae lplaats 8, 1 B Antwe rpe n

PANDID T E KOOP LIGGING PAND VRAAGPRIJS. Appartement m² Le opold de Wae lplaats 8, 1 B Antwe rpe n ID T E KOOP LIGGING New Yo rkka a i 1 20 0 0 Ant w erp en 4 15.0 0 0 Appart em ent Appartement 2 1 1 101 m² 2017 ID 8 2 9 3 0 5 ID BESCHRIJVING Wonen aan het water, een combinatie van rust en absolute

Nadere informatie

C U L T U U R E D U C A T I E M E T K W A L I T E I T

C U L T U U R E D U C A T I E M E T K W A L I T E I T C U L T U U R E D U C A T I E M E T K W A L I T E I T HET SEP-RAA MWE R KPLAN HEEFT A LS DO E L C U L TURELE IN STE LL INGE N E N S CHO LE N (IN HET B I JZO N DE R LE RA REN) CO N C RETE I N H O U DE LI

Nadere informatie

Marco Borsato - De Meeste Dromen Zijn Bedrog

Marco Borsato - De Meeste Dromen Zijn Bedrog Mrco Borso - De Meese Dromen Zjn Berog Pno Srngs Meoe 4 4 4 4 j j j j e j e 6 o p o e p e o p nz s j j e j e o p 10 o p o e p e o p mz j j j j e j e 14 o p o p nz s j j o e p e o p e j e o p 18 mz pz pz

Nadere informatie

m Page 1 of 12 Alle persberichten over Jouw 5-S terren R a d io F orest. Bron - F M R a d i o/ R a d i ov i s i e 0 4 d e c e m b e r 2 0 0 4 F orest: V a n D ex ters en U ltiem e K erstpla ten V a na

Nadere informatie

Deel 2. Basiskennis chemie

Deel 2. Basiskennis chemie Deel 2. Basiskennis chemie Achteraan vind je een periodiek systeem van de elementen. Gebruik dit waar nodig. Vraag 21 Koolstofmonoxide (C) kan gesynthetiseerd worden door stoom met methaan (CH4 ) te laten

Nadere informatie

P r o v i n c i a a l O m g e v i n g s p l a n L i m b u r g

P r o v i n c i a a l O m g e v i n g s p l a n L i m b u r g P r o v i n c i a a l O m g e v i n g s p l a n L i m b u r g S a m e n v a t t i n g M a a s t r i c h t, 2 2 s e p t e m b e r 2 0 0 6 2 I n h o u d s o p g a v e I N L E I D I N G 3 1. K W AL I T EI

Nadere informatie

Experimentele analyse en modellering van het vermoeiingsgedrag van geschroefde buisverbindingen

Experimentele analyse en modellering van het vermoeiingsgedrag van geschroefde buisverbindingen Experimentele analyse en modellering van het vermoeiingsgedrag van geschroefde buisverbindingen Experimental Analysis and Modelling of the Fatigue Behaviour of Threaded Pipe Connections Jeroen Van Wittenberghe

Nadere informatie

CODES AANREKENINGEN 2019 FOD Binnenlandse Zaken

CODES AANREKENINGEN 2019 FOD Binnenlandse Zaken CODES AANREKENINGEN 2019 FOD Binnenlandse Zaken Bijgewerkt 01-01-2019 FOD BOSA PERSOPOINT WTC III - Simon Bolivarlaan 30 1000 BRUSSEL www.persopoint.be www.wedden.fgov.be I JAAR 2019 BEGROTING 13 (4) 4.a

Nadere informatie

Ministerie van Economische Zaken

Ministerie van Economische Zaken Ministerie van Economische Zaken > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag Ministerie van Financien Directie Begrotingszaken ter attentie van de heer mr. R.J.M. Creusen Postbus 20120 2500 EE Den Haag

Nadere informatie

Werkzoekendencijfers april 2012

Werkzoekendencijfers april 2012 Werkzoekendencijfers 2012 Niet-werkende werkzoekenden () 2012 % verschil Jaar op jaar maart 2012 191.395 187.827 +1,9% +1,7% 144.827 143.888 +0,7% +0,9% Beroepsinschakelingstijd 11.845 10.074 +17,6% +12,3%

Nadere informatie

CODES AANREKENINGEN FOD Binnenlandse Zaken

CODES AANREKENINGEN FOD Binnenlandse Zaken CODES AANREKENINGEN 2017 FOD Binnenlandse Zaken Bijgewerkt 30-01-2017 FOD PERSONEEL EN ORGANISATIE PERSOPOINT WEDDEN HANDELSSTRAAT 96 1040 BRUSSEL www.wedden.fgov.be I JAAR 2017 BEGROTING 13 (6) 6.a Vice-Eerste

Nadere informatie

Algemene en Technische Scheikunde

Algemene en Technische Scheikunde Algemene en Technische Scheikunde Naam en voornaam: Examennummer: Reeks: Theorie: Oefeningen: Totaal: 1A 2A 3B 4B 5B 6B 7B 8B 1B 2B 3A 4A 5A 6A 7A 8A 1 1 H 1.008 2 He 4.003 2 3 Li 6.941 4 Be 9.012 5 B

Nadere informatie

W el k rekenb la d gebru ik j ij?

W el k rekenb la d gebru ik j ij? > VOORBEELD 1 Aan 50 leerli n g e n u it h et v ie r d e j a a r werd gevraa gd welk reke nbl ad z i j h e t l i ef s t g e b r uike n. D e r e s u l t a t e n vi n d j e i n o n d e r s t a a n d e t

Nadere informatie

Samen werken aan een duurzame groei Working together towards sustainable growth

Samen werken aan een duurzame groei Working together towards sustainable growth J A 2016 S b V G- F I L / b I / D V G F I (VIGEF) b f b Z b b b T D A f F Vb P I b f -b by f b I f b V (- ) b Z b D f VIGEF b My (- y ) f b y B f VIGEF G / b : G / Vb T / T Tf / P C / P D f / F f b G f

Nadere informatie

PANDID T E KOOP LIGGING PAND VRAAGPRIJS. Appartement m² Grote Markt 52 B S int-niklaas. T (te l: )

PANDID T E KOOP LIGGING PAND VRAAGPRIJS. Appartement m² Grote Markt 52 B S int-niklaas. T (te l: ) ID T E KOOP Va n Na em ens t ra a t - T ruw eels t ra a t 9 10 0 Sint - nikla a s 17 2.0 0 0 Appart em ent Appartement 1 1 1 66 m² 2017 ID 8 3 1 54 7 (h t t p :// ) ID BESCHRIJVING Waar wil jij wonen?

Nadere informatie

B u i t e n r i n g P a r k s t a d L i m b u r g

B u i t e n r i n g P a r k s t a d L i m b u r g Bestuurlijk standpunt Voorkeurs t r a c é B u i t e n r i n g P a r k s t a d L i m b u r g Provincie Limburg Pagina 1 27 mei 2008 2 1. I n l e i d i n g De Buitenring Parkstad Limburg ( de Buitenring

Nadere informatie

Ontwerp POL-aanvulling Gebiedsontwikkeling Klavertje 4

Ontwerp POL-aanvulling Gebiedsontwikkeling Klavertje 4 Ontwerp POL-aanvulling Gebiedsontwikkeling Klavertje 4 Ee n r u i m t e l i j ke c o n o m i s c h C r a d l e 2 C r a d l e p e r s p e c t i e f v o o r -L i N m o b o u r ; d g p a r t i ë l e h e r

Nadere informatie

Bijsluiter: informatie voor de gebruiker. RELENZA 5 mg/dosis, inhalatiepoeder, voorverdeeld zanamivir

Bijsluiter: informatie voor de gebruiker. RELENZA 5 mg/dosis, inhalatiepoeder, voorverdeeld zanamivir Bijsluiter: informatie voor de gebruiker RELENZA 5 mg/dosis, inhalatiepoeder, voorverdeeld zanamivir Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie

Nadere informatie

De competenties van de nieuwe burgemeester van Helmond: het oordeel van de burger

De competenties van de nieuwe burgemeester van Helmond: het oordeel van de burger De competenties van de nieuwe burgemeester van Helmond: het oordeel van de burger Onderzoek en Statistiek, februari 2012 Inleiding Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek Gooitske Marsman Februari 2012

Nadere informatie

Voorwerk DGH 5.indd :44

Voorwerk DGH 5.indd :44 2017 INHOUD 2016 H H/F U BV V : Y H, W A D: X, R P Z: V PM S Pö : M L- D, B E: Y K 978 90 5956 713 9 447 A. N,,,,,. D. T,,. O. D. M, (@.). W 5 H D G H 8 T 100 9 T 25 R 13 T 25 S B 14 T 25 C 15 T 25 16

Nadere informatie

Studiedag Remediaal. 25 maart 2011 Sui Lin Goei (s.l.goei@vu.nl)

Studiedag Remediaal. 25 maart 2011 Sui Lin Goei (s.l.goei@vu.nl) Studiedag Remediaal 25 maart 2011 Sui Lin Goei (s.l.goei@vu.nl) 1 Dyscalculie - een nieuw verschijnsel? Rekenexperimentje (TTR en ABC-toets) Ernstige reken/wiskundeproblemen en dyscalculie: zomaar twee

Nadere informatie

Geef alarm (druk alarmknop in, verwittig uw contactpersoon) Geef alarm (druk brandknop in, verwittig uw contactpersoon)

Geef alarm (druk alarmknop in, verwittig uw contactpersoon) Geef alarm (druk brandknop in, verwittig uw contactpersoon) 0. 1 1 0.00-0. -0 15.9-0 3.17-0.71-0.59 0.1 9 0. 1 7 0.31 0.2 5-0.44 0.21 0.3 5 0.20 0.1 1 0.32 0. 28 0.17 0. 0 4 R=7.5m Huls t-ha ag 3 b eto npaa ltje s -0.5 0-0.4 6 0.0 2-0.3 3-0.35 0.20-0. 29 B E ST

Nadere informatie

CODES AANREKENINGEN 2019 FOD Binnenlandse Zaken

CODES AANREKENINGEN 2019 FOD Binnenlandse Zaken CODES AANREKENINGEN 2019 FOD Binnenlandse Zaken Bijgewerkt 17-09-2019 FOD BOSA PERSOPOINT WTC III - Simon Bolivarlaan 30 1000 BRUSSEL www.persopoint.be www.wedden.fgov.be I JAAR 2019 BEGROTING 13 (4) 4.a

Nadere informatie

CODES AANREKENINGEN 2018 FOD Binnenlandse Zaken

CODES AANREKENINGEN 2018 FOD Binnenlandse Zaken CODES AANREKENINGEN 2018 FOD Binnenlandse Zaken Bijgewerkt 01-01-2018 FOD BOSA PERSOPOINT Handelsstraat 96 1040 BRUSSEL www.persopoint.be www.wedden.fgov.be I JAAR 2018 BEGROTING 13 (4) 4.a Vice-Eerste

Nadere informatie

Grafschriften uit de oudheid

Grafschriften uit de oudheid 1 3ous 39 Grchrin oudheid oor (SATB) Soranen Aln Tenoren Bn 1 q = 80 Er is een b Er is een Er is een Er is een b da d da d da d b da d ad ad ad ad door b door door door do b do do do dlik ta dlik ta dlik

Nadere informatie

Drones for Firefighting. Friday

Drones for Firefighting. Friday Drones for Firefighting Friday 17-11-2017 Introduction Martijn Zagwijn: Specialist Informationmanagement / Project Manager RPAS Brandweer Twente (Region 5) RPAS Drones project Firefighting Services Fire

Nadere informatie

Welkom op Ibiza. Inhoud. Contact. Verken. Proef. Beleef. Ontdek 18 Info van A tot Z 22 Een woordje Spaans 24 Discotheken 26 Woordzoeker

Welkom op Ibiza. Inhoud. Contact. Verken. Proef. Beleef. Ontdek 18 Info van A tot Z 22 Een woordje Spaans 24 Discotheken 26 Woordzoeker I NL- I W I V 5 W I 6 Z 9 I- 10 F 9 Z,. E I. V,,? D. O! P 12 E & 14 B I B 16 T! 12 16 W H O ()! T. W? K! H,? J (). W? B. G óó :. A,. O 18 I A Z 22 E S 24 D 26 W 24 C TUI Eñ T S.A. C A 6 B 07800 I T.: 0034

Nadere informatie

gelijk aan het aantal protonen in de kern. hebben allemaal hetzelfde aantal protonen in de kern.

gelijk aan het aantal protonen in de kern. hebben allemaal hetzelfde aantal protonen in de kern. 1 Atoombouw 1.1 Atoomnummer en massagetal Er bestaan vele miljoenen verschillende stoffen, die allemaal zijn opgebouwd uit ongeveer 100 verschillende atomen. Deze atomen zijn zelf ook weer opgebouwd uit

Nadere informatie

GOEDE EN BETAALBARE KINDEROPVANG VOOR IEDEREEN?

GOEDE EN BETAALBARE KINDEROPVANG VOOR IEDEREEN? GENT 30 APRIL 2019 VVSG INSPIRATIEDAG KINDEROPVANG GOEDE EN BETAALBARE KINDEROPVANG VOOR IEDEREEN? Prof. Michel Vandenbroeck Vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek Michel.Vandenbroeck@UGent.be @MichelVdbroeck

Nadere informatie

HET SUCCES VAN DE VERGRIJZING

HET SUCCES VAN DE VERGRIJZING HET SUCCES VAN DE VERGRIJZING E EN VIS IE O P DE TO E KOMS T VA N W ER K, Z OR G, WO NE N EN VO O RZ IEN I N GEN HET D EN H A AG C EN TRU M VO O R S T R AT E G I S CHE S T UDI E S EN TN O HET SUCCES VAN

Nadere informatie

BESCHRIJVING PANDID T E KOOP VRAAGPRIJS PAND LIGGING. Apparte me nt m² Noord. Le opold de Wae lplaats 8 B Antwe rpe n

BESCHRIJVING PANDID T E KOOP VRAAGPRIJS PAND LIGGING. Apparte me nt m² Noord. Le opold de Wae lplaats 8 B Antwe rpe n ID T E KOOP Mind erb ro ed ers s t ra a t 10 20 0 0 Ant w erp en 4 9.0 0 0 P ent ho us e Apparte me nt 3 2 1 135 m² 20 0 Noord ID 3 2 2 7 9 BESCHRIJVING (h t t p :// ) ID Duplex penthouse met 3 slaapkamers

Nadere informatie

De GO!-specifieke opleiding voor zorgcoördinatoren: ook iets voor jou?

De GO!-specifieke opleiding voor zorgcoördinatoren: ook iets voor jou? OPLE ID IN G A l s zorgc oör dinato r De GO!-specifieke opleiding voor zorgcoördinatoren: ook iets voor jou? geef j e elke dag vorm aa n zor g i n het basiso nde rwij s Om j ou d eze taak goe d te he lpe

Nadere informatie

wat voor weer zou het zijn in den haag Bannink A7 dit goed voor uit voor dit uit goed .# E waar strand het waar strand het heen doe doe heen doe doe

wat voor weer zou het zijn in den haag Bannink A7 dit goed voor uit voor dit uit goed .# E waar strand het waar strand het heen doe doe heen doe doe arr bt weijma okt 2014 1 ^` Bannk ^` ^` s # # b goed dit s woon # M ton of % ^` s # b goed dit # s woon # M ton of 6 # Nice Nice % # iṇ # bun # ga low dicht strand bun # ga low dicht waar strand # waar

Nadere informatie

MKB-vriendelijk aanbesteden 14 November 2014

MKB-vriendelijk aanbesteden 14 November 2014 MKB-vriendelijk aanbesteden 14 November 2014 H.C.A. Zwitserloot Beng, inkoopmanager Bizob Opgericht door de deelnemende gemeenten 2003; Bizob is van en voor de 18 gemeenten, daarnaast werken wij voor organisaties

Nadere informatie

Ko p i e e r b l a d e n

Ko p i e e r b l a d e n Ko p i e e r b l a d e n w o o r d en s c h ato nt w ik k el ing We r k w i j zen voor groep 1-4 van de basisschool M a ri jke Kienstra w o o r d en s c h ato nt w ik k el in g We r k w i j zen voor groep

Nadere informatie

4A10. Raymond Schroyens. Christal SATB D/2013/6045/035. Euprint ed., Parkbosstraat 3, B-3001 Heverlee Tel.: Fax:

4A10. Raymond Schroyens. Christal SATB D/2013/6045/035. Euprint ed., Parkbosstraat 3, B-3001 Heverlee Tel.: Fax: 4A10 Raymond Schroyens Christal SATB D/201/045/05 Eurint ed., Parkosstraat, B001 Heverlee Tel.: +2140.40.49 x: +2140.70.49 www.eurint.e info@eurint.e Soraan antifoon (ad li.) Vloeiend 4A10 Christal Laet

Nadere informatie

J A P U O I Z S E O G K G J V S Z H T J U Z V I O E U A L I G I T K U I H U U K O Z A E I Z J L O G P B E L V H P

J A P U O I Z S E O G K G J V S Z H T J U Z V I O E U A L I G I T K U I H U U K O Z A E I Z J L O G P B E L V H P 1 80 Cijfers(45) Beschikbare letters: A B E G H I J K L O S T U V J A U O I Z S E O G K G J V S Z H T J U Z V I O E U A L I V K I B G T H G I T K U O H B I I H U U K O Z A E I Z J L O G G J B A Z E S H

Nadere informatie

project. datum. 1:200 Villawal 25. Amsterdam, Nieuw Argentinië. schaal. Bouwstart. project. bws. getekend

project. datum. 1:200 Villawal 25. Amsterdam, Nieuw Argentinië. schaal. Bouwstart. project. bws. getekend --401-00-z verkoop blok 1, overzicht kelder -2 --401-00-z verkoop blok 1, overzicht kelder -1 01 02 03 04 05 06 07 1100/2100 227 238 237 236 235 234 233 232 231 230 229 228 226 225 224 223 222 221 220

Nadere informatie

9 composities voor jeugdkoor. D/2008/6045/130 Musicerende Jeugd eerste uitgave Musicerende Jeugd D/3750/1990/1. Zanglijnen: D/2011/6045/020

9 composities voor jeugdkoor. D/2008/6045/130 Musicerende Jeugd eerste uitgave Musicerende Jeugd D/3750/1990/1. Zanglijnen: D/2011/6045/020 Ludo Claesen Geert Van r Straeten Lo Dieltiens os Wuytack an Coeck Paul Schollaert an Van r Roost Wilried oosen Kurt Bikkemergs Con amore 1 9 comosities voor eugdkoor D/2008/6045/130 Musiceren eugd eerste

Nadere informatie

Principe verzoek tot het verlenen van een vergunning voor het realiseren van een zonne-energie park in de Gemeente Tiel.

Principe verzoek tot het verlenen van een vergunning voor het realiseren van een zonne-energie park in de Gemeente Tiel. gemeente Tiel ontvangen op: 31-07-2017 *BD00025649* BD00025649 Principe verzoek tot het verlenen van een vergunning voor het realiseren van een zonne-energie park in de Gemeente Tiel. Opgesteld door Frans

Nadere informatie

Adverteerder: OSB Campagne: OSB Keurmerk Schema voor week 14 op Radio 1 voglt medio maart

Adverteerder: OSB Campagne: OSB Keurmerk Schema voor week 14 op Radio 1 voglt medio maart Adverteerder: OSB Campagne: OSB Keurmerk Schema voor week 14 op Radio 1 voglt medio maart Dag Datum Tijd Lengte Zender Programma voor Programma na ma 4-3-2013 07:02 25 Radio Brabant Radio Brabant Radio

Nadere informatie

Werkzoekendencijfers Februari 2019

Werkzoekendencijfers Februari 2019 Werkzoekendencijfers Februari 219 Totaal Aantal Aandeel Verschil met 188.85 1,% - 8,% Categorie Aantal Aandeel Verschil met WZUA 126.26 66,9% - 1,% Beroepsinschakelingstijd 11.242 6,% - 8,9% Vrij ingeschreven

Nadere informatie

Werkzoekendencijfers Januari 2019

Werkzoekendencijfers Januari 2019 Werkzoekendencijfers Januari 219 Totaal Aantal Aandeel Verschil met 192.445 1,% - 7,9% Categorie Aantal Aandeel Verschil met WZUA 129.314 67,2% - 9,7% Beroepsinschakelingstijd 11.44 5,9% - 9,8% Vrij ingeschreven

Nadere informatie

F r a c t i e S A M 1. M e i - L i n K o s t e r

F r a c t i e S A M 1. M e i - L i n K o s t e r N e d e r l a n d s ( E n g l i s h b e l o w ) F r a c t i e S A M 1 M e i - L i n K o s t e r M i j n n a a m i s M e i - L i n K o s t e r, i k b e n 2 1 j a a r e n m o m e n t e e l b e n i k d e

Nadere informatie

Irene bobelijn. verhaal 1: Ik heet Irene. Op deze foto ben ik zes jaar oud. Ik woon in België.

Irene bobelijn. verhaal 1: Ik heet Irene. Op deze foto ben ik zes jaar oud. Ik woon in België. l 1: Irene bobijn Ik heet Irene ik zes jaar oud Ik woon in Bgië l 1a Mijn papa wonen in Amerika Ik ga ook naar Amerika l 1b Ik maak de reis met een schip Het schip heet Pennland Het schip vertrekt uit

Nadere informatie

Voorwerk DGH 3.1_WE.indd :27

Voorwerk DGH 3.1_WE.indd :27 2018 INHOUD 2017 H H/F U BV V : W : R D D: X, R P Z: V PM S Pö : M L- D E: Y K 978 90 5956 755 9 447. N,,,,,. D. T,,. O. D. M, (@.). W 5 H D G H 8 T 100 S 9 T 25 R 13 T 25 S B 14 T 25 C 15 T 25 M 16 T

Nadere informatie

Werkzoekendencijfers Oktober 2017

Werkzoekendencijfers Oktober 2017 Het dashboard WZ Cijfers is vandaag reeds 1 keer bekeken. Werkzoekendencijfers Oktober 217 Totaal Aantal Aandeel Verschil met vorig 29.253 1,% - 5,3% Categorie Aantal Aandeel Verschil met vorig 14.578

Nadere informatie

Universiteit Twente - Radio 3 t/m 16 december 2012

Universiteit Twente - Radio 3 t/m 16 december 2012 Ma 03-12-12 6:30 20 Slam FM warming up! - lex warming up! - lex Ma 03-12-12 6:55 20 West programma radio we programma radio we Ma 03-12-12 6:55 20 Rijnmond programma radio ri programma radio ri Ma 03-12-12

Nadere informatie

Laatste dag voor uitschrijven met teruggave van leerkrediet

Laatste dag voor uitschrijven met teruggave van leerkrediet Jaar sep/17 oktober/17 november/17 week vr 1 ISP-toepassing open voor studenten zo 1 wo 1 Allerheiligen za 2 40 ma 2 eek 3 do 2 Lesvrije week zo 3 di 3 vr 3 Lesvrije week 36 ma 4 wo 4 TMK-Onthaaldag nieuwe

Nadere informatie

Werkzoekendencijfers Maart 2015

Werkzoekendencijfers Maart 2015 Het dashboard WZ Cijfers is vandaag reeds 2 keer bekeken. Werkzoekendencijfers Maart 215 Totaal Aantal Aandeel Verschil met vorig 233.164 1,% + 1,1% Categorie Aantal Aandeel Verschil met vorig WZUA 172.69

Nadere informatie

geurt s /meertens Adres: Mathematisch Centrum, 2 e Boerhaavestraat 4 9, Amsterdam Telefoon: (020)947272 Kunsthandel: G a le rie S wa rt, Amsterdam

geurt s /meertens Adres: Mathematisch Centrum, 2 e Boerhaavestraat 4 9, Amsterdam Telefoon: (020)947272 Kunsthandel: G a le rie S wa rt, Amsterdam "1 geurt s /meertens p e rs o o n lijk : Leo Ge u rts (1 9 4 2, Den Haag) e n Lambert Meertens (1 9 4 4, A mst e r- dam) werken a l s programmeur b i j d e S t ic h t in g Mathematisch Centrum, Amsterdam.

Nadere informatie

To refer to or to cite this work, please use the citation to the published version:

To refer to or to cite this work, please use the citation to the published version: biblio.ugent.be The UGent Institutional Repository is the electronic archiving and dissemination platform for all UGent research publications. Ghent University has implemented a mandate stipulating that

Nadere informatie

Richtlijnen voor het milieueffectrapport

Richtlijnen voor het milieueffectrapport 9-368 januari 2010 Richtlijnen voor het milieueffectrapport Aansluiting Nuth 8 december 2009 B u i t e n r i n g P a r k s t a d L i m b u r g A a n v u l l e n d a d v i e s v o o r r i c h t l i j

Nadere informatie

Voorwoord. B e s t e le e r l i n g e n o u de r s / v e r z o r g e r s,

Voorwoord. B e s t e le e r l i n g e n o u de r s / v e r z o r g e r s, Voorwoord B e s t e le e r l i n g e n o u de r s / v e r z o r g e r s, V o o r j e l i gt het prog r amma van toe t s i ng en a f s l u i t i n g ( P TA ) v a n Be u k en r o d e Ond e r w i j s. B e

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Oost-Vlaanderen JUNI 2018

Arbeidsmarkt Oost-Vlaanderen JUNI 2018 Arbeidsmarkt Oost-Vlaanderen JUNI 218 Hoofdstuk Titel 2 Werkloosheidsgraad 9,% 8,% 7,% Definitie: aandeel nietwerkende werkzoekenden in de beroepsbevolking (werkend en werkzoekend) 6,% 5,% 4,% regio Werkloosheids

Nadere informatie

Een hond gaat op reis

Een hond gaat op reis = 80-84 E hd gaat re * Tsj tsj aa tsj tsjakke ka Tsj tsj aa tsj tsjakke ka E hd dwa keer keer ch, hij dwa steeds maar meer, Tsj tsj aa tsj tsjakke ka Tsj tsj aa tsj tsjakke ka B steeds maar meer. Op le

Nadere informatie

Werkzoekendencijfers Februari 2017

Werkzoekendencijfers Februari 2017 Het dashboard WZ Cijfers is vandaag reeds 1 keer bekeken. Werkzoekendencijfers Februari 217 Totaal Aantal Aandeel Verschil met 219.595 1,% - 4,6% Categorie Aantal Aandeel Verschil met WZUA 152.243 69,3%

Nadere informatie

Werkzoekendencijfers Maart 2017

Werkzoekendencijfers Maart 2017 Het dashboard WZ Cijfers is vandaag reeds 3 keer bekeken. Werkzoekendencijfers Maart 217 Totaal Aantal Aandeel Verschil met 213.56 1,% - 5,2% Categorie Aantal Aandeel Verschil met WZUA 147.855 69,3% -

Nadere informatie

Samen het interbestuurlijk gegevensverkeer verbeteren

Samen het interbestuurlijk gegevensverkeer verbeteren Samen het interbestuurlijk gegevensverkeer verbeteren terugblik 2016 Situatie september 2016 (Q3) Indicator 4 Het begeleiden van lokale besturen, per kenniskring bij zelfevaluatie van hun informatieveiligheid

Nadere informatie

Draadfittingen / koppelingen

Draadfittingen / koppelingen Draadfittingen / koppelingen De zogenaamde gasdraadfittingen of BSP fittingen worden in verschillende uitvoeringen op de markt gebracht. De meest actuele norm voor de inbouwmaten van deze fittingen is

Nadere informatie

Werkzoekendencijfers Januari 2018

Werkzoekendencijfers Januari 2018 Het dashboard WZ Cijfers is vandaag reeds 3 keer bekeken. Werkzoekendencijfers Januari 218 Totaal Aantal Aandeel Verschil met vorig 29.27 1,% - 6,% Categorie Aantal Aandeel Verschil met vorig WZUA 143.239

Nadere informatie

DONDERDAG. Vijver. Mop van de dag NIEUWJAARSDAG JANUARI.

DONDERDAG. Vijver. Mop van de dag NIEUWJAARSDAG JANUARI. NIEUWJAARSDAG 1 2015 JANUARI DONDERDAG p Vijver Carolien is in de vijver gevallen. Een man springt in het water en redt haar op het nippertje. Eenmaal op de kant zegt hij: Kun je niet zwemmen? Jawel, antwoordt

Nadere informatie

Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019

Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Toelichting Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Hieronder treft u de geanonimiseerde ranglijst per 1 januari 2019 aan voor het woongebied van Land van Matena. Het betreft een momentopname.

Nadere informatie