Market Timing 29 november 2013

Transcriptie

1 Market Timing 29 november 2013 Technische & kwantitatieve analyse GLOBAAL TECHNISCH MARKTBEELD Colofon Deze,,Bulls, Bears & Shares is in opdracht van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. gemaakt door Loef Technische Analyse B.V. en wordt exclusief beschikbaar gesteld aan de relaties van Theodoor Gilissen. Theodoor Gilissen gaat bij haar beleggingsbeleid uit van fundamentele analyse. Aangezien deze publicatie uitgaat van technische analyse, kan het zijn dat de hier verkondigde meningen afwijken van die van Theodoor Gilissen. De publicatie betreft een exclusieve service voor die relaties van Theodoor Gilissen die de eigen beleggingsideeën mede willen baseren op technische analyse. Edward Loef is bestuurder van Loef Technische Analyse B.V. en is onafhankelijk Technisch Analist en cliëntenremissier voor diverse partijen. Edward Loef kan op elk willekeurig moment (in)direct een long of short positie hebben in de in deze publicatie genoemde financiële markten of instrumenten. Voor informatie over deze uitgave kunt u contact opnemen met uw private banker of andere contactpersoon bij Theodoor Gilissen. Onderliggende assets TRENDS 2e ST 1e ST koers 1e W 2e W W/V% W/V% KT LT 2 wk 4wk AEX INDEX DAX INDEX N.A DJ STOXX 600 INDEX DOW JONES INDEX N.A S&P 500 INDEX N.A NASDAQ COMPOSITE NIKKEI-225 INDEX EUR/USD BUND FUTURE GOUDPRIJS ZILVER BRENT CRUDE NYMEX CRUDE Samenvatting Rest ons de trends te respecteren(!), totdat het tegendeel wordt aangetoond Citaat Bulls, Bears & Shares 15 november 2013 In de aandelenmarkteren karakteriseren de hogere toppen en hogere bodems de weg omhoog. Terwijl de AEX sinds de vorige publicatie twee weken geleden slechts 0,5% heeft bijgeschreven, wist de DAX 2,6% winst te boeken. Maar een combinatie van technische indicatoren signaleert in de DAX-index een opwaartse overdrijvingsfase. Op Wall Street raken de Nasdaq Composite, Dow Jones Industrials Average en de S&P 500 index volgens de kortetermijn tradingindicator overbought. De S&P 500 vertoont symmetrische verhoudingen in prijs en tijd, waardoor het tijdvenster voor een onverwachte draai naar beneden is geopend. Dit moet welhaast een onverwachte draai worden, want volgens de wekelijkse peilingen van The American Association of Individual Investors is de verhouding tussen de Bulls en de Bears op Wall Street bijna gestegen naar vier tegen één, het meest extreem sinds De Wall of Worry is dus mogelijk beklommen! De vlag op de top kan elk moment worden geplaatst, ondanks het feit dat de beursstatistieken voor de tijdspanne november t/m januari de beste van het jaar zijn. Deze Bulls, Bears & Shares is een publicatie van Theodoor Gilissen Bankiers N.V., in opdracht van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. De Technische Analyse en Fundamentele Analyse zijn verschillende disciplines; (mede) daardoor kan de Technische opinie afwijken of niet consistent zijn met de researchadviezen van de researchafdeling van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Theodoor Gilissen betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Theodoor Gilissen Bankiers N.V. niet instaan. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. geeft geen garantie of verklaring omtrent genoemde juistheid en volledigheid, noch uitdrukkelijk noch stilzwijgend. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade die het gevolg is van de onjuistheid en/of onvolledigheid van bedoelde informatie. Dit rapport dient niet te worden opgevat als een aanbod om waardepapieren te verkopen, noch als een uitnodiging tot aankoop ervan. De adviezen en aanbevelingen in dit rapport zijn generiek van aard en houden derhalve geen rekening met de specifieke beleggingsdoelstellingen, de persoonlijke financiële situatie en persoonlijke behoeftes van de ontvanger. De ontvanger mag de adviezen en aanbevelingen uit het rapport dan ook niet aanmerken als een persoonlijk advies: de ontvanger moet zijn of haar eigen adviseur raadplegen om te overleggen of het waardepapier dat in dit rapport aan bod komt, voor hem of haar een passende investering is en of de adviezen en aanbevelingen in het rapport overeenstemmen met zijn of haar doelrisicoprofiel. Indien u (mede) belegt met geleend geld, betekent dit dat u het risico loopt dat u uw inleg verliest of zelfs een schuld overhoudt. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Opinies, feiten en meningen in dit rapport kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De verspreiding van dit rapport in andere jurisdicties dan in Nederland is mogelijk aan restricties onderhevig en de ontvanger van dit rapport dient zichzelf te informeren over eventuele restricties. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. verbiedt nadrukkelijk het herverspreiden van dit rapport via internet of op een andere manier en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de acties van derde partijen op dit gebied. De ontvanger van dit rapport is gebonden aan de restricties zoals vermeld staan in deze disclaimer. Theodoor Gilissen Bankiers N.V., haar directie en haar medewerkers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit of verband houdt met het gebruik (of juist de onmogelijkheid van gebruik), het vertrouwen op of (het nalaten van) acties ondernomen naar aanleiding van de informatie in de aanbieding. Uw persoonsgegevens worden zonder uw uitdrukkelijke toestemming niet aan derden buiten Theodoor Gilissen Bankiers N.V. verstrekt, tenzij dat voortvloeit uit de wet. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. wijst cliënt conform de wet op haar recht op inzage, correctie, aanvulling, afscherming of verwijdering van gegevens en tot het doen van verzet tegen het gebruik van persoonsgegevens voor marketing- en charitatieve doeleinden.

2 Algemeen In de afgelopen twee weken is er een zeepbel in ontwikkeling in het gebruik van het woord bubble op de financiële markten. Sommige contrair ingestelde experts zien hierin bewijs dat er nog genoeg bezorgde beleggers zijn, waardoor de spreekwoordelijke Wall of Worry nog niet helemaal is beklommen. Meestal knapt een financiële zeepbel pas als de laatste bear capituleert. Toch is het met zeepbellen oppassen geblazen. Neem als voorbeeld de coverstory van Barron s op 25 juli 2011 over de social networking stocks. De S&P 500 index sloot op 25 juli 2011 op 1337,43 en de AEX noteerde destijds rond 337. Twee weken later (na de verlaging van de kredietstatus van de Verenigde Staten) noteerde de S&P 500 index ruim 17% lager en de AEX 21% lager. Bron: Barron s 25 juli 2011 Een andere ervaring leert dat wanneer men de indruk heeft een beer te horen grommen, het stinkt als een beer en er ook nog uitziet als een beer, er toch een kans bestaat een beer waar te nemen. Tom McClellan, een bekende Amerikaanse technisch analist, capituleerde afgelopen week: is dit niet een alarmerend teken? Citaten technisch analist Tom McClellan I m out of justification to fight the uptrend. Up until now, I have had what I thought was compelling evidence to believe in the bearish case, but it has now revealed to have been insufficient for the task. I see this as a bubble, but a bubble that is continuing higher even though it should not.i plan to ride the bubble for a while and will hope to be able to succeed in reading the right signs. 2

3 Zakenzender CNBC deed afgelopen tijd dagelijks verslag van het sentiment. De berichtgeving hieronder illustreert de recente beleving in de aandelenmarkt. CNBC CNBC CNBC CNBC CNBC CNBC CNBC Technical reasons to be nervous about stocks Good news: Bubble concern is at a 5-year high Short seller: Best opportunity in two decades Time to hedge against bubbles Fed safety net on stocks is shrinking Cramer: There s bubbling everywhere Sentiment is too high, stock market bull says Bron: 22 november 2013 S&P 500 inflatiegecorrigeerd trendkanaal vanaf bubble trendlijnen Bron: (zwarte doorgetrokken trendlijnen ingetekend Loef Technische Analyse) 3

4 Het sentiment op Wall Street is volgens peilingen too bullish (zie onder). NYSE Composite vanaf 1994 op kwartaalbasis + Relatieve Sterkte Index (RSI) Dow Jones Industrials Average op weekbasis vanaf RSI De NYSE Composite bevindt zich in het topvormingsgebied van 2007, waarbij de RSI op kwartaalbasis wijst op een zwakker momentum sinds de start van de bull - markt in 2009 in vergelijking met de bull run in de periode 2003 t/m De Dow Jones Industrials Average verliest dit jaar momentum. 4

5 Bron: november 2013 Nasdaq-100 index melt-up tijdens de bubble fase november/december 1999 Nikkei-225 index melt-up fase in de bubble fase november/december 1989 De geelgekleurde candles in de hierboven afgebeelde koersgrafieken weerspiegelen een opwaartse overdrijvingsfase. Het is op voorhand niet te voorspellen hoelang het elastiek in de stijgingsfase nog verder wordt opgerekt. De ervaring leert dat de uiteindelijke ontspanning niet zelden abrupt geschiedt en vaak (tijdelijk) pijn aanricht. 5

6 Global X Social Media Index ETF een (H)oofd(S)choudertop in de maak De gele candles komen tot stand op basis van kwantitatieve criteria die in een mix van technische indicatoren tot een overbought -waardering leiden (zie ook DAX). DAX in 2013 op dagbasis twee gele candles de RSI raakt overbought ishares Global Property op weekbasis vanaf 2009 De gele candles op weekbasis eerder dit jaar in aanloop naar de top in ishares Global Property illustreert perfect de opwaartse overdrijvingsfase. Momenteel toont de paarsgekleurde candle verkoopdruk in de asset class internationaal vastgoed. 6

7 ASSET ALLOCATE (INSTRUMENTEN / INDICES) 1 W 1 W STIJGENDE TREND % TOPVORMING % ISHARES EUROPE 0.59 ISHARES MSCI LATAM ISHARES PROP EURO 0.58 LYXOR PAN AFRICA ISHARES E INF-LINK 0.39 ISHARES ASIA PACIF Lyxor ETF iboxx Liqu 0.32 ISHARES E GOV Think iboxx Gvt Bd UCITS ETF 0.23 ISHARES B E CORP 0.19 ISHARES B E AGG 0.16 LYXOR EURO CORP BD 0.08 ISHARES E GOV ISHARES E GOV Think iboxx Corp.Bd UCITS ETF 0.00 ISHARES E COV BOND ISHARES E CORP BD ISHARES N-AMERICA ISHARES WORLD ISHARES EM MARKETS ISHARES CHINA ISHARES BRIC ISHARES JAPAN BODEMVORMING % DALENDE TREND % ISHARES US TIPS ISHARES US T ETFS PHYSICALGOLD ISHARES MARKIT IBOXX USD SPDR Barclays EM Local Bond ISHARES PROP US LYXOR ETF CRB ISHARES PROP GLO ISHARES PROP ASIA ishares Property Europe in performance overige OG-ETF s ishares Property Europe blijft nog relatief sterk presteren ten opzichte van de overige onroerend goed trackers (ishares Property Azië / V.S. / Wereld). Zie ook matrix trendfasen. 7

8 Hoofdsectoren Europa & V.S 1 W 1 W STIJGENDE TREND % TOPVORMING % DJ STOXX Technology 2.68 S&P 500 Utilities DJ STOXX Trav&Leisur 2.64 DJ STOXX Fin.Serv DJ STOXX Bank Index 2.36 S&P EWI Consumer Discretionary 2.22 S&P 500 Industrials 2.10 S&P 500 Financials 2.10 DJ STOXX Auto&Parts 1.99 S&P 500 Info Tech 1.90 DJ STOXX Industrial 1.89 S&P 500 HealthCare 1.67 S&P 500 INDEX 1.45 S&P EWI Consumer Staples 1.40 DJ STOXX Retail 1.23 DJ STOXX Constr&Mat 1.22 DJ STOXX Insurance 1.21 DJ STOXX Media 1.07 DJ STOXX Chemical 0.90 DJ STOXX 600(P)-Euro 0.86 DJ STOXX Pers&House 0.49 S&P 500 Materials 0.33 DJ STOXX Telecom 0.27 DJ STOXX Utility 0.23 DJ STOXX Health Care DJ STOXX Basic Resr S&P 500 Energy DJ STOXX Oil & Gas DJ STOXX Food&Bev S&P 500 Telecom Serv BODEMVORMING % DALENDE TREND % Dow Jones Utilities nov 28 sept 87 Dow Jones Utilities vanaf maart 2009 De rentegevoelige Utilities blijken niet ongevoelig in de Verenigde Staten voor een oplopende tendens in de lange rente. In 1987 ontaardde de trendbreuk destijds in een crash. Mede met het oog op de recente bubble -verhalen in de media is het vergelijkbare koersverloop in de Dow Jones Utilities index nu in relatie tot 1987 een aanleiding om het onderwerp risicobeheer nadrukkelijk(er) op de agenda te zetten. 8

9 Grondstoffen / edele metalen 1 W 1 W STIJGENDE TREND % TOPVORMING % NY-DJ-AIG Livestock Index 0.82 ETFS Livestock DJ-AIGSM BODEMVORMING % DALENDE TREND % ETFS Soybeans 1.99 ETFS NATURAL GAS 2.47 NY-DJ-AIG Energy Index 2.29 NY-DJ-AIG Grains Index 1.82 NY-DJ-AIG Agriculture Sub-Index 1.15 ETFS Heating Oil 1.11 NY-DJ-AIG Commodity Index 0.92 NY-DJ-AIG Petroleum Index 0.86 ETFS Grains DJ-AIGSM 0.41 ETFS WHEAT 0.37 ETFS Energy DJ-AIGSM 0.07 ETFS COPPER NY-DJ-AIG Industrial Metals Index ETFS PHYSICALGOLD ETFS Gasoline ETFS Cotton ETFS PHYSPM BASKET ETFS Nickel NY-DJ-AIG Softs Index ETFS Corn ETFS Industrial Metals DJ-AIGSM ETFS PHYSIC SILVER NY-DJ-AIG Precious Metals Index ETFSPHYSIPLATINUM ETFS Coffee ETFS Sugar ETFS Soybean Oil ETFS PHYSICAL Precious Metals Basket op weekbasis vanaf 2010 De beleggingscategorie grondstoffen ligt momenteel is de verdomhoek. Bijzondere aandacht verdienen de edele metalen, die momenteel sterk te lijden hebben van verkoopdruk. De precious metals basket test momenteel het vorige dieptepunt van dit jaar. Indien juist ingeschat is een nieuwe dalingsfase te verwachten bij een daling onder de laatste bodem. Fibonacci-prijsrelaties doen vermoeden dat het neerwaarts koersrisico becijferd kan/mag worden op nogeens -20% in de nabije toekomst. 9

10 10-jaars rente VS vanaf 2012 Vastrentende waarden Indien de perceptie in de obligatiemarkten wordt gestuurd door het terugschroeven van het opkoopprogramma van de Federal Reserve, dan is een herhaling van de stijgingsfase in de lange rente in de V.S. (zoals eerder dit jaar gezien direct na de tapering -boodschap in mei) niet uit te sluiten. De lange rente kan in enkele weken naar de bovenkant van het stijgende trendkanaal stijgen. US 10-jaars T-Bond vanaf 2012 In de 10-jaars Amerikaanse staatslening (T-Bond) tekent zich een bearish rising wedge die qua omvang het wigpatroon van een jaar geleden overtreft. De implicaties zijn dan naar verwachting ook veel groter. In het gebied binnen de verticale gestippelde lijnen bewegen zowel het 20-daags als 120-daags simpele koersgemiddelde omlaag. In hoeverre en in welke mate de wereld op enig moment (massaal?) afscheid neemt van Amerikaans staatspapier is voortdurend onderwerp van discussie. Feit is dat de Amerikaanse dollar ten opzichte van de belangrijkste andere valuta in de afgelopen maanden op bedenkelijke wijze is verzwakt. Dat wil zeggen, op 17 mei dit jaar, dus in de week voordat Ben Bernanke de tapering gedachte opperde, noteerde de US Dollar index een top op 84,09. De koerstop uit 2012 (= 84,10) bleek als weerstand haar rol te vervullen, want nadat Ben Bernanke had gesproken, viel de US Dollar index terug. Een nieuwe poging in juli mislukte, waarna het stijgende trendkanaal van afgelopen twee-en-half jaar neerwaarts werd verlaten. De recente pullback-blijft afgaande op de koersgrafiek vermoedelijk niets meer dan een poging om binnen het stijgende trendkanaal te komen. 10

11 Valuta US Dollar index vanaf 2011 op weekbasis De langetermijn verzwakking in de US Dollar index geeft aanleiding om in de komende weken met een meer positieve blik naar de euro te kijken (zie onder). EUR/USD in 2013 opwaartse bias EUR/JPY op maandbasis vanaf maand s Relatieve Sterkte Index De euro wint ook terrein t.o.v. de Japanse Yen, maar betreedt een weerstandzone. 11

12 ALGEMEEN ADVIES Hanteer indien mogelijk - stop loss limieten om koersrisico s beter te beheersen! Verklarende woorden en begrippen uit de technische analyse Een uitleg van woorden en begrippen die gangbaar zijn in de technische analyse en in de Bulls, Bears & Shares worden gebruikt zijn op deze pagina op een niet limitatieve wijze ter verduidelijking samengevat. Technische Analyse (TA) bestudeert primair met behulp van grafieken de koershistorie van marktprijzen (lees: beurskoersen en hiervan afgeleide handelsvolumes) met het doel om de meest waarschijnlijke toekomstige richting te bepalen. De technische analyse kent twee hoofdstromingen. Enerzijds is er de klassieke visuele analyse van grafieken met het oogmerk om trends en koerspatronen te herkennen. Anderzijds is er de kwantitatieve analyse om met behulp van de beurskoers afgeleide formules ( indicatoren ) koop- en verkoopsignalen te genereren. De Bulls, Bears & Shares combineert de visuele analyse met de kwantitatieve analyse. De technische en kwantitatieve analyses worden vooral gebruikt als hulpmiddel voor de timing van beleggingsbeslissingen. TA = afkorting voor technische analyse KT = korte termijn trend op basis van de positie van beurskoers ten opzichte van het 20-daags koersgemiddelde LT = lange termijn trend op basis van de positie van het 20-daags koersgemiddelde ten opzichte van het 120-daags koersgemiddelde TREND = algemene richting waarheen een koersontwikkeling tendeert herkenbaar aan een proces van twee opeenvolgende toppen en/of bodems TRENDLIJN = lijn langs opeenvolgende toppen of bodems STEUN = indicatie voor een bodem in de koersgrafiek WEERSTAND = indicatie voor een top in de koersgrafiek BULLISH = positieve stemming ten aanzien van de koersontwikkeling BEARISH = negatieve stemming ten aanzien van de koersontwikkeling NEUTRAAL = aanduiding voor richtingloos en/of zijwaarts koersverloop TACTISCH = specifieke actie/benadering bedoeld om een strategie uit te voeren RS = relatieve sterkte ter bepaling van outperformance of underperformance OUTPERFORMANCE = betere prestatie ten opzichte van UNDERPERFORMANCE = slechtere prestatie ten opzichte van LONG = positionering in de markt anticiperend op een koersstijging SHORT = positionering in de markt anticiperend op een koersdaling NONE = geen positionering in verband met overgangfase tussen bulls en bears BUY = koopmoment op basis van een technische en/of kwantitatieve analyse SELL = verkoopmoment op basis van een technische en/of kwantitatieve analyse MA = moving average / voortschrijdend gemiddelde van een reeks van beursdata RSI = relatieve sterkte index (indicator voor het meten van het momentum) RSI waardering onder 30 illustreert een relatief sterke koersdaling RSI waardering boven 70 illustreert een relatief sterke koersstijging MOMENTUM = indicator voor het meten van de snelheid en de sterkte van een koersbeweging STO = afkorting voor stochastics, indicator voor korte termijn kansberekening STO waardering onder 20 illustreert een relatief sterke koersdaling STO waardering boven 80 illustreert een relatief sterke koersstijging DMI = afkorting voor directional movement indicator, geeft informatie over de kracht van vraag en aanbod in de onderliggende trend ADX = afkorting voor average directional movement indicator, geeft de kracht aan van een trendmatige beweging, maar zegt niets over de richting ervan ADX waardering onder 25 wijst potentieel op een zijwaarts gerichte trend ADX waardering boven 25 wijst potentieel op een trendmatige beweging TRADINGRANGE = richtingloze koersbeweging binnen bepaalde bandbreedte UITBRAAK = koersbeweging boven/onder vorige weerstand/steun 12

13 TRAP = mislukte uitbraak PULLBACK terugkeer van de beurskoers naar een recent uitbraakniveau GAP = koershiaat in de grafiek zichtbaar tussen twee handelsnoteringen in OVERBOUGHT = situatie waarin de beurskoers kwetsbaar is voor een correctie OVERSOLD = sitiuatie waarin de beurskoers rijp is voor een technisch herstel RISING WEDGE = driehoekspatroon met 2 convergerende stijgende lijnen FALLING WEDGE = driehoekspatroon met 2 convergerende dalende lijnen STOP LOSS = prijsniveau ter beperking van onverhoopte verliezen van openstaande beleggingsposities. LEGENDA KLEUREN CANDLES GETOONDE GRAFIEKEN Donkergroen - stijgende trend (= koers > 20 daags gemiddelde & 120 daags gemiddelde) Lichtgroen - koerscorrectie binnen stijgende trend (= koers > 120 daags gemiddelde) Rood - dalende trend (= koers < 20 daags gemiddelde & 120 daags gemiddelde) Oranje - koersherstel binnen dalende trend (= koers < 120 daags gemiddelde) Blauw (= sterk opwaarts momentum tijdens een opgaande trend) Paars (= sterk neerwaarts momentum tijdens een neergaande trend) Geel (= overdrijvingsfase (extreem hoog risico van een significant trendomslag) Zwart (= overgangsfase tussen stijgende en dalende trend) Rode lijn Blauwe lijn Paarse lijn belegging daags simpel gemiddelde - 20 daags simpel gemiddelde - relatieve kracht ten opzichte van een andere Heeft u vragen of opmerkingen, neemt u dan a.u.b. contact met ons op. 13