Market Timing 4 januari 2016

Transcriptie

1 Market Timing 4 januari 2016 TECHNISCHE & KWANTITATIEVE ANALYSE Kwantitatief trendoverzicht Waarden steun koers weerstand trend K/V HK HV %2W MSCI USD World dalend S&P 500 index bodem? Dow Jones Index stijgend Nasdaq stijgend Shanghai Composite top? V Nikkei-225 index dalend V Colofon Deze,,Bulls, Bears & Shares is in opdracht van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. gemaakt door Loef Technische Analyse B.V. en wordt exclusief beschikbaar gesteld aan de relaties van Theodoor Gilissen. Theodoor Gilissen gaat bij haar beleggingsbeleid uit van fundamentele analyse. Aangezien deze publicatie uitgaat van technische analyse, kan het zijn dat de hier verkondigde meningen afwijken van die van Theodoor Gilissen. De publicatie betreft een exclusieve service voor die relaties van Theodoor Gilissen die de eigen beleggingsideeën mede willen baseren op technische analyse. Edward Loef is bestuurder van Loef Technische Analyse B.V. en is onafhankelijk Technisch Analist en cliëntenremissier voor diverse partijen. Edward Loef kan op elk willekeurig moment (in)direct een long of short positie hebben in de in deze publicatie genoemde financiële markten of instrumenten. Voor informatie over deze uitgave kunt u contact opnemen met uw private banker of andere contactpersoon bij Theodoor Gilissen. DJ Eurostoxx dalend DJ Stoxx 600 Europe dalend AEX-Index dalend XETRA DAX stijgend K Bund Future stijgend USA 10yr rente stijgend Goud dalend Zilver dalend V Brent Crude Oil dalend EURUSD dalend US Dollar index stijgend Koersdata Samenvatting Allereerst alle goeds toegewenst in 2016! Dit nieuwe beursjaar begint zwak als gevolg van forse koersdalingen in de aandelenindices in het Verre Oosten. In de Chinese Shanghai Composite werd een fors verlies geleden (zie overzicht boven). It s amazing how surprised people are by surprises (citaat David Harding). Deze constatering is van belang voor hen die open staan voor verrassingen. Terwijl de professionele beleggers en particuliere beleggers gematigd optimistisch zijn voor 2016, dwingt de zwakke start van de aandelenbeurzen op de eerste handelsdag van het nieuwe beursjaar iedereen op de noodzaak van risicobeheersing. Het kalenderjaar 2016 wordt daarom uitdagend voor de aandelenoptimisten (citaat ). De lucht loopt sinds april 2015 langzaam uit de aandelenkoersen. Duits staatspapier presteert sterk, maar obligatiebeleggingen dienen nauwlettend te worden gevolgd. De olieprijs vertoont kenmerken van een bodemproces. De Amerikaanse dollar is nog steeds favoriet, maar alles blijft telkens een momentopname. Handel hiernaar. Deze Bulls, Bears & Shares is een publicatie van Theodoor Gilissen Bankiers N.V., in opdracht van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. De Technische Analyse en Fundamentele Analyse zijn verschillende disciplines; (mede) daardoor kan de Technische opinie afwijken of niet consistent zijn met de researchadviezen van de researchafdeling van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Theodoor Gilissen betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Theodoor Gilissen Bankiers N.V. niet instaan. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. geeft geen garantie of verklaring omtrent genoemde juistheid en volledigheid, noch uitdrukkelijk noch stilzwijgend. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade die het gevolg is van de onjuistheid en/of onvolledigheid van bedoelde informatie. Dit rapport dient niet te worden opgevat als een aanbod om waardepapieren te verkopen, noch als een uitnodiging tot aankoop ervan. De adviezen en aanbevelingen in dit rapport zijn generiek van aard en houden derhalve geen rekening met de specifieke beleggingsdoelstellingen, de persoonlijke financiële situatie en persoonlijke behoeftes van de ontvanger. De ontvanger mag de adviezen en aanbevelingen uit het rapport dan ook niet aanmerken als een persoonlijk advies: de ontvanger moet zijn of haar eigen adviseur raadplegen om te overleggen of het waardepapier dat in dit rapport aan bod komt, voor hem of haar een passende investering is en of de adviezen en aanbevelingen in het rapport overeenstemmen met zijn of haar doelrisicoprofiel. Indien u (mede) belegt met geleend geld, betekent dit dat u het risico loopt dat u uw inleg verliest of zelfs een schuld overhoudt. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Opinies, feiten en meningen in dit rapport kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De verspreiding van dit rapport in andere jurisdicties dan in Nederland is mogelijk aan restricties onderhevig en de ontvanger van dit rapport dient zichzelf te informeren over eventuele restricties. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. verbiedt nadrukkelijk het herverspreiden van dit rapport via internet of op een andere manier en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de acties van derde partijen op dit gebied. De ontvanger van dit rapport is gebonden aan de restricties zoals vermeld staan in deze disclaimer. Theodoor Gilissen Bankiers N.V., haar directie en haar medewerkers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit of verband houdt met het gebruik (of juist de onmogelijkheid van gebruik), het vertrouwen op of (het nalaten van) acties ondernomen naar aanleiding van de informatie in de aanbieding. Uw persoonsgegevens worden zonder uw uitdrukkelijke toestemming niet aan derden buiten Theodoor Gilissen Bankiers N.V. verstrekt, tenzij dat voortvloeit uit de wet. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. wijst cliënt conform de wet op haar recht op inzage, correctie, aanvulling, afscherming of verwijdering van gegevens en tot het doen van verzet tegen het gebruik van persoonsgegevens voor marketing- en charitatieve doeleinden.

2 Koersresultaten ETF s in USD in 2015 ETF ASSET CLASSES DXY = US dollar index / AGG = obligaties / ACWI = aandelen / RWO = vastgoed en GSG = grondstoffen In het laatste kwartaal van 2015 zijn in de hierboven getoonde Exchange Traded Funds (AGG, RWO, ACWI, GLD en GSG) lagere toppen in ontwikkeling. De US dollar index toont echter hogere bodems: beleggers prefereren gaandeweg cash. Koersresultaten ishares (IWRD, IWDP, PHAU, IEAG en AIGCP) in euro s IWRD = aandelen / IEAG = obligaties / PHAU = fysiek goud / IWDP = vastgoed en AIGCP = grondstoffen Vermogensbeheerders zien (nog) geen zeepbellen knappen in 2016, zo berichtte Het Financieele Dagblad op 31 december Na een inventarisatie onder professionele beleggers omtrent de verwachte rendementen op beleggingen in 2016 zijn de vooruitzichten gematigd. Samengevat werd de volgende conclusie getrokken: Bij gebrek aan beter zijn aandelen opnieuw de favoriete beleggingscategorie, maar bijna niemand denkt veel rendement te halen. Interessant in het artikel is de volgende toevoeging: Vergeleken met 2015 is er een aantal risico s bij gekomen, maar voor echte ongelukken is het nog te vroeg. Vermogensbeheerders zien nog geen zeepbellen ontstaan. Dit bericht in Het Financieele Dagblad van 21 april 2015 vatte de meningen samen van een drietal professionele beleggers na een paneldiscussie bij Newsroom Beurs over aandelenmarkten die wereldwijd records braken en krantenartikelen die de situatie op de financiële markten beschreven met termen als uniek of nog nooit vertoond. Deze beleving werd ook in de samenvatting in de Bulls, Bears & Shares van 20 april 2015 onder de aandacht gebracht. Sindsdien loopt er lucht uit de aandelenkoersen. 2

3 Koersperformance regionale ishares (aandelen) in euro (unhedged) in 2015 In euro s gemeten (unhedged) heeft de Japanse aandelenmarkt binnen de asset class aandelen in technische zin (nog) de beste kaarten. De koersperformance van de Japanse Nikkei-225 afgezet tegen de koersperformance van de S&P 500 index (zie onder) bevestigt deze beeldvorming. De lagere top in de Japanse beursindex en daling hedenochtend naar de onderkant van het stijgende trendkanaal geeft echter wel reden om de steunlijn kritisch te bewaken (gelet op de dalende gemiddelden) Nikkei-225 index vanaf relatieve sterkte t.o.v. S&P 500 index ishares Asia Pacific ishares China ishares Emerging Markets ishares Europe ishares Japan ishares N-America 3

4 De dalende hellingshoeken van de 4-weeks en 24-weeks simpel gemiddelden in de regionale ishares weerspiegelen per saldo verkoopdruk. Met het oog op deze trendmatige ontwikkeling is er sprake van een negatieve divergentie. De ultimo weekslotkoersen bewegen in ishares Japan en ishares N-America nog boven genoemde koersgemiddelden (met 4-weeks gemiddelden boven 24-weeks gemiddelden), maar in de overige regionale ishares is sprake van dalende trends als gevolg van beurskoersen onder de 24-weeks gemiddelden (bij 4-weeks gemiddelden onder 24-weeks gemiddelden). Divergentie betekent verdeeldheid, hetgeen ook een synoniem is voor conflict, onenigheid, ruzie, scheuring, twist, vete en andere benamingen die wijzen op tweedracht en disharmonie. In de technische analyse is dit vaak een voorbode van een stemmingsomslag. In US Dollars gemeten is de trendbreuk in ishares MSCI All Countries World Index Fund (ACWI) vorig jaar in combinatie met het megafoonpatroon een concrete oproep aan aandelenbeleggers voorbereid te zijn op een trendomslag en/of toenemende volatiliteit. ishares MSCI World (ACWI in USD) ishares World (IWRD in euro/unhedged) Ingezoomd ingezoomd In de US dollar genoteerde ACWI -ETF en in euro s genoteerde IWRD -ETF zijn enkele alerts vermeld op weekbasis afkomstig uit een kwantitatief trendvolgend model. Deze signalen zijn een mechanische navigator voor de chartist om met respect voor de richting van de onderliggende trends beleggingshandelingen te verrichten. In geval van stijgende trends bieden momenten van zwakte koopkansen en tijdens dalende trends bieden oplevingen verkoopkansen. In ACWI-ETF geldt op weekbasis een hedge -aanbeveling (lees: beschermingsconstructies zijn wenselijk). In de IWRD-ETF zijn hausseposities niet langer meer wenselijk als gevolg van de daling onder het 24-weeks gemiddelde en recente neerwaartse kruising van het 4- weeks gemiddelde onder het 24-weeks gemiddelde. 4

5 Emini S&P 500 Future vanaf 4 oktober 2015 op uurbasis let op de steun 2000! De ontwikkeling vandaag in de Emini S&P 500 future (zie grafiek) zet nu vraagtekens bij de trendstatus van de S&P 500 index op de laatste handelsdag van Trendoverzicht lokale beursindices 1 W 1 W STIJGENDE TREND % TOPVORMING % BEL MKT VOLTLTY NDX XETRA DAX PF 0.14 SSE COMPOSITE MICEX INDEX US DOLLAR INDEX ALL ORDINARIES NASDAQ DJ INDU AVERAGE S&P 100 INDEX NASDAQ COMPOSITE FTSE BURSA KLCI BUSE MERVAL INDX BODEMVORMING % DALENDE TREND % DJ UTIL AVERAGE AT COM SHR PR ID 1.84 S&P 500 INDEX SMI PR 1.29 RTS INDEX 0.46 STXE 600 PR FTSE MIB FTSE 100 INDEX VN Index STXE 50 PR EURONEXT 100 ID AEX-Index CAC 40 INDEX PSI 20 INDEX Wilshire NYSE COMPOSITE SET Index IBEX 35 INDEX DJ TRANS AVERAGE S&P SENSEX PHILIPPINE-PSEi RUSSELL 2000 IND KOSPI HANG SENG INDEX TAIWAN WEIGHTED NIKKEI 225 INDEX

6 Het feit dat de meeste lokale aandelenindices volgens de kwantitief-/technische combinatie van 4-/24-weeks gemiddelden in een topvormingsfase of dalende trend zijn geduwd, geeft argumenten voor een te verwachten zwakke start van (citaat Bulls, Bears & Shares 21 december 2015) Trendoverzicht sectoren(trackers) 1 W 1 W STIJGENDE TREND % TOPVORMING % STXE 600 TR&LS P 0.61 STXE 600 TECH PR 0.53 STXE 600 FD&BV P 0.16 STXE 600 INS PR GBLX SOCL MEDIA SPDR CONS STPL STXE 600 A&PP SPDR TECH SELECT BODEMVORMING % DALENDE TREND % STXE 600 HECR PR 0.95 STXE 600 MDA PR 0.57 STXE 600 FNSV PR 0.79 STXE 600 TEL PR 0.41 STXE 600 CN&MT P 0.20 STXE 600 P&HOP 0.25 SPDR CONS DISCR STXE 600 UTIL PR 0.08 SPDR UTIL SELECT STXE 600 PR SPDR HLTH CARE STXE 600 IG&S PR SPDR INDL SELECT STXE 600 CHEM PR SPDR S&P STXE 600 RTL PR SPDR FINANCL SEL SPDR S&P HM BLDR SPDR S&P TELECOM SPDR S&P BIOTECH STXE 600 BNK PR SPDR MTRLS SELCT SPDR ENERGY SEL STXE 600 O&GP SPDR GLB NAT RES STXE 600 BSRS PR MVT GLD MINRS Uit het trendoverzicht van de Europese DJ Stoxx 600 sectoren en Amerikaanse sectortrackers blijkt op basis van de laatste beursnoteringen eind 2015 dat aandelenbeleggers aan beide kanten van de oceaan positief gestemd zijn ten aanzien van de non-cyclische voeding/dranksector en de technologiewaarden. SPDR Consumer Staples (XLP) outperforming sector op Wall Street 6

7 SPDR Technology Select Sector EFT (XLK) outperformance-fase nadert einde De fase van outperformance in de Amerikaanse technologiesector, welke vorig jaar september startte, lijkt voorbij gelet op de verzwakking in de groen/zwarte MACD. DJ Stoxx 600 Insurance + relatieve sterkte tov DJ Stoxx 600 (outperformance) De opwaartse fantasie in de Europese verzekeraars verzwakt op de eerste handelsdag van In de Europese banksector (zie onder) is de verzwakking dominant. DJ Stoxx 600 Banks + relatieve sterkte t.o.v. DJ Stoxx 600 (underperformance) 7

8 VASTRENTENDE WAARDEN Bund future op dagbasis + 20/120-daags gemiddelden sterke start begin 2016 Bij een notering boven 156 blijven bunds in een opgaande trend bewegen. ishares 10-20yr US Treasury Bond ETF (TLH) + 20/120-daags gemiddelden Obligatietracker TLH bevindt zich in een dalende trend, maar nabij steun $ 134. ishares Core US Aggregate Bond ETF (AGG) neklijn rond $ 108 = test(!) steun Obligatiebeleggers bevinden zich rond $ 108 op een belangrijk beslismoment (lees: wegzakken naar het dieptepunt van 2013 waarschijnlijk gelet op dalende trend). 8

9 GRONDSTOFFEN WTI Oil test dieptepunt 2008 falling wedge = bullish uitbraakpatroon De dalende wig in combinatie met de hogere bodems in de relatieve sterkte index (RSI) in West Texas Intermediate Oil suggereren opwaartse verrassingen in Brent Oil test dieptepunt 2008 Brent Oil op uurbasis vanaf begin december uurs gemiddelde De hogere bodem begin 2016 in de uurgrafiek van Brent Oil in combinatie met een stijgende hellingshoek van het 120-uurs gemiddelde ondersteunt een bodemproces. 9

10 Zilverprijs vanaf 2010 (dalende trend) Goudprijs vanaf 2010 (dalende trend) De zilver- en goudprijs tonen sinds de piek in 2011 een proces van opeenvolgende lagere toppen en lagere bodems. Zolang dit proces niet opwaarts wordt verstoord en de 24-weeks koersgemiddelden dalen domineren de koersrisico s. VALUTA US Dollar index op weekbasis vanaf 2014 de opwaartse druk is (nog) intact De scheidslijn voor dollar-optimisme ligt charttechnisch in de US dollar index bij een waardering op EURUSD onder $ 1,11 domineert het koersrisico richting $ 1,05 (tot pariteit) De notering van $ 1,11 markeert de scheidslijn, waarboven een stijging naar $ 1,20 mag worden verwacht. Onder $ 1,11 blijft pariteit een dominante denkrichting. 10

11 ALGEMEEN ADVIES Hanteer indien mogelijk - stop loss limieten om koersrisico s beter te beheersen! Heeft u vragen of opmerkingen, neemt u dan a.u.b. contact met ons op. Verklarende woorden en begrippen uit de technische analyse Een uitleg van woorden en begrippen die gangbaar zijn in de technische analyse en in de Bulls, Bears & Shares worden gebruikt zijn op deze pagina op een niet limitatieve wijze ter verduidelijking samengevat. Technische Analyse (TA) bestudeert primair met behulp van grafieken de koershistorie van marktprijzen (lees: beurskoersen en hiervan afgeleide handelsvolumes) met het doel om de meest waarschijnlijke toekomstige richting te bepalen. De technische analyse kent twee hoofdstromingen. Enerzijds is er de klassieke visuele analyse van grafieken met het oogmerk om trends en koerspatronen te herkennen. Anderzijds is er de kwantitatieve analyse om met behulp van de beurskoers afgeleide formules ( indicatoren ) koop- en verkoopsignalen te genereren. De Bulls, Bears & Shares combineert de visuele analyse met de kwantitatieve analyse. De technische en kwantitatieve analyses worden vooral gebruikt als hulpmiddel voor de timing van beleggingsbeslissingen. TA = afkorting voor technische analyse KT = korte termijn trend op basis van de positie van beurskoers ten opzichte van het 20-daags koersgemiddelde LT = lange termijn trend op basis van de positie van het 20-daags koersgemiddelde ten opzichte van het 120-daags koersgemiddelde SMA = afkorting voor simpel gemiddelde TREND = algemene richting waarheen een koersontwikkeling tendeert herkenbaar aan een proces van twee opeenvolgende toppen en/of bodems TRENDLIJN = lijn langs opeenvolgende toppen of bodems STEUN = indicatie voor een bodem in de koersgrafiek WEERSTAND = indicatie voor een top in de koersgrafiek BULLISH = positieve stemming ten aanzien van de koersontwikkeling BEARISH = negatieve stemming ten aanzien van de koersontwikkeling NEUTRAAL = aanduiding voor richtingloos en/of zijwaarts koersverloop TACTISCH = specifieke actie/benadering bedoeld om een strategie uit te voeren RS = relatieve sterkte ter bepaling van outperformance of underperformance OUTPERFORMANCE = betere prestatie ten opzichte van UNDERPERFORMANCE = slechtere prestatie ten opzichte van LONG = positionering in de markt anticiperend op een koersstijging SHORT = positionering in de markt anticiperend op een koersdaling NONE = geen positionering in verband met overgangfase tussen bulls en bears BUY = koopmoment op basis van een technische en/of kwantitatieve analyse SELL = verkoopmoment op basis van een technische en/of kwantitatieve analyse MA = moving average / voortschrijdend gemiddelde van een reeks van beursdata RSI = relatieve sterkte index (indicator voor het meten van het momentum) RSI waardering onder 30 illustreert een relatief sterke koersdaling RSI waardering boven 70 illustreert een relatief sterke koersstijging MOMENTUM = indicator voor het meten van de snelheid en de sterkte van een koersbeweging STO = afkorting voor stochastics, indicator voor korte termijn kansberekening STO waardering onder 20 illustreert een relatief sterke koersdaling STO waardering boven 80 illustreert een relatief sterke koersstijging DMI = afkorting voor directional movement indicator, geeft informatie over de kracht van vraag en aanbod in de onderliggende trend ADX = afkorting voor average directional movement indicator, geeft de kracht aan van een trendmatige beweging, maar zegt niets over de richting ervan 11

12 ADX waardering onder 25 wijst potentieel op een zijwaarts gerichte trend ADX waardering boven 25 wijst potentieel op een trendmatige beweging TRADINGRANGE = richtingloze koersbeweging binnen bepaalde bandbreedte UITBRAAK = koersbeweging boven/onder vorige weerstand/steun TRAP = mislukte uitbraak PULLBACK terugkeer van de beurskoers naar een recent uitbraakniveau GAP = koershiaat in de grafiek zichtbaar tussen twee handelsnoteringen in OVERBOUGHT = situatie waarin de beurskoers kwetsbaar is voor een correctie OVERSOLD = sitiuatie waarin de beurskoers rijp is voor een technisch herstel RISING WEDGE = driehoekspatroon met 2 convergerende stijgende lijnen FALLING WEDGE = driehoekspatroon met 2 convergerende dalende lijnen STOP LOSS = prijsniveau ter beperking van onverhoopte verliezen van openstaande beleggingsposities. Legenda betekenis kleuren getoonde grafieken + criteria t.b.v. trendstatus: Stijgend beurskoers (week slotnotering) > 24 weeks SMA en 4 weeks SMA > 24 weeks SMA Topvorming beurskoers (week slotnotering) < 24 weeks SMA en 4 weeks SMA > 24 weeks SMA Dalend beurskoers (week slotnotering) < 24 weeks SMA en 4 weeks SMA < 24 weeks SMA Bodemvorming beurskoers (week slotnotering) > 24 weeks SMA en 4 weeks SMA < 24 weeks SMA Donkergroen - stijgende trend (= koers > 20 daags simpel gemiddelde & 120 daags simpel gemiddelde) (= koers > 4 weeks SMA & 4-weeks SMA > 24-weeks SMA) Lichtgroen - koerscorrectie binnen stijgende trend (= koers > 120 daags gemiddelde) (= koers > 24 weeks SMA en koers < 4-weeks SMA) Rood - dalende trend (= koers < 20 daags gemiddelde & 120 daags gemiddelde) (= koers < 4 weeks SMA & 24-weeks SMA) Oranje - koersherstel binnen dalende trend (= koers < 120 daags gemiddelde) (= koers < 24 weeks SMA en koers > 4 weeks SMA) Blauw (= sterk opwaarts momentum tijdens een opgaande trend) Paars (= sterk neerwaarts momentum tijdens een neergaande trend) Geel (= overdrijvingsfase (extreem hoog risico van een significant trendomslag) Zwart 12

13 (= overgangsfase tussen stijgende en dalende trend) Rode lijn Blauwe lijn Paarse lijn daags simpel gemiddelde - 20 daags simpel gemiddelde - relatieve kracht ten opzichte van een andere belegging 13