Unilever, hét opkomende markten aandeel

Transcriptie

1 RBS Markets Nummer 387, 8 oktober 2013 Turbo s & Trading Technische Analyse AEX-index Ruim landschap richting Noord P2 Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: Goed derde kwartaal voor ruwe olie P3 Unilever, hét opkomende markten aandeel Unilever is veel geprezen voor de visie die het al meer dan een decennium geleden ten toon spreidde. Het bedrijf heeft hard gesneden in de grote merkenportefeuille om alleen de best presterende merken te blijven voeren. Snijden om te groeien. Daarnaast, en dat is misschien wel een nog belangrijkere beslissing, besloot het om zich meer te gaan richten op de opkomende markten. Inmiddels is 57% van de omzet afkomstig uit opkomende markten. De doelstelling is een omzet van 80 miljard, terwijl de huidige omzet nu ongeveer 50 miljard is. Die doelstelling is ook nog eens op autonome basis, maar daarover verderop in dit stuk meer. kun je denken aan bierbrouwers SABMiller, AB Inbev en Heineken of de sportmerken Adidas, Wilson en Nike. Ook de luxegoederen fabrikanten Hermes, Prada en LVMH of farmacie bedrijf Merck of Philips passen goed in het rijtje. Een goede belegging als je gelooft in het groeiwonder van Aziatische, Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse landen. Ja maar, wat als? Emerging Markets Gedurende het hoogtepunt van de crisis waren Azië en Latijns-Amerika de reddende engel voor veel Europese bedrijven. Europa en de VS bleven duidelijk achter op de snel groeiende megamarkten India, Brazilië, Rusland, China, Indonesië, Turkije, Mexico en ga zo door. Juist de defensieve bedrijven (voeding, consumentenartikelen, farmacie) deden het in die periode relatief goed. Dat kwam o.a. door de steeds verder dalende rente. Er moest een keuze gemaakt worden tussen beleggen in lage rendementen op risicoaverse beleggingen zoals (staats-) obligaties of toch aandelen. Dan kiest men al snel voor defensieve en betrouwbare large cap aandelen. En juist de defensieve aandelen met een mooi groeipotentieel in de emerging markets, zijn dan vanzelfsprekend aantrekkelijk. De anderen Naast het schoolvoorbeeld Unilever worden door veel analisten ook de sterke concurrenten zoals Danone of Nestlé genoemd als emerging market aandelen bij uitstek. Verder 1 Tja, wat als. Unilever had een doelstelling van de autonome groei naar 80 miljard. Autonoom betekent zonder mee telling van eventuele overnames en invloeden van valuta. De gedachte is dat je wisselkoersen toch niet kunt beïnvloeden en dat je dus beter naar de operationele resultaten kunt kijken. Dat is een waarheid als een koe. Maar, invloed of niet, de cijfers leiden er wel onder. Vorige week dinsdag moest Unilever met een winstwaarschuwing komen, met als reden de tegenvallende omzetgroei. Met name de waardedaling in de diverse valuta doet de omzet geen goed. Vrijwel alle valuta in de opkomende economieën stonden het afgelopen kwartaal onder druk doordat de VS dreigde de geldkranen een stukje dicht te draaien. De rente in de VS ging hoger en dollars werden gerepatrieerd. De koers van Unilever daalde vorige week met 3%. Als je wat langer terugkijkt naar de koersgrafiek kun je concluderen dat het vertrouwen bij beleggers al wat langer aan het wegkwijnen is. Kijk daarnaast ook eens naar de reden van de winstwaarschuwing van DSM: de Indiase Roepie. Lees verder op pagina 4

2 Technische Analyse AEX-Index - Ruim landschap richting Noord De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar Wat een turbulentie op de aandelenvelden, het achtbaangehalte is hoog, navigeren over de velden is lastig. Dan is het raadzaam om enige afstand te nemen en op een hoger navigatieniveau het slagveld te overzien. Met de AEX Buienrader kunt u dat doen. U weet wel, de rood-groene maandgrafiek die slechts met twee kleuren aangeeft hoe het is gesteld met de langere termijn ondertoon op het Damrak. Welnu, ik kan u vertellen dat de kleur nog steeds groen is en waarschijnlijk ook voor de rest van het jaar groen zal blijven. Alle maanden van 2013 kennen een groene maandbar, als er niets raars gebeurt, zullen ook de bars van oktober, november en december groen kleuren, mits de AEX boven ruim 331 blijft bewegen. Dit indiceert de bijgewerkte AEX Buienradargrafiek. Ik zal en en ander nader toelichten. In de maand september kregen de bulls de opdracht de 374 weerstand te slechten. De beren aldaar moesten worden verjaagd om het speelveld open te breken voor meer opwaarts potentieel. Welnu, dat is gelukt, gedurende de Weekgrafiek DAX-index maand stond krap 386 op de borden als hoogste punt. Zelfs de slotkoers van september lag boven 374, een mooie prestatie van de Damrakbullen. Een en ander impliceert dat er nu veel bewegingsruimte is in het stijgingskanaal dat ik heb ingetekend. Aan de onderkant van het kanaal ligt afgerond 331 als steunpunt en kantelpunt voor de Buienradar. Dit kantelpunt blijft voor de rest van dit jaar daar liggen, dus we weten dat een mogelijke correctie tot uiterlijk 331 is toegestaan, zonder dat de langere termijn uptrend in gevaar komt. Best wel veel speelruimte voor de beer. Dit geldt ook voor de stier. Het trendkanaal indiceert pas weerstand in de buurt van 450, misschien zelfs 500. Charttechnisch gezien liggen er geen andere beren op de weg. Dit impliceert dat er een gerede kans is dat het begincijfer van de AEX dit jaar nog op 4 kan springen. Wel, we zijn het jaar geopend op een stand van 348,50, een slotstand boven 400 geeft in ieder geval een jaarresultaat van ruim 15%. Dit smaakt dan naar meer in Al met al dus veel vrijheid voor beer en stier op een ruim speelveld, met duidelijke indicaties die de route richting Noord onderstrepen. Figuur 1. Maandgrafiek AEX-Index Bron: BTAC Visuele Analyse, 8 oktober

3 Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: Goed derde kwartaal voor ruwe olie De gemiddelde prijs van een vat West Texas Intermediate (WTI) bedroeg in het derde kwartaal (juli-september) 105,81 dollar, 12 procent meer dan in het derde kwartaal en het hoogste cijfer sinds Brent uit de Noordzee deed het in verhouding iets minder goed met een gemiddelde prijs (109,65 dollar) die 6,1 procent hoger lag dan een kwartaal eerder. Met name de lage spread tussen Brent en WTI was een opmerkelijk fenomeen in het derde kwartaal. Waar dit prijsverschil in februari nog meer dan 23 dollar bedroeg, werd de spread in juli zelfs even positief in het voordeel van WTI om later opnieuw te normaliseren. September was de minst goede maand voor ruwe olie. Door de geopolitieke ontspanning en (voor de prijs) ongunstige evoluties aan de aanbodzijde moest ruwe olie 10 dollar inleveren. In Libië is de olieproductie intussen terug toegenomen naar vaten/dag tegenover gemiddeld vaten/dag vorige maand. Ook in Irak, Kazachstan en Zuid-Soedan neemt de productie terug toe. Vorige week werden WTI en Brent voor levering in november respectievelijk 0,9 en 0,8 procent duurder. Daardoor daalde de spread lichtjes naar 5,62 dollar tegenover 5,76 dollar een week eerder. Uit een rondvraag van Bloomberg vorige week blijkt dat de analisten in het vierde kwartaal een spread van gemiddeld 6 dollar verwachten. De sterke afbouw van het prijsverschil had met name te maken met het verdwijnen van de overtollige voorraden bij de Cushing hub (centrale opslagplaats) voor WTI in Oklahoma. Deze voorraden zijn intussen weggewerkt door de combinatie van een grotere transportcapaciteit en een toegenomen vraag. Door de ingebruikname van een nieuwe pijplijn en een hogere vervoercapaciteit via het spoor is Cushing niet langer een flessenhals. In het vierde kwartaal en begin volgend jaar komen er nog een aantal pijplijnen bij. Daarnaast droeg ook de hogere raffinage-activiteit in de Verenigde Staten bij aan het wegwerken van de voorraden. De Verenigde Staten produceerden vorige maand 7,8 miljoen vaten ruwe olie/dag, het hoogste aantal sinds De piek in de raffinage valt in de zomer omdat dan de vraag naar afgeleide producten als benzine het hoogst is. Intussen is de activiteit terug wat afgenomen en worden heel wat raffinaderijen stilgelegd voor onderhoudswerken. Aardgas voor levering in november werd 2,3 procent goedkoper ondanks de dreiging van de tropische storm Karen in de Golf van Mexico. Als gevolg van de stormdreiging evacueerden uitbaters van boorplatformen en raffinage-installaties een deel van hun personeel. Dit woog echter niet op tegen het effect van het milde weer in grote delen van de Verenigde Staten waar door de toename van de Amerikaanse aardgasvoorraden met 101 miljard cubic feet (cf) opnieuw boven de verwachtingen (95 miljard cf) lag. Het overschot tegenover het vijfjaars gemiddelde liep verder op naar 1,4 procent tegenover 0,9 procent een week eerder. Bronnen: Bloomberg, Energy Information Administration (30/9-4/10) In het kort: De meeste basismetalen moesten vorige week terrein prijsgeven na enkele ongunstige macro-economische cijfers en rapporten van vakorganisaties. Lood en zink werden 2,6 procent goedkoper en tin moest 2 procent inleveren. De prijsdaling bij koper bleef beperkt tot 0,5 procent. In China kwam de PMI-index die de activiteit in de verwerkende industrie meet onder de verwachtingen uit. Volgens nieuwe prognoses van de International Nickel Study Group (INSG) zal het aanbodoverschot dit jaar op een recordniveau van ton uitkomen. Vorig jaar was er ook al een surplus van ton. Verschillende nikkelproducenten hebben recent in hun productiecapaciteit gesnoeid. Zo zet Glencore Xstrata de activiteiten in de Falconado mijn op de Dominicaanse Republiek voorlopig stop. In november gaat ook de Braziliaanse nikkelsmelter Fortaleza dicht. Beide operaties zijn samen goed voor ton nikkel. De INSG ziet het overaanbod volgend jaar afnemen naar ton. Goldman Sachs verwacht dat het surplus bij koper volgend jaar kan oplopen naar 1 miljoen ton indien de vraag niet snel terug herneemt. In het beste geval ziet de instelling een markt in evenwicht. Uit cijfers van de Chileense overheid blijkt dat de mijnproductie in augustus met 8 procent is toegenomen naar ton koper. Sinds begin dit jaar ligt de output 7 procent hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Nog aan de aanbodzijde werd een akkoord bereikt tussen directie en vakbonden bij de Grasberg mijn in Indonesië. De globale voedselprijzen daalden in september voor de vijfde maand op rij, zo TOP suiker 4,20% ruwe olie (WTI) 0,90% ruwe olie (Brent) 0,80% FLOP palladium -4,30% lood -2,60% zink -2,60% Figuur 2. Voor bovenstaande tabellen wordt gekeken naar 30 grondstoffen (over de periode 30/09/ 13-04/10/ 13) die genoteerd staan op de Nymex, CBOT, ICE Futures US, CME en LME en waarin u kunt beleggen met producten van RBS Markets.' Bron: Bloomberg 16 september bleek uit de voedselindex van de Food and Agriculture Organisation (FAO), een onderdeel van de Verenigde Naties. De index, die de prijzen van 55 voedingsmiddelen schaduwt, daalde zelfs naar het laagste niveau sinds september De index bedraagt nu 199,1 punten en bereikte in februari 2011 een hoogtepunt op 237,9 punten. Met name de lagere granenprijzen lagen aan de basis van de prijsdaling van vorige maand. De sub-index van de granen daalde naar het laagste niveau sinds augustus Vorige week bereikte de tarweprijs het hoogste peil in 3 maanden om de week uiteindelijk 0,6 procent hoger af te sluiten. Maïs en soja moesten respectievelijk 2,4 en 1,9 procent inleveren. De International Grains Council (IGC) ziet de globale maïsproductie dit jaar toenemen naar 943,2 miljoen ton tegenover 862,9 miljoen ton in Bronnen: Bloomberg, Reuters, Dow Jones Newswires, INSG, IGC (30/9-4/10) 3

4 Vervolg van pagina 1 Unilever, hét opkomende markten aandeel Active Hedge Group: De Active Hedge groep bestaat uit een aantal ervaren beroepshandelaren diegedurende beursuren in contact zijn met vele beleggers over de ontwikkelingen op de (Nederlandse) beurs. Op basis van het laatste nieuws, (kwartaal)cijfers, volatiliteit en Technische Analyse selecteert Active Hedge wekelijks een trending topic uit de beleggerswereld. Logisch eigenlijk Achteraf is het vaak makkelijk te bepalen wat je had moeten doen. De vraag is nu vooral hoe hier mee om te gaan. De les die je zou moeten trekken is niet om beleggingen in bedrijven met sterke merken en een hoge blootstelling aan opkomende economieën te vermijden. De groei uit die landen zal de valuta-effecten op termijn wel weer overtreffen. De valutadalingen stabiliseren momenteel ook al weer. Wel moet je goed nadenken voordat je belegt in een aandeel dat al erg hard is opgelopen. Unilever vertoonde tekenen van priced for perfection. Dat geldt voor meer van deze defensieve fondsen met sterke consumentenmerken. Dan moet je ook nog kijken of de kostenbasis misschien ook in de lokale valuta is, oftewel er lokaal geproduceerd wordt. In dat geval houdt je namelijk de effecten beperkt. Het eerstvolgende verdachte fonds is misschien wel Philips, waar de Rabobank al waarschuwde voor forse tegenvallers door valutaeffecten. Logischerwijs koop je uiteindelijk liever sterke aandelen tegen een redelijke prijs, dan redelijke aandelen tegen een sterke prijs. Als laatste speelt dividend rendement nog mee in het hele plaatje. Voor Nederlandse aandelen worden die 100% verwerkt in de Turbo s. Je kunt een belegging in één van de genoemde fondsen dus gerust overwegen, maar let op als de valuta s in eindmarkten gaan dalen. Koop ook bij voorkeur op dips. Dan is er in ieder geval alvast wat lucht uit de koers. Jeroen Santen 4

5 Overzichten Top 5 Stijgers Turbo s en Boosters ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Zilver Booster Long NL ,33% 28,23% 13 aug 2013 Goud Booster Short NL ,54% -22,30% 23 sep 2013 AEX Booster Short NL ,38% 55,56% 26 sep 2013 DAX Booster Short NL ,33% 75,96% 26 sep 2013 Zilver Booster Long NL ,07% 41,01% 12 aug 2013 Overzicht markten AEX 0,1% 376, Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Zilver Certificaat NL ,43% 264,00% 20 aug 2003 Alternatieve Energie Certificaat NL ,99% -67,03% 14 okt 2005 Zonne-energie Certificaat NL ,79% -83,94% 24 apr 2007 India Total Return Certificaat NL ,20% -12,39% 2 dec 2005 RICI Enhanced Edelmetalen Certificaat NL ,03% 74,85% 30 sep 2008 Figuur 3. Top 5 stijgers periode 30 september t/m 7 oktober Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: Bron: RBS, 8 oktober Bund Future -0,3%139,96 141,5 141,0 Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX Brent Crude Oil Future Bund Future EUR/USD Goud Figuur 4. Overzicht Volume/Omzet, periode 30 september t/m 7 oktober Bron: RBS, 8 oktober Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX 2,41 Brent Crude Oil Future 2,49 Bund Future -21,50 EUR/USD -4,35 Goud 3,69 Figuur 5. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 8 oktober Bron: RBS, 8 oktober ,5 140,0 139,5 139,0 138,5 138,0 EUR/USD 0,3% 1,3557 1,364 1,362 1,360 Top 10 meest verhandelde Certificaten: vorige week en All-Time Vorig week ISIN code All-Time ISIN code 11 Vietnam Certificaat NL Water Certificaat NL Agribusiness Certificaat NL Agribusiness Certificaat NL India Certificaat NL Goud Quanto Certificaat NL BRIC Certificaat NL BRIC II Certificaat NL Water Certificaat NL Emerging 11 Certificaat NL Eco Certificaat NL AEX Certificaat NL Goud Certificaat NL RICI Enhanced Quanto Certificaat NL RICI Enhanced Quanto Certificaat NL Emerging Markets SRI Certificaat NL Goud Quanto Certificaat NL India Certificaat NL Zilver Certificaat NL BRIC Certificaat NL Figuur 6. Top 10 bestsellers Certificaten, periode 30 september t/m 7 oktober2013 en All Time. Bron: RBS, 8 oktober ,358 1,356 1,354 1,352 1,350 Brent Crude Olie Future 0,8% 109,46 110,0 109,5 109,0 108,5 108,0 107,5 107,0 106,5 Figuur 7. De prestaties van belangrijke markten van 27 september t/m 4 oktober Bron: Bloomberg, 8 oktober

6 Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland [plc. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan rbs.nl/markets wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macroeconomische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website nl. Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland plc of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale wet- en regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van de Prudential Regulation Authority en de Financial Conduct Authority en haar activiteiten in Nederland vallen onder het gedragstoezicht van de Autoriteit Financiële Markten. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO en BOOSTER zijn merknamen van The Royal Bank of Scotland Group plc. Disclaimer Technische Analyse & Turbo Tip / Grondstoffen Weekoverzicht / Marktfocus Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. ("BTAC") en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker TAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Het onderdeel Grondstoffenweekoverzicht wordt verzorgd door Falesia bvba ("Falesia") en uitgebracht door RBS. Koen Lauwers is bestuurder van Falesia en is een onafhankelijk analist. RBS en Falesia zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Falesia in ruil voor een financiële vergoeding de grondstoffen weekoverzichten verzorgd. De grondstoffen weekoverzichten van Falesia zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies (de grondstoffen weekoverzichten en de technische analyses worden hierna gezamelijk de "artikelen" genoemd). Het onderdeel Marktfocus wordt verzorgd door Active Hedge Group B.V. en uitgebracht door RBS. De in dit document opgenomen standpunten en vooruitzichten zijn door Active Hedge Group B.V. gegeven in haar hoedanigheid van onafhankelijk analist. RBS en Active Hedge Group B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Active Hedge Group B.V. in ruil voor een financiële vergoeding analyses verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De analyses van Active Hedge Group B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de artikelen genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door respectievelijk BTAC gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist, door Koen Lauwers gegeven in zijn hoedanigheid als intermarket analist en door Active Hedge in hun hoedanigheid als onafhankelijk analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de artikelen. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de artikelen van of namens respectievelijk BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de artikelen van BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon.". 6