Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: edelmetalen

Transcriptie

1 RBS Markets Nummer 379, 13 augustus 2013 Turbo s & Trading Technische Analyse Zilver - het zilver oppoetsen... P2 Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: edelmetalen Drie redenen waarom de euro/dollar kan dalen... Na een rustige zomer staan er de komende maanden drie gebeurtenissen op het programma waardoor de volatiliteit weer kan toenemen: Duitse verkiezingen, tapering en het bereiken van het schuldenplafond in de V.S. Het mogelijke effect hiervan is een daling van de euro/dollar wisselkoers naar niveau s onder de 1,30, met andere woorden een verzwakking van de euro of een sterkere dollar. P3 Marktfocus P4 Waardering Facebook: vind ik niet meer leuk 1. Duitse verkiezingen. Op 22 september zijn er verkiezingen in Duitsland en een van de onderwerpen die in de campagne ongetwijfeld naar voren komen zijn de schulden van met name Griekenland. De kans is groot dat de toon streng is, terwijl het een publiek geheim is dat Griekenland naar alle waarschijnlijkheid niet in staat zal zijn om aan haar verplichtingen te voldoen. Dit zal weer euro onrust opleveren, wat een negatief effect heeft op de euro/ dollar wisselkoers. 2. Tapering Al maanden zijn markten in de ban van tapering, het afbouwen van steunaankopen door de Fed. De vraag is niet meer of het gebeurt, maar wanneer. Maar of het nu in september, december of pas volgend jaar gebeurt, het effect zal een hogere rente in de V.S. kunnen zijn. In Europa is het nog steeds de vraag of de ECB niet meer moet ondersteunen, in plaats van minder. Deze ontwikkelingen zijn positief voor de dollar. 3. Schuldenplafond in de V.S. Net als in 2011 is het schuldenplafond in de V.S. van officieel $16,7 biljoen bijna bereikt. Dat getal is zelfs al bereikt, maar met wat trucs kan de zaak nog gerekt worden. Tot wanneer precies is nog onduidelijk, maar naar alle verwachting ergens dit najaar. Zowel de democraten als de republikeinen zijn al bezig hun hakken in het zand te steken, dus een herhaling van de vorige keer waarbij pas ter elfder uren een oplossing kwam (de V.S. zelfs gedowngrade) is goed mogelijk. Alhoewel het de V.S. betreft is de hieruit voortkomende onzekerheid goed voor de dollar; door haar status als safe-haven. De belangrijkste redenen waarom de euro/dollar wel kan gaan stijgen is als het toenemend vertrouwen in het herstel van Europa (en de schuldencrisis) zich blijft voortzetten, als de politieke partijen in de V.S. voor de verandering snel tot een compromis komen ten aanzien van het schuldenplafond of als economische data uit de V.S. reden geven om aan tapering te twijfelen. Tot slot een minder serieuze observatie; ook de Big Mac index van The Economist op basis van het prijsverschil van een Big Mac in de V.S. en de eurozone geeft aan de eurodollar koers kan dalen tot 1,26...* Inspelen op een daling van de euro/dollar koers (zwakkere euro/sterke dollar) is mogelijk met euro/dollar Turbo s of Boosters Short. Inspelen op een stijging van de euro/dollar koers (sterkere euro/zwakkere dollar) is mogelijk met euro/ dollar Turbo s of Boosters Long. Lees voor meer informatie over de werking, kosten en risico s de algemene Turbo of Booster brochure en het prospectus op *Green and back, the Economist, 13 juli Heeft u een vraag over dit onderwerp dan hoor ik graag van u. U kunt mailen naar beleggen@ rbs.com of een bericht sturen op Twitter (twitter.com/erikmauritz). 1

2 Technische Analyse Zilver - het zilver oppoetsen... Turbo s & Trading 379, 13 augustus 2013 De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar De huidige ontwikkeling in het koersverloop van zilver vraagt om een extra analyse. Het scherp neerwaartse koersverloop van de afgelopen tijd wordt namelijk onderbroken. Aan de hand van de actuele weekchart zal ik de huidige beweging benoemen en de stand van zaken bespreken. Uiteraard wijs ik u op de kansen en bedreigingen. Na een kwakkelperiode in de tweede helft van vorig jaar, kwam er begin dit jaar goed de klad in. De koers dook onder de Zilver gemiddelde lijn, er startte een serie lagere toppen en lagere bodems, inclusief trendversnellingen. Intussen is een flinke neerwaartse trendwaaier te zien, hetgeen de dominante positie van de beer in de afgelopen tijd goed weerspiegelt. Samen met diverse weerstanden in het veld en de Fibo retracementzone is er nu sprake van een spannend lijnenspel, dat thans een stevige herstelbeweging signaleert. Op afgerond 18,20 is een bodem in de dalende trend geplaatst. Na wat kwakkelende weken van de stier lijkt de weg omhoog nu goed ingezet te zijn. Er worden overtuigende witte candles geplaatst. Bovendien is inmiddels de steilste trendlijn van de trendwaaier doorbroken, hetgeen aangeeft dat de sterke positie van de beer enigszins verzwakt. Kortom, de stieren staan te popelen om flink te herstellen en op te klimmen binnen de dalende trend. Ik heb de Fibo retracementzone toegevoegd om de route voor de bulls uit te stippelen. Rond afgerond 25,00-30,00 ligt een sterke weerstandzone. Hier komen dalende trendlijnen, retracementgrenzen, weerstanden en sleepkabel bij elkaar. Ofwel, een opleving richting de net genoemde zone is aannemelijk. Maar daar is het uitkijken voor topvorming en een vervolg van de dalende trend. Voor nu genoeg ruimte voor stierenprikken. De positie van de beer verzwakt en de stier versterkt. Er is ruimte voor een stijging binnen de dalende trend met enerzijds 18,20 en anderzijds 25,00 als cruciale kantelpunten. Speculanten en actieve beleggers willen de zilverstieren wel helpen. Figuur 1. Weekgrafiek Zilver. Bron: BTAC Visuele Analyse, 13 augustus Selectie aanbod Zilver Turbo's Naam ISIN code Hefboom Zilver Turbo Long 19,10 NL ,04 zilver Turbo Long 14,20 NL ,66 Met Turbo's kunt u inspelen op een stijging en/of daling van Zilver. Voor een compleet overzicht van het aanbod kijkt u op Selecteer in het Turbo/Booster pull down menu linksboven zilver. Figuur 2. Een selectie van het aanbod Zilver Turbo's. Bron: RBS, 13 augustus Zilver Turbo Short 23,30 NL ,46 Zilver Turbo Short 28,20 NL ,70 2

3 Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: edelmetalen Turbo s & Trading 379, 13 augustus 2013 TOP cacao 7,50% nikkel 5,60% lood 5,50% FLOP bevroren sinaasappelsap (FCOJ) -5,60% tarwe -4,10% aardgas -3,50% Figuur 3. Voor bovenstaande tabellen wordt gekeken naar 30 grondstoffen (over de periode 05/08/ 13-09/08/ 13) die genoteerd staan op de Nymex, CBOT, ICE Futures US, CME en LME. Bron: Bloomberg 13 augustus Bij de edelmetalen maakte goud pas op de plaats. De prijs van het gele metaal blijft al geruime tijd schommelen rond de grens van 1300 dollar per troy ounce. Goud werd sinds begin dit jaar (in dollar) al 22 procent goedkoper. Opmerkelijk is dat goud helemaal niet reageerde op de recente dollarzwakte. De EUR/USD is in amper een maand tijd gestegen van 1,28 naar bijna 1,34. Over dezelfde periode daalde de dollarindex, die de waarde van de Amerikaanse munt tegen 6 andere valuta afzet van 85 naar 81. De correlatie tussen goud en de dollar fors is de voorbije maanden sterk afgenomen. Op korte termijn wordt het sentiment op de goudmarkt nog steeds bepaald door de uitstroom uit fysiek gedekte goudtrackers. Op basis van voorlopige cijfers verkochten investeerders in juli via trackers 59 ton goud. Dit brengt het totaal sinds begin dit jaar op 667,5 ton of in relatieve termen 24 procent van de hoeveelheid die begin dit jaar onder beheer was. Wanneer de totale productiekost in aanmerking wordt genomen (dit is de zogenaamde total sustainability kostendefinitie van de World Gold Council om de productie en reserves op het huidige peil te houden), zijn de meeste goudmijnen aan de huidige prijs verlieslatend of in het beste geval marginaal winstgevend. In bijna alle recente kwartaalrapporten staat dan ook hetzelfde te lezen: extra kostenbesparingen, een drastische reductie van de overheadkosten, uitstel van geplande uitbreidingen en lagere kapitaal- en exploratieuitgaven. Het groeimodel van verschillende goudbedrijven komt daardoor op losse schroeven te staan wat uiteraard weinig goeds voorspelt voor de toekomstige productie. Een ander opmerkelijk neveneffect van de lagere goudprijs is de forse daling van de hoeveelheid goud die wordt aangeboden voor recyclage. Het gaat hierbij dan vooral om juwelen. De World Gold Council verwacht voor 2013 een afname met 300 ton, bijna een vijfde lager dan de 1600 ton die vorig jaar werd gerecycleerd. Zilver presteerde vorige week een stuk beter met een prijsstijging van 3,3 procent. Uit cijfers van de U.S. Mint bleek dat de verkoop van zilveren munten nooit eerder zo hoog was. Zo gingen in juli meer dan 4,4 miljoen American Eagle zilvermunten van 1 ounce over de toonbank, 93,4 procent meer dan een jaar eerder. Tussen januari en juli werden al 29,45 miljoen zilvermunten verkocht ligt daarmee op schema om het recordjaar 2011 te overtreffen. Een troy ounce platina en palladium werden respectievelijk 3,8 en 1,4 procent duurder. De hoeveelheid platina onder beheer van de trackers die in het fysieke edelmetaal investeren, klom sinds begin dit jaar al 50 procent hoger en bereikte vorige week een recordniveau van 68,84 ton. Bronnen: Bloomberg, WGC, Mineweb (5/8-9/8) In het kort: De basismetalen konden profiteren van beter dan verwachte cijfers over de Chinese uitvoer. De Chinese export steeg in juli met 5,1 procent tegenover een verwachte toename met 2 procent. De groei van de industriële productie lag met 9,7 procent eveneens boven de consensusprognose van 9 procent. Ook de belofte van de Chinese autoriteiten om de economische groei te stimuleren en de aantrekkende macro-economische indicatoren in de Verenigde Staten droegen bij aan het positieve sentiment. Koper liet zich opmerken met een prijsstijging van 5 procent dank zij een hogere Chinese import. Nikkel en lood lieten zich evenmin onbetuigd met een klim van respectievelijk 5,6 en 5,5 procent. Met uitzondering van soja, dat 0,5 procent duurder werd, doken de granenprijzen lager in afwachting van het maandelijkse WASDE-rapport van het Amerikaanse Ministerie van Landbouw (USDA)dat deze week gepubliceerd wordt. Het is het eerste rapport dit seizoen op basis van veldobservaties terwijl de vorige schattingen op basis van weermodellen en prognoses waren. Ook de schattingen over de benutting van de landbouwoppervlakte zullen scherper worden bijgesteld. Dit maakt dat de conclusies van het USDA met meer dan gewone aandacht zullen worden gevolgd. Tarwe moest vorige week al 4,1 procent prijsgeven terwijl maïs 2,2 procent achteruitboerde. Het USDA stelde in haar rapport van vorige maand recordopbrengsten van zowel soja als maïs voorop in de Verenigde Staten. Daardoor zal de mondiale sojavoorraad dit jaar met een vijfde toenemen terwijl de maïsvoorraden zelfs het hoogste niveau in 13 jaar zullen bereiken. Met de kwaliteit van de planten zit het eveneens goed al blijven deze door de late zaaiperiode dit voorjaar wel kwetsbaar voor een eventueel vroeg invallende vorstperiode in september en oktober. Eerder op de week viel de sojaprijs terug naar het laagste peil sinds januari Maïs werd dit jaar al 34 procent goedkoper en kost nu even veel als in september Bij tarwe staan de prijzen onder druk door een hogere export van Rusland en Oekraïne. Op de energiemarkten daalden de prijzen van een vat ruwe olie voor levering in september maar de goede cijfers uit China en een opwaartse bijstelling van de vraag door het Internationaal Energie Agentschap (IEA) hielden de verliezen op weekbasis beperkt. Een vat Brent uit de Noordzee werd 1,9 procent goedkoper en bij de Amerikaanse WTI variant bleef het verlies beperkt tot 0,9 procent. De Chinese invoer van ruwe olie steeg vorige maand met 20 procent op jaarbasis naar 26,11 miljoen ton. Het IEA verhoogde haar prognose voor de vraag naar OPEC-olie van 29,6 naar 29,8 miljoen vaten per dag. Het kartel produceerde vorige maand minder ruwe olie door productieonderbrekingen in met name Libië en Irak. Aardgas werd opnieuw 3,5 procent goedkoper. Door de lagere vraag, een gevolg van het milde weer, zijn de gasvoorraden in de VS de voorbije weken sneller toegenomen dan verwacht. Bronnen: Bloomberg, Reuters, Dow Jones Newswires, USDA, IEA (5/8-9/8) 3

4 Marktfocus Waardering Facebook: vind ik niet meer leuk Turbo s & Trading 379, 13 augustus 2013 Active Hedge Group: De Active Hedge groep bestaat uit een aantal ervaren beroepshandelaren die gedurende beursuren in contact zijn met vele beleggers over de ontwikkelingen op de (Nederlandse) beurs. Op basis van het laatste nieuws, (kwartaal) cijfers, volatiliteit en Technische Analyse selecteert Active Hedge wekelijks een trending topic uit de beleggerswereld. Facebook is weer terug bij af. De kwartaalcijfers van 24 juli werden juichend ontvangen door beleggers en binnen twee weken liep het aandeel maar liefst 40% op. De uitgiftekoers van $38,- werd daarbij weer aangetikt. Nu is natuurlijk de grote vraag of die prijs dit keer wel de echte waarde van het aandeel weerspiegelt of dat er nog steeds een hoop fantasie in de koers zit. IPO bittere teleurstelling Op 18 mei 2012 was de eerste handelsdag van het social network aandeel. De verwachtingen waren hooggespannen, maar liepen uit op een flinke teleurstelling. Na flinke schommelingen in de koers werd in september een laagste koers van $17,55 neergezet. Facebook was uit de gratie bij beleggers en veel investeerders van het eerste uur kozen eieren voor hun geld (of eigenlijk: geld voor hun aandelen). De grootste zorg omtrent Facebook was dat CEO Zuckerberg en zijn mannen moeite zouden hebben om aan te haken bij de snel groeiende markt van mobiele advertenties. Mede gedreven door het positieve beursklimaat kon Facebook nadien wel herstellen tot rond de $25,- vlak voor de publicatie van de kwartaalcijfers eind juli. Koersreactie: +40% in twee weken Oprichter Mark Zuckerberg heeft herhaaldelijk laten weten teleurgesteld te zijn in de ontwikkeling van de koers van het aandeel, maar voegde daar altijd aan toe dat zijn focus gericht zal blijven op het zo goed mogelijk uitbouwen van de site, zodat de inkomsten daarna vanzelf zullen komen. Het lijkt erop dat de man die, vanwege zijn leeftijd (29), nogal wat twijfels over zijn zakelijk instinct oproept nu eindelijk het gelijk aan zijn zijde krijgt. Mobiele inkomsten door het dak De twijfels die beleggers eerder dit jaar hadden over het verdienmodel aangaande de mobiele advertenties zijn in één keer verdwenen. Facebook maakte bekend het tweede kwartaal maar liefst $656 miljoen inkomsten hieruit te hebben gerealiseerd. Begin 2012 was dit nog nul. Maar liefst 41% van de totale reclameinkomsten wordt nu gegenereerd via smartphones en tablets. Even wat feitjes op een rij over de tweede kwartaalcijfers: De omzet (vergeleken met Q2 2012) groeide van $1,18 mrd naar $1,81 mrd (+53%). De groei van de omzet versnelde ook nog eens, van 38% naar 53%. Facebook verdiende in het tweede kwartaal $0,13 per aandeel. Een jaar geleden werd er nog een verlies van $0,08 per aandeel gemaakt. Een belangrijk omkeerpunt lijkt bereikt. Het aantal maandelijkse actieve gebruikers steeg naar 1,15 mrd en de gemiddelde opbrengst per gebruiker steeg 26% naar $1,60. Google grootste concurrent Facebook is in staat gebleken goed mee te kunnen komen op de markt voor mobiele advertenties. Grootverdiener hier is Google, dat 52% van deze markt in handen heeft. Volgens de Amerikaanse researcher,emarketer kan Facebook dit jaar meer dan $2 mrd aan mobiele advertentieomzet behalen. Dat zou Facebook s marktaandeel op deze markt doen stijgen van 5 naar 13%. De mobiele advertentiemarkt zelf wordt verondersteld jaarlijks met 14% te groeien. Facebook en Google-Plus De toekomst voor Facebook ziet er goed uit nu de reclameinkomsten uit smartphones en tablets veel hoger zijn dan verwacht. De koerswaardering is daar echter al flink op vooruit gelopen. Facebook is druk doende met nieuwe apps (o.a. video mogelijkheden) om haar users dichter aan de borst te drukken. Het merk is ijzersterk en in Azië en Afrika liggen nog volop mogelijkheden, maar het moet wel allemaal nog gebeuren. De logische concurrenten zijn natuurlijk Twitter en LinkedIn, maar het grootste gevaar komt waarschijnlijk toch van Google. Google heeft haar eigen social network eind 2011 opgezet (Google Plus) en hoewel men daar in eerste instantie weinig van verwachtte, blijkt dat nu toch heel goed te lopen. Vooral op smartphones en tablets is Google-Plus heel gebruikersvriendelijk. Google zit inmiddels op 343 miljoen users (Facebook heeft 1,1 miljard klanten, waarvan rond de 700 miljoen dagelijkse gebruikers) en heeft in combinatie met Youtube, Google Maps en haar zoekmachine een gouden combinatie in handen. Het zal een spannende strijd worden tussen de social networkgiganten en Facebook doet in ieder geval volop mee. Conclusie: Facebook is goed op weg zijn doelen te realiseren. Een groot gedeelte van de fantasie lijkt nu werkelijkheid te worden en dat zien we nu terug in de koers. Door middel van turbo s kunt U bij RBS een positie innemen in zowel Facebook, Google als LinkedIn. Nico Inberg. Inberg heeft geen positie in de in dit artikel genoemde aandelen. 4

5 Turbo s & Trading 379, 13 augustus 2013 Beëindiging Fysiek Goud Tracker per 2 september 2013 De Fysiek Goud Tracker zal per 2 september 2013 worden beëindigd. De kosten die worden gemaakt met betrekking tot dit product kunnen niet worden gedekt door de opbrengsten van de beheersvergoeding. Beleggers die de Fysiek Goud Tracker in hun beleggingsportefeuille hebben kunnen dit product tot sluiting van de beurs op 27 augustus 2013 via de Euronext Amsterdam verkopen tegen de door RBS afgegeven biedprijs. Indien u de Overzichten Fysiek Goud Tracker na 27 augustus nog in portefeuille heeft zal het product automatisch contant afgewikkeld worden waarbij de opbrengst door de bank of broker op de rekening van de belegger gestort zal worden. De waarde wordt dan per 28 augustus 2013 vastgesteld en de verwachting is dat het bedrag per 2 september 2013 wordt uitgekeerd aan de houders van de Fysiek Goud Tracker. Meer informatie vindt u Overzicht markten AEX 1,1% 375, Top 5 Stijgers Turbo s en Boosters ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Zilver Booster Long NL ,95% 203,90% Sinds 1 jul 2013 Goud Booster Long NL ,84% 138,30% Sinds 11 jul 2013 Zilver Turbo Long NL ,23% 92,03% Sinds 11 jul 2013 Zilver Booster Long NL ,88% -21,90% Sinds 16 mei 2013 Zilver Turbo Long NL ,96% 82,93% Sinds 2 jul Bund Future 0,2% 142,28 142,4 142,3 Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Mongolië Certificaat NL ,85% -83,00% Sinds 26 apr 2011 Silver Mining Certificaat NL ,13% 55,03% Sinds 1 dec 2006 NYSE Arca Gold Bugs Certificaat DE ,50% 143,40% Sinds 20 sept 2001 Zilver Certificaat NL ,10% 260,00% Sinds 20 aug 2003 Peru Certificaat NL ,17% -8,11% Sinds 24 sept 2007 Figuur 4. Top 5 stijgers periode 2 augustus t/m 9 augustus Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bieden laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: Bron: RBS, 13 augustus Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX Brent Crude Oil Future Bund Future EUR/USD Goud Figuur 5. Overzicht Volume/Omzet, periode 2 augustus t/m 9 augustus Bron: RBS, 13 augustus Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX 1,23 Brent Crude Oil Future 1,53 Bund Future -15,74 EUR/USD -4,30 Goud 1,60 Figuur 6. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 13 augustus Bron: RBS, 13 augustus Top 10 meest verhandelde Certificaten: vorige week en All-Time Vorig week ISIN code All-Time ISIN code 1 Brent Crude Oil Future Certificaat NL Water Certificaat NL India Certificaat NL Agribusiness Certificaat NL Indonesie Certificaat NL Goud Quanto Certificaat NL Goud Certificaat NL BRIC II Certificaat NL Water Certificaat NL Emerging 11 Certificaat NL AEX Total Return Certificaat NL AEX Certificaat NL Rusland Certificaat NL RICI Enhanced Quanto Certificaat NL Zilver Certificaat NL Emerging Markets SRI Certificaat NL Mongolië Certificaat NL India Certificaat NL Silver Mining Certificaat NL BRIC Certificaat NL Figuur 7. Top 10 bestsellers Certificaten, periode 2 augustus t/m 9 augustus 2013 en All Time. Bron: RBS, 13 augustus ,3 142,2 142,2 142,1 142,1 142,0 EUR/USD 0,5% 1,3343 1,350 1,345 1,340 1,335 1,330 1,325 1,320 1,315 Brent Crude Olie Future 0,7% 108,22 109,0 108,5 108,0 107,5 107,0 106,5 106,0 105,5 Figuur 8. De prestaties van belangrijke markten van 2 augustus t/m 9 augustus Bron: Bloomberg, 13 augustus

6 Turbo s & Trading 379, 13 augustus 2013 Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland [plc. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan rbs.nl/markets wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macroeconomische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website nl. Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland plc of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale wet- en regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van de Prudential Regulation Authority en de Financial Conduct Authority en haar activiteiten in Nederland vallen onder het gedragstoezicht van de Autoriteit Financiële Markten. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO en BOOSTER zijn merknamen van The Royal Bank of Scotland Group plc. Disclaimer Technische Analyse & Turbo Tip / Grondstoffen Weekoverzicht / Marktfocus Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. ("BTAC") en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker TAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Het onderdeel Grondstoffenweekoverzicht wordt verzorgd door Falesia bvba ("Falesia") en uitgebracht door RBS. Koen Lauwers is bestuurder van Falesia en is een onafhankelijk analist. RBS en Falesia zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Falesia in ruil voor een financiële vergoeding de grondstoffen weekoverzichten verzorgd. De grondstoffen weekoverzichten van Falesia zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies (de grondstoffen weekoverzichten en de technische analyses worden hierna gezamelijk de "artikelen" genoemd). Het onderdeel Marktfocus wordt verzorgd door Active Hedge Group B.V. en uitgebracht door RBS. De in dit document opgenomen standpunten en vooruitzichten zijn door Active Hedge Group B.V. gegeven in haar hoedanigheid van onafhankelijk analist. RBS en Active Hedge Group B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Active Hedge Group B.V. in ruil voor een financiële vergoeding analyses verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De analyses van Active Hedge Group B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de artikelen genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door respectievelijk BTAC gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist, door Koen Lauwers gegeven in zijn hoedanigheid als intermarket analist en door Active Hedge in hun hoedanigheid als onafhankelijk analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de artikelen. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de artikelen van of namens respectievelijk BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de artikelen van BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon.". 6