Na risico melt-down nu een melt-up?

Transcriptie

1 RBS Markets Nummer 388, 15 oktober 2013 Turbo s & Trading Stem nu op Nico Bakker voor de Gouden Stier voor Beleggingsexpert 2013! Stem hier Technische Analyse Bel20 Index - Technisch goed gemutst P2 Tradesuggestie Kansen bij de granen Na risico melt-down nu een melt-up? Als de Amerikanen er in slagen een mogelijke melt-down bij een default te vermijden en eindelijk de budgeten schuldenplafondcrisis oplossen is het goed mogelijk dat Europese markten het jaar 2013 positief gaan afsluiten. Hier zijn meer redenen voor dan alleen mogelijk positief nieuws uit de V.S. P3 Marktfocus Zin en onzin van de Debt Ceiling P4 1 Europa s herstel zet door. RBS verwacht dat de Europese economische groei volgend jaar stijgt naar 1%, gedreven door toenemende export naar de V.S. (waar een groei van 2,5% wordt verwacht). Deze groei in combinatie met verbeteringen in de periferie, afnemend politieke risico en minder bezuinigingen zullen het vertrouwen doen toenemen.* 2 Stresstests gaan voor minder stress zorgen. De stresstests van banken door de ECB zullen het vertrouwen in de banken uiteindelijk doen toenemen. Daarnaast komen banken volgend jaar onder toezicht van de ECB en verbeteren de kapitaalratio s van banken om tegemoet te komen aan de vereisten van Basel III. Hoe gezonder de banken, hoe groter de kans dat banken weer meer gaan uitlenen. Terug van weggeweest Door zorgen over het schuldenplafond, tapering en mogelijke impact van de Duitse verkiezingen hebben veel beleggers de laatste maanden risicovolle posities afgebouwd. Hoe meer zorgen van deze lijst weggestreept kunnen worden, hoe meer deze beleggers terugkeren op de markt. Alles is relatief Door bovengenoemde factoren, in combinatie met mogelijke tapering aan de horizon, begint Europa er langzamerhand relatief aantrekkelijk uit te zien. De aandelenindices van de V.S. staan inmiddels al ruim boven de niveau s van voor de crisis, terwijl de EURO STOXX 50 index op dit moment nog ongeveer 33% lager noteert dan in 2007 (Bloomberg, ) Grootste risico s op dit moment zijn dat er toch geen oplossing komt (op het moment van schrijven is er nog geen overeenkomst) en de aloude vraag of bovenstaande informatie niet al ingeprijsd is... Heeft u een vraag over dit onderwerp dan hoor ik graag van u. U kunt mailen naar beleggen@rbs.com of een bericht sturen op Twitter. *Melt-up: going all-in into year-end, Bloomberg, 14 oktober Help Nico Bakker aan een Gouden Stier! Na een voorronde waarbij gekozen kon worden tussen 40 experts, zijn er nu 5 kandidaten over voor de Gouden Stier voor Beleggersexpert En een daarvan is Nico Bakker... Klik hier om op Nico Bakker of een van de andere kandidaten te stemmen. 1

2 Technische Analyse Bel20 Index - Technisch goed gemutst De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar De ondertoon op het Belgische speelveld is zeer positief. Zowel objectief als subjectief zijn alle voorwaarden voor een uptrend aanwezig en zichtbaar. Maar toch is ook een lichte waarschuwing op zijn plaats. Ik ga de weekchart uitgebreid met u bespreken en u de juiste strategie voorschotelen. Al geruime tijd is er sprake van een stijgende trendfase. Medio 2012 passeerde de koers opwaarts de gemiddeldelijn en is er sindsdien niet meer onder geweest. De stieren klimmen Weekgrafiek Bel20 Index in het algemeen gestaag op richting het noorden. Met hier en daar een uitstapje richting de dynamische trendlijn, ofwel sleepkabel. Deze uitstapjes zijn overigens niet meer dan gezonde correcties van de beer. De serie hogere toppen en hogere bodems boven de oplopende sleepkabel en tegelijkertijd een RSI boven de 50-lijn wijzen allemaal in de richting van de bulls. Momenteel is een nieuwe actiebeweging binnen de uptrend gaande. Op afgerond 2670 is onlangs gebodemd, waarna de uptrend werd vervolgd. De stieren zijn in een rap tempo opgeklommen richting de recente top op afgerond Maar daar blijft de koers wat hangen. Ik zie lichte haperingen van de stier. Er worden wel witte candles geproduceerd, maar deze ogen erg mager en noteren bovendien onder de top op Het uitnemen van dit kantelpunt is wel een logische stap binnen de uptrend. In dat geval is er sprake van een opwaartse impuls en krijgen de bulls ruimte om flink door te stijgen met 3224 als volgende koersdoel. Echter, hou de kleur van de candle wel goed in de gaten. Bij overtuigende zwarte candles onder 2865 is een extra aanloopje aannemelijk. Correctieve tikken van de beer zijn toegestaan tot uiterlijk 2669, de bodem fractioneel boven de sleepkabel. Al met al een positief ogende chart met heldere kantelpunten. Trendvolgende beleggers hanteren de kopen op zwakte strategie, dat betekent aankopen doen bij een nieuwe hogere bodem. Ook kan een uitbraak scenario worden gevolgd, waarbij aankopen worden gedaan bij koersvorming boven de 2864 weerstand. Succes! Figuur 1. Weekgrafiek Bel20 index Inc. Bron: BTAC Visuele Analyse, 15 oktober

3 Tradesuggestie Kansen bij de granen Wie is Koen Lauwers: Koen Lauwers heeft een Master in de Handelswetenschappen afgerond aan de Hogeschool- Universiteit Brussel en is sinds 1999 actief als onafhankelijk financieel analist. Koen doet research voor de beleggingssector en is met name gespecialiseerd in de grondstoffenmarkten. Hij werkt op zelfstandige basis voor verschillende opdrachtgevers in de Benelux. Het Amerikaanse Ministerie van Landbouw (USDA) werd op vrijdag 11 oktober geacht om het WASDE-rapport (World Agricultural Supply and Demand Estimates) te publiceren. In dit rapport worden maandelijks de schattingen wat betreft vraag en aanbod van een aantal landbouwgrondstoffen geactualiseerd. Als gevolg van de impasse rond de verhoging van het Amerikaanse schuldenplafond werd de publicatie van het WASDE-rapport echter geannuleerd. Afhankelijk van de politieke evolutie rond de schuldlimiet zal het rapport ofwel later deze maand ofwel helemaal niet worden gepubliceerd. Het meest aannemelijke scenario is dat oktober gewoon wordt overgeslagen en dat er pas op 8 november een nieuwe editie komt. Ten minste als Democraten en Republikeinen er tegen dan wel uit zijn. Het gemis aan nieuwe productieschattingen laat met name de participanten op de granenmarkten enigszins verweesd achter omdat deze in de huidige oogstperiode extra goed in de gaten worden gehouden. De Verenigde Staten zijn de grootste producent van maïs en soja en tegelijk ook de belangrijkste uitvoerder van tarwe. We wezen er in een eerder weekoverzicht al op dat binnen de voedselindex van de Food and Agriculture Organisation (FAO) de sub-index van de granen is teruggevallen naar het laagste niveau sinds augustus Binnen de granenfamilie is de situatie wel enigszins verschillend. Het vooruitzicht op een hogere opbrengst in de Verenigde Staten en een lagere vraag naar ethanol liet de maïsprijs naar het laagste peil in meer dan 3 jaar terugvallen. Maïs werd sinds begin dit jaar al 36 procent goedkoper. Soja vergaat het relatief gezien iets beter met een verlies van amper 9 procent. Toch is de fundamentele vraag- en aanbodsituatie van soja evenmin erg gunstig. De sojaprijs bereikte vorig jaar een recordniveau en daarom werd er ook veel soja geplant om te profiteren van de gunstige prijzen. Het gevolg is dat de productie zowel in de Verenigde Staten als Latijns-Amerika sterk zal toenemen. Het USDA ging in haar vorige prognose (september) uit van een stijging van de globale sojaproductie met 5,3 procent naar 281,7 miljoen ton. Uit een rondvraag van Bloomberg News bij 17 landbouwanalisten blijkt bovendien dat de globale sojavoorraden na het lopende oogstjaar met 16 procent zullen toenemen naar het hoogste niveau ooit. Ook tarwe moest dit jaar al 8 procent prijsgeven maar het gewas is de voorbije 3 maanden wel 10 procent duurder geworden. Eerder deze maand verlaagde de FAO haar prognose voor de globale tarweproductie met 5,2 miljoen ton naar 704,6 miljoen ton. De consensusprognose voor de geplande publicatie van het WASDE-rapport ging bovendien uit van een verlaging van de verwachte voorraden met iets meer dan 3 procent. In de Verenigde Staten is er voorlopig geen vuiltje aan de lucht wat de verwachte tarwe-opbrengst betreft maar in andere belangrijke productieregio s is de situatie iets minder rooskleurig. Rusland en Oekraïne, ook wel de graanschuur van de wereld genoemd, hadden vorige maand te kampen met overvloedige neerslag. Daardoor zal er veel minder wintertarwe worden gezaaid dan aanvankelijk werd verwacht. De Russische Grain Union stelde haar prognose voor landbouwoppervlakte die zal worden gebruikt voor het verbouwen van tarwe neerwaarts bij van 16,4 miljoen hectare naar 13 miljoen hectare, een daling met meer dan een kwart. In Oekraïne zou de afname zelfs tot 30 procent kunnen oplopen. Een lagere productie in Rusland en Oekraïne is in principe goed nieuws voor de Verenigde Staten omdat importeurs dan meer Amerikaans tarwe moeten kopen. Daarnaast heeft ook het productiepotentieel in Latijns-Amerika een deuk gekregen door vorst tijdens de voorbije winter in het zuidelijk halfrond (onze zomerperiode). Zo heeft Argentinië al zwel de geschatte landbouwoppervlakte voor tarwe als de oogstprognose verlaagd. De nieuwe schattingen van de Buenos Aires Grains Exchange bedragen nu 3,6 miljoen hectare en 8,8 miljoen ton tegenover respectievelijk 3,9 miljoen hectare en 9,8 miljoen toen eerder. In Australië verwachten de Australian Crop Forecasters dit oogstjaar een goede nominale opbrengst maar de instelling sprak wel haar bezorgdheid uit over de lage proteïneniveaus. Dit zou betekenen dat er weliswaar voldoende tarwe is maar wel van lage kwaliteit. De oogst is nog maar net begonnen zodat deze evolutie nog dient opgevolgd te worden. Op iets langere termijn oogt de situatie bij tarwe dus gunstiger dan bij de andere graangewassen maar het is belangrijk om te benadrukken dat er op korte termijn geen sprake is van schaarste. Een andere risicofactor is het steeds grotere prijsverschil met maïs. Door de prijsdaling bij maïs gecombineerd met een hogere tarweprijs is de spread tussen beide toegenomen naar 2,6 dollar, het hoogste cijfer sinds september Lees verder op pagina 5 3

4 Marktfocus Zin en onzin van de Debt Ceiling De afgelopen weken stonden in het teken van het verhogen van het Amerikaanse schuldenplafond. Het probleem met de tijdelijke sluiting van overheidsdiensten valt in het niet bij de gevolgen die het niet verhogen van de zogenaamde debt ceiling hebben. Vandaag, dinsdag 15 oktober, heeft de Amerikaanse politiek nog twee dagen de tijd om het schuldenplafond te verhogen. Een aantal waar- en onwaarheden over de debt ceiling heb ik voor u uitgezocht. Waarom is er een debt ceiling? Het schuldenplafond is het totale bedrag wat de Amerikaanse regering kan lenen om te voldoen aan haar verplichtingen. Het schuldenplafond is ingesteld in Destijds maakte men zich grote zorgen over de betaalbaarheid van inmenging in het aanvankelijk Europese conflict. Het Amerikaanse Congres heeft toen een limiet ingesteld tot hoever de regering mocht lenen. Inmiddels is die limiet al 78 keer verhoogd, dus iets nieuws is het niet. Momenteel staat de limiet op $16.7 biljoen maar die grens is eigenlijk al in mei bereikt. Waarom is het nu dan anders? De politieke machtsverhoudingen in de VS maken de onderhandelingen ingewikkeld. De Democraten hebben de meerderheid in de Senaat en de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden (House) waardoor nieuwe wetgeving maar moeilijk tot stand komt. Daarbij komt dat president Obama niet verkozen kan worden en zich dus onafhankelijker opstelt. De Republikeinen op hun beurt hebben een agressieve rechtervleugel, de zogenaamde Tea Party (genoemd naar de protestbeweging in Boston in 1773, toen men protesteerde tegen de thee-belastingen van de Engelse regering) die koste wat kost de overheidsbestedingen omlaag wil hebben en van Obama s ziektekostenverzekering (Obamacare) af wil. Is op 17 oktober het geld op? Niet helemaal, volgens minister van Financiën Jack Lew is er op die dag nog $30 miljard beschikbaar. Dagelijks spenderen de VS echter $60 miljard. Natuurlijk komt er ook geld binnen via belastinginkomsten, maar dat is niet genoeg om aan alle verplichtingen te voldoen. De rente op de staatsobligaties zal men nog wel even betalen, eerst wordt er waarschijnlijk gekort op de uitkeringen, sociale voorzieningen en ambtenarensalarissen. Het Ministerie van Financiën kan hierdoor tijd rekken en hopen dat er alsnog snel een akkoord komt. Wanneer wordt het echt problematisch? Dat is natuurlijk moeilijk te zeggen, maar op het moment dat de financiële markten in de gaten krijgen dat men niet snel een oplossing komt is de beer los. De beurzen hebben in aanloop naar deze week een milde correctie te verwerken gekregen. Partijen gingen zich indekken voor het geval het onmogelijke mogelijk wordt. Uiteindelijk zal er wel een deal komen, maar de schade is dan al aangericht: de geloofwaardigheid van het Amerikaanse financiële systeem staat op het spel. Investeerders gaan hun geld terughalen uit de VS wanneer er langere tijd onzekerheid blijft en hierdoor kan de dollar in waarde dalen en de Amerikaanse rente stijgen. En een stijgende rente, daar zit niemand op te wachten. De kans op een default (wanbetaling) van de Amerikaanse overheid is wellicht even groot als de kans dat u de jackpot in de staatsloterij wint. Te verwaarlozen dus, maar toch, de kans is er. Financiële partijen moeten er toch rekening mee houden en hoe meer de deadline nadert, hoe zenuwachtiger de beurzen worden. Hoe ging het in 2011? In de zomer van 2011 zakten de beurzen 20% in een vergelijkbare situatie. Uiteindelijk werd de debt ceiling verhoogd, maar het had heel wat voeten in aarde. Goudspeculanten kunnen het zich misschien nog goed heugen, de goudprijs steeg tot boven de $1900. Met de ervaring van 2011 wordt er nu dus anders gekeken naar de stand-off tussen Democraten en Republikeinen. De aandelenmarkt is een kleine 5% gezakt en de goudprijs reageert niet of nauwelijks. Het lijkt er dus op dat de markten denken dat het wel weer met een sisser af zal lopen. Meest logische oplossing De meest voor de handliggende oplossing is dat de Amerikanen dat hele schuldenplafond afschaffen. De regering krijgt immers een mandaat voor uitgaven, maar vervolgens niet de mogelijkheid om het geld ervoor te Active Hedge Group: De Active Hedge groep bestaat uit een aantal ervaren beroepshandelaren die gedurende beursuren in contact zijn met vele beleggers over de ontwikkelingen op de (Nederlandse) beurs. Op basis van het laatste nieuws, (kwartaal)cijfers, volatiliteit en Technische Analyse selecteert Active Hedge wekelijks een trending topic uit de beleggerswereld. lenen. Dat is krankzinnig, maar de politiek zal zich dit speeltje niet laten afnemen. Voorlopig zal het dus wel uitdraaien op een tijdelijke ontheffing van een week of zes, zoals eind vorige week het laatste plan was, om extra tijd voor nieuwe onderhandelingen te kopen. Ondertussen kijkt de rest van de wereld hoofdschuddend toe hoe s werelds rijkste land gegijzeld wordt door haar politici. Turbo VIX Voor wie wil inspelen op nog meer onzekerheid is een turbo VIX aan te raden. De volatiliteit (beweeglijkheid van de beurzen) schommelt het hele jaar al tussen de 13 en de 16, maar is recentelijk opgelopen tot rond de 20. Volgens sommige doemdenkers zou een eventueel wanbetalen van de VS kunnen leiden tot een crisis die erger is dan die van En toen stond de volatiliteit op 80. Let wel op, de VIX Turbo wordt gesteld op de future en deze kan al vooruitlopen op de VIX index! Nico Inberg Zie voor meer informatie over de werking, kosten en risico's van VIX Future Turbo's de VIX Future Turbo factsheet en het prospectus. 4

5 Tradesuggestie Vervolg van pagina 1 / Kansen bij de granen Tijdens de voorbije 5 jaar bedroeg de spread gemiddeld 1,11 dollar. Het gevaar bestaat dat de vraag naar tarwe voor veevoeder zal dalen ten voordele van het goedkopere maïs. Op basis van de meest recente cijfers van 30 september nam de tarweconsumptie in de 3 maanden tot 31 augustus nog met 10 procent toe. Tarwe Future Turbo Long* Isin-code : NL Munt : EUR Financieringsniveau : 538 Referentieprijs : 687 Stop-loss : 592 Hefboom : 4,42 Koers : 11,14/11,29 De onderliggende waarde van deze Turbo Long is het termijncontract voor levering in december. Het verschil tussen de stoploss en de referentieprijs bedraagt 16 procent. We merken op dat de cijfers die zijn van maandag 14 oktober en dat de stop-loss de 15e van elke maand wordt aangepast. Sojabonen Future Turbo Short* Isin-code : NL Munt : EUR Financieringsniveau : 1641,11 Referentieprijs : 1271,26 Stop-loss : 1479 Hefboom : 3,45 Koers : 27,05/27,25 Bij deze Turbo Short wordt november als referentiefuture gebruikt. De stop-loss bevindt zich iets meer dan 16 procent boven de referentieprijs en ook hier wordt dit niveau de 15e aangepast. Wie het risico wil verkleinen, kan terecht bij de Turbo Short met ISIN-code NL waar het verschil tussen stop-loss en de actuele sojaprijs 23 procent bedraagt. *(cijfers 14 oktober) Bronnen: Bloomberg, USDA, FAO (7/10-11/10) Zie voor meer informatie over de werking, kosten en risico's van Turbo's op grondstoffen de "Turbo's op Grondstoffen" brochure en het prospectus. 5

6 Overzichten Top 5 Stijgers Turbo s en Boosters ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Zilver Booster Short NL ,78% 30,11% 23 sep 2013 Goud Booster Short NL ,19% 114,50% 23 sep 2013 DAX Booster Long (Open End) NL ,00% 97,24% 16 sep 2013 Goud Turbo Short NL ,17% 61,67% 23 sep 2013 Zilver Turbo Short NL ,06% 15,30% 23 sep 2013 Overzicht markten AEX 0,0% 376, Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Indonesië Certificaat NL ,66% 86,53% 24 apr 2006 India Total Return Certificaat NL ,67% -7,00% 2 dec 2005 Polen Certificaat NL ,54% -11,59% 29 jan 2007 Nikkei 225 Quanto Certificaat DE ,34% 4,27% 15 feb 2001 India Certificaat NL ,03% 85,18% 26 feb 2004 Figuur 2. Top 5 stijgers periode periode 7 oktober t/m 14 oktober Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: Bron: RBS, 15 oktober Bund Future -0,1% 139,79 141,5 141,0 Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX Brent Crude Oil Future Bund Future EUR/USD Goud Figuur 3. Overzicht Volume/Omzet, periode 7 oktober t/m 14 oktober Bron: RBS, 15 oktober Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX 2,20 Brent Crude Oil Future 3,41 Bund Future -51,29 EUR/USD -6,17 Goud 2,87 Figuur 4. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 15 oktober Bron: RBS, 15 oktober ,5 140,0 139,5 139,0 138,5 138,0 EUR/USD -0,1%1,3543 1,364 1,362 1,360 Top 10 meest verhandelde Certificaten: vorige week en All-Time Vorig week ISIN code All-Time ISIN code 1 Zilver Quanto Certificaat NL Water Certificaat NL Vietnam Certificaat NL Agribusiness Certificaat NL Zonne-energie Certificaat NL Goud Quanto Certificaat NL Turkije Certificaat NL BRIC II Certificaat NL BRIC Certificaat NL Emerging 11 Certificaat NL Zilver Certificaat NL AEX Certificaat NL Eco Certificaat NL RICI Enhanced Quanto Certificaat NL Goud Certificaat NL Emerging Markets SRI Certificaat NL RICI Enhanced Quanto Certificaat NL India Certificaat NL Goud Quanto Certificaat NL BRIC Certificaat NL Figuur 5. Top 10 bestsellers Certificaten, periode 7 oktober t/m 14 oktober 2013 en All Time. Bron: RBS, 15 oktober ,358 1,356 1,354 1,352 1,350 Brent Crude Olie Future 0,9% 110,42 111,0 110,5 110,0 109,5 109,0 108,5 108,0 107,5 Figuur 6. De prestaties van belangrijke markten van 4 oktober t/m 4 oktober Bron: Bloomberg, 11 oktober

7 Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland [plc. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan rbs.nl/markets wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macroeconomische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website nl. Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland plc of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale wet- en regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van de Prudential Regulation Authority en de Financial Conduct Authority en haar activiteiten in Nederland vallen onder het gedragstoezicht van de Autoriteit Financiële Markten. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO en BOOSTER zijn merknamen van The Royal Bank of Scotland Group plc. Disclaimer Technische Analyse & Turbo Tip / Grondstoffen Weekoverzicht / Marktfocus Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. ("BTAC") en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker TAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Het onderdeel Grondstoffenweekoverzicht wordt verzorgd door Falesia bvba ("Falesia") en uitgebracht door RBS. Koen Lauwers is bestuurder van Falesia en is een onafhankelijk analist. RBS en Falesia zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Falesia in ruil voor een financiële vergoeding de grondstoffen weekoverzichten verzorgd. De grondstoffen weekoverzichten van Falesia zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies (de grondstoffen weekoverzichten en de technische analyses worden hierna gezamelijk de "artikelen" genoemd). Het onderdeel Marktfocus wordt verzorgd door Active Hedge Group B.V. en uitgebracht door RBS. De in dit document opgenomen standpunten en vooruitzichten zijn door Active Hedge Group B.V. gegeven in haar hoedanigheid van onafhankelijk analist. RBS en Active Hedge Group B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Active Hedge Group B.V. in ruil voor een financiële vergoeding analyses verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De analyses van Active Hedge Group B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de artikelen genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door respectievelijk BTAC gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist, door Koen Lauwers gegeven in zijn hoedanigheid als intermarket analist en door Active Hedge in hun hoedanigheid als onafhankelijk analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de artikelen. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de artikelen van of namens respectievelijk BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de artikelen van BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon.". 7