druk zetten zal de twijfel doen toenemen dat dit uitsluitend Cyprus zal raken.

Transcriptie

1 RBS Markets Nummer 358, 19 maart 2013 Turbo s & Trading Tijdelijke spreadverlaging bij Turbo s op NL aandelen. P5 Technische Analyse KPN - In de lift... P2 Grondstoffen weekoverzicht P3 Lagere spread op de oliemarkten Russisch roulette op Cyprus De week in Turbo P4 Ontmoet RBS P6 Seminars en webinars agenda Overzichten Aan de bail-out van Cyprus, nummer 5 in de Eurocrisis, is een voorheen ongebruikte voorwaarde gesteld: ook spaarders moeten meebetalen. Dat kwam voor velen als een onaangename verrassing en de trojka lijkt zich hiermee op glad ijs te begeven. Wat kunnen de korte en lange termijn gevolgen zijn? In het initiële voorstel komt op bedragen onder de een heffing van 6,75% en op bedragen daarboven 9,9%. Na de onrust die direct na de aankondiging uitbrak werd toegezegd dat de exacte heffing nog aangepast kan worden, zo lang Cypriotische spaarders maar 5,8 miljard euro bijdragen. Het Cypriotische parlement moet nog stemmen, maar ongeacht de uitkomst is de geest uit de fles: spaarders kunnen bij bail-outs vanaf nu aangesproken worden. En alhoewel gezegd wordt dat Cyprus uniek is, weigerde Jeroen Dijsselbloem in eerste instantie om toe te zeggen dat deze maatregel niet ook bij eventuele volgende bail outs ingezet kan worden. De trojka lijkt er op gegokt te hebben dat de Cyprus (en de markt) de maatregelen accepteert en dat er geen al te negatieve gevolgen zijn voor o.a. Italië en Spanje. Wellicht werd de Trojka in deze visie gesterkt door de beperkte negatieve invloed op markten van de verkiezingsuitslag in Italië eerder dit jaar. Korte termijn aandachtpunten De uitslag van de stemming in het Cypriotisch parlement. 'Nee' kan een negatief gevolg hebben voor financiële markten, en 'Ja' zou positief zijn. Besmettingsgevaar periferie banken. Signalen dat deze maatregelen zwakkere banken in de periferie onder druk zetten zal de twijfel doen toenemen dat dit uitsluitend Cyprus zal raken. Kredietbeoordelaars: deze maatregel kan leiden tot verdere downgrades van periferie landen als kredietbeoordelaars oordelen dat dit de risico s voor deze landen vergroot met alle negatieve gevolgen vandien voor de rente s van deze landen. De eventuele hulp van Rusland. Een groot deel van het spaargeld op Cyprus heeft een Russische herkomst, dus Rusland is ook gevraagd om hulp te leveren. Kapitaalvlucht. Wat gebeurt er als de Cypriotische banken weer open gaan? Het slechtste scenario op korte termijn is dat Cyprus tegen stemt en dat de speculatie over een EMU exit van Cyprus toeneemt, totdat duidelijk is wie er dan voor de kosten opdraait. Het beste scenario is dat Cyprus (en de markt) de heffing accepteert en er geen kapitaalvlucht is. Langere termijn gevolgen Voor de langere termijn betekent deze oplossing voor een land als Italië dat de kans toeneemt dat als er een bail-out nodig is, ook Italianen zelf moeten bijdragen. In het geval van Italië is het waarschijnlijker dat dit gebeurt door een herstructuring van Italiaanse staatsobligaties, aangezien 71% hiervan in handen is van Italiaanse beleggers en de ECB. Dit betekent extra risico voor houders van staatsobligaties van periferie landen. Een ander effect is dat de kosten van een eventuele bail-out in de toekomst hoger zullen zijn, gezien de negatieve impact van wegvluchtend spaarkapitaal voor met name zwakkere banken. Op het moment van schrijven van deze nieuwsbrief lijkt de negatieve impact op financiele markten nog beperkt; maar net als met Russisch roulette is er dankzij deze maatregel voorlopig nog altijd kans op een zeer negatief scenario. Markten die door Cyprus bëinvloed worden zijn de euro/dollar, de Duitse en Italiaanse rente en (met name financiële) aandelen van periferie landen. Heeft u een vraag over dit onderwerp dan hoor ik graag van u. U kunt mailen naar beleggen@rbs.com of een bericht sturen op Twitter (twitter.com/erikmauritz). Bron: Cyprus: the world s biggest poker game, RBS, , 1

2 Technische Analyse KPN - In de lift... De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar In tegenstelling tot andere AEX hoofdfondsen is er voor KPN al maandenlang sprake van een dalende trendfase. Anders gezegd, het sentiment is behoorlijk negatief, de beren voeren de boventoon, voor trendvolgende beleggers is er niets te halen. Toch is er in de afgelopen drie weken een lichte stijging zichtbaar. Hoopvol, maar nog lang niet voldoende om het tij te keren. Ik zal de weekgrafiek voor u analyseren en aangeven hoe het is gesteld met de technische conditie van dit fonds. KPN Kijkt u met me mee. Om objectief de trend te kunnen meten gebruik ik de 55 weeks gemiddelde lijn als trendvolgende indicator. De laatste overtuigende kruising met deze lijn was in april 2011, toen de koers onder 11,00 zakte. Er startte toen een dalende trendfase, die nog steeds valide is omdat de koers nog immer onder deze sleepkabel beweegt. Niet eerder dan bij een cross-over boven circa 6,00 zal de trend keren. Er is dus best veel ruimte voor correctieve bewegingen, zonder dat de trend draait. Ik heb twee trendlijnen ingetekend ter illustratie van het feit dat ook subjectieve bevindingen wijzen in de richting van de beer. De eerste trendlijn zal breken bij koersvorming boven circa 3,80, de tweede lijn loopt vrijwel parallel met de sleepkabel. Goed, KPN in de lift, er staan vanaf de steungrens op 2,50 inmiddels drie witte candles op rij, er kunnen er nog wat bijkomen tot aan de 3,30-3,80 Fibonacci retracementzone. Topvorming aldaar impliceert opnieuw een lagere top, wat de beren zal aansporen om de dalende trend nieuw leven in te blazen. Met andere woorden, de opleving vanaf 2,50 is een reactiebeweging in de dalende trend, niets meer en niets minder. Korte termijn RBS Turbojagers zien wel koopkansen tussen de kantelpunten op 2,50 en 3,30 tot 3,80. Als er wederom een zwarte candle verschijnt verzilveren zij hun winst. Figuur 1. Weekgrafiek KPN. Bron: BTAC Visuele Analyse, 19 maart Selectie aanbod KPN Turbo's Met Turbo's kunt u inspelen op een stijging en/of daling van KPN. Voor een compleet overzicht van het aanbod kijkt u op Vul in het scherm linksboven de zoekterm KPN in. Naam ISIN code Hefboom KPN Turbo Long 1,50 NL ,75 KPN Turbo Long 2,10 NL ,80 KPN Turbo Short 4,50 NL ,60 KPN Turbo Short 5,50 NL ,02 Figuur 2. Een selectie van het aanbod van KPN Turbo's. Bron: RBS, 19 maart

3 Grondstoffen weekoverzicht In de kijker: lagere spread op de oliemarkten TOP aardgas 6,40% katoen 5,00% tarwe 4,00% FLOP soja -3,10% koffie -2,50% stookolie -1,60% Figuur 3. Voor bovenstaande tabellen wordt gekeken naar 30 grondstoffen (over de periode 07/03/ 13-14/03/ 13) die genoteerd staan op de Nymex, CBOT, ICE Futures US, CME en LME. Bron: Bloomberg 19 maart In de kijker: lagere spread op de oliemarkten Op de energiemarkten gingen de prijzen van ruwe olie vorige week een tegengestelde richting uit. Het Brent termijncontract voor levering in april liep vorige week af en verloor 1,5 procent op weekbasis. West Texas Intermediate liet over dezelfde periode echter 1,7 procent bijschrijven. Daardoor daalde ook het prijsverschil of de spread naar minder dan 16 dollar of het laagste niveau sinds half januari. De lagere spread kan aan verschillende oorzaken worden toegeschreven. Zo is er een hoger aanbod van ruwe olie uit de Noordzee door het heropstarten van het Elgin olieveld en komt ook de productie bij Buzzard, het grootste off-shore olieveld voor de kust van het Verenigd Koninkrijk, terug op kruissnelheid. Aan de vraagzijde overweegt de regering van Zuid-Korea om de gunstige belastingregeling voor de uitvoer van olieproducten terug af te schaffen. De Zuid-Koreaanse raffinaderijen konden al belastingvrij ruwe olie invoeren uit de Europese Unie en op die manier dus twee keer voordeel doen. Indien de voordelen op de uitvoer van geraffineerde producten worden verminderd, wordt ook de invoer van ruwe olie ineens minder interessant. In het geval van WTI meldde het Amerikaanse Ministerie van Energie (DoE) dat de voorraden bij de Cushing hub zijn teruggevallen naar het laagste niveau sinds eind december. Volgens de Energy Information Administration zal de spread tussen Brent en WTI dit jaar gemiddeld 16 dollar bedragen. De instelling ziet dit verschil volgend jaar verder afnemen naar 9 dollar. Nog aan de vraagzijde zorgden de vrij schuchtere groeiambities van China aanvankelijk voor wat onzekerheid, met name wat de toekomstige vraag naar grondstoffen betreft. Op het Volkscongres van vorige week werd voor het bruto binnenlands product een groei met 7,5 procent vooropgesteld, nauwelijks meer dan in China verwacht wel dat de vraag naar ruwe olie dit jaar met 5 procent zal toenemen. Aardgas liet de grootste stijging optekenen met een klim van 6,4 procent op weekbasis. Die kwam er nadat de aardgasvoorraden voor de derde opeenvolgende week met meer dan verwacht waren afgenomen. Ook in de Verenigde Staten is het kouder dan gewoonlijk in deze periode van het jaar wat tot een hoger aardgasverbruik leidt. Bronnen: Bloomberg, DoE, EIA In het kort Molycorp, de Amerikaanse producent van Rare Earth Elements of REE, moest over het vierde kwartaal een hoger dan verwacht verlies opbiechten. De verwachtingen waren niet hooggespannen nadat eerder al bekend raakte dat de productiedoelstelling voor 2012 niet gehaald zou worden. Bovendien doken ook de REE prijzen vorig jaar opnieuw lager. Het netto verlies kwam uit op bijna 360 miljoen dollar of 2,91 dollar per aandeel. Ook het aangepaste verlies zonder waardeverminderingen en eenmalige kosten lag met 0,45 dollar per aandeel nog de helft hoger dan verwacht. Er is op korte termijn bovendien geen beterschap in zicht. Volgens het management van Molycorp zal de eerste jaarhelft nog iets zwakker zijn dan de tweede jaarhelft van vorig jaar. Pas indien de voorraden bij de eindgebruikers zijn afgebouwd en de vraag terug aantrekt, kan het met de REE industrie terug duurzaam beter gaan. Met uitzonderling van zink sloten alle basismetalen de week hoger af na de vrij forse verliezen van eerder op de maand. De meest recente cijfers van het Chinese National Bureau of Statistics (NBS) wijzen nog steeds op een toename van het aanbod. Zo steeg de productie van geraffineerd koper tijdens de twee eerste maanden van 2013 met 12 procent tegenover dezelfde periode een jaar eerder. De aluminiumproductie klom zelfs 15 procent hoger. Daardoor stegen de voorraadniveaus op de Shanghai Futures Exchange (SHFE) voor koper, aluminium en ook lood naar een nieuw recordniveau. Bij de edelmetalen kon de prijs van een troy ounce goud opnieuw boven de grens van 1600 dollar postvatten. De voorbije weken was er een forse daling van de hoeveelheid goud onder beheer van de trackers die in goud investeren. Anderzijds was er ook een toename van de vraag bij private klanten in India en China terwijl ook de centrale banken nog steeds aan de aankoopzijde staan. Palladium profiteerde van hoger dan verwachte autoverkopen in China en de Verenigde Staten. In China bedroeg de vooruitgang tijdens de eerste twee maanden van dit jaar zelfs 15 procent. Soja werd tegen de trend bij de granen in 3,1 procent goedkoper. Het oogstseizoen in Zuid-Amerika is volop aan de gang waardoor het aanbod momenteel vrij hoog is. Dit weegt op de vraag naar soja uit de Verenigde Staten, waar de exportcijfers volgens cijfers van het Amerikaanse Ministerie van Landbouw (USDA) onderuit gaan. Tarwe profiteerde dan weer van hogere vraag en werd 4 procent duurder. Bronnen: Bloomberg, Reuters, Dow Jones Newswires, SHFE, USDA 3

4 De week in Turbo Boskalis maakt plaats voor Imtech Stroom van positief nieuws voor SBM Dankzij positieve berichten vanuit de VS omtrent werkgelegenheid en productiviteit lijken ook de Europese indices op peil te blijven, al blijven de prestaties fors achter vergeleken met de Amerikaanse indices. Vanaf begin dit jaar liet de S&P index gemeten in euro s een rendement van 11,4% zien, terwijl de AEX blijft steken op 3,3% (inclusief dividenden). Turbobeleggers handelden afgelopen week meer in AEX Turbo s Short dan AEX Turbo s Long, en lijken te anticiperen op een daling van de AEX-Index. De AEX en AMX index zijn afgelopen vrijdag herwogen. Het aandeel van de baggeraar Boskalis is verwijderd uit de AEX-Index en heeft plaatsgemaakt voor het volatiele aandeel Imtech. De weging van Imtech in de index is echter momenteel slechts 0,33%. De stand van de AEX-Index wordt nog altijd voor een groot deel bepaald door de koersen van Unilever (15,1%), Royal Dutch Shell (14,9%) en ING (8,9%) 1. In de Turbo & Booster Top 5 vinden we deze week maar liefst drie Turbo s Long op SBM Offshore. Het aandeel steeg afgelopen dinsdag fors in waarde nadat het bedrijf een schikking trof met Talisman Energy over een langslepend conflict. Goldman Sachs verhoogde afgelopen woensdag haar advies voor het aandeel naar Buy. Donderdag volgde opnieuw goed nieuws voor de bodemonderzoeker; SBM zou twee leasecontracten hebben afgesloten met het Braziliaanse Petrobras. De Turbo Long op SBM Offshore met de hoogste hefboom steeg met 144% in waarde. Voor ASMI was er minder goed nieuws: de koers van het aandeel van de chipfabrikant daalde fors nadat het bedrijf aankondigde een deel van haar belang in het dochterbedrijf ASM Pacific Technology Ltd te verkopen. Beleggers hadden geanticipeerd op meer rigoureuze maatregelen naar aanleiding van het onderzoek naar de onderwaardering van het bedrijf. De ASMI Turbo Short met de hoogste hefboom steeg met 63,2% in waarde. Het RICI Enhanced Natural Gas Certificaat steeg fors in waarde als gevolg van de stijgende prijs van de Natural Gas future en was met een rendement van 6,6% het best presterende Certificaat. Volgens het Amerikaanse Energy Information Administration is de gasvoorraad van de VS gedaald tot het laagste niveau in bijna twee jaar tijd. Tegelijkertijd neemt de vraag toe als gevolg van aanhoudende kou. Meer informatie over de werking, risico's en kosten van de genoemde Certificaten vindt u ondermeer in de brochure, het prospectus en de definitieve voorwaarden op de relevante productpagina op 1. Bron: Bloomberg, 19 maart 2013 Overzicht markten AEX 0,3% 353, Bund Future 0,7% 143,39 143,6 143,4 143,2 143,0 142,8 142,6 142,4 142,2 EUR/USD 0,5% 1,3075 1,308 1,306 1,304 1,302 1,300 1,298 Top 5 Stijgers Turbo s en Boosters ISIN code Rendement Rendement sinds introductie SBM Offshore Turbo Long NL ,30% 65,30% Sinds 23 jan 2013 SBM Offshore Turbo Long NL ,00% 99,57% Sinds 20 dec 2012 SBM Offshore Turbo Long NL ,70% 273,10% Sinds 6 dec 2012 ASMI Turbo Short NL ,17% 63,28% Sinds 24 jul 2012 Goud Booster Long NL ,88% -2,95% Sinds 18 feb 2013 Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie RICI Enhanced Natural Gas Certificaat NL ,64% -70,40% Sinds 19 jun 2009 Vietnam Certificaat NL ,85% -67,90% Sinds 18 jun 2007 Vietnam II Certificaat NL ,52% 3,50% Sinds 2 jun 2008 Nikkei 225 Certificaat NL ,41% 22,84% Sinds 23 mei 2005 DJ Stoxx 400 Technology Certificaat DE ,40% -67,76% Sinds 22 jan 2001 Figuur 4. Top 5 stijgers periode 8 maart t/m 15 maart Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: Bron: RBS, 19 maart ,296 1,294 Brent Crude Olie Future 0,4% 109,82 110,5 110,0 109,5 109,0 108,5 108,0 107,5 107,0 Figuur 5. De prestaties van belangrijke markten van 8 maart t/m 15 maart Bron: Bloomberg, 19 maart

5 Tijdelijke spreadverlaging bij Turbo s op Nederlandse aandelen! Bij de volgende Turbo s zal de minimale spread (het verschil tussen bied- en laatprijs) worden verlaagd. Deze spreads gelden in principe onder normale marktomstandigheden. RBS behoudt zich het recht voor om deze spreads te allen tijde te wijzigen (bijvoorbeeld bij cijfers). De actie loopt tot 31 maart Aan dit bericht kunnen geen rechten worden ontleend. De spreadverlaging betreft de volgende Turbo s: Akzo van 8 naar 6 cent Philips van 5 naar 2 cent ASMI van 8 naar 6 cent Randstad van 10 naar 4 cent Corio van 12 naar 4 cent SBM van 6 naar 2 cent DE Masterblend van 5 naar 1 cent PostNL van 3 naar 1 cent Deltalloyd van 12 naar 3 cent TNT van 7 naar 1 cent DSM van 9 naar 4 cent TomTom van 3 naar 1 cent Reed Elsevier van 4 naar 2 cent Unilever van 5 naar 3 cent Fugro van 9 naar 4 cent USG van 10 naar 3 cent Heineken van 8 naar 5 cent Wereldhave van 18 naar 8 cent KPN van 4 naar 1 cent Wolters Kluwer van 6 naar 2 cent 5

6 Ontmoet RBS Seminars en Webinars in 2013 In het vorige jaar hebben wij wederom vele duizenden kijkers gehad tijdens onze online webinars. Vanaf 2013 zullen de webinars voortaan op elke maandag van de maand vanuit een vernieuwde omgeving worden verzorgd. Dit biedt u naast de bekende functionaliteiten de volgende voordelen: Alle webinars terugzien in het archief Verbeterde interactie met moderators Grotere weergave van sheets en video Gericht zoeken op onderwerp in gearchiveerde webinars Webinars bekijken op tablet of smartphone Tip de redactie functie Let op: om live webinars of gearchiveerde webinars te bekijken dient u zich eenmaal in het nieuwe systeem te registreren. Klik hier om te registreren of ga naar Programma in 2013 Op de eerste drie maandagen van de maand verzorgen wij om 20:00 uur een webinar en 1x per maand kunt u ons bezoeken tijdens een beleggersbijeenkomst: Op de eerste maandag van de maand geeft een gastspreker uit de financiële wereld in 30 minuten zijn of haar visie op een aantal specifieke markten De tweede maandag van de maand staat in het teken van educatie. Denkt u hierbij aan uitleg over de werking van een beleggingsproduct of uitleg over beleggingsstrategieën of methodes Op de derde maandag van de maand laat technisch analist Nico Bakker u 10 titels kiezen uit zijn TA carrousel die hij voor de camera behandeld. Elk webinar kijkt hij terug op zijn uitspraken van de voorgaande maand. Op de vierde maandag van de maand zullen wij afwisselend een webinar of een seminar organiseren rondom een actueel thema. Bij seminars heeft u de gelegenheid om het team van RBS Markets te ontmoeten, een presentatie bij te wonen over actuele ontwikkelingen op het vlak van beleggen en om met ons in gesprek te gaan. Maart/april 2013 In april bieden wij de volgende seminars en webinars aan: INSCHRIJVEN RBS WEBINARS Seminar en webinar agenda Datum Type Titel Spreker Aanvang 2 april 2013 Online webinar De Gouden Zes van Guy Boscart (let op: dinsdag) Guy Boscart, Erik Mauritz 20 uur 15 april 2013 Online webinar Bakker's Bull/Bear van de maand april Nico Bakker 20 uur Overzichten Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX Brent Crude Oil Future Bund Future EUR/USD Goud Figuur 5. Overzicht Volume/Omzet, periode 8 maart t/m 15 maart Bron: RBS, 19 maart Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX -1,51 Brent Crude Oil Future 4,04 Bund Future -1644,89 EUR/USD -2,05 Goud 4,74 Figuur 6. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 19 maart Bron: RBS, 19 maart Top 10 meest verhandelde Certificaten: vorige week en All-Time Vorig week ISIN code All-Time ISIN code 1 Kazachstan Certificaat NL Water Certificaat NL Emerging Market SRI Certificaat NL Agribusiness Certificaat NL Goud Quanto Certificaat NL Goud Quanto Certificaat NL Brent Crude Oil Future Quanto Certificaat NL BRIC II Certificaat NL Mongolie Certificaat NL Emerging 11 Certificaat NL Emerging 11 Certificaat NL AEX Certificaat NL Zuid-Korea Certificaat DE RICI Enhanced Quanto Certificaat NL India Certificaat NL Emerging Markets SRI Certificaat NL Agribusiness Certificaat NL India Certificaat NL Nikkei 225 Certificaat NL BRIC Certificaat NL Figuur 6. Top 10 bestsellers Certificaten, periode 8 maart t/m 15 maart 2013 en All Time. Bron: RBS, 19 maart Op de hoogte blijven Alle seminars & webinars zullen altijd aangekondigd worden op en in deze nieuwsbrief. Wilt u op de hoogte blijven van onze webinars? Klik dan hier voor een actueel overzicht van de webinars, en vink bij het inschrijven aan dat u op de hoogte gehouden wilt worden. 6

7 Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland [plc. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macro-economische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de rbs.nl/markets handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer Technische Analyse / Turbo Tip Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. en is een onafhankelijk analist. RBS en Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyse genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analysen van of namens Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland plc of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale weten regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van de Financial Services Authority. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO en BOOSTER zijn merknamen van The Royal Bank of Scotland Group plc. RBS Markets bestaat uit een enthousiast team van specialisten dat klanten wereldwijd al meer dan vijf jaar van gestructureerde producten voorziet. De onderliggende waarden zijn divers: aandelen, commodities, valuta, beleggingsfondsen, vastgoed en obligaties. Van de AEX tot de CRB, van China Mobile tot Vestas Wind, van de EUR/ USD tot beleggen in olie: er is vrijwel altijd wel een markt waar u rendement kunt behalen. U kunt inspelen op koersstijgingen en koersdalingen, u kunt beleggen in diverse uithoeken van de wereld, u kunt eenvoudig en transparant een index als de AEX volgen: kortom u kunt beleggen als een professional. Het startpunt van uw beleggingen is U kunt contact met ons opnemen via beleggen@rbs.com en/of 0900-MARKETS ( ). 7