de componenten voor dit positieve scenario nader te duiden op basis van de

Transcriptie

1 RBS Markets Nummer 397, 17 december 2013 Turbo s & Trading Dit was de laatste Turbo's & Trading van dit jaar. RBS Markets wenst u een prettige kerst en een gelukkig 2014! Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: In de kijker: Voorzichtig herstel bij de basismetalen P3 Marktfocus Van tulp naar bitcoin: nothing really changes P4 AEX-Index AEX golf in Als het jaar teneinde loopt, is het gebruikelijk om allerlei voorspellingen te doen, lijstjes aan te leggen, kansen en bedreigingen te detecteren en coaching tips te geven voor het volgende beleggingsjaar. Nu ben ik geen voorstander van het doen van voorspellingen, want niemand kan voorspellen. Wat ik wel kan en voor u graag wil doen, is het raadplegen van mijn lange termijn marktlens, om vast te stellen hoe het is gesteld met de conditie van onze eigen beursbarometer om op basis daarvan een verwachting uit te spreken omtrent de route die we in 2014 mogen verwachten. Ik verklap nu reeds dat ik inzet op een golfbeweging in 2014 die loopt van 360 naar 475. Dit impliceert dat 2014 naar alle waarschijnlijkheid een positief beleggingsjaar zal worden. Sta mij toe de componenten voor dit positieve scenario nader te duiden op basis van de afgebeelde maandgrafiek van de AEX. Laat ik beginnen met de trend, die opwaarts is gericht. Er is sprake van koersvorming boven een licht opkrullende gemiddeldelijn en dat bevestigt de tendens tot stijgen. De AEX is al aardig op weg in het stijgingskanaal dat wordt begrensd door trendlijn en trendkanaallijn. Dit laatste impliceert dat er eerst een aanloop genomen kan worden om Maandgrafiek AEX-Index daarna de uptrend te vervolgen. Een correctie als eerstvolgende stap wordt bevestigd door de RSI, de spanningsmeter die deze maand het OB terrein verlaat. De rode lijn kan terug naar de 50 lijn, om daar op te veren. Ook mijn swingteller stuurt aan op topvorming als prelude voor een normale countertrend beweging. De maandcandle kleurt zwart, de teller staat op +8, komende maand op +9 en dat is veelal het einde van de upswing. Het is dus goed mogelijk dat we nog wat stierenstootjes richting 398,50 gaan zien, wie weet zelfs nog prikjes boven 400, maar daar blijft het waarschijnlijk bij. Als januari 2014 ook een zwarte candle oplevert, wordt de top op 398,50 bevestigd en kan de correctie aanvangen. Fibonacci retracements zet ik vervolgens in om in te kunnen schatten tot hoe diep de correctie mag zijn. Dan kom ik uit op de steunzone, dus zeg maar circa 360 voor het gemak. Daar bodemen levert opnieuw een hogere bodem op in het stijgingskanaal, waarmee de uptrendfase wordt gevalideerd. Lees verder op de volgende pagina Maandgrafiek AEX-Index Bron: BTAC Visuele Analyse, 17 december

2 Vervolg van pagina 1 AEX-Index AEX golf in De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar Daarna moeten de stieren hun krachten tonen en met witte maandcandles de uptrend nieuw leven inblazen. Als de RSI dan ook weer opkrult en de swingteller op +1 springt, kan een nieuwe actiebeweging starten met de intentie 398,50 te breken, om vervolgens door te stomen naar de bovenkant van het stijgingskanaal. De rode trendkanaallijn zal dan rond 475 in het veld liggen. 2 Kortom, al met al een mooie golfbeweging tussen 360 en 475. Ik doe wellicht een aanslag op uw fantasie als ik de verwachte route voor 2014 schets, maar dat is het aardige van mijn marktlens, waarmee je leert vooruit te kijken als je weet en snapt wat de componenten van de marktlens behelzen. Maar treur niet, ik zal u ook in 2014 coachen door de financiële jungle en u begeleiden op de juiste route, vooral ook wanneer de thans geschetste route afwijkingen gaat vertonen, want dan zullen we de navigatie moeten aanpassen. Vergeet niet dat niemand kan voorspellen, maar wel de zeilen kan aanpassen als de wind gaat draaien.

3 Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: In de kijker: Voorzichtig herstel bij de basismetalen De basismetalen kenden tot nog toe een slecht jaar. De prijsindex van de London Metal Exchange (LME) noteert bijna 10 procent lager dan een jaar geleden. Deze index schaduwt de evolutie van 6 basismetalen (koper, aluminium, zink, lood, nikkel en tin). Uit deze groep ligt enkel bij tin de vraag hoger dan het aanbod. De andere basismetalen kampen met overcapaciteit, waardoor de prijsdalingen uiteenlopen van 5 procent (zink) tot meer dan 20 procent (nikkel). De jongste weken lieten de basismetalen een bescheiden prijsherstel optekenen, dat aan verschillende oorzaken kan worden toegeschreven. Zo leren de cijfers van de Commodity Futures Trading Commission (CFTC) dat het aantal uitstaande short contracten, waarmee op een verdere prijsdaling wordt gespeculeerd, fors is afgenomen. Deze short covering is echter niet de enige reden van de stijgende prijzen. Er zijn ook indicaties dat met name de Chinese economie stilaan terug over haar dood punt heen is. Volgens de voorlopige PMI cijfers groeide de verwerkende activiteit in China in december voor de vijfde maand op rij. De Chinese economie ligt op schema om in het vierde kwartaal een groei van 7,8 procent neer te zetten. Een andere belangrijke factor is het nakende exportverbod voor onbewerkte ertsen in Indonesië. De bedoeling van de maatregel is om de raffinage, een activiteit met hogere toegevoegde waarde, voor een groot deel in eigen land te doen. Over de timing en de omvang van de maatregel was er lange tijd onduidelijkheid maar vorige week bleek dat het verbod zonder uitzonderingen vanaf 13 januari van start zal gaan. Dit betekent concreet dat vanaf die datum enkel nog verwerkte ertsen het land mogen verlaten. Het land kampt echter met een tekort aan verwerkingscapaciteit. Verschillende mijnbedrijven zijn in anticipatie op de maatregel met de bouw van raffinaderijen en smelterijen begonnen maar het duurt gemiddeld 18 tot 24 maanden vooraleer deze operationeel zijn. In tussentijd zullen er vrijwel zeker tekorten ontstaan. De verwachte impact is het grootst op de nikkelmarkt. Momenteel is er nog een aanbodoverschot maar dit kan in 2014 snel veranderen. Zo is Indonesië de belangrijkste leverancier van nikkelhoudende ertsen aan China. Sinds begin dit jaar voerde China al 31,3 miljoen ton nikkelerts in, dat verder verwerkt wordt naar nikkelijzer. Ook tin, dat nu al met een deficit kampt, zal door de maatregel worden getroffen. Lood liet vorige week 2,7 procent bijschrijven. Nikkel en koper werden respectievelijk 2,4 en 1,9 procent duurder en bij aluminium bleef de klim beperkt tot 1,1 procent. Koper is overigens het enige basismetaal met een backwardation prijsstructuur, waarbij termijncontracten met een latere afloopdatum dus goedkoper zijn. Anders gesteld is er een premie voor fysieke levering. Er is momenteel absoluut geen gebrek aan koperconcentraat maar de verwerking tot geraffineerd koper loopt wel vertraging op door productieonderbrekingen bij verschillende smeltfabrieken. Bronnen: Bloomberg, LME (9/12-13/12) In het kort: De markt voor Rare Earth Elements of REE vertoonde ook in 2013 weinig teken van leven. Na de zomerperiode leken de prijzen terug wat op te veren maar dit herstel was maar een kort leven beschoren. China staat nog steeds in voor 85 tot 90 procent van het globale aanbod. Dit aandeel zal tegen 2020 terugvallen naar 50 tot 60 procent wanneer ook het aanbod buiten China op kruissnelheid komt. China is tegelijk ook de grootste afnemer met 70 procent van de globale consumptie tegenover 20 procent voor Japan. Het is dus niet ondenkbaar dat China op middellange termijn zelf REE zal moeten invoeren. In afwachting is er momenteel een overaanbod aan de meeste van de zogenaamde light REE varianten, wat de prijzen onder druk zet. De enkele jaren terug voorspelde tekorten manifesteren zich enkel bij de heavy REE. China werkt al enkele jaren met uitvoerquota. Het land wil op die manier beletten dat de eigen bevoorrading in de problemen komt. De Wereldhandelsorganisatie (WTO) heeft eerder dit jaar deze praktijk van exportbeperking aan de kaak gesteld maar voorlopig blijft China dus voet bij stuk houden. Vorige week publiceerde het Chinese Ministerie van Handel de quota voor de eerste jaarhelft van Aan Chinese producenten wordt het toegelaten om tussen januari en juni ton REE te exporteren. Dit is iets onder de limiet van de eerste jaarhelft van 2013, die op ton lag. De hoeveelheid light REE die mag worden uitgevoerd ligt met ton beduidend hoger dan de heavy REE, die beperkt blijft tot 1796 ton. Technologische innovatie is een ander aspect dat de lagere REE prijzen verklaart. Zo wil de Koreaanse TOP koffie 8,30% aardgas 5,80% bevroren sinaasappelsap (FCOJ) 4,60% FLOP tarwe -3,40% ruwe olie (Brent) -2,50% palladium -2,40% Figuur 2. Voor bovenstaande tabellen wordt gekeken naar 30 grondstoffen (over de periode 9/12/ 13-13/12/ 13) die genoteerd staan op de Nymex, CBOT, ICE Futures US, CME en LME en waarin u kunt beleggen met producten van RBS Markets.' Bron: Bloomberg 17 december elektronicareus Samsung de afhankelijkheid van REE, die het grotendeels uit China moet invoeren, sterk verminderen. In oktober richtte het bedrijf een speciale onderzoeksgroep op die nieuwe materialen moet ontwikkelen om de schaarse REE (al dan niet gedeeltelijk) te vervangen. Op de energiemarkten namen de prijzen voor ruwe olie wat gas terug na de forse prijsstijging in de 2 voorgaande weken. WTI voor levering in januari werd 1,1 procent goedkoper en Brent moest zelfs 2,5 procent inleveren. Daardoor daalde de spread naar 12,23 dollar. Vanaf deze week is het februari termijncontract de nieuwe referentiefuture voor Brent. De Amerikaanse olieproductie steeg in de referentieweek naar 8,08 miljoen vaten er dag maar ook de raffinagecapaciteit steeg naar 92,6 procent, wat het hoogste niveau in 5 maanden was. Brent daalde in anticipatie op de heropening van 3 belangrijke exportterminals in Libië met een gezamenlijke productiecapaciteit van vaten per dag. De aardgasprijs bereikte vorige week het hoogste niveau sinds juli 2011 maar moest naar het einde toe wat terrein prijsgeven na vooruitzichten op warmer weer. Toch werd aardgas op weekbasis nog 5,8 procent duurder. Bronnen: Reuters, Bloomberg, Mineweb (9/12-13/12) 3

4 Marktfocus Van tulp naar bitcoin: nothing really changes Active Hedge Group: De Active Hedge groep bestaat uit een aantal ervaren beroepshandelaren die gedurende beursuren in contact zijn met vele beleggers over de ontwikkelingen op de (Nederlandse) beurs. Op basis van het laatste nieuws, (kwartaal)cijfers, volatiliteit en Technische Analyse selecteert Active Hedge wekelijks een trending topic uit de beleggerswereld. De bitcoin is bezig aan een enorme opmars. Voor mensen die nog nooit gehoord hebben van de bitcoin: Het is een virtuele munt die gemijnd kan worden door een ingewikkeld computeralgoritme. Door de zeldzame wijze van uitgeven kan de bitcoin niet, zoals ons huidige geld, bijgedrukt worden en denken veel mensen dat het een gouden toekomst heeft. Waarde eerst paar cent De eerste bitcoins deden een paar cent, inmiddels wordt voor het muntje al $1200 betaald. Tenminste, dat was vorige week. De huidige koers schommelt weer rond de $600. Reden? China heeft laten weten bij monde van haar officiële persbureau dat de regering in China niets ziet in het rare muntje. Dit kostte de bitcoin een kwart van haar waarde. Een dag later meldde Baidu, China s grootste internetsite/zoekmachine, de bitcoin niet te accepteren als betaalmiddel. Fluks daalde de munt met opnieuw $300. De meest recente klap voor de bitcoin ( BTC ) is dat Amerika s grootste verzekeraar Fidelity geen bitcoins meer in de pensioenvoorzieningen (IRA) toestaat. Sinds vrijdag laat ook Noorwegen weten de munt niet als geld te beschouwen. Overigens, op het moment dat u dit leest kan de munt net zo goed weer $2000 staan want de waanzin regeert. Tulip mania De ophef rond de bitcoin wordt regelmatig vergeleken met de tulpenrally. Van 1634 tot 1637 werden tulpen duurder en duurder tot de zeepbel begin 1637 uiteenspatte. Op het hoogtepunt deed een tulp bijna 6000 gulden, evenveel als de waarde van een grachtenpand in Amsterdam. De tulpenrally was de eerste echte bubbel op investeringsgebied van wat de mensheid heeft vastgelegd. Er zouden er nog vele volgen en het lijkt erop dat de bitcoin de zoveelste is. Alle ingrediënten voor een bubbel zijn aanwezig, niemand weet hoe het kan, maar de prijzen gaan steeds hoger. Voer voor speculanten dus. Bubbel fases De bubbel rond bitcoin zit al bijna in de manische (derde) fase. Na de startfase, waarin het een logische investering lijkt, en de conditioneringsfase, waarin overheden trachten grip te krijgen op de aanstaande bubbel, ontstaat de manische fase. In deze fase is alle logica weg en wordt de koersvorming gedreven door angst en hebzucht: de angst om de boot te missen of aan het spul te blijven hangen, en hebzucht om mee te willen profiteren van de almaar stijgende koersen. Uiteindelijk komt de crashfase, alles stort ineen en iedereen geeft elkaar de schuld. Over het algemeen zijn de kleine particulieren de laatsten die instappen. Buffett: als ik het niet begrijp koop ik het niet Ondanks dat het dus alle kenmerken van een bubbel heeft, zijn er toch genoeg mensen die een graantje mee willen pikken van de populariteit van de bitcoin. S werelds beste belegger, Warren Buffett, placht te zeggen: als ik het niet begrijp, koop ik het niet. Maar voor bitcoin geldt het omgekeerde: hoe mysterieuzer, hoe attractiever. Voorstanders denken dat de bitcoin als vervangende munt dienst zou kunnen doen. Er is door de ongebreidelde geldcreatie van de Centrale banken meer dan ooit behoefte aan een munt waar vertrouwen in is. Lang werd goud gezien als oplossing hiervoor, maar de goudgoeroes zijn uitgeteld en likken hun wonden. Eerlijk is eerlijk, bitcoin is een heel eind gekomen, maar de officiële instanties lijken nu toch hun grip te krijgen op het internetmuntje. Wel horen we steeds meer van bedrijven of instellingen die de bitcoin accepteren als betaalmiddel. Zo kunt u in Nederland een pizza laten bezorgen en betalen met bitcoin. JP Morgan Chase, Amerika s grootste bank, is ondertussen bezig met haar eigen bitcoin. Deze bank is al jaren bezig een internetcurrency uit te vinden die het vooral gemakkelijk moet maken om via internet kleine transacties te doen.ook andere partijen proberen garen te spinnen bij bitcoin. Inmiddels wist Coinbase, een bedrijf waar je in bitcoin kan handelen, in de VS $25 miljoen op te halen als venture capital o.a. om de bitcoin te promoten. Op tijd overdragen Misschien dat bitcoin uiteindelijk die kant op kan evalueren, als wettig betaalmiddel voor internettransacties. Tot die tijd zal het ongetwijfeld blijven stijgen en dalen tot de ballon volledig doorgeprikt is. Zolang het blijft stijgen is het een prachtig gokinstrument. Als u maar zorgt dat u het brandende stokje op tijd overgeeft aan iemand anders Nico Inberg Op het moment van schrijven heeft Nico Inberg noch in privé noch zakelijk een positie in bitcoins en zijn er geen andere belangenconflicten bekend 4

5 Overzichten Top 5 Stijgers Turbo s en Boosters ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Peugeot Turbo Short NL ,59% 27,99% 15 okt 2013 Goud Booster Short NL ,99% 11,64% 21 nov 2013 Peugeot Turbo Short NL ,88% 25,79% 9 aug 2013 VIX Future Turbo Long NL ,80% -48,34% 1 aug 2013 Research In Motion Turbo Long NL ,45% 1,58% 21 nov 2013 Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Egypte Certificaat NL ,11% -28,15% 3 mrt 2006 Pakistan Certificaat NL ,53% -5,80% 18 jun 2007 Bulgarije Certificaat NL ,40% -65,02% 26 jan 2007 Peru Certificaat NL ,04% -24,72% 24 sep 2007 Turkije Certificaat NL ,27% 124,00% 29 nov 2004 Figuur 3. Top 5 stijgers periode periode 10 december t/m 17 december Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: Bron: RBS, 17 december Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX Brent Crude Oil Future Bund Future EUR/USD Goud Figuur 4. Overzicht Volume/Omzet, periode 10 december t/m 17 december Bron: RBS, 17 december Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX 5,15 Brent Crude Oil Future -1,23 Bund Future -61,00 EUR/USD -2,45 Goud 4,21 Figuur 5. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 16 december Bron: RBS, 17 december

6 Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland [plc. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan rbs.nl/markets wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macroeconomische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website nl. Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland plc of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale wet- en regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van de Prudential Regulation Authority en de Financial Conduct Authority en haar activiteiten in Nederland vallen onder het gedragstoezicht van de Autoriteit Financiële Markten. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO en BOOSTER zijn merknamen van The Royal Bank of Scotland Group plc. Disclaimer Technische Analyse & Turbo Tip / Grondstoffen Weekoverzicht / Marktfocus Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. ("BTAC") en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker TAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Het onderdeel Grondstoffenweekoverzicht wordt verzorgd door Falesia bvba ("Falesia") en uitgebracht door RBS. Koen Lauwers is bestuurder van Falesia en is een onafhankelijk analist. RBS en Falesia zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Falesia in ruil voor een financiële vergoeding de grondstoffen weekoverzichten verzorgd. De grondstoffen weekoverzichten van Falesia zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies (de grondstoffen weekoverzichten en de technische analyses worden hierna gezamelijk de "artikelen" genoemd). Het onderdeel Marktfocus wordt verzorgd door Active Hedge Group B.V. en uitgebracht door RBS. De in dit document opgenomen standpunten en vooruitzichten zijn door Active Hedge Group B.V. gegeven in haar hoedanigheid van onafhankelijk analist. RBS en Active Hedge Group B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Active Hedge Group B.V. in ruil voor een financiële vergoeding analyses verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De analyses van Active Hedge Group B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de artikelen genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door respectievelijk BTAC gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist, door Koen Lauwers gegeven in zijn hoedanigheid als intermarket analist en door Active Hedge in hun hoedanigheid als onafhankelijk analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de artikelen. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de artikelen van of namens respectievelijk BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de artikelen van BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon.". 6